[zaloguj się]

PISAĆ (5660) vb impf

a jasne [w tym 25 r. błędne znakowanie].

Fleksja
inf pisać
indicativus
praes
sg pl du
1 piszę pisz(e)my, piszem, piszymy piszewa
2 piszesz piszecie piszeta
3 pisze piszą
praet
sg pl
1 m pisåłem, -m, -em pisåł, ja pisåł, -ech pisåł m pers pisalismy, -smy, -esmy pisali, pisalichmy
2 m pisåłeś, -ś pisåł m pers pisaliście, -ście, -eście pisali
f -ś pisała m an
3 m pisåł m pers pisali
f pisała m an
n pisało subst pisały
plusq
sg pl
1 m pisåłem był m pers
3 m był pisåł, pisåł był m pers byli pisali
fut
sg pl
1 m pisać będę, będę pisåł m pers będziem pisać, pisać będziemy
3 m pisać będzie m pers pisać będą, będą pisać
imperativus
sg pl
1 piszmy
2 pisz piszcie
3 niech, niechać, niechåj pisze niech piszą
conditionalis
sg pl
1 m bym pisåł, bych pisåł m pers bysmy pisali
2 m byś pisåł m pers byście pisali
3 m by pisåł m pers by pisali
f by pisała m an
n by pisało subst by pisały
con praet
sg pl
1 m pisåłbym był, bych był pisåł m pers
3 m by był pisåł m pers by byli pisali
impersonalis
praes pisze się
praet pisåno, pisało się, było pisać
fut będzie się pisać
con by pisano
participia
part praes act pisząc, piszęcy

inf pisać (533).praes 1 sg piszę (124).2 sg piszesz (36).3 sg pisze (2194).1 pl pisz(e)my (24) [w tym: -ęmy (2) MurzOrt, ActReg], piszem (6), piszymy (2); -em Oczko, JanNKar (3), SkarKazSej -(e)my : -em : -ymy LibLeg (4:1:2); ~ -em (4), -(e)m (2).2 pl piszecie (13).3 pl piszą (647).[1 du piszewa StatorGramm I.2 du piszeta StatorGramm I.]praet 1 sg m pisåłem, -m, -em pisåł (247), ja pisåł (2), -ech pisåł (1); ja pisåł ZapWar, RejKup; -em pisåł : -ech pisåł SienLek (1:1).2 sg m pisåłeś, -ś pisåł (22). f -ś pisała (1).3 sg m pisåł (700). f pisała (27). n pisało (16).1 pl m pers pisalismy, -smy, -esmy pisali (20), pisalichmy (1); -smy : -chmy Leop (1:1); ~ -smy (13), -(s)my (7).2 pl m pers pisaliście, -ście, -eście pisali (17).3 pl m pers pisali (361). subst pisały (4).plusq 1 sg m pisåłem był (1).3 sg m był pisåł (5) KromRozm II (3), OrzQuin, WujNT, pisåł był (2) BielKron, ActReg.3 pl m pers byli pisali (1).fut 1 sg m pisać będę (9), będę pisåł (4); pisać będę GliczKsiąż, OrzList (2), Strum, CzechEp (2), NiemObr, ActReg; będę pisåł FalZioł, MiechGlab, RejPos; pisać będę : będę pisåł Mącz (1:1).3 sg m pisać będzie (1).1 pl m pers będziem pisać (2) GliczKsiąż, JanNKarGórn, pisać będziemy (1) OrzQuin.3 pl m pers pisać będą (16), będą pisać (9), z elipsą „pisać” (1) KlonWor; pisać będą LibLeg (2), PatKaz I, MurzHist, Oczko, NiemObr, GórnRozm, LatHar, pisać będą : będą pisać LeovPrzep (2:2), ZapKościer (6:7).imp 2 sg pisz (36).3 sg niech, niechać, niechåj pisze (5).1 pl piszmy (3).2 pl piszcie (5).3 pl niech piszą (1).con 1 sg m bym pisåł (7) Mącz, RejPosWstaw, BudNT, Oczko, CzechEp, WujNT, JanNKar, bych pisåł (4) LibLeg, GliczKsiąż, BielKron, WerGośc.2 sg m byś pisåł (1).3 sg m by pisåł (33). f by pisała (1). n by pisało (1).1 pl m pers bysmy pisali (7); ~ -smy (6), -(s)my (1).2 pl m pers byście pisali (1).3 pl m pers by pisali (5). subst by pisały (1).con praet 1 sg m pisåłbym był (1) WujNT, bych był pisåł (1) KochTr.3 sg m by był pisåł (6).3 pl m pers by byli pisali (2).impers praes pisze się (12).praet pisåno (56) [cf też PISANY sg n N], pisało się (16), było pisać (1) RejPos 121v; pisåno OpecŻyw (4), PatKaz II, PatKaz III, LibLeg, BielKron (18), Mącz (2), LeovPrzep (3), RejAp (2), GórnDworz (2), GrzepGeom (2), BielSat, BielSpr, BudBib (2), Oczko, SkarŻyw (2), StryjKron, ZapMaz, KochFr, ReszPrz, BielRozm, WujNT (2), JanNKarGórn, SkarKazSej; pisało się OrzRozm, RejZwierc (2), Strum (2), NiemObr (5), ActReg, Phil, KlonWor, pisåno : pisało się BielŻyw (2:1), SarnStat (1:1), SkarKaz (1:1); ~ -åno (40), -ano (1), -ąno (1), -(a)no (10); -ąno JanNKarGórn; -åno : -ano OpecŻyw (3:1).fut będzie się pisać (3).con by pisano (2).part praes act pisząc (397), piszęcy (cum m) (2) BielKom E6, PaprPan A3.

Składnia dopełnienia sprawcy przy impers: pisało się od kogo (3).

stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XIX w.

1. Kreślić znaki graficzne; scribere Mącz, Cn; exarare, perarare Cn (15):

pisać co na czym (3): Murm 188; BartBydg 155 cf »pisać [na czym] buksztaby«; KrowObr 100v cf »pisać i kreślić«.

pisać co po czym (2): Oto wnet ſłyſzyſz iżći nie mowi że będę piſał po ſciánach krzyżyki moy miły Pánie RejPos 351v. Cf pisać co czym po czym.

pisać co czym [= narzędziem] po czym (1): Biſkup kurwáturą po onym popiele piſze Greckie obiecádło. NiemObr 22.

pisać komu w co (1): Strum Cv cf »pisać albo karbować«.

pisać czym [= narzędziem] na czym (2): Ale mily Iezus nachyliwſſy ſie nadal/ pocżąl piſatz palcem na kamieniu. OpecŻyw 77v [przekład tego samego tekstu] WujNT Ioann 8/6.

pisać czym [= substancją] na czym (1): Sadzele golenné léczy lubryká/ to ieſt glinká ktorą ćieśle álbo ſtolarze piſzą ná drzewie SienLek 121.

Zwroty: »pisać [na czym] buksztaby« [szyk zmienny] (2): Tabella alphabetaria, eyn tafel do das a b c auff ſtet. Tablicá co nániey bugſtaby pyſſą. Murm 188 [idem] BartBydg 155.

»krzyżyki pod kołnierzem [za kim] pisać« = piętnować ludzi niepewnego pochodzenia (1): Aby go s tyłu pálcy nie vkázowáli/ Krzyżykow pod kołnierzem zá nim nie piſáli. RejWiz 98v.

»pisać na tram« [w tym: co (względne) (1)] = zaznaczać nacięciami lub innymi znakami [szyk zmienny] (3): RejWiz 123v; RejZwierz 137; Bo piſz ty co chceſz ná tram/ ále ia też wieſz to Pan Bog kiedy dam. RejZwierc 58v.

»pisać znaki« = znaczyć (1): A gdy z nabiáły ſtátki z folwárku wożą/ piſáć znáki od ktorey Dworki: żeby znáć od ktorey lepſza ſpráwá. GostGosp 122.

Szeregi: »pisać albo karbować« (1): A co złożyſz łokći od wagi/ álbo przyczyniſz pámiętay tho pilno/ álbo ſobie piſz w kámienné kśiążki/ álbo kárbuy. Strum Cv.

»pisać i kreślić« (1): Ná popiele obiecádło Grecki[e] y Láćińſki[e] piſzećie/ y kijem po ziemi kreſlićie KrowObr 100v.

Przen [komu co na czym] (1): piſzą Zołnierzom párágráfy ná gębie. CiekPotr 64.
2. Utrwalać tekst na piśmie, zapisywać; scribere Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn; ducere literas Mącz; exarare, perarare Cn (310): ZapMaz VII Z 19/186v; ZapMaz II G 97/89v; OpecŻyw 140; RejKup M; Gdyby piſarz niechćiał tego co ſędźia ſkaże/ Albo ieſliby vpornie niepiſząc wſtał od ſądu/ táki piſarz [...] ma być z vrzędu złożon. UstPraw C2v; BielKron 96v; abowiem piſáć y to też ieſt pociągánie/ y przes znaki rzeczy okázowanie KwiatKsiąż H4v; Emendate scribere, Wedle orthographiey piſáć. Mącz 216a; Saltuatim scribere, Wskok piſáć/ To yeſt nierządnie/ y tam y ſám wyſtępowáć. Mącz 365b, 35d, 95d, 198c, 443a; GórnDworz F4v, P2; BielSat Ev; RejZwierc 234; A ty ſobie nágotuy wiele tablic Bukſzpanowych/ á wezmi ſobie [...] tych piąći [pisarzów] ktorzy prędko piſzą BudBib 4.Esdr 14/23; BudNT przedm b4; BYmći thu miał z oſobná káżdego wylicżáć/ Nie sſtáłoby mi cżáſu ni pápiru piſáć. PaprPan Gg [idem] Cc3; ModrzBaz 88; SkarŻyw 471, 507; ZapKościer 1580/16; Zá ſtárych ludzi pierwey nie wiele piſano/ Iedno co cżyie było/ iáwnie powiedziano BielRozm 34 [idem BielSat]; ActReg 84; WujNT Apoc 10/4; Aby naprzód kiedy w poniedźiáłek poczną ſądźić w Krákowie/ tedy máią ſądźić y piſáć przez Wtorek/ Srzodę SarnStat 722, 1268.

pisać co (84): OpecŻyw 78; á wziąwſzi tablicę rzekł, piſz ale kielko ſłow á przemow ręką ſwą. BielŻyw 134; LibLeg 10/70v, 11/26v; RejKup F, y3v; HistAl N2; BielKom Dv; GliczKsiąż I8v [3 r.]; KrowObr 219v; RejWiz 84v; Leop Bar 2/28; BielKron 94v, 260, 348v, 462v, 471; Vt tua est ista litera Tyś to piſał/ Twoyá to ręká. Mącz 195d, 172b, 224a, 250d, 271b, 375b, 392d; RejAp 28 [2 r.], 84, 86, 123v; GrzepGeom A3v; RejZwierc 22v; Strum Rv; Ale poſpolićie żacy/ á mniſzy kśięgi piſáli BudNT przedm b4, przedm b4, b4v [2 r.]; ZapMaz II G 78/407, 97/90v; CzechRozm 137; SkarŻyw 47; ZapKościer 1581/24, 1589/86; ReszPrz 110; BielRozm 5v; ActReg 58, 61; Calep 321b; GostGosp 22, 48; WujNT Apoc 10/4, s. 862; VStáwiamy/ áby Piſárze ſądowni od świádków [...] ieſli potrzebá będźie piſáć ich powieśći/ bráli po trzy groſze SarnStat 579 [idem 817] 784, 817, 1298 [2 r.]; KlonKr C2; SkarKaz 206b. Cf pisać co na co; co w czym, Ze zdaniem dopełnieniowym, »pisać w kroniki«, »w księgi pisać«, »własną ręką [co] pisać«, »pisać słowa«.

pisać co na co (1): Stolik przed nim málucżki kſięgi ná pulpicie/ A pilno ná kámienne coś piſał tablice. RejWiz 46.

pisać co w czym (2): proſili też/ áby tych kſiążąt ktorzy z ich ſtrony ſą/ imion w dekrećie nie piſano BielKron 209; HistRzym 58.

pisać z czego [= maczając pióro w czym] (1): Iáko celnik ná mycie/ ták [Lucyper] s celbratem ſiedzi. Przed nim śiłá piſárzow/ co piſzą z máźnice RejWiz 167v.

pisać komu (8): Poſpolicye Bákálarzowye dziecyom piſſą wokábuły dwye ſlowye po łáćinie/ á dwie po polſku GliczKsiąż I8v; BielKron 94v, 115v, 462v; Exscribere alicui, Wypis komu piſáć z xiąg. Mącz 375b; Strum D2v; Terzeczy na kamiennych xiąszkach pisali sobie ActReg 58. Cf »pisać słowa«.

pisać przez co [= jak] (1): (nagł) Chytre piſánie y przeſyłánie liſtow. (–) [...] Piſzą iedni przes káráktery nieznáiome/ drudzy przes licżbę BielSpr 49.

pisać w co (9): bo tego w protokoł nie pisano ZapMaz II G 78/407; Calep 29a. Cf »pisać w kroniki«, »pisać w księgi«, »pisać słowa«.

pisać czym [= substancje] (10): Miniare. Rubricieren. Rubriką piſáć. Murm 193; FalZioł V 2; Ian złotouſty [...] piſał ſlinámi iáko złotem BielKron 158, 158; Mącz 374b; RejPosRozpr b4v; BudBib Ier 36/18; WujNT 3.Ioann 13. Cf »pisać słowa złotem«.

pisać czym [= znakami] (2): Notis scribere, Nieyákiemi znáki piſáć/ To yeſt nie pełnych słów piſáć. Mącz 250c; CzechRozm 137.

pisać czym [= narzędziem] na czym (1): Stylus, Prątek którym piſzą ná xiąſzkách woskowych. Mącz 424a.

pisać na czym (31): OpecŻyw 78; RejKup aa7v; RejWiz 84v, 139; Leop Ez 37/20; Album, Tablicá álbo inſza rzecz byała ná ktorey może piſać Mącz 6c, 271b, 276c, 347d, 438a; Zwycżay ten był v ſtárych ludzi/ iż gdy zá kim wychodził dekret łáſkáwy/ tedy gi piſano ná kámieniu białym RejAp 28, 28; GrzepGeom A3v; HistRzym 58; RejZwierc 22v; Ale ieſzcże chytrzey [przesyłają listy tajemne]/ ktorzy piſzą ná owych trzaſkách miecżowych/ álbo kordowych BielSpr 49; BudBib Ier 36/18; ZapKościer 1589/86; iż ták przedtym ná długich kártách ſtárzy piſáli CzechEp 158; ReszPrz 110; ActReg 58; Calep 599a; WujNT 337, Ioann 8/8; KlonKr c2. Cf pisać na czym w czym; czym na czym, »pisać słowa«.

pisać na czym w czym (1): Raz tylko tćimy iż [Jezus] piſał/ y to w prochu ná źyemi KromRozm II b4v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (3); zaimek względny (6), zaimek pytajny (2), , że (2)] (10): Kiedy w Greckiey mocy byłá Sycylia, piſano że iedno cżterzy kroć gorzáłá [Etna] BielKron 276v, 115v; A może téż tho ná początku Kśiąg Aryſtoteleſowych y inſzych Philozophów piſáć/ co Plato ná drzwiách ſwéy Szkoły piſał GrzepGeom A3v; RejZwierc 235; Strum D2v; iedząc záwołał: [...] piſz bráćie to coć powiem SkarŻyw 202; Calep 29a; Piſáć záwżdy kiedy ktory ſtaw ſpuſzcżą/ y ktorego roku. GostGosp 74; SkarKaz 420b. Cf »pisać słowa«.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: te słowa (2)] (13): Leop Ioann 19/21; Tákież gdy widzyał rękę piſząc Mane tetelfares Báltázár krol [...] nie mogł żadny tráfić áni wyłożyć tego piſánia iedno Dániel. BielKron 93; GrzepGeom A3v; A wyjąwſzy ſwą tablicżkę y pocżęłá piſáć napierwey A. HistRzym 14, 14 [2 r.]; CzechRozm **7; LatHar 734; Nie piſz; krol Zydowſki: ále/ iż on powiedał; Ieſtem krol Zydowſki. WujNT Ioann 19/21; Z dawná przypowieść tę piſzą ná śćienie, Biádá męzowi [!], ktory podległ zenie [!]. KlonKr C2; KlonWor 80. Cf »pisać słówa«.

W charakterystycznych połączeniach: pisać błędy, co się trafi, dekret (2), dług, imiona (2), kielko slow, kontrowersyją (2), księgi, łacinę (2), powieści (2), przypowieść, rejestra, sentencyje, sprawy (każdego dnia) (2), swe błędy, świadectwo, Święte Pismo, testament (2), to i owo, wokabuły, wota a głosy (2), wszytko (4), wypis (z ksiąg) (2), zakon, zbiegi; pisać w protokoł; pisać inkaustem (4), rubryką, ślinami; pisać ręką (2); pisać znaki [jakimi]; pisać inakszym językiem; pisać na długich kartach, na drzwiach, na kamieniu (4), na kamiennych (woskowych) książkach (2), na kominie, na księgach (2), na listwach, na ołowie, na stołach (2), nu szafiech, na ścienie (2), na tablicach (kamiennych, prożnych, woskowych) (4), na trzaskach mieczowych, na ziemi (3), na zwitku; pisać nad łożkami swymi; pisać w dekrecie; pisać bez porządka, cudnie, cyframi albo liczbą, dla pamięci, dobrze, jako tako, jednako (2), od obu końcu, pięknie, pilnie, prędko, przez karaktery nieznajome, słowy dokładnemi, wskok; pisać do ksiąg, z ksiąg; pisać z maźnice.

Przysłowia: To iuż idą káżdy w ſwą dobrzy towárzyſze/ Zdraycá [= diabeł] ſie pośmiewáiąc ná kominie piſze. RejWiz 139.

Na prożney tablicy łácno piſáć co chceſz: ále ná pomázáney trudno. SkarKaz 420b.

Zwroty: »pisać [kogo, co] w kroniki« (4): Wſzędy w ſławne kroniki ſpráwy ich [zacnych] piſáli. RejWiz 99v; Piſali też náſzy przodkowie cżáſem ledá ſny w kroniki. BielKron 363v, 177, 401v.

»w księgi (a. w książki) pisać« [w tym: co (1)] (2): Mącz 327d; Y kázał niecną rzecż po mieśćie wołáć/ ktorą háńbá ieſt w thy tho kſiąſzki piſáć HistRzym 20v.

»(na)uczyć (się), nawyknąć pisać« [szyk zmienny] (7:3): Ten też Zydy piſáć náucżył od prawey ſtrony do lewey/ bo pirwey piſáli od obu końcu/ iáko gdy orzą rolą. BielKron 96v; Náſzy przodkowie od niedawnego cżaſu náwykli piſáć/ cżego pierwey nieumieli BielKron 337v, 21, 45v, 48v, 272v, 297 (8); RejZwierc 8.

»niepełnych, niezupełnych słow pisać« = używać skrótów (1:1): Scribere notis, Nie zupełnych słów piſáć/ znáki tilko yákiemi znáczić. Mącz 374b, 250c.

»pisać piorem« = per calamum scribere Vulg [szyk zmienny] (4): Graphium, Pyoro żelázne którym y piſáć y málowáć może. Mącz 148c, 31a; Miałemći wiele piſáć: álemći niechćiał piſáć inkauſtem i piorem. WujNT 3.Ioann 13; JanNKar F.

»pochybnie pisać« (1): Mendose scribis, Pochybnie piſzeſz/ to yeſt/ nie chowaſz ortographiey. Mącz 215d.

»własną (a. swą) ręką pisać« [w tym: co (1)] (2): A zwánó ié piſarzmi/ Bo ći ſwęmi rękoma święté piſmo iako mogło być nápewniéi piſali MurzNT 173v marg; Sua manu scribere, Właſną ręką pisáć. Mącz 374a.

»pisać słowa« [w tym: do czego (1), komu (1), w co (1), na czym (4), nad czym (1), w czym (1); (1); z przytoczeniem (2)] [szyk zmienny] (14): odpowiedá ſwięty Ambroży w iedné epiſtole/ ijże piſál [Jezus] ty ſlowa: Ziemia ziemię pomáwiá. OpecŻyw 78; BibRadz Ier 30/2, 36/32; prośili Rzymiánie Márká vcżniá ſwiętego Piotrá/ áby ty ſłowá piſał ktore Piotr s. powiedał BielKron 142v; Mącz 35d; O mogłżebyś ſie vſtráſzyć [...] onych ſrogich ſłow ktore onemu ſwowolnemu krolowi Báltázárowi piſáłá ręká ná ſcienie RejPos 192v, 259v; RejZwierc 50; SLowo ktore mowił Ieremiaſz prorok do Baruchá ſyná Merijahowego/ gdy piſał słowá te do kśiąg z vſt Ieremiaſzowych [quod Verbum ore ex libro in haec verba eum scripsisset] BudBib Ier 45/1, Ier 36/6, 17; PowodPr 75. Cf »pisać słowa złotem«.

»pisać [czyje] słowa złotem« = słowa wzbudzają zachwyt [szyk zmienny] (2): A iſcie by twoie ſlowa [wykład snu] złotem piſać godno RejJóz L6; PudłFr 57.

»pisać (nie) umieć« = być (nie)piśmiennym [szyk zmienny] (6): pogáńſkim obycżáiem żywąc piſáć nieumieli. BielKron 340, 335v, 337, 348v; BielSpr 15; Syná ktoryby vmiał piſáć radby był miał. CiekPotr 61.

Szereg: »pisać i czytać (a. czyść)« [szyk 4:3] (7): GliczKsiąż I8; Dzieći [...] piſáć y cżytáć vcżyły ſie w ſpolnych ſzkołách BielKron 272v, 335; Mącz 341b; RejZwierc 8; BielSpr 15; JanNKar C4v.
W przen (2): Ręká [lege: rękę] męcżenniká/ ktora wiele piſałá ku chwale Bożey/ P. Bog oſobną cżćią obdárzył. SkarŻyw 47 marg, 47.
Przen [w tym: kogo (1), co (6)] (8): S kſiąg żywiących rácż ye Pánye ták náwſſem wygłádzić Nie piſz ich s ſpráwiedliwemi LubPs Qv; SkarŻyw 120.

pisać czym (1): Wielki to klenot kto tho [stałość i cnotę] w ſobye czuie/ Stałoſcią piſze/ cnotą pieczętuie. RejZwierc 212v.

pisać na czym (4): Náturá náſzá ieſt goła tablicá/ Co ná niey piſzą to nośi nędznicá. RejZwierc 221; Ale co komu rzecze białagłowá/ Piſz iéy ná wietrze/ y ná wodźie ſłowá. KochFr 11. Cf »pisać na sercu, na tablicy serca«.

Zwrot: »pisać w sercu, na sercu, na tablicy serca« [szyk zmienny] (1:1:1): Cczys głoſem niech wſſyſczy ſłyſą Wſerczu ſwem pilnie piſą RejKup y8v; BielKron 43v; BudBib Prov 7/3.
a. W uwagach o ortografii i gramatyce, oraz rozważaniach filologicznych (60): A także niedobrze piſzą ktorzy piſzą gi miaſto j/ gdy mowią/ poiął gi s ſobą/ miaſto poiął j MurzOrt Bv; BudNT przedm c6v.

pisać co (13): i Krotkié wymawiáimy i piſzmy wſłowach/ ociec/ wniebie/ mói i twói rć. MurzOrt Bv, B2, B2v; SienLek 46 [4 r.]; BudBib c; áby ſie tym łácniéy obaczyć mogło, iáko któré ſłowo piſáć JanNKar H3v, E4v, Fv; JanNKarGórn G4v. Cf Fraza.

pisać czym [= jak] w czym (1): Niech ćię to cżytelniku nie obruſza/ iż cżáſem napiſano Dámeſek/ Bo ták wkſięgách Iwreyſkich [...] Dumeſkiem álbo rádſzej Dummeſkiem piſzą Iwreiánie. BudBib I [212]b marg.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tak (2); miasto czego (4)] (32): ktorey imienia iż łacinnici inacey nie mogli wypiſać, przeto iedni Venda drudzi Vanda piſali. GlabGad A3; MurzOrt Bv [2 r.], B2v; BielKron [852], 96; Rursus et rursum, Záś/ Niektórzi piſzą záſię/ ále to wątpliwe mówienie ſie być widzi. Mącz 362a; Tv wninieyſzych kſięgach Hiweryſkich omjłká ieſt Bo miáſto We Iſzráwechu máią Weiſztákechu. To ieſt/ miáſto chwalili/ piſzą/ wzápámiętánie przywiedli. BudBib I 341d marg, cv [3 r.], I 266c marg; Lukaſz też tak piſze/ ná głębokiey zorzy. BudNT przedm c6v, przedm c6v, k. Ii [2 r.]; JanNKarGórn H [3 r.], H2 [3 r.]; Polαcy kiedi chcą wymówić Greckie /χ/ tedi piſzą /ch/ iáko chwαlą/ chwilą. JanNKarKoch E4v, E2v, F [2 r.], F2v, F3, F4v, G2v, G3. Cf Fraza.

Fraza: »jako piszą (a. pisano, a. piszem)« [jako zdanie wtrącone] [w tym: co (1); z przytoczeniem (1)] (7): KrowObr 105v; Maritus, Mąż/ Małżonek álbo manżonek yáko niektórzi piſzą. Mącz 210a, 222b; BudBib c; JanNKarGórn H; i/ y/ [...] między inſzimi literami/ iako my Polαcy dźiś piſzem/ wielką odmianę czynią. JanNKarKoch G, F3.
Szeregi: »pisać i czytać« (1): záś [imiona] nie ták znaiome/ ták ſą położone iáko ie Zjdowie tutecżni piſzą y cżytáią BudBib c.

»mowić i pisać« (1): iáko ſą Achaw/ Chyzkijahu/ Choryw/ [...] miáſto tego co poſpolićie mówią y piſzą. Achab/ Ezechiaſz/ Horeb BudBib c.

»wymawiać i pisać« (3): Potym oto ty niżyi opiſané wymáwiáimy i piſzmy. j) (moj/ twoj/ wiekujšci braciá MurzOrt B2, Bv [2 r.].

α. 3 sg praes »pisze« = jest napisane (6):

pisze co przez co (1): W káżdym vćiſku ich [Is 63/9] (marg) wł: nie vćiſk/ bo Lo przez Alef piſze/ ácz Rabinowie mowią że ſię tu Alef miáſto Wau kłádzie. (–) BudBib I 371c.

pisze w czym (3): Bo w tekśćie Hywreyſkiem nie kroleſtwá/ ále kroleſtwo (iedno) piſze BudBib b2v; Wniektorych kſięgach teſz Ebreyſkich piſze miáſto pokłonił ſie pokłonili ſię to ieſt/ y Iozef y iego ſynowie. BudBib I 28d marg, c2v.

Z przytoczeniem (5): Bo nie piſze Banaw/ ále Baneiah/ to ieſt/ nie piſze tu/ Wźiął Ithro ſyny iego/ ale ſyny iey. BudBib c2v, b2v, c2v [2 r.], I 28d marg.

b. Wciągać do ewidencji (24): [ći ktorzy z mytá máłego niechćieli ſłużyć/ [...] nie dáli ſie piſáć/ ále ſie záś do inąd ná ſłużbę bráli. HistFort K7v.]

pisać kogo, co (12): GroicPorz ee3v; Recipiebantur milites sine delectu, Ládá kogo prziymowano nie brákowano nikim kto w ymię boże okrzczón tego piſano. Mącz 187d; [Polakom] po ſześći złotych ná Koń ná cżwierć roku im płácono/ y ſzkody Końſkie według Regeſtru iáko ktorego piſano/ to ieſt/ Strzelcży ſiedm złotych/ Kopiencży: piętnaśćie BielSpr 70; SarnStat 1292. Cf pisać kogo miedzy kogo, cum A dupl, »akta pisać«, »w konstytucyją pisać«, »pisać w księgi«, »na rejestr pisać«.

pisać kogo miedzy kogo (1): ábowiem s tey waśni zyemie Włoſkie ani go [Oty] piſáli w Kroniki miedzy Ceſárze/ áni mu tytułu Ceſárſkiego piſáli BielKron 182v.

pisać czego [funkcja supinum = do pisania] (2): To názáiutrz poiádą piſáć ran do Grodu/ Nábrawſzy przyiaćieli s ſwoiego narodu. BielSat C4 [idem] BielRozm 22.

cum A dupl [= kogo jako kogo] (1): ſámi też gotowáli zbroie y ludzi/ co nawięcey mogli wywodzili ku walce/ iedny pieſze/ drugie iezne piſáli BielKron 226.

Zwroty: »w akta (sądowne) [w tym: co względne (1)], akta pisać« = inscribere in acta iudiciaria JanStat [szyk zmienny] (2:1): RejAp 55; SarnStat 747; Burmiſtrz Dekret feruie/ ſtrony ſię vćiſzą: Bo im idźie o wielką: Drudzy w Acta piſzą KlonWor 14.

»[co] w konstytucyją pisać« = przyjmować za prawo (1): wſzák tego w Conſtitucie piſáć nie będą/ co ty ták z ſtrony ſpráwiedliwośći/ iáko y z ſtrony obyczáiow powieſz. GórnRozm K3.

»pisać w księgi (ziemskie)« [w tym: co (1), za kogo (1), co (względne) (2)] [szyk zmienny] (5): anym go hvpewnyl abych mv myal pomocz vdzielacz spraviedlivosczy hy przyschiagy wthey tho rzeczy [o dług] a nym schią dal w kxiągy pysacz za sviathka ZapWar 1528 nr 2458; ZapKościer 1581/21v; który to piſarz [ziemski] zgołá niema nic piſáć w kśięgi Ziemſkié/ bez podpiſu Sędźiégo y Podſędká SarnStat 1157, 564, 747.

»na rejestr, w rejestr, do rejestrow pisać« [w tym: kogo, co (4), jako (pytajne) (1)] (2:2:1): piſzą ie [tych, co służą carypicom] w Regeſtrá áby wiedźiáno licżbę ich BielSpr 52; CzechEp 158; Vrzędnik ná Regeſtr ma piſać/ iáko á po cżemu ktorego tegodniá ná tárgu było. GostGosp 46, 152; KlonWor 38.

Przen (2):

pisać co komu (1): (nagł) Rotá ſwowolna. (–) ABowiem táki káżdy ktory pilen cnoty/ Pewnie go ták może zwáć iż nie z iego [świata, tj. życia tylko sprawami doczesnymi] roty/ Bo y Rotmiſtrz ſwowolny tákże towárzyſze/ A nawiętſzy ten [tj. rotmistrz = świat] pocżet ſwowolnemu piſze. RejZwierc 269v.

pisać co na czym (1): Miey ſumnienie iáko xięgi iákie/ y piſz ná nim dźienne grzechy. LatHar 4.

c. Datować (34): BielŻyw 133; gdy piſano od Národzenia Bożego 1478. zaćmienie ſłoneczne było ſtráſzliwe LeovPrzep a4, a4, A3, D2v, H3v; od tąd táki rok niebędźie/ áż kiedy piſáć będą/ Anno Domini 2000 Oczko 30; ZapKościer 1580/13v, 1584/51 [2 r.], 1588/78; KlonWor 79 [2 r.].

pisać co (21): á napirwey pocżęli piſáć olimpiades zá krolá Iudá Ozyaſzá. BielKron 98. Cf Zwrot.

Zwrot: »pisać rok (a. lata, a. liczbę roczną)« [szyk zmienny] (20): Cekrops [...] pánował Grekom 50 lat/ od niego potym Grekowie ſwoim krolom látá piſali. BielKron 27, 303, 362v, 424; Przepowiedzenie przygod z Biegow Niebieſkich od Roku látoſiego/ kthorego piſzą od Národzenia Páńſkiego 1564. áż do dwudźieſtu lat LeovPrzep kt, C4, D3; ZapKościer 1580/7v [2 r.], 16v, 1581/12, 23v, 1582/8v (9); Przeto ieſzcże trzymáć mam [wioskę]/ poki nie przeſtáną Piſáć tey licżby rocżney KlonWor 79, 79, 80 [2 r.].
3. Formułować i utrwalać tekst na piśmie; scribere Miech, HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Modrz, Calag, JanStat, Cn; dicere Miech, Mącz, Modrz; texere, tradere Mącz, Modrz, Cn; pangere Mącz, Cn; prodefe, tractare Modrz, Cn; referre Miech; cudere, fundere Mącz; dare literam, memorare Modrz; appellare a. consignare, a. mandare literis, componere, conscribere, elucubrare, loqui literis, lucubrare Cn (5249): OpecŻywSandR nlb 2v; PatKaz II 22; I też ięcżmienna woda z draganthem prziwarzona/ pragnienia broni, Galienus piſze. FalZioł III 26c, IV 38a; BielŻywGlab nlb 12; MiechGlab 19, 61, 64; LudWieś ktv; RejKup Xv; Mamże temu wyerzyć/ iż ták Luter piſſe? KromRozm I I4, A2 [3 r.], C2, Dv, D2 [2 r.], G3v (10); MurzHist A2, A3; Widźiſz iż áni Ewányeliſtowye/ áni ći drudzy Apoſtołowye tym vmyſlem piſáli/ áby wſſyſtkę náukę Kryſtuſowę á ſlowo boże zebráli. KromRozm II f, c4, c4v [2 r.], e, f3v, p4v; KromRozm III Nv; Diar 64; Vkażcie Seklucianowi/ Polſkiemu káznodzyeiowi/ Powiedzcie mu nie piſz byſtrze/ Boś przyſzedł ná pirwſze miſtrze BielKom A4; GliczKsiąż I2v; GroicPorz x3v, kkv; KrowObr C2, 16v, 21v, 216v [2 r.], 242v; RejWiz A5; OrzList b4v; Owa nie długo piſząc/ on pan młody z iámy/ Zoſtał potym Ceſárzem/ rządził wielkie pány. RejZwierz 39, A4 [3 r.]; Drudzy piſzą áby ſwoy rozum nieśmiertelnym vcżynili BielKron 334, 34v, 100, 103v marg, 118v marg, 127v (25); Euripides magis accedit oratorio generi, quam Sophocles, Euripides więcey orátorskiem ſtrychem piſze niżli Sophocles. Mącz 43c, 3a, 30b, 37d, 115d, 243b (22); RejAp 123v; ále piſmu widzimi ſie że to przynośi powagę iákąś/ kiedy kto węzłowácie/ á nie ták zbytnie łatwie piſze. GórnDworz F3, B4v, F3, F3v, G6, P2v (9); Piſzą rozmáićie y pytáią ieſli to ieſt Hiſtoria cżyli przypowieść GrzegŚm 58; WujJud 56v; WujJudConf 29v, 34; KochList 2; BudBib c4; Strum Q3; Ták iż choć s ſtráchem piſáć/ z mdłey Minerwy moiey/ Muſzę będąc pobudzon chęcią k ſławie twoiey. StryjWjaz A2, A3; CzechRozm 26, 139v, 201v; PaprPan M3; ModrzBaz 61v; SkarJedn 84, 294 [2 r.]; SkarŻyw 511; StryjKron 279; CzechEp 35, 129, 133, 136, 157 (15); NiemObr 6, 77 [2 r.], 125, 155, 175; IA ináczéy nie piſzę/ ieno iáko żyię/ Piiáné moię rymy/ bo y ſam rad piię. KochFr 100; ReszPrz 12, 55, 63; ReszList 190; WisznTr 6; PaprUp A2; GostGosp 20; WujNT przedm 32, s. 193, 298, 300; SkarKaz 122a, Oooob; CiekPotrŚredz )?(4v.

pisać co (845), kogo (2): OpecŻyw 47; PatKaz II 75v; PatKaz III 141v; FalZioł I 51c, IV 19a, 37a, 39d, 41c; BielŻyw 120; BielŻywGlab nlb 9; GlabGad N7; MiechGlab 50; Nyewyem co Auguſtyn álbo Ambroży piſſe. KromRozm I C2, B2v, Dv, G4v, H, H4 (12); zwielá vcżonych Polákow/ rzadko ktory co piſze ku czytaniu poſpolitęmu MurzHist A2, A2v; MurzNT 38v, 166 marg; KromRozm II b4v, c4v, dv, d3, d4v (7); KromRozm III I5v, K7, O, Ov [2 r.], O4, P5; BielKom A3; GliczKsiąż A4, C3v, C7v, Q3v [2 r.]; LubPs A6; GroicPorz A3v; GroicPorzRej C4; Abym ia tu temu złemu ſwiátu nic gwoli niemowił/ niepiſáł y niefolgował KrowObr 2v, C3, 9, 21v, 22, 29 (20); TEn Polak co to piſał/ niechciał ſie miánowáć RejWiz A8v, 122v; Leop *2v, 1.Cor 14/37, Gal 1/20, Philipp 3/1; OrzList ev, iv, i2v; RejFig Bb6; BibRadz II 141b marg; OrzRozm M2, P4v; Ty rzecży Láktáncyus dawny Doktor vcżony Krześćiáńſki piſał w ſwoiey oſtátniey kápitule/ wybieráiąc od Sybil y od żydowſkich Prorokow. BielKron 136v, 10, 62, 94v, 96, 117v (26); KwiatKsiąż I2v; Distribute scribere, Iáſnie co piſáć/ dźieląć ná pewne części. Mącz 464a, 16d, 93a, 207a, 211b [2 r.], 221d (14); OrzQuin E3, O3, O4, Y3; RejAp B4v, 49v, 60v, 74, 80v, 175v; GórnDworz B2, E2v, E7, G5v, H2 (10); GrzepGeom L4 [2 r.]; RejPos 86v, 106v, 121, 126, 136v (34); BiałKat 118v, 123v, 163v; GrzegŚm 15, 35; RejZwierc 53, Aaav; BielSpr 16v, 20v, 28v, 31v; Przypátrzćie ſie iedno dobrze temu/ co tám Sokrátes piſze. WujJud 195v, 13, 52, 155, 200v, 229v (9); WujJudConf 42v [2 r.]; RejPosRozpr c3v; RejPosWstaw [213]v, 143v; BudBib cv, 4.Esdr 14/24; Strum K3, P4v; BudNT przedm a2, d3v, k. Hhv, Hh4, Kk3; StryjWjaz A3 [2 r.]; CzechRozm A5v, 15v, 24v, 25, 51, 62 (17); Wſzák znaſz to coć tu piſzę chociam ieſt proſtakiem PaprPan A4v, B2, Cc4; KarnNap A2; dobrzi Piſárzowie/ (ktorych ſię iáko mogę trzymam) gdy co porządnie á wedle náuki piſzą/ tedy ſię nie iedno ná ninieyſze cżáſy [...] oglądáią. ModrzBaz 1v, 1v, 101, 112, 112v, 114 (9); ModrzBazBud π5v, π6v; SkarJedn 103, 294; Oczko 8v; SkarŻyw A4, 88, 139, 192, 201, 203 (7); StryjKron 16; Wſzákżem przedśię y ták nie záraz/ tego co iuż W.M. odſyłam y dáruię/ piſáć tym porządkiem pocżął CzechEp *3, 26, 32, 39, 55, 57 (76); NiemObr 22, 31, 85, 94, 99 (15); Tom ia piſał ná śioſtry ſwéy miłéy żądánié KochDz 109; ReszPrz 20, 21, 22, 32, 33 (14); ReszList 184; WerGośc 254; ArtKanc K9v; KochWr 31, 40; Phil S6; GórnTroas 5; KochFrag 27; WujNT przedm 4, s. 32, 68, 193, 431 (13); comkolwiek tu piſał/ poſzło to nie z żadney áni waśniey/ áni też przyiáźniey/ áni z cudzego podánia [...] Alem to vcżynił naprzod z iákiegoś pobudzenia Páná Bogá ſwego PowodPr 84, 59; SkarKaz 118a [2 r.], Ooooa; CzahTr C, C4v, [D2v], F4, H3; SkarKazSej 661a. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Z przytoczeniem, »by wiele pisać«, »jako pisze«, »nie masz co pisać«, »prożno co pisać«, »szkoda aby co pisano«, »Duchem Św. pisać«, »pisać za dziw«, »sam z siebie pisać«, »nie śmieć pisać«.

~ pisać co [= rodzaj tekstu] (244): ZapWar 1549 nr 2657; PatKaz I 13; PatKaz II 58; BielŻyw 18; MiechGlab *3v; KromRozm II c2v [3 r.], e4v, h2, ſ3v; BielKom nlb 4; ná ten tzás/ ten Euzebius/ był Arryanem Heretykiem/ kiedy ty Hiſtorye piſał KrowObr 20v, 196; RejWiz 139; Leop B4v, *2v [2 r.], II VV v; UstPraw H4; BibRadz *5v, I 121; NAum Prorok był cżáſu Ionáthána krolá Iudſkiego. Piſze trzy rozdzyały piſmá ſwiętego. BielKron 93, 91, 92, 92v [2 r.], 93 [3 r.], 93v [2 r.] (35); GrzegRóżn H; KwiatKsiąż G; Pacunius, Imię ſtárego Poety z miáſta Brunduſium we Włoſzech który Trágedie piſał. Mącz 272b, 134b, 172d, 460c, 461a; OrzQuin A2, B3v, D4v, H2v; Poki im fráſzki piſzeſz/ to rádźi czytáią/ Piſzże co ſtátecznego/ ſrodze ſię gniewáią. Prot A2v; GórnDworz Dd7; RejPos 231; BielSat C4; HistLan F5; Abowiem pátrz Poetowie gdy fábuły ſwoie piſzą/ iáko oni inſze piſáli á inſze rozumieli. RejZwierc 84v, 84v, 90v, 209, 211, 234, Aaa, Aaav [7 r.]; ná ten cżás więcey mowić nie chcę/ ponieważ nie Pánegyrik piſzę. BudNT przedm a5; CzechRozm 125v; SkarJedn 133, 212, 282, A8v, D5v; Calag 108b; SkarŻyw A3v, 118, 362, 364 [2 r.]; Bodayże bych był ráczéy kolebkę kołysał/ Y z drugiemi nieważné mamkom pieśni pisał. KochTr 4; á teraz to opuſzczam/ ábych ſię nie zdał Greckich álbo Tureckich Hiſtoriy piſáć. StryjKron 618, 95 [2 r.]; CzechEp 76; Dopiéro chcę piſáć żárty/ Przegrawſzy pieniądze w kárty KochFr 12, 58, 79; KlonŻal D4v; ReszPrz 42; WerGośc 205; A nie wierzę ábyś go miotłą nie bijáłá/ Y wotum mu do rády ſámá nie piſáłá. BielSjem 10; BielRozm 21; GórnRozm F2v, F3 [2 r.]; KochCz A4v; KochFrag 54; WujNT przedm 6, 41, s. 193, 299 [2 r.], 486 (10); JanNKar E; Bo śiłá ich znamy co Státut vmieią, y piſáć pozwy, zapisy vmieią SarnStat 5v, 579, 816, 817, 1242, 1258 (10). Cſ »strach pisać«, »Duchem Św. pisać«, »pisać [co] dyjalogiem«, »księgi pisać«, »rym pisać«, »[jakimi] słowy pisać«, »wiersz pisać«.

pisać co [= treść] (72): FalZioł IV 17c; MiechGlab 75; MurzHist V v; Ktorych [Klitomachusa i Lukrecyjej] ſwiádom Rzym Grecia/ Ich cnotliwy wſtyd piſzęcy/ Wielką ſławę im dáięcy BielKom E6; KrowObr 40; OrzList h [2 r.]; Piſzeſz przećiwko mnie ſrogoſći twoie BibRadz Iob 13/26; Iozáphát był Kánclerzem/ piſał rozmáite ſpráwy y dzyeie Rycerſkie BielKron 70v, 25v, 132v, 145v, 149v, 176 (19); SienLek a3; RejAp 185v; Nuż záſię co tych było/ o ktorych ábo piſmo zginęło/ ábo niebył ten/ kto by był oſobne ich cnoty piſáć vmiał GórnDworz Yv, G8; RejPos 68; HistLan F5; RejZwierc A3; BielSpr 28 [2 r.], 28v, 60v; StryjWjaz A3, B3v; CzechRozm **4v, 150 marg, 151v, 199; Niech Lukrecyą podley iuż Rzymiánie piſzą/ kiędy [!] wſzytki cne ſpráwy iey dobrze vſłyſzą. PaprPan Ddv; Oczko 11v; y żaden ich żywotow nie piſał áni rozbierał SkarŻyw A4v, 453, 477, 582, 584; StryjKron 95; CzechEp 333; KochJez B3v; WujNT 383, 516, 566; SkarKaz 204b; CzahTr C4v; Niech Maro woyny piſze y ſpráwy Troiáńſkie SapEpit A3. Cf »Duchem Św. pisać«, »pisać za dziw«, »słow(k)a pisać«, »[jakimi] słowy pisać«.

pisać co [= ocena tekstu] (62): OpecŻyw [34]v; PatKaz II 51v; FalZioł IV 23d; Piſał też [Chilo] wiele inſzich vżytecżnych rzecży BielŻyw 11, 12; MiechGlab **7; Bo więc mowią iſćie temu kotki Dárły wełbie kto piſał ty plotki RejRozpr A2; MurzHist A4, T4; KromRozm II ſ4; Przeſto teſz o tym Papieżu/ ktory naprzod to Miłośćiwe láto wymyſlił/ piſárze iego właſni/ nic dobrego nie piſzą. KrowObr 79v, 4, 22v; RejWiz 5v; RejFig Cc8; Piſáli rzecży vcżone y mądre BielKron 25; ty piſzeſz nie według piſmá s. iedno ſny á żakowſkie gadánie nicżemne. BielKron 193, 116v, 145, 160v, 168v, 194 [2 r.] (18); OrzQuin E3; Prot A2v; GórnDworz Bb7v; w porządnym piſániu Hiſtoryey/ to ieſt/ rzeczy/ które ſye dźiáły/ ieſli prawdę piſáł/ przygány niemáſz. BiałKat 163v; StryjWjaz A3; CzechRozm 139; Táko mężne w potrzebie [Żołędziowie] iák ktory s Troianow/ Co o nich dziwy piſzą wielce mężnych pánow PaprPan H3v; ModrzBaz 61, 142v; CzechEp 206, 406; NiemObr 173; GórnRozm F3; CzahTr L2. Cf »strach [co] pisać«, »pisać w księgach«, »leda co pisać«, »prawdę pisać«. ~

pisać czego [składnia zależna od „(pod)jąć się”, „zaniechać”] (3): BielKron 46; obroćili ſie do tego ći kthorym dał Bog więcey vmieć/ áby Pátryiey ſwoiey vżythecżni byli/ y ięli ſie rzecży poważnych piſáć ięzykiem Polſkim GórnDworz A2v; ModrzBaz 1.

pisać około kogo, około czego (13): Ieſli themu nie wierzyſz tzytay ſobie Polidoruſá piſárzá Rzymſkiego/ ktory doſyć piſze ſzeroko około tego. KrowObr 122v; Co też W.M. piſáć raczyſz około Málcherá Mnichá OrzList iv; Mącz 333b [2 r.]; iż to co oni około Monárchiéy piſáli/ bárzo ſye zgadza z námi OrzQuin O4, H2v; GórnDworz Cc3v; GrzepGeom N2v, Qv; Inych rzecży około bránia Swiąthośći Páńſkiey álbo ſpowiedźi/ tákież śpiewánia nabożnego/ tu niepiſzę BielSpr 16v; CzechEp 230; KochWr 31. Cf »księgi pisać«.

pisać z czego (17), z kogo (2): Też Serapio ſpowieſci Raſis zacznego lekarza piſze iże była iedna brzemienna pani FalZioł III 7c, I 111d; Ale Apoſtołowye z náuki páńſkyey/ á nye z ſwey głowy piſáli. KromRozm II c3v, c2v, c3v; I nie zádaway mi nieprawdy/ ábym ia to miał z miſtrzá Dijabłá piſáć KrowObr 9, 22; Wykłádácże byli Rábiná y Rábáſá Zydowie vcżeni á chytrzy/ więcey piſząc wykład ſłow z mnimánia niż z wiedzenia álbo prawdy. BielKron 159v, 143v [2 r.], 251; CzechRozm 257v, 415. Cf »jako pisze«, »z natchnienia Ducha Św. pisać«, »księgi pisać«, »sam z siebie pisać«, »słowa pisać«.

pisać co jako co [= że coś było jak co] (1): A iż gi [grad] tu apoſtoł piſze iáko funty álbo cętnary RejAp 139v.

pisać co gdzie [= że coś znajduje się gdzieś] (1): Tę źiemię [Tesalię] w Attice piſano/ o tey ieſt fábułá Deukálionis o potopie. BielKron 273.

pisać dla kogo (7): RejKupSekl a2; Piſał theż dla białych głow Zátárgnienie Fortuny s Cnotą RejZwierc Aaav, Aaav [2 r.]; CzechEp 318; A fráſzki záś dla dobrych towárzyſzów piſzę. KochFrag 54; WujNT 88. Cf »byłoby wiele pisać«.

pisać do kogo (21): Piſał do ſynow Izráelſkich áby ſie przywroćili ku ſłużbie Bożey BielKron 88v; RejAp CC3, 123v, 159; A Gdym to do was/ o ſądźiech/ o obronie/ y o ſkárbie Rzeczypoſpolitey piſał/ niemogłem też przepomnieć drugich cżęśći Rzecżypoſpolitey ModrzBaz 140. Cf »jako pisze«, »pisać za dziw«, »księgi pisać«, »pisać w księgach«, »pisać słow(k)a«.

pisać komu (44): Márek/ iż nye żydom/ ále pogánom wyerzącym piſał/ [...] o dekrztu [!] Yáná S. záczął KromRozm II dv, d, v3; BielKom A3; Ieſli ſie kto zda być Prorokiem/ álbo duchownym/ niech vzna te rzecży ktore wam piſzę/ iżći ſą przykazánia Páńſkie. Leop 1.Cor 14/37, Gal 1/20, Philipp 3/1; OrzList bv, b3v [2 r.]; BielKron 144, 149v, 159v, 195v, 235v; OrzQuin A2 [2 r.]; Iż o pirwſzym koſciele widzenie ſwoie nam piſał RejAp 185v; Zgołá niechaj to káżdi wie/ iżem ia Polakom piſząc/ Polakom folgowáć chciał GórnDworz B3, Bv, P3; BielSpr 20v, 28 [2 r.]; WujJudConf 42v; StryjWjaz A3; Bo te pochwały piſzą żywym á przytomnym ModrzBaz 61v; KlonŻal D4; WerGośc 205; WujNT przedm 6, Act 25/26, 2.Cor 1/13, Philipp 3/1. Cf »by wiele pisać«, »jako pisze«, »Duchem Św. pisać«, »księgi pisać«, »rym pisać«, »słow(k)a pisać«, »wiersz pisać«.

pisać (na)przeciw(ko) komu, (na)przeciw(ko) czemu [w tym: contra aliquem (2)] (117): KromRozm I Dv [2 r.], I4, I4v; Tertullianus [...] dobrze przećiw kácerzom piſał KromRozm II p4v; KromRozm III F5; GroicPorz n3, q2; KrowObr B3, C2, C3, 1, 29 (11); Przećiwko złym duchom y wſzem fałſzywym náucżyćielom to piſze. BibRadz II 141b marg, Iob 13/26; Tegoż cżáſu krol Angielſki/ piſał przećiw Luterowym kſiąſzkom BielKron 197v, 127v, 147v, 150, 152v, 156 (23); GrzegRóżn D; Mącz 141c; Lecz niewinni ná świećie dźis nie máią miru/ Przećiw nim káżdy piſze/ bo doſyć pápiru. Prot A4v; SienLek 97v; HistRzym 122v; BiałKat 333v; WujJud 60v, 132v, 245v; WujJudConf 64v; Prawdziwie thedy nápiſáł Theodoretus on ſtáry Doktor piſząc przećiwko poganom RejPosWstaw [1432], [1432]v; MycPrz II B2v; CzechRozm A5v, 241v; SkarJedn 10, 13, 345; SkarŻyw 90, 202; CzechEp 4, 6, 8, 26, 42 (21); CzechEpPOrz *3; NiemObr 63, 64, 80, 121, 137, 154; ReszPrz 62, 67 [2 r.], 79, 85; WerGośc 243; WujNT 77, 187, 299 marg, 365, 815, Zzzzz; WysKaz X2; Surowie przećiw temu [niemiłosiernemu zachowaniu się wobec potrzebujących] Doktorowie święći Piſzą CiekPotr 24; CzahTr K2. Cf »jako pisze«, »księgi pisać«, »słow(k)a pisać«.

pisać na kogo, na co [= przeciwko komu, czemu] (8): KrowObr 236v; [Luter pisał listy do papieża] áby go też wtym nikt nienáſládował iż popędliwie ná Stolec Papieſki piſał BielKron 194v; RejZwierc 234; SkarJedn A8v, 212; O prawdziwym ćiele Bożym w Sákrámenćie [św. Efrem] ták mowi/ iákoby właśnie ná Zwingliany piſał SkarŻyw 119, 320. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

pisać na kogo [= do kogo] (4): [Pan] pobudza ludzi ſwięte/ ludzi pobożne/ á dodawa im Duchá ſwego ſwiętego/ iáko ná on cżás pobudzał ony Proroki ſwoie/ áby nań [na człowieka] wołáli/ áby nań piſáli/ áby kołátáli iáko młotem do vſzu iego RejAp 2v; Kácérze ná ſyę piſzą. BiałKat 118v marg, 118v; SkarJedn 250.

pisać na co [= komentując co] (93): KrowObr 223v; BielKron 216v; Tákże y Hieronim s. ná tho mieyſce piſząc wyznawa/ że tho mieyſce Páwłá Apoſtołá było záwżdy vciecżką wſzytkich Heretikow. SarnUzn G; RejPos 89v, 95v [2 r.], 97v; WujJud 119, 149v; BudNT Kk3v, Kk5v; CzechRozm 14v, 37v, 106; SkarJedn 69, 109; SkarŻyw 442; Cokolwiek Origenes piſząc ná Ezáiaſzá y Ieremiaſzá/ y gdźie indźiey o tym mowi/ ſpomináć nie będę CzechEp 134, 39, 155, 157, 159, 161 (25); Mogłbych więcey ná to mieyſce piſáć/ ále mym zdánim iuż o tym doſyć. NiemObr 40, 40, 133, 145; WujNT 30, 67, 98, 102, 300 (28); WysKaz 34 [2 r.]; SkarKaz 4b, 549a. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, »by wiele pisać«, »jako pisze«, »pisać w księgach«.

pisać przez kogo, przez co (5): KrowObr 130v; Przez tę dwánaſcie Sępow Romuluſowych Wárro piſze wieżdzbę/ iż ſtać miał Rzym w pokoiu do 1200 lat BielKron 99; á iż tenże Duch y przez Zácháriaſzá y przez Ieremiaſza piſał/ tedy/ práwi/ nie ná tem że ieden zá drugiego położon. BudNT Hh4, Hh4. Cf »księgi pisać«.

pisać o co [= na temat czego, w obronie czego] (1): miał Pan Bog [...] ſwoie Greki ktorzy kośćioł Rzymſki ocżyśćiáli/ y znim ſięiednocżyli [!]: o iego krzywdę ábo iáwnie mowili/ ábo táiemnie/ prze furyą ludu vpornego/ piſali. SkarJedn 265.

pisać za kim [= powtarzać, co kto pisze] (2): tymże drudzy poſtępkiem zánimi piſali niemáiąc rozdziału Sármátow od Germániniey BielKron 336v, 336.

pisać za kim, za czym [= na rzecz kogo, czego] (3): GrzegRóżn H; Bekus Grecki Doktor/ á potym Pátryárchá Cárogrocki zá Láćinſkim kośćiołem piſał. SkarJedn D3v, D3v.

pisać na czym (9): RejFig Bb7v; Ale o tey dziwney Táiemnicy nie tákby ná wąſkiey kárcie piſáć potrzebá RejAp 7; BielSat C4; CzechRozm 110v; SkarŻyw A4; Więc ie [fraszki] ná párgáminie nadobnie piſano KochFr 79; BielRozm 21. Cf »pisać na księgach«, »jakiemi słowy [na czym] pisać«.

pisać o kim, o czym [w tym: de aliquo, de aliqua re (13)] (1104): OpecŻyw [34]v, 39v, 40, 188; OpecŻywSandR nlb 2v; ForCnR Av; PatKaz I 1; PatKaz II 19v, 33v, 54, 55, 56v (13); PatKaz III 92, 93, 134, 136v, 142, 143; Iuż thedy będę piſał o moczy wodek z zioł rozmagitich FalZioł II 3b, I [*7], +2v, I 39c, 55b, 85c (30); BielŻyw nlb 12 [2 r.], s. 9, 12, 94, 96, 156; GlabGad F4, L3v, N7; ktorzy [historycy] o onych ſtronach rozmaite powieſci, iakoby ſny piſali MiechGlab *3v, 26, 39, 50, *7v, **4; KłosAlg Av [2 r.]; Piſzą o wielkiey moci Doctorowie. LudWieś B4v; SeklWyzn 4, a4, e4; RejJóz E6v; SeklKat E2, I3v, x3; KromRozm I D, Dv, G2v, G4, H (13); MurzNT 38v; KromRozm II l4v, o2, q2v, ſ; Wyele tám o tey yednoſci koſcyołá then S. doktor piſſe. KromRozm III F5, F3, I5v [2 r.], I6, K4, M2 (11); Diar 87; GliczKsiąż A4, B7, D2, E3v, K4v (9); GroicPorz x2; tedy ſtąd kożdy może ſnádnie/ obátzyć iż ieſth prawdziwy on Antykryſt/ o ktorym Prorocy Apoſtolowie ſwięći piſáli KrowObr 11, C2, 8v, 9, 9v, 12v (32); Ten Philozoph ácż był pogánin/ á wſzákoż wiele piſał o iſtnośći Páńſkiey RejWiz A7, 5, 32v, 113v [3 r.], 194; Leop *B2, QQqq5, Ioann 5/46, VV v; OrzList bv, b3v, e3, e4v; BibRadz I 453c marg; OrzRozm D2, I2v, K4, M2 [2 r.], Q; Miał Noe ſynow więcey po potopie/ o ktorych piſze Berozus BielKron 6, 5, 8v, 9v, 10, 12 (118); GrzegRóżn A2v, H; KwiatKsiąż F2, G, P4; De civilitate morum scripsit Erasmus, O obyczávách y o obyczáynośći piſał Eraſmus. Mącz 55a, 38d, 81b, 93a [2 r.], 319c, 273d, 418c; OrzQuin E3, Mv, Q2, R4 [2 r.]; Prot A2v, Cv, C3; SarnUzn F8; SienLek a4, 12v, 16v, 28, 155, 186; RejAp AA2v, AA3v, AA5, AA6, 7 (11); A czo piſzą de Alcibiade/ iż/ miedzy kthoremi kolwiek ludźmi żył/ thák ſie vmiał do wſzytkiego przyſthoſowáć/ że káżdy narod w tym przechodził GórnDworz E2v, B2 [2 r.], B3v, G3, G3v, G8v [3 r.] (15); GrzepGeom B2, B3, H2v, M3, N2v, O3v; Iáko ſie rádzą Wegecium/ [...] y inych ktorzy ſie paráli á piſáli o Rycerſkich ſpráwach ſwiátá tego RejPos A4v [2 r.], 15v, 49, 53v, 56v (22); BiałKat 118v, 121; GrzegŚm 14, 35, 38; HistLan B2; KuczbKat 185, 370; Bo oni [poetowie] rzkomo piſáli o Lwiech/ o Smoczech/ o Bázyliſzkoch/ o Hárpijach/ o Hidrach RejZwierc 84v, 8v, 16v, 53, 70v, 255v; BielSpr b4, 57v [2 r.], 67 [2 r.]; WujJud 13, 41, 46, 52, 60v (16); WujJudConf 36v, 65, 103; RejPosRozpr b4v [2 r.], cv; RejPosWstaw [212]; MycPrz II A2; Strum A4v, G4 [2 r.], K3, Q3v [2 r.], R4; BudNT przedm b5v, k. Gg3, Kk8; Dániel Prorok o przyśćiu Meſyaſzowym wiele piſał. CzechRozm *3, 15v, 25v, 26, 27, 37v, 73 (21); PaprPan A3, A4, H3v, M4, N3v; ModrzBaz 1 [2 r.], 1v, 2v, 4, 5 (25); SkarJedn 91; Oczko A2, A4v, 29v; SkarŻyw 139, 277, 312, 363, 364, 383, 575; StryjKron 11, 16 [2 r.], 36, 95, 125 (13); Otoż to iáſna iż Prorocy o ſynu cżłowiecżym piſáli y ſyn cżłowiecży zá nas wſzytko wykonał. CzechEp 308, 32, 33, 38, 40, 55 (70); Wiele on y z drugimi mowi y piſze o powſzechney zgodźie w ſtárożytnym nabożeńſtwie NiemObr 8, 13, 22, 38, 50, 53 (43); ReszPrz 21 [2 r.], 22, 30, 49, 55 (13); ReszList 155, 184; WerGośc 238, 242; PaprUp I, K; ActReg 161; Phil M3, P2; KochCz A4v; Nie wſzytkoć prawdá/ com piſał o tobie. KochFrag 27; LatHar +5v, 81, 124, 125, 131, 261; WujNT przedm 32 [2 r.], 33, s. 39, 125, 288 (23); WysKaz )?(2, 43; JanNKar B3v; SarnStat 8, 9, 11, 55, 180 (8); SkarKaz 117b [2 r.], 278b, 382a, 383b, 418b; VotSzl B4; CzahTr I2v, L2; SkarKazSej 680a, 686a, 706b; KlonFlis A3; KlonWor ded *4, 71, 81; Piſzą o iedney Pániey Rzymſkiey ſtátecznośći/ Ktora po ſwym małżonku zoſtáłá w żáłośći ZbylPrzyg B2v. Cf pisać o kim jako o kim, Ze zdaniem dopełnieniowym, Frazy, »dobrze pisać«, »pisać za dziw«, »księgi pisać«, »pisać w księgach«, »leda co pisać«, »nie śmieć pisać«, »wiersz pisać«.

pisać o kim jako o kim (1): Pierwſſe oblicże Cżłowiecże/ Mátheuſſá znácży: który pocżął o Pánu Chryſtuſie iáko o cżłowiecże piſáć. Leop *2v.

pisać po czym [= na czym] (2): A máią to zá dworſtwo dobrzy towárzyſze/ Gdy pan młody po ściánach ſzcżęſcia cżekam piſze. RejWiz 57. Cf »wiersz pisać«.

pisać po czym [= na temat czego] (1): Ieſt też wypiſánie [...] iáko dáleko vff od vffu/ álbo ieden od drugiego ma ſtać w ſpráwie/ ále y potym máło piſać/ gdyż tho ná ten cżás ſamá potrzebá okaże. BielSpr 31v.

pisać przy czym [= przy spisywaniu czego] (8): Iáko przyſzli [Tatarowie] do náſzey Europy/ piſałem iuż przy Polſkiey Kronice. BielKron 439, 427, 462; BielSpr 57v. Cf »jako pisze«.

pisać w czym [w tym: in aliquo (27)] (255): OpecŻyw 180, 188, 189v; PatKaz III 142; FalZioł +2v, I 39c, 55b, 78a, 107b (16); BielŻyw 30, 116; GlabGad L3v; MiechGlab **7; SeklKat a4; KromRozm I G2v, G4, G4v, H2, H2v (10); MurzNT 38v; KromRozm II d4v, n4v; KromRozm III G7, I3v, O5v; LubPs Z4; GroicPorz ll4v; KrowObr 146, 146v, 163v; Piſzą Grekowie w ſwoich hiſtoryach o tym Dáryuſie/ ktorym obycżáiem krolem zoſtał BielKron 116; Piſzą w hiſtoryey Alexándrowey/ iż krolowa Kándáx [...] poſłáłá málárzá áby twarz álbo obraz Alexándrow [...] wykonterfował BielKron 126, 9v, 70, 78, 92v, 96 (27); Mącz 81b; Ale tho opuśćiwſzy/ powiém wam/ com wźiąwſzy od was w kożdym Dyálógu piſał OrzQuin E3, H4, O3, Q2; GórnDworz B3v, Aa7v; RejPos 133, 183, 321v; KuczbKat 370; BielSpr b4, 67; WujJud 186; WujJudConf 65; RejPosRozpr b4v; Thoż práwie piſzą Klemens Alexándrińſki/ y Euzebius Cezárieńſki w koſcielney hiſtoriey RejPosWstaw [1433]; BudBib b3; BudNT Gg3; CzechRozm 27v, 49v, 125v, 208, 221v, 257v; ModrzBaz 74v; SkarŻyw 97, 100, 584; StryjKron 41, 76; CzechEp 65, 109, 132, 159, 185 (10); NiemObr 38, 80, 87, 147, 580; ReszPrz 58; WerGośc 243; WujNT przedm 33, s. 39, 248, Ioann 1/45; O czym ſię w innych kazániach iuż piſáło. SkarKazSej 686a. Cf »by wiele pisać«, »jako pisze«, »księgi pisać«, »pisać w księgach«, »prawdę pisać«, »w wierszu pisać«.

pisać w jakiej rzeczy [= o czym] (1): piſał też wteyże rzecży/ Woyćiechowi Kárdynałowi Arcybiſkupowi Mogutińſkiemu BielKron 195v.

cum A cum inf (69): Plinius piſze/ polny Kmin w ſiciliey być nalepſzi y więcżſzey moci FalZioł I 40b; GAlienus piſze grzyby być zimnego á wilgotnego przyrodzenia FalZioł I 56b, I 77d, 147c, IV 11a; Piſzą niektorzy Dawidá we trzech rzecżach iáwnie zgrzeſzyć. BielKron 73, A6v, 10, 11v, 16v, 20, 21v (61); BiałKat 346; StryjKron 687. Cf »pisać w księgach«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: tak (91), to (37), tym obyczajem (1); (e), że (811), aby, iżby, jako(by), żeby [= że] (104), aby (8), zaimek pytajny (53), zaimek względny (43)] (1019): Przeto Ián w Apokalipſy piſſe/ ijż widziál palmę w ręku ſwiętych. OpecŻyw 188, 40v, 44, 189v; PatKaz I 16; PatKaz II 41, 69, 80, 85v; bo tak pyſſe Matheus yſz apoſtolouye obchodzącz myaſteczka oleyem mazącz nyemoczne uzdrauyaly PatKaz III 139, 104, 107v, 128v, 151; Piſzą tak żeby Baran miał w głowie iakiegos robaka/ ktory gdy go tam zaſwierzby, tedi Baran łbem zatrzęſie FalZioł IV 2d, I 54c, 55c, 61a, b, d (52); BielŻyw 30, 116, 154; GlabGad C6v, I6; Takież piſali dawni Hiſtorici, iakoby w onich ſtronach było mnoſtwo złota y ſrebra MiechGlab *4v, *5, 49 [2 r.], 60, 62; KromRozm I E3, H2v, I2; MurzNT 38v; KromRozm II b4v, f2v [2 r.], g, n4v, p, p3; KromRozm III E7, H5, H7v, I3v [2 r.], K (17); y nam to wrzecży vrosć ma/ ábyſmy piſáli y okazáli/ yáko rodzicy wobec ſtanu poſpolitego z dziećmi ſwemi obchodzić ſye máyą GliczKsiąż B, E2; GroicPorz z3v, ee3v, ll4v; to co ieſt ku poſromoceniu Syná Bożego piſzećie. KrowObr 14v, B3, 1, 20, 21v, 22v (30); RejWiz 144v [2 r.]; Ieremiaſz piſał liſt do więzniow w Bábiloniey/ ktory poſlał przez poſly krolewſkie/ piſſąc że thám mieli być przez ſiedmdzieſiąt lat Leop Ier 29 arg; OrzList b, b2, b3v, c3v, d2v, e3, h3; RejZwierz 136; á wſzákoż Iozefus thák piſze że ſie to dźiáło zá czáſow Heli kápłaná. BibRadz I 148c marg, I 31b marg, 143d marg, 173c marg, 203d marg; A co ſye tycze piorá mego/ mnie doſyć ieſt ná tym/ że czáſem piſzemy to/ co ku dobremu Rzeczypoſpolitey náſzey drugdy być rozumiemy OrzRozm P4v, K4; Solinus piſze/ iżby od Ewándrá/ álbo od niewiáſty Troiáńſkiey/ ktorą zwano Romá/ Rzym był záłożon. BielKron 99; Piſałem trochę wyſzey iáko był Luter odpiſał Krolowi Angielſkiemu BielKron 199v, 3, 3v [2 r.], 4v [2 r.], 5, 6 (234); Mącz 135c; Polak Polakom piſał/ co być Polſzce zdrowégo widźiał OrzQuin A2; Prot A2v; SarnUzn E8, H4; nie piſze Apoſtoł kto ſiedział/ y iáki to był co ſiedział RejAp 47v, 48, 49, 51, 52v, 54 (48); GórnDworz B2, E2v, F7v, F8, H2 (7); GrzepGeom B2, M4v, Nv, O3v; HistRzym 72; Nie piſzeć [Ewangelista] ábyſcie ſie powrozmi opáſowáli RejPos 170v; Támże Ewányeliſtá/ iáko niżey vſłyſzymy/ nie piſze áby byłá iáką prośbę oná ſmętna niewiáſtá vcżynić miáłá RejPos 220v, 6 [2 r.], 18v, 43, 96, 153 (91); KuczbKat 35; RejZwierc 11, 11v, 103v; Piſałem wyſzſzey ná wiele cżęśći iedná Cohors, byłá rozdźielona BielSpr 13v, 4v, 5v, 31v [2 r.], 54; WujJud 7, 35, 169, 169v, 186 (9); WujJudConf 180, 228; BudBib b2, b4 [2 r.], b4v; Strum G4v; BudNT przedm, a3v, a5v, b8, c4, k. X3v marg, Hh4, Kk8; Ia tobye Cżytelniku/ com widział to piſzę StryjWjaz A3; CzechRozm 39v, 126, 148v, 150v, 160v [2 r.] (8); ModrzBaz 5, [16], 20, 26v, 47 (7); SkarJedn 13, 128, 133, 222, 263; SkarŻyw A3v, A4, 92, 100, 188 (10); StryjKron 6, 16, 70, 76, 95 [2 r.] (20); CzechEp 41, 92, 94, 110, 170 (29); NiemObr 18, 26, 40, 53, 56 (18); KlonŻal B3v; ReszPrz 27, 29, 35, 37, 57 (13); WerGośc 254, 264; Wſtań Puſtelniku/ á piſz ktore widziſz trwogi. BielSen 10v; BielSjem 6; Piſz ty co chceſz PudłFr [2], [3]; GostGosp 154; GostGospGroch kt; LatHar 638; WujNT 115, 286, 287, 300, 305 (13); áni ſię naydźie áż do tych cżáſow żaden kátolik ktorjby ták kiedy piſáć miał/ żeby ſię nie mogły naleść grzechy tákowe WysKaz 16, 43; JanNKar B4v; PowodPr 48, 52; SkarKaz 419a; CiekPotr 88; CzahTr C3v, C4v, G2, H3; SkarKazSej 661a, 676b, 687a, 706b. Cf »było by wiele pisać«, »jako pisze«, »pisać za dziw«, »pisać w księgach«, »pisać za pewne«, »pisać co się podoba«, »prawdę pisać«, »[jakiemi] słowy pisać«, »(nie) śmieć pisać«, »wiersz pisać«.

~ pisać na kogo, na co (4): y piſáli nań iżby miał wzburzáć lud poſpolity/ áby Ceſárzowi trybutu nie dawáli. BielKron 140, 133, 307, 738.

pisać o kim, o czym (192): PatKaz III 137, 138; Diaſcorides piſze o tem zielu paraliżowym iſz ieſt barzo dobre naprzeciwko boleſciam cżłonkowym ſtawowym. FalZioł I 63d, I 78a, 88b, 93a, 106c, 107a (26); BielŻyw 66; RejKup cc5v; KromRozm I E2v, G4, I; Toć yeſt on prąd z koſcyołá płynący/ o ktorym Ezechiel prorok piſſe/ iż go żaden człowyek przebrnąć nyemogł KromRozm II p4, d3, ſ3, ſ3v, v; GliczKsiąż C7v; KrowObr 8v, 20, 28v, 72, 163v; OrzList h3v; Piſáli też o nim drudzy iakoby ſie wpuſzcżał w morze w śkláney ſkrzyni BielKron 127, 6 [2 r.], 23 [2 r.], 23v, 24, 25v [2 r.] (52); Mącz 47b; RejAp 186; GórnDworz G6v; Tákowych mówię ſztuk trzydzieśći y ſześć ma wſzytek plac ten/ o którym ſye tu piſze/ że ieſt ná ſześći łokiet ná dłużą y ná ſzérzą GrzepGeom F2, N2v, N3; RejPos 68, 106v, 133, 188, 209v (18); RejPosWiecz2 95v; BiałKat 163v; RejZwierc A3, 15, 17, 39v, 74; BielSpr 60v; WujJud 94v, 149v, 168v, 169 [2 r.], 226v (9); BudBib c; BudNT przedm c4; CzechRozm 24v, 43, 110, 230v; PaprPan C, M2v; ModrzBaz 5, 6v, 9, 112v; SkarŻyw 47; StryjKron 507; CzechEp 99, 109, 171, 192, 325, 425; NiemObr 67, 79, 99, 127, 142 (9); ReszPrz 34, 62, 79; ReszList 190 [3 r.]; O tym Swięty Márek piſze/ iákie im náuki dawał ArtKanc G12; LatHar 508; WujNT 248 [2 r.], 412, 429, 439; WysKaz )?(2v, 8; SkarKaz 42a. Cf »w księgi pisać«, »pisać co się podoba«, »(nie) śmieć pisać«. ~

Ze zdaniem przydawkowym dopełniającym (1): Nie piſzę tu Iowiſzá iák ſie sſtał Lábęciem StryjWjaz A3.

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak(o) (232), to (9), tymi słowy (21), w ty słowa (9), ty słowa (5), w tęż (1)] (544): OpecŻyw 51, 188; PatKaz I 1v, 9v; czo to ten prorok rozumyal yſz tak pyſal oto panna pocznye y porodzy PatKaz II 60, 21v, 28, 46 [2 r.], 52, 54 (14); PatKaz III 92, 98, 133v, 141v, 143, 149; A piſzą tak gdy Baranowi łoiem nerki wſzytki obroſtą/ Tedy zdechnie. FalZioł IV 1d, +2v, I 50a, 61d, 76d, 88a (59); BielŻyw 94; MiechGlab *4v; SeklWyzn a4; Cypryan ſwyęty męczennik piſſe/ Nyemać ten oycá Bogá/ kto nyema mátki koſćyołá KromRozm I F4, C3v, Dv [2 r.], G2v, H, H2 (16); KromRozm II d2v, e4v, g2, h4, i (10); KromRozm III F4v, G7 [2 r.], K4v, K7, L8, M2 (15); GliczKsiąż K4v; LubPs Z4; GroicPorz bv, cc3; KrowObr 15; RejWiz 57; OrzList g4v; PIſał ieden ná ſcienie/ nágo mi namilſza RejFig Bb7v; OrzRozm M2; Berozus Hiſtoryk [...] piſze o potopie tymi ſłowy: Przed potopem wiele cżáſow álbo wiekow było BielKron 5, 3v, 13, 17v, 20v, 24 (64); OrzQuin H4, M3, Tv, X4; Kupne ſzczęsćie nie trwáłe/ piſał Ian z T[a]rnowa Prot D; SarnUzn F8; O cżym Apoſtoł ták piſze. [...] A Vyrzałem potym beſtią wyſtępuiączą z morzá RejAp 105, 89, 127; RejPos 176v, 189v, 227, 238, 259v (7); RejPosWiecz2 93v; BiałKat 371; Bo wnet piſze Ian/ Nálaſłgo Kryſtus w grobie trzy dni leżącego. GrzegŚm 9, 14, 32, 38; KuczbKat 35, 150, 285, 370, 385; BielSpr 5, 57v, 68v; O tym ś. Auguſtyn ták piſze: Iákoż to śmieſz mowić/ że nie ieſt podobno cżłowiekowi miłowáć WujJud 76v, 28v, 35, 41, 52, 60 (22); WujJudConf 36v, 65; BudBib b3; BiałKaz D3; BudNT przedm b3v, c7v, k. Hh6v [2 r.], Kk5v [2 r.]; CzechRozm 15v, 26v, 27v, 49v, 106 (13); PaprPan A3; ModrzBaz 5, 14; ModrzBazBud π5, π5v, π6; SkarJedn 5, 10, 68, 69, 71 (10); SkarŻyw 91, 92, 100, 253, 306 (7); StryjKron 41, 46, 66, 105, 205 (8); Ale poſłuchaymy też y Ignácego/ ktory ták piſze. Iezus Chriſtus prośił Oycá/ áby nie vſtáłá wiárá Apoſtolſka CzechEp 248, 38, 39, 43, 112, 132 (32); przypomina ſwoie podánie ták piſząc: Abowiem naprzod podałem wam/ com też wźiął NiemObr 77, 22 [2 r.], 38, 40, 53, 54 (56); Ná koniec/ wźiąwſzy we mdłą rękę piórko/ Piſałem: oycá prawdźiwégo córko KochFr 75; ReszPrz 18, 30, 31, 35, 47 (20); ReszList 177; WerGośc 232, 238, 243; Phil M3; Auguſtin ś. ták ná to mieyſce piſze: Tu ſię nawięcey ſtrzedz Haeretykow mamy WujNT 30, 67, 68, 98, 102, 125 (32); WysKaz 30; JanNKar B3v; SarnStat *6v, 8, 9, 11, 180, 197; SkarKaz 4b, 207b; SkarKazSej 660b, 669a, b, 680a, b, 706b; KlonWor ded **3v; SzarzRyt D3. Cf »jako pisze«, »pisać w księgach«, »słow(k)a pisać«.

W połączeniach tautologicznych typupisać powiedającipowiedać pisząc” [często ze zdaniem dopełnieniowym lub z przytoczeniem] (245): A Ián piſſe w Apokalipſy/ wypiſuiątz ią [Maryję] niewiaſtą oblecżoną ſlońcem OpecŻyw 180, 189v; PatKaz II 25v, 32, 37, 42v, 45v (18); PatKaz III 133; FalZioł I 55b, 106d, 108a, IV 2a, V 2; MiechGlab *4v, 50; SeklWyzn e4; KromRozm I I2, M2v, O4v; KromRozm II d2v, e4v, k3, o4, p; KromRozm III F4v, G7, K4v, M8, Ov (10); GroicPorz bv, cc3; A tákże y Apoſtołowie Swięći ná wielu mieyſcach piſąc [!] vpomináią wiernych KrowObr 64v, 27v, 28v, 37, 99, 138 (11); Leop Ier 29 arg; OrzList ev; Poetowie piſali o niey [o Minerwie]/ powiedáiąc ią być vrodzoną z mozgu nawyzſzego bogá Iowiſzá. BielKron 23, 54v, 93, 156, 193, 219v (12); GrzegRóżn D; OrzQuin Tv; SarnUzn G; HistRzym 122v; RejPos 6, 84v, 89v, 95, 95v (13); KuczbKat 150; RejZwierc 11v; BielSpr 31v; WujJud 259v; RejPosRozpr b4v; RejPosWstaw [212]; BiałKaz D3; BudNT Kk8; CzechRozm 14v, 26, 39v, 49v, 62 (13); PaprPan A3; ModrzBaz 4, 5, [16]v, 52; SkarJedn 13, 69, 109; Oczko 10; SkarŻyw 518; co Iuſtinus piſząc o Iberach porządnie [!] wywodzi. StryjKron 16, 462; Bo co to k rzecży mowić ták y piſáć dowodząc tego y ſtánowiąc to/ co nigdy nie ieſt áni było. CzechEp 319, *2v, 38 [2 r.], 39, 43, 92 (42); NiemObr 22, 40, 53, 76 [2 r.], 77 [2 r.] (22); ReszPrz 79; WerGośc 254; PaprUp K; Phil P, P2; WujNT 287, 353, 431, 440, Act 21/25 (15); WysKaz 34 [2 r.]. Cf »jako pisze«, »duchem św. pisać«, »księgi pisać«, »pisać w księgach«, »słow(k)a pisać«, »(nie) śmieć pisać«.

Z określeniem języka, w jakim pisany jest tekst [w tym: [jakim(i)] językiem [a. słowami] (25), w [jakim] języku (2), po jakiemu (19), I sb (1)] (46): KłosAlg Av; MurzHist A2v, A3; GroicPorz bv; RejFig Aa; Ieronim s. piſał Dálmátom Słowieńſkim ięzykiem ſpiewánie ſwięte BielKron 159v, 132, 135, 143v [2 r.], 144, 216v, 438; Polite scribere, Cziſtą á ſpániáłą łáćiną piſáć. Mącz 308a, 386d; OrzQuin A2, T4v; muśiałem dla Aptekárzá łáćińſkim ięzykiem tákowy recept piſáć Diagridij 3 iiij Hellebori nigri 3 ij. SienLek 57; GórnDworz A2v, Bv, F7, F7v, G5v; GrzepGeom N2v; RejZwierc A3, Aaa, Aaav; BudBib I 437a marg; Strum [A4v]; Bo był młodzieniec nie ledáiáko więzyku Greckiem vcżony/ acż po polſku grubo mowił y piſáł BudNT przedm c2v, b3, c3v [2 r.], c4; CzechRozm 25, 62v, 126v, 127, 199; ModrzBazBud π5; Oczko A4v; ReszPrz 47; Vrżąd piſze pozwy/ ięźykiem właſnem Czeſkiem GórnRozm F3; GórnTroas 5; WujNT przedm 10, 41.

W połączeniach szeregowych (28): Grzeſą przeciw tęmu przikazaniu duchowny/ ktorzi y naczey [!] mowią/ kazą [!]/ pyſzą vczą/ ſwiatczą/ zeſnawiaią [!] SeklKat M2v; KromRozm I G4; GliczKsiąż N2v; KrowObr B4v, 1, 2v, 11v, 50, 228; OrzList e4v; BielKron 139v, 235v; KwiatKsiąż I2v; o rzeczách wielkich/ trudnych/ itéż ſkrytych/ áni mawiał/ áni piſał/ áni ſye o nie gadał OrzQuin Mv; Dziwna ieſt rzecż o miły Boże Iáwnie mowią/ piſzą/ wołáią/ iż Ociec ieſt więtſzy. SarnUzn H4; RejAp 2v; RejZwierc 70v; WujJud A2v, 132v; RejPosWstaw [213]v; CzechEp 16, 116, 160, 364; Stąd obacżćie że toż co piſáli/ vcżyli/ y cżynili/ Apoſtołowie w żydoſtwie naprzod: toż cżynili y vcżyli ich zwolenicy/ w Grecyey/ we Włoſzech ReszPrz 20; ReszHoz 141; SkarKaz 386b; SkarKazSej 699a.

W przeciwstawieniach: »pisać ... milczeć (4), (uczyć a) kazać (2), mowić, powiedać, rozumieć« (9): iake ſię wnich [polskich klasztorach, kościołach, kaplicach] Bałwophalſtwa dzieią/ lepyei teras milczeć niſli krotko otim pyſſać SeklKat E2, I3v, X3; Myeli dobrze ná pámyęći y ty ſlowá Dawidowe/ y ſámego páná Yezu Kryſtá przykazánye/ iż im nye piſáć/ ále vczyć á kázáć roſkazał. KromRozm II h2; iáko to y v wſzytkich Prorokow ieſt poſpolicie záchowano w piſmiech ich/ iż inácżey piſzą á inácżey rozumieią. LubPs G4; Leop *B4v; RejPos 221v; bo ſie Trádycye ná ſámym mownem podániu gruntuią: á tu nie mowi; Duch Oycá moiego piſze; ále/ mowi w was. WujJud 30; y niemowił im [Jezus Apostołom] piśćie/ ále kąſzćie [lege: każcie] to cośćie odemnie słyſzeli/ y cośćie widzieli. SkarŻyw 363.

W porównaniu (1): Y wziąwſzy chleb á wino znáki widome/ [...] podał zwolennikom ſwoim/ iściącz á práwie iáko piſząc ná tych widomych znákoch ſwiętemi ſłowy ſwemi: [...] Iż [...] RejZwierc 197.

W charakterystycznych połączeniach: pisać około brania Świątości Pańskiej, około egzekucyjej polskiej korony, około fundamentu, około miłości, około monarchijej, około odmiany rzeczypospolitej, około praw i postanowienia rzeczy; pisać wedle nauki, wedle prorockich pism, wedle słowa bożego, wedle wiary i rozumienia, wedle pisma; pisać z swej głowy, z mistrza diabła, z mnimania, z mozgow swoich, z nauki pańskiej (2), z ojcowskiej pamięci, z podania i nauki, z popędliwości, z powieści (i nauki) [czyjej] (3), z prawdy, z słow [czyich] (2), z ust [czyich] (2), z wiedzenia; pisać ku pochwale, ku potwierdzeniu pychy, ku (swej) chlubie (2), ku upamiętaniu; pisać przeciw bestyjej, przeciw błędom, przeciw chłopstwu, przeciw złości [czyjej], przeciw pisaniu [czyjemu], przeciw dekretowi, przeciw donatystom, przeciw ebijonitom, przeciw fałszywym prorokom, przeciw Grekom, przeciw helwidyjanom, przeciw heretykom (6), przeciw kacerstwu manicheuszowemu, przeciw kacerzom (2), przeciw koleijum, przeciw krolowi, przeciw księdzu, przeciw lowieńskim doktorom, przeciw nowacyjanom, przeciw odszczepieńcy, przeciw opowiadaniu, przeciw papieskim odpustom (2), przeciw papieżowi, przeciw poganom (pogaństwu) (2), przeciw porządkowi powołania, przeciw rowności, przeciw sobie, przeciw sprosności, przeciw towarzyszom, przeciw Trojce najświętszej, przeciw ustawom papieskim, przeciw bogom, przeciw fałszywym nauczycielom, przeciw ludziom, przeciw Luterowym książkom, przeciw Panu Bogu, przeciw pismu bożemu, przeciw prałatom kościoła, przeciw prawdzie (bożej) (2), przeciw wykrętom, przeciw złym duchom; pisać annotacyje, artykuły (3), astronomiją, baśń, błędy (2), cnoty, co [jakiego] (16), dekret (2), drogę [do kogo] (2), dyjalog (3), dzieje (zacne) [czyje] (16), dziwną rzecz (2), dziwy, ewanjeliją (19), fabuły, fałsz, fraszki (3), gry, historyją (10), imiona, jenealogiją (3), kalendarz, katechizm, kazania, komedyią, komentarze (2), kontrowersyją, kronikę (polską) (4), nauki, nowinę (2), objawienie, obyczaj, oprawy (2), ortografiją, paneiryk, paszkwillusy (2), pieśni, pisma (4), plotki (4), pochwały, powieści, pozew (8), prawdę, przyczynę wydania zamku, przykład, przypozew, recept, rod czyj, rok (6), rozdział pisma (9), rzeczy [jakie] (41), słowo boże (łacińskie) (3), spowiedź, sprawy [jakie] (7), sprosne dowody, srogości, śpiewanie święte, świadectwo, tewy, trajedyje, trenos albo lamentacyje, tryjumfy, [tytuł dzieła] (9), układ proroctwa, upomnienie, wiarę (2), widzenie, wiele dobrego [inego] (2), wieszczbę, winy, wojny, wotum do rady, wykład słow, zapisy (2), zwycięstwa, żal nagrobny, żart (2), żywot (7); pisać na słowa [jakie, ktore, czyje] (20), na ewanjeliją (3), na Ezajasza i Jeremijasza, na heretyki, na kapitułę (3), na kościoł, na księgi, na miejsce [ktore] (41), na Objawienie Jana, na obronę kościelną, na prawa, na przypowieść, na psalm (3), na stolec papieski, na zwingilijany; pisać przez pisarza, przez proroki; pisać o krzywdę; pisać w Apokalipsie (2), w baśniach, w Biblijej (3), w dyjalogu (3), w epistole (2), w Ewanjelijej (2), w glozach, w gotowaniu ku śmierci, w historyjej (5), w homelijej, w kapitulum [ktorym] (14), w katechizmie, w kazaniu (6), w kościelnej historyjej (3), w kronice (polskiej) (17), w [ktorych] księgach (31), w psalmie [ktorym], w lejendzie, w Nowym Testamencie, w Objawieniu (Zjawieniu) (4), w Piśmie Świętym, w przedmowie (6), w przypowieściach (2), w Psalterzu, w responsie, w rozdziale [ktorym] (5), w rozmowie, w sentencyjach, w Sprawach Apostolskich (4), w tajemnicach (bożych) (3), w Talmudzie (5), w traktacie, w tytule, w Wijatyku, w wykładzie, w Zakonie, w żywocie (4); pisać bezpiecznie (3), bez przestanku, bystrze, chędogo, chytrze, często, długo [dłużej] (4), dobrze (5), dostatecznie (5), dowodnie (dowodniej) (6), dwojakim obyczajem, dziwnie, foremnie, głucho, głupie (2), gorzej (2), grubo, gruntownie (3), hardzie, inaczej (inak) (20), jadowicie, jasnie (9), jawnie (7), jednako, jednostajnie, k woli, krotko (krotce) (10), lepiej, ludzko, łagodnie, łatwie, mało, mądrze (2), na domysł, na odpor, na przestrogę, na rozkazanie, na żądanie, nadobnie (3), nad miarę, najgłębiej, najwyżej, niebacznie, niedarmo, nienajgarzej, niesłusznie, niesprawnie (2), nietrafnie, niezgodnie, [jakim] obyczajem (3), odmiennie, ogromnie, osobliwie (2), oratorskiem strychem, ostrze (2), pięknie (3), pilnie (2), po prostu (2), pod figurą, podlej, popędliwie, porządkiem, porządnie, pospolicie (2), postronnie, prawdziwie (2), prędko, przespiecznie, przystojnie, rozdzielnie, rozmaicie (9), roztropnie, rożnie (rożno) (5), skłonnie, skromniej, słowy inszemi, sprostnie (2), srodze, surowie (4), szczyrze, szeroko (szeroce) (54), ściśle, śmiele, tym porządkiem, tym postępkiem, tym sposobem, tym umysłem (4), tymże duchem, uczenie, ućciwie, układniej, ustawicznie (3), uszczypliwie, w dorywczą, wdzięcznie, wątpliwie (2), wedle wolej, wedle zachowania języka, według rady, węzłowacie, wiernie, wymyslnie (3), wymownie, wyraźnie, z ustnym dokładem, z pilnością, z płaczem (2), z pogorszeniem, z pomocą bożą, z postrachem, z pożytkiem, z strachem, z śmiałością, z trzaskiem, z waśni, z wiedzenia, z wielką pochwałą, z wymysłu swojego, z zapalczywością, z żalem (4), za wstydem (2), zawikłanie, zdrożnie, zgodnie (4), znacznie, zuchwale, źle (3), żałobliwie; pisać dosyć, mało (5), nie mało (2), nieco (3), wiele (więcej) (45).

Przysłowia: Quod in buccam venerit, scribito, Coć ślinká przinieſie do gęby, piſz. Mącz 480b.

Iáko cie widzą/ táko ćie piſzą. GórnDworz L7v.

Frazy: »(było)by (a. było) wiele (a. długo, a. siła itp.) pisać, wiele by się pisać mogło; wiele by o tym pisać przyszło; co [= po co] wiele o tym pisać« [w tym: komu (1), co (2), na co (2), o kim, o czym (16), w czym (1); jako (pytajne) (5), co (względne) (3)] (22:1;1;1): Ale co wyele o thym piſáć/ od proſtego przykłádu to możem wzyąć y ſobye rozwáżyć. GliczKsiąż H4; OrzList g3v; Było by co ieſzcże o tym żydowſkim narodźie więcey piſáć BielKron 466; RejAp AA2, 162; RejPos 121, 121v, 216v, 218v; RejZwierc 33, 125v [2 r.], 126, [203]v, 205v; BielSpr 37; O Márkionie wieleby piſáć/ iáko wiele pofáłſzował/ ále miárá przedmowy niedopuſzcża. BudNT przedm c; Zámilcżę boby o tym wiele piſáć przyſzło. PaprPan Dd3v; ActReg 50, 87, 97, 162, 167, 169; Iáko ſię wiele heretykow ſtárych kuśiło o cudá: długoby piſáć SkarKaz 418a.

»jak(o) pisze (a. pisał itp.)« [w tym: jako zdanie wtrącone (577), jako część zdania złożonego (222); co (2), do kogo (2), z kogo (1), komu (3), przeciw komu (1), na co (8), o kim, o czym (138), przy czym (4), w czym (50); iz(e), że (134), aby, iżby, żeby [= że] (4), aby, iżby (2), jako (pytajne) (4), co (względne) (2); z przytoczeniem (59); w połączeniach tautologicznych (22)] (799): OpecŻyw 39v, 122v, 142, 178v, 187, 188v; PatKaz I 17v; PatKaz II 28, 35, 44v, 57, 67v (9); PatKaz III 87v, 92v, 107v, 114, 120v, 146v; SLedz ieſth riba morzka iako piſze then Iſido. o przyrodzeniu rzecży gich. FalZioł IV 30a, I 39c, 146d, IV 3c, 29d, 31d (18); Ten też (iakoż Hyeronim do Iowiana piſze) bogatim będąc wſzitko opuſcił BielŻyw 80, 1, 3, 5, 9 [2 r.], 10 (34); BielŻywGlab nlb 10; GlabGad E2v [2 r.], F4v, L8, L8v, N7; MiechGlab 37, 41, 42, 44 [2 r.], 45 [2 r.] (11); WróbŻołt L6; SeklWyzn 2, 3v, 4v; KromRozm I C4v, Ev, F2, K, L2, O3; KromRozm II c, cv, d3v, m4v, o3v (8); KromRozm III Dv, D2, F2v [2 r.], H8, I2 (9); GliczKsiąż D4; LubPs Z3, Z4; KrowObr 1, 14v, 18, 18v, 21 (40); RejWiz 156; OrzList a4, b3v, d3v, h3v; BibRadz I 12d marg, 88d marg, 451a marg; bo Zołdan wźiął Ieruzalem nie walcżąc/ iákom ná ſwym mieyſcu piſał. BielKron 346, 3 [2 r.], 3v, 6, 8, 8v (171); KwiatKsiąż O, P3v; Mącz 19a, 51a, 452a; Prot A4; RejAp AA3, BB3v, 6v, 20v, 48 (22); GórnDworz Aa7, Gg6v, Mm5v; GrzepGeom B2v, E, F4v, Gv, O3v; HistRzym 65 [2 r.], 122; Iedno tylko miał ſie vkázáć narodom ludzkim/ iáko tu Prorok piſze/ w miernośći/ w pokorze/ á w ſpráwiedliwości ſwoiey. RejPos 3, A3, 5, 9v, 20 [2 r.], 20v (110); RejPosWiecz2 95v [2 r.]; BiałKat 38v, 126, 383v; BielSat D4; GrzegŚm 15, 56; KuczbKat a2, 340; RejZwierc 8, [283]v, 47v, 48, 49 (14); BielSpr 6, 10v, 16v, 17v, 19 (11); Swięty Lukaſz Ewángeliſtá obrázy Pánny Máryey/ y świętego Piotrá y Páwłá málował/ iáko piſze Nicephorus. WujJud 46, 13v, 21, 46v, 63v (25); WujJudConf 50v, 193v, 260; BudBib c2v; MycPrz II C4; Strum Dv, D4, D4v, F2, G2 (21); BudNT przedm b5, k. Ii3v; CzechRozm 6v, 18v, 37, 72v, 79 (19); Gaius Lucilius Rzymiánin poſpolićie (iáko o niem piſzą) [dicere solitum accepimus, ea quae scripsisset] mawiał/ że niechćiał áby iego piſánia y nieukowie y náder vcżeni ludzie cżytáli ModrzBaz 1v, 18, 111, 113; SkarJedn 115 [2 r.], 130 [2 r.], 162, 195, 198 (11); SkarŻyw 59, 203, 257, 277, 354 (11); StryjKron A6, 6, 11, 31, 91 (41); iáko Lukaſz piſze Káp. 18. v 31. mówiąc: Iż ſię ſynowi cżłowiecżemu ſkończyć miáło wſzytko co o nim przez Proroki opowiedźiano było. CzechEp 295, 15, 41, 43, 63, 66 (60); CzechEpPOrz *3; NiemObr 4, 19, 60, 143, 146; KlonŻal B4 marg; Abowiém/ czym ſye biała płeć przed męſką chłubić może/ nie ieſt ták iáko Iádam z gliny vlepioná/ ále/ iáko Moyzéſz piſze/ z kośći ſczéréy y z boku wźiętá. KochWz 135; ReszPrz 14, 29, 62, 77, 79 (12); ReszList 143, 151, 182, 184, 191; WerGośc 260; BielRozm 30; GórnRozm F3; ActReg 54, 138; Phil B3, G2; LatHar 2, 55; Iáko Hieronym S. piſze o ś. Epiphániuſzu biſkupie Cyprſkim/ iż w Ieruzálem wſzelákich ſtanow ludzie ſchodzili ſię do niego WujNT 412, przedm 2, s. 20, 35, 39, 43 (32); WysKaz 38; JanNKar C, D; SkarKaz 80b, 607a, 635b; A iákom wyży piſał áby kożdy z gory/ Wcżás hámował ſzánuiąc co nalepſzey ſkory. CzahTr C4; SkarKazSej 691a; KlonWor 60.

»[o czym] lepiej nie pisać« (1): Iuż o wierze twoiey iáką maſz/ nie ták mi żal/ iáko lepiey niepiſáć OrzList cv.

»[o kim] nie masz, nie najduje się co (a. nic) pisać« [szyk zmienny] (5:1): nie náyduie ſie o nim [papieżu Benedykcie] nic piſáć/ ábowiem tráfił ná ty cżáſy/ w ktorych y dobrzy muſieli przy złych złymi być. BielKron 172v; IAn dzyewiętnaſty był Papieżem pięć mieſięcy/ dla iego krotkośći nie máſz o nim co piſáć. BielKron 176, 172v, 173v, 176, 177.

»nie (po)trzeba wiele, nic pisać; mało (po)trzeba, mało jest pisać« [w tym: o czym (13)] [szyk zmienny] (14): Titimalus ieſth riba [...] długa, [...] z niey pożytku nie maſz żadnego/ przeto oniey piſać mało ieſt. FalZioł IV 40a, IV 36d, 43a; GliczKsiąż E6; Tu niepotrzebá wiele piſáć/ ábowiem może kożdy poznać łácno wáſze bluznierſtwo KrowObr 95v, 2v, 73, 80; Dáley Pan wſpomináć racży zábijácże. Tu iuż o thym máło trzebá y piſáć/ wiemy iáko ieſt ſroga pomſtá Páńſka nádekrwią cżłowieká niewinnego RejAp 179v, 43, 136v, 178v, 180; NiemObr 16.

»[o czym] prożno co pisać« (1): Ale że v nas nie máſz takich robotników/ co by téy roboćie wyrozumieli/ tedy o tym próżno co piſáć. Strum F3.

»strach (a srogość) (a. groza, a. hańba) pisać« [w tym: co (2), o czym (3)] (6): HistRzym 20v; RejZwierc 255v, 258; y grozá ſłucháć/ nierzkąc ią [bajkę Atanazego o diable] też y piſáć. CzechEp 206; ReszPrz 90; STrách o tey ſkorze piſáć KlonWor 81.

»szkoda aby [o kim] co pisano« (1): Wſzákże y drudzy po nim [królowie egipscy] tákimże ſie okrucieńſtwem pętáli/ ſzkodá áby o nich co piſano. BielKron 128v.

Zwroty: »dobrze [o kim] pisać« (1): Dobrześ o mnie piſał Thomaſzu SkarŻyw 202.

»Duchem Św. (natchniony), z (objawienia i) natchnienia Ducha Św., przez objawienie boskie, natchnieniem Boga, z ducha bożego pisać« [w tym: co (3), komu (1); co (względne) (1); w połączeniu tautologicznym (1)] [szyk zmienny] (5:2:1:1:1): PatKaz II 49v, 85v; KromRozm II r4v; O ktorych ſpráwach Dániel Prorok w piſmie s. piſze przez obiáwienie Boſkie BielKron 9v; Będących [rzeczy] mamy pátrzyć v Prorokow/ kthorzy duchem święthym piſáli światu wſzemu rzecży przyſzłe iáwnie BielKron 333v, 94; BudNT Ff8v; CzechRozm 160v; Acż wiem iſz Duchem S. nátchnieni piſali [Łukasz i Marek] ále oſobliwie Lukaſz S. wyznawá iſz to piſze cżego ſam niewidział áni słyſzał z vſt Chryſtuſowych SkarŻyw 364; CzechEp 151.

»pisać [co] dyjalogiem« (1): Piſał też przed thym Káthechizm diálogiem ludziom młodym potrzebny. RejZwierc Aaav.

»pisać za (jeden a. osobliwy) dziw, dziw« [w tym: do kogo (1), co (3), o kim (4), między czym (1); (5)] [szyk zmienny] (8:1): AVguſtin miedzy dziwy/ przednieyſzemi swiátá/ Piſze młodego cżłeká/ dziw nawiętſzy/ látá. RejZwierz 61v; A tho też zá ieden dziw hiſtorykowie piſáli o Skánderbegu/ iż on ták w wielkich potrzebách bywáiąc/ żadney rány na ſwym ćiele niemiał BielKron 258v, 178, 275v, 296v, 335, 360; PaprPan Ee4; StryjKron 105.

»język [= w języku] pisać« (1): Zaleczam ie [Żywoty mędrców] VM. panu memu miłoſciwemu [...] y tudzież dla rozmnożenia polſkiego ięzika, ktorego przedtym nie wiele dla trudnoſci iego piſano. BielŻyw nlb 5.

»księgi (a. książ(ecz)ki) pisać« [w tym: do kogo (10), około czego (1), z czego (1), komu (2), ku czemu (1), przeciw komu, czemu (6), prze kogo (1), o kim (15), w czym (2); w połączeniu tautologicznym (1)] = librum scribere Modrz, Cn; componere a. conscribere librum Cn [szyk zmienny] (75): Piſał kxięgi Theofraſtus o ożenieniu BielŻyw 108, 42, 68, 93, 96, 110 (8); KromRozm II e; GroicPorz hhv; Wołał teſz przedtym/ doſić ná was/ y kxięgi piſał/ o nietzyſtośći nieżeńſtwá wáſzego/ Sláchetny y vtzony mąſz/ Kxiądz Stániſlaw Orzechowſki KrowObr 236v; BibRadz *4, *5v, 2.Mach 15 arg, II 64c marg; OrzRozm A2, M; Kazał przedſię ine kſięgi piſáć Ieremiaſzowi Pan Bog przećiw Ioákimowey złośći BielKron 94v, 82, 92v, 93, 93v, 94 (22); OrzQuin V3v; SienLek 44 [2 r.]; SienLekAndr a2v [2 r.]; GrzepGeom B2v, N; Piſał też kſiąſzki nadobne o potopie Noego dziſieyſzym cżáſom bárzo potrzebne RejZwierc Aaav, B4, Aaav; WujJud A2v, A4, 75; BudBib I 1a marg, 219; BudBibKaw A2; BudNT przedm c7; CzechRozm 162; PaprPan S4; muśiałbych z nowu wielkie kſięgi piſáć [denuo textere oporteret]/ gdybym drugie rzecży do tego potrzebne miał wylicżáć ábo przypomináć. ModrzBaz 142v, [16]v; SkarJedn 281, 282, 392; StryjKron 275; CzechEp 239, 386; NiemObr 40; ReszPrz 67; PaprUp C; Dla tego tedy cáłe kśięgi cżáſem o tym rozmyślániu/ Kośćielni Doktorowie piſáli LatHar 664; WujNT 193, 396, 471, 890; KlonWor ded **2.

»pisać w księgach (a. w książkach, a. in libris), na księgach« [w tym: co (3), do kogo (2), na co (2), o kim, o czym (14), cum A cum inf (1); (by) (25), aby (1), jako [= że] (2); z przytoczeniem (14); w połączeniach tautologicznych (9)] [szyk zmienny] (74:1): W tych że kxięgach de natura rerum piſze, Złoty miedzy inſzemi kruſzczy ieſth na droſzſzy FalZioł III 34b, I 78a, 102d, 106c, 108c, 109d (17); BielŻyw 1, 5, 39, 46, 59 (9); GlabGad A4v; MiechGlab 19, 35, 45; O mſſy tenże Luter piſſe w kſyąſzkach/ ktore názwał Capita fidei chriſtiane/ Iż yeſt nawyſſſſe á ſtráſzliwe báłwochwálſtwo KromRozm I G3v, G3, G3v, H4, H4v, I4v; KromRozm II i; GliczKsiąż M8; GroicPorz h; KrowObr 34; Piſáł o tym doſtátecżnie w ośmi kxięgach Ffiloſtrátus. Leop *B2; Pan thák mowi/ Spaliłeś thy kſięgi mowiąc/ Czemuś ná nich piſał iż Krol Bábilońſki przyidźie á zburzy tę źiemię BibRadz Ier 36/29; BielKron 132, 133, 135, 165v, 214v (7); Mącz 215b; RejAp 127; RejPos 42v; BiałKat 241 [2 r.]; KuczbKat 95; BudBib I 356d marg; CzechRozm 19, 88, 165v [2 r.], 166 [2 r.], 221v; StryjKron 6, 11, 66, 345; CzechEp 246; NiemObr 126, 156; O cżym w ſwoich kſięgách pięknie y ſzeroko piſze/ on drugi młot teráźnieyſzych Heretykow/ HOSIVS ReszPrz 26, 35, 58; WerKaz 275; KlonFlis A3.

»leda co pisać« [w tym: o czym (1)] (7): RejFig Aa, Ee4; RejZwierz A2v; KochList 3; Które to dziwy/ nietylko tam wtych kráiach/ o których zdawná y ládá co piſano/ náydować ſye mogły Oczko 8v; NiemObr 110; IZ ia ledá co piſzę/ cóż to tobie wádźi? PudłFr [2].

»pisać za pewne [iże]« (1): Theż Hamech lekarz piſze za pewne, iże ſercze z węża poki ieſzcże żyw wyięte/ á to zawieſzono na ſziję cżłowiekowi quartanę maiączemu/ pewnie przeſtaie quartana. FalZioł V 90.

»pisać [o kim] co się podoba« (1): Ieſli X.K. ták o ſobie rozumie/ iż cobykolwiek powiedźiał/ powinni mu wſzyſcy wierzyć bez wſzelákiego doświadcżenia/ y okazániá rzecży: tedy może ták beſpiecżnie o nas mowić/ y piſáć/ co mu ſię podoba. NiemObr 166.

»(szczyrą) prawdę pisać« = mieć rację [w tym: w czym (1); , że (3)] (6): Prawdę Euripides piſał/ Ien niewieśćią złość dobrze znał: Vporność ich vkázuiąc/ A náukę innym dáiąc. BierEz B4v; KrowObr 218v, 240v; y iam téż prawdę piſał w Dyálógoch ſwych/ że ón Syem Piotrkowſki/ miał ſye nam w ſzkodę obróćić. OrzQuin E4; CzechEp 207; GórnRozm M4v.

»rym(y) pisać« [w tym: komu (1)] [szyk zmienny] (5): DWá ſie mieli ku pániey/ więc rymy piſáli RejFig Bb6, Bb6; Bo wam/ nie cudzoźiemcom piſzą ſwoie Rymy Prot A3; GórnDworz Bb7v; KochFr 76.

»sam z siebie [co] pisać« (1): thu ſam s ſiebie nic niepiſzę/ iedno co w Láćińſkim nápiſano. BielKron 476.

»słow(k)a pisać« [w tym: do kogo (1), z czego (1), komu (2), naprzeciw czemu (1); w połączeniu tautologwznym (1)] [szyk zmienny] (10): OpecŻyw 131; PatKaz II 46; KrowObr 105v; Wezwał tedy k ſobie Ieremiaſz Báruchá piſárzá/ ktory z vſt Ieremiáſzowych piſał wſzythki ſłowá Páńſkie. BielKron 94v, 94v; RejAp 123v; RejPos 248v; CzechRozm 126v; CzechEp 127; álem iuż tego doſzedł/ [...] iż chrześćijánin káżdy ieſt bez zakonu/ y nád zakonem/ tedy go muſzę (proſzę niech mi cnotliwe vſzy odpuſzcżą/ boć nie ſwe/ ále tego nowego Iudaſzá ſłowá piſzę) pierdzeniem odpráwić. ReszPrz 47. Cf też Z przytoczeniem.

»słowo od słowa pisać« (1): iżby długo było wſzytkiego tego co on nápiſał w káp. 2. y potym/ dotykáć tylko/ á nie ſłowo od ſłowá piſáć CzechEp 87.

»[jakimi] słowy pisać« [w tym: co (2), na czym (1); (1)] [szyk zmienny] (5): ále nam nie przyſtoi thákowymi ſlowy obrázliwymi/ mowić/ y piſáć KrowObr C3, C3; Piſał theż żywot y ſpráwy onego Iozephá żydowſkiego Pátriárchy czudnemi y ozdobnemi ſłowy RejZwierc Aaav, 197; Zátrudnienié w Pozwie, gdy ſie Pozew piſze ſłowy wątpliwémi, nie właſnémi. SarnStat 753.

»(nie) śmieć, nie wstydać się pisać« [w tym: co (2), o czym (1); , że (2), jakoby, żeby [= że] (3); w połączeniu tautologicznym (1)] [szyk zmienny] (9:1): i ieſztze ſie nád to piſáć niewſtydaſz powiedáiąc/ iż Kryſtus dwoię offiárę vtzynil KrowObr 182v, 57v; A kto przed tobą śmiał w Polſzce/ nietylko to mówić álbo piſáć/ ále y myślić o tym/ iż Arcybiſkup Gniéźnieńſki ták wyſzſzym nád Królá Polſkiégo ieſt/ iáko Bóg nád Arcybiſkupá OrzQuin Ev; CzechRozm 14; SkarŻyw A4; CzechEp 36, 127, 210, 326; Lecz ieſt inny wieczny z Oycá rodzay Páná náſzego wielki y dźiwny/ o ktorym nie śmieli piſáć inni trzey/ Máttheuſz/ Márek/ y Lukaſz ś. SkarKaz 483b.

»pisać (nie) umieć« [w tym: czego (2)] (3): LibLeg 11/10v; KochSat A4; gdy ſie oney świętey á mądrey proſtoćie ſtárſzych náſzych przypátrzymy/ naydziemy/ że ácż ſie oni o Wierze diſputowáć/ [...] áni Kśiążek piſáć nieumieli: iednák im przedśię ná tym nic nieſchodźiło/ cżegokolwiek [...] do ſpráwowánia Rzecżypoſpolitey było potrzebá. WujJud A2v.

»wiersz(yk), wierszem, w wierszu pisać« [w tym: komu (1), na co (1), o czym (3), po czym (1); (1)] = scribere versum Mącz, Calag, Cn; cudere carmen, ludere, fundere a. pangere versum Mącz; versificare Calep; condere a. tradere carmen, consignere literis Cn [szyk zmienny] (20:2:1): naſláchetnieyſza Erytrea/ [...] o ſądnym dniu wiele piſáłá po Grecku wierſzámi. BielKron 132, 135; Cudere carmina, Wierſze piſáć. Mącz 70d, 92b, 101c, 106c, 198c, 275c (8); Corynná/ Sapho/ iáko náder dobrze wirſz piſáły/ nikomu tho táyno nie ieſt. GórnDworz Z, B6, X7, Bb7v; RejZwierc 44; PaprPan Dd2v; Calag 512a; CzechEp 81; Calep 816b, 1115a; Com więć [!] ocżymá widźiał á drugie com ſłyſzał/ Z tychem rzecży te Wierſze ták po proſtu piſał. CzahTr A4v, [Dv], F2.

Szeregi: »czytać (a. czyść), (i, albo) pisać« [szyk 3:2] (5): Iedno to ná wieki trwa co ieſt s pocżćiwośći. A o tymby ſnadź wſzyſcy piſáć y cżyść mieli/ Cżymby w pocżćiwey ſławie ná wieki ſłynęli. RejWiz 5; OrzRozm Q; KwiatKsiąż H; RejAp 113; WAdźić to kiedy piſzę/ wádźić kiedy czytam/ Y toć wádźi kiedy ſye o rozumie pytam. PudłFr 16. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»pisać a dokładać« (1): bych ſnadź nyeimał ſie zá to/ że káżdemu tá rzecż yáſna yeſt/ ták iż nye potrzebá wyele o thym piſać á dokłádáć. GliczKsiąż E6.

»dysputować albo pisać« (1): Diputare pluribus verbis de re aliqua, Szeroko około którey rzeczy diſputowáć álbo piſáć. Mącz 333b.

»nic nie pisać ani imprymować dawać« (1): Też [chcemy] áby Sáskowie y ich towárzyſſe nic nowego niepiſáli/ áni imprymowáć dawáli po ſwoich dzierżáwách BielKron 208v.

»(nie) kazać i (ale, ani, nie) pisać« [szyk 5:1] (6): RejKupSekl a2; Boć ći nowi Káznodzieie/ niotzym więcey niekażą y niepiſzą/ iedno o nas? KrowObr 236, 25v, 236; BielKron 190; Kazał y piſał ten S. o bliſkim dniu ſądnym SkarŻyw 312. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]

»(i, abo, lub, ani, nie) mowić (a. mawiać) i (a(l)bo, lub, ani, nie) pisać« = dicere et scribere Modrz [szyk 82:20] (102): PatKaz II 19v, 67, 82v; KromRozm I E; Diar 87; GroicPorz n3, q2; A Więc ieſzcże będzieſz mowił y piſał iż Papież od Kryſtuſá ieſt poſtáwion y ná mieyſcu Piothrowym ſiedzi. KrowObr 33v, B3 [2 r.], C3 [3 r.], C3v, 52, 57v (16); OrzRozm M2; y wiele rzecży przećiw Bogu cżynili [Turcy]/ ktore wſtyd y grzech broni piſáć ábo mowić. BielKron 251v, 290v; Niechay drudzy iako chcą prawo rozumieią/ Niechay piſać/ i mowić roſtropnie umieią. KochSat A4; Oratione maxime limatus atque subtilis, Foremnie piſze y mówi. Mącz 193d, 23b; OrzQuin Ev, Y3; RejAp AA2, AA2v, AA3v, AA5, AA6 (7); GórnDworz F3, F8, K5v, Cc3v; RejPos 148, 335; BiałKat 121; RejZwierc 255v; KochList 3; RejPosRozpr b4v; MycPrz II B2v; Ponieważ telko ieden Duch Boży ieſt/ ktory przez wſzytki Proroki y mowił y piſáł/ [...] tedy/ [...] nic ná tem że ieden zá drugiego położon. BudNT Hh4; CzechRozm A5v, 14, 19, 26, 26v (11); ModrzBaz 1v; SkarJedn 10, 265, 345; nie radćibym też pod cżás ták ſię bárzo gniewał/ y ták oſtrze nád miárę mowił y piſał CzechEp 10, 4, 16, 55, 76, 78 (27); NiemObr 8, 98, 99, 142, 162, 166; ReszPrz 99; SkarKaz 278b; VotSzl B4; Coſz wżdy też tám o náſzey Polſzcze było ſłycháć? (–) Nic dobrego. nie tylko mowią, lecz y piſzą CiekPotr 88; SkarKazSej 687a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 14 r.]

»słownie podawać i pisać« (1): tenże Duch ś. przez Apoſtoły mowił/ kiedy ſłownie co podawáli/ iáko y kiedy piſáli WujJud 29v.

»powiedać (a. opowiedzieć) i (a) pisać« [szyk 15:2] (17): KromRozm I C3v; KromRozm III L6; Gráduał/ iedni powiedáią y piſzą/ iż vſtáwił Celeſtynus Papieſz. KrowObr 195v, 95v, 195v [4 r.], 196 [3 r.], 196v; Powiedał ten Papież y piſał/ iż duſze ktore teraz mrą/ Bożego oblicża nie vźrzą áż po ſądnym dniu. BielKron 186, 144; RejPos 295; WujJudConf 180; BudBib b4v. [Ponadto w połączeniach szeregowych 2 r.]

»prorokować i pisać« (5): [stało się] czoſz potym proroczy duchem ſzwyątym nathchnyeny prorokoualy y pyſaly czo przeſz tą panną myalo ſyą ſtacz PatKaz II 49v, 55, 75v [2 r.]; KrowObr C2.

»pisać albo prze(d)kładać« (2): BudBibKaw A2; WSżytcy poſpolićie zdawná Autorowie/ ktorzi álbo co znowu piſzą/ álbo zięzyká na drugi ięzyk przedkłádáią/ zwykli prace ſwe [...] wyſokich ſtanow Pánom/ á zwłaſzcżá dobrodzieiom ſwym/ ábo wżdy przyiaćielom offiárowáć BudNT przedm a2.

»pisać i (a) rozumieć« [szyk 3:3] (6): Albo teſz piſáli y rozumieli/ o offiárze chwały Boſkiey KrowObr 191v, 14, 191v [2 r.]; CzechRozm 26v; ReszPrz 63. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»rzec albo pisać« (1): Ieſlim co zle rzekł/ álbo piſał/ z niewiádomośćim to vcżynił SkarŻyw 203.

»pisać, (i) składać« (2): Tragicus, Poetá który tákowe gry piſze y skłádá. Mącz 460c, 92b.

»pisać, (i) świadczyć« [szyk 1:1] (2): coby Mſza byłá inſzego? iedno goła Máſſkárá/ ktora od Poganow y żydow ieſt wzięta y vtzyniona/ iáko teſz otym wáſzy właſni piſárze piſzą y ſwiattzą KrowObr 198; Mącz 452a.

»trzymać i (a) pisać« (3): á niewierzyſz temu/ áby ták Papież o ſobie trzymał y piſał. KrowObr 8v; Mącz 383c; CzechRozm 6v.

»pisać i twierdzić« [szyk 2:2] (4): Piſze Błogoſláwiony Biernath/ (tak mowi Papieſz) o Wodzie Swięconey/ y twierdzi ták. Iż ileby kolwiek kroć tzlowiek Wodę Swięconą minął/ y niepokropił ſie ią tyle rázow Dijabłu s ſiebie pośmiewiſko tzyni/ y nágrawánie. KrowObr 70v; SkarJedn 222; SkarŻyw A4; NiemObr 144.

»(i, albo) pisać i (a(l)bo, ale takież) (ustnie) uczyć (a. naukę dawać, a. nauczać)« = docere et scribere Modrz [szyk 15:13] (28): RejKupSekl a3; Tedy wſſytko prawdá co Luter vczył y piſał? KromRozm I B2v; KromRozm II b4v, ſ4; KrowObr 4, 69, 106v, 156v; BielKron 196; iáko Huſárze/ máią ſtać/ á ná ktorym mieyſcu/ to prożno piſáć álbo náucżáć BielSpr 31v, 20v; WujJudConf 42v; CzechRozm 52v, 104, 110v; piſáć ábo náukę dáwáć nie ieſt moiá rzecż. ModrzBaz 113, [16]v; CzechEp *2v, 211; ReszPrz 21 [2 r.], 35 [2 r.], 54, 80 [2 r.]; y vkazał ſię im Moyzeſz y Heliaſz/ ktorzy ná świećie tu żyiąc o Meſſyaſzu piſáli y náuczáli. SkarKaz 117b; SkarKazSej 669a. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

»pisać i (a) ukaz(ow)ać« [szyk 3:1] (4): PatKaz I 16; Kiedyby w wás byłá namnieyſza iſkierká boiazni Bożey/ thedybymi niepotrzebá więcey Piſáć/ y vkázowáć wam/ ieſliśćie wy ſą przyiaćiele álbo nieprzyiaćiele Boży. KrowObr 2, 99; Ale to vkázowáli y o tym piſáli/ że naſienie niewieśćie/ [...] Meſiaſzem ſynem Bożym miáło być CzechRozm 43v.

»(i) pisać i wołać« (2): KrowObr 236v; Słuchayćie też co Lutheranowie o Kálwiniſtách piſzą y wołáią. ReszPrz 66. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»i pisać i wskazować« (1): Pán ták iáko ſłyſzymy do wiernych ſwoich y piſáć y wſkázowáć racży RejAp 159.

»nie pisać ani (w)spominać« [szyk 1:1] (2): Ale otey Matcze y ei wierze [tj. wierze w Matkę]/ y Synie Apoſtołowie ſwieczi wedwanaſcie członkach wiary nić nieſpominali ani piſali SeklWyzn a4; BielKron 194v.

»pisać i (a, abo) wykładać« (3): Gdy co trudnego piſać á wykłádáć miał/ nád pilność y modlitwę/ poſtu teſz vżywał SkarŻyw 201; CzechEp 348; Przetoż nie wſtydźili ſię y o tych ceremoniách piſáć/ ábo one wykłádáć/ záwołáni w náuce y okazáli w cnoćie ludźie LatHar 81.

»wysłowić albo pisać« (1): iákie tám okrucieńſtwo/ łupieſtwo/ morderſtwo nielithośćiwe cżynili Hiſzpáni z Niemcy/ wyſłowić to trudno álbo piſáć. BielKron 204v.

»wywodzić i pisać« (1): Abowiem kto może być więtſzy ſpuſthoſzyciel álbo zátráćiciel ludzi niewinnych iedno ten ſrogi Abáddon/ cżego iuż y wywodzić y piſáć ſnadź nie trzebá RejAp 80v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»(albo) pisać i (albo) wyzn(aw)ać« (5): SkarJedn 133; CzechEp 275; Ignácyus iáſnie piſze/ y wyznawa/ iż ſyn Boży/ nie ieſt onym Bogiem náde wſzytko NiemObr 122. [Ponadto w połączeszeregowym 1 r.]

»i pisać i na piśmie zostawiać« (1): A iż wſzyſcy narodowie ięzyki ſwemi ſpráwy/ cnoty/ y poććiwe obycżáie dla pohámowánia ſwawolnego przyrodzenia ludzkiego y piſáli y ná piſmiech potomkom ſwym zoſtáwiáli RejZwierc A3.

W przen [co] (3): Pogáńſka ſtara mądrość/ piſałá hiſtorie SkarŻyw A3v.
Zwroty: »pisać pod obłoki« = pisać rzeczy nieprawdziwe (1): Mać też więc rozum ſędzya kiedy ſądzi roki/ A wżdy cżáſem dekretá piſzą pod obłoki. RejWiz 139.

»ogniem [= żarliwie] pisać« (1): Tedym ia nie Inkauſtem/ ále ogniem/ z Rozmowy wáſzéy támté Dyálogi piſał OrzQuin D4v.

Przen (57): A Iż/ iáko Ian s. nápiſáć racżył/ ſpraw á dziwow Páńſkich/ by był wſzytek ſwiát piſał/ trudnoby był ſpiſáć miał. RejPos 161 [idem] 5, 157.

pisać co [= rodzaj tekstu] (16): WisznTr 8; Moiá Erato piſze rym ten nieſpokoyny KmitaSpit Av. Cf pisać co na czym czym, Zwroty.

pisać co [= treść] czym (1): KRolu Niebieſki/ [...] v ktorego zá nic Biegi śmiertelne/ co ie tu ná źiemi Cżymśi piſzemy. RybGęśli D3.

pisać co przez kogo (1): áby znacżno było co Duch święty przez Apoſtoły piſał BudNT przedm d3v.

pisać co [= rodzaj tekstu] na czym czym (1): ſyn Boży piſał przykazánie Boże ná tablicách kámiennych mocą y rámieniem ábo ręką bogá oycá/ to ieſt duchem ś. CzechEp 320.

pisać według kogo (1): KrowObr C4 cf Szereg.

pisać przeciw komu (1): Streſz [!] ſię teſz ábyś temu co ſię mowi o zlecżeniu cudownym tey świętey ręki/ ktora przećiw Heretykom wiele ná obronę kośćielną piſałá/ y wiele iáłmużny rozdáłá/ wiáry nieuwłocżył. SkarŻyw 321.

pisać na czym (13): by był nie nápiſał y vſtáwicżnie piſze/ ten wſzechmogący Pan/ ná tey nędzney tablicy [tj. przyrodzeniu ludzkim]/ woley á roſkazánia ſwiętego ſwoiego vcżąc RejPos 337v. Cf pisać co na czym czym, »na sercach pisać«.

Zwroty: »pismo pisać« (1): Czymże im dowiodą/ że to á to w tym mieyſcu drukowáne piſmo Bog piſał SkarKaz 418a.

»na sercach, w sercu, w serce pisać« [w tym: co (12), czym (2)] [szyk zmienny] (11:1:1): ále Duch Boży poruſza ſerce/ y piſze w toż ſerce łáſką á pomázániem ſwoim RejPosRozpr b4v; CzechRozm 86v, 110v, 111 [2 r.], 111v, 224; CzechEp 124; WujNT 629 marg, Xxxxx2; y innych wiele rzeczy w tym kroleſtwie ſwoim poſtánowił/ piſząc ie ná ſercách vczniow onych SkarKaz 242a, 119b; Piſz práwá twe pálcem twoim ná ſercách náſzych SkarKazSej 702b.

Szereg: »mowić albo pisać« (1): Ten záſię Duch ieſt z Dijabłá/ ktory mowi/ álbo piſze/ nie według Prorokow/ [...] ále przywodzi piſmo/ ludzką mądrośćią wynicowáne KrowObr C4.
a) Metonimicznie (podmiotem dzieło myśli czyjej, zamiast twórcy, autora): zawierać, przekazywać pewne treści (32):

pisać o kim, o czym (12): Leop 2.Mach 1 arg; [zwolennicy Krystusa] ludzi náwracáli w ſłowie y przykłádzye ná ſwiętą wiárę Krześćiáńſką/ po wſzytkich końcżynach ſwiátá/ o cżym piſmo s. ſzyrzey piſze. BielKron 139; A iáko ią [Zuzannę] Pan iáko niewinną dziwnym ſądem [...] dziwnie oſwobodzić racżył/ [...] to też tam o tym hiſtoria nadobnie y ſzyroko piſze. RejZwierc 126; SkarŻyw 162. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, Fraza.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tak (5); (17), żeby (1), jako [= że] (1)] (19): Polſka Kronika piſze iż byli ſynowie Stefanowi od corki Boleſłáwowey Iudythy BielKron 353, 58v, 346, 389; Tákież piſze hiſtoria iż Duch Boży ogárnął go. RejPos 150v, 10v, 150v, 283v; SkarJedn 226; SkarŻyw 356; StryjKron 120, 185.

~ pisać o kim (2): O thym [biskupie] piſzą Kroniki/ iż będąc w Dobrowodzye [...] ſpadł z drabiny złomił ſzyię BielKron 378; RejPos 212v. ~

Z przytoczeniem (1): Thámże hiſtoria piſze/ gdy iuż Piotr s. ſzedł do Hetmáná onego: cżłowiek on [...] wyſzedł przećiwko niemu RejPos 301.

Fraza: »jako pisze« [w tym: jako zdanie wtrącone (8), jako część zdania złożonego (5); o czym (6); (5)] (13): Polanie, Cżechowie, Szwabi [...] aż dotichmiaſt w ſwoich przyrodzonich mieſtczach y kroleſtwach trwaią [...] iakoż o tim piſze Chronika polſka y Cżeſzka MiechGlab 50; RejPs 142v; A gdy przyſzedł [Aleksander] do gor Káſpiyſkich/ iáko hiſtorya Szkoláſtyká piſze/ żądáli Zydowie áby ie wyzwolił BielKron 125v; RejPos 72v, 104, 204v, 213, 215v (10).
α. 3 sg praes »pisze« = jest napisane (6):

pisze o czym (2): Efod byłá ſukienká krotka bez rękawow/ [...] ktorą obtoczono ná wierzch inych ſzat/ A byłá iedná bárzo koſzthowna/ o ktorey tu piſze/ Ale druga proſtha ze lnu dla Lewitów BibRadz I 48c marg. Cf pisze o czym w czym.

pisze o czym w czym (1): O iego [Jakuba, pierwszego biskupa Jerozolimy] dziwnych pokutách y świątośći żywotá piſze w kośćielney hiſtoriey WujNT 784.

pisze w czym około czego (1): Piſze w Lewitiku około praw y poſtánowienia wſzelkich rzecży BielKron 39.

Ze zdaniem dopełnieniowym [] (2): iżeby pan był Kryſtuſem ſynem bogá żywego/ co ſye okázuye z ewányeliey Yaná S. gdźye piſſe/ Iż wyele vcznyow yego ſlyſſąc rzekli: [...] KromRozm III N2v; RejPos 81v.

Z przytoczeniem (1): Ták piſze po łácinie/ Turbatus est Rex et tota Letouia cum eo. StryjKron 315 marg.

W połączeniu z nazwą języka (1): StryjKron 315 marg cf Z przytoczeniem.

a. O korespondencji (1197): LibLeg 10/155v, 11/40v, 42v, 157; HistAl E5v; KromRozm III O5v; BielKron 194v marg; Mącz 220b, 258d; NiemObr 23; Iri summa confidenter pisząc, widzę zatem wszytkich wm a maximo ad minimum, zá nic sobie nie wazą ActReg 100, 57 [2 r.], 111, 117, 164; [Dydona do Eneasza] Oby mi to był dał Bog/ byś ná mą poſtáwę/ Pátrzał teraz gdy piſzę/ y ná moię ſpráwę. PudłDydo B5.

pisać czego do kogo (1): grzeszeli tym, niech Pan Bog odpusci, wszak tez tego iedno do wm piszę ktoremu dufąm ActReg 102.

pisać co (213): LibLeg 7/32v, 41, 10/66, 66v, 68v (8); KromRozm III Q; OrzList h; Luterowie/ piſáli do ſwych wſzytkie rzecży co ſie działo BielKron 209, 124, 140v [2 r.], 207, 223, 228 (8); Tym ia rzeczy do ćiebie miły Vbertinie piſał KwiatKsiąż Q2; Mącz 151a, 241b, c, 258c, 323a (8); OrzQuin E [2 r.]; SkarJedn 185, 189; Nad to com roskazał przez Im P. Starostę Crakowskiego niemąm nic pisac ActReg 114, 55 [2 r.], 57, 98, 101, 115 (11). Cf Ze zdaniem dopełnieniowym, »pisać [co] w liście«.

~ pisać co [= rodzaj tekstu] (157): Pisał Cedułe Pan Marszałek do Pana Podlaskiego aby bez omieszkania posłano woiewodztwo Sendomirskie Panu Woiniskiemu ActReg 56. Cf »pisać list«.

pisać co [= treść] (5): KrowObr 224v; Senat [...] rozgniewał ſie o to więcey iż iemu tey nowiny Piłat nie piſał BielKron 140v; piſáli też krzywdy ſwoie ktore mieli od przełożonych ſwoich BielKron 199v, 126v; ActReg 27.

pisać co [= ocena] (2): DWá towárzyſze ſobie liſty otwieráli/ Plotki ſwe przeczytáiąc co do nich piſáli. RejFig Cc8; Mącz 306b. ~

pisać do kogo [w tym: ad aliquem (5)] (373), do czego [= do społeczności] (3): Oznaymvyemy wam ktorego czaſſu naſz lyſth do wasz przeydzye pyſſzemy do was yako do przyacyelya ſwoyego myelego LibLeg 8/160v, 7/41, 41v, 67v [2 r.], 68 [2 r.], 10/55v (39); MetrKor 40/817; BielŻyw 65, 112; LibMal 1553/177; Gdy ten lift przynieſiono Alexandrowi/ rozgniewał ſie bárzo dla krzywdy bogow/ á nátychmiaſt piſał do niego. HistAl K2v, D5, E2v, H2v, H8v; KromRozm I G3, G4, I, N2v; MurzHist V2v; KromRozm II p4, p4v; KromRozm III I3, N6v, N8, N8v, O (13); KrowObr 20, 21, 117v, 224v, 236, Rr3v; Zydowie ći co mieſzkali w Ieruzalem/ piſſą do Zydow kthorzy mieſzkáli w Egipcie Leop 2.Mach 1 arg, Esth 9 arg, 1.Mach 13/37, 2.Mach 1/7; OrzList d4, e3v, f3, gv [2 r.], i3; RejFig Cc8; BibRadz Iudith 4 arg, 1.Mach 11/57; [Aleksander] roſkazał y piſał do ſwoich kráin/ áby wſzędzye Zydowie wolność mieli BielKron 125; prośili wſzytcy Biſkupá [...] áby [...] im [kapłanom] dopuśćił/ s. Małżeńſtwá w ten że ſpoſob Zwinglius piſał do wſzech w Szwáncárſkiey ziemi. BielKron 198, 71, 97, 115v, 116, 124 (62); KwiatKsiąż A4v, Q2; Licentiore Epistola tecum agam, Swiebodnie do ciebie piſáć chcę. Mącz 193a, 14d, 196b, 241c, 261a, 263c (12); OrzQuin E, X2; RejAp 123v; owa ten liſt więcey dobrego ſpráwił/ niż gdyby był podobno imieniem ſwym do tey białeygłowy on młodzieniec piſał. GórnDworz M8v, Y8; RejPosWiecz2 95v; HistLan E4; KuczbKat 75 [2 r.]; BielSpr 38; WujJud 20v, 52, 117v, 179, 247v; RejPosWstaw [212]v; MycPrz II D; BudNT przedm c2; CzechRozm 76v; ModrzBaz 60v, 61v; ModrzBazBud π6v; SkarJedn 104, 105 [2 r.], 108 [2 r.], 110, 119, 120 (25); SkarŻyw 34, 75, 88, 89, 306 (12); StryjKron 100, 340; CzechEp 31, 41, 125, 131, 248; NiemObr 56, 60, 122, 123, 131 [2 r.] (10); ReszPrz 76; ActReg 56, 94, 97, 103, 104 (16); WujNT przedm 9, s. 51, 390; SkarKazSej 680b [2 r.]. Cf pisać czego do kogo; do kogo przeciw komu; do kogo w czym; do kogo od kogo o czym, Fraza, Zwroty.

pisać do kogo przeciw komu (1): piſał też do oycá Ianá Luterá/ przećiw Látomowi doktorowi Lowánſkiego Kollegium. BielKron 197v.

pisać do kogo w czym [= na temat czego; w tym: w tym (2), w tej rzeczy (1), w tej materyjej (1)] (4): LibLeg 11/63v; á w they rzecży piſał do Arcibiſkupá Mogutyńſkiego BielKron 217; ActReg 109, 119.

pisać do kogo od kogo o czym (1): Cosię tycze Zołnierze wielkopolskich aby pod posłuszenstwem wḿ byli o tym pisało się do Pana Hetmana od KIM ActReg 124.

pisać około czego (5): LibLeg 11/20v; StryjKron 340; Iuz tedy y Hetman Koronny y my, piszęmy około zwiedzienia tych zołnierzy do Vrodzonego Stefana Gnieznieńſkiego ActReg 144, 143. Cf »pisać list«.

pisać komu (100): LibLeg 7/32v, 67v, 98, 132v, 10/68 (12); MetrKor 46/46v; OpecŻywList C; LibMal 1553/177; Piſaliſmy inſzych cżáſow Máieſtatowi wáſzemu/ teraz też piſzemy po wtore. HistAl E5v, C7, D5v, D7, E7v [2 r.], H8v, K4; KromRozm III P3v, P4v; o iego zbytkach y niecnotach Ottonowi Ceſárzowi piſali KrowObr 37v; Leop 1.Mach 8/31; RejZwierz 30; Piłat tedy ty rzecży piſał do Rzymá Ceſárzowi Tyberyuſowi/ o vmęcżeniu Páná Kryſtuſowym okrutnym/ o zmartwych wſtániu/ y o inych znákoch iego. BielKron 140v, 124, 126v, 140v, 193v, 194 (28); Mącz 20a, 44d, 151a, 173d, 258c (7); HistRzym 27v; RejZwierc 78; SkarJedn 311; SkarŻyw 141, 355, 391; KochFr 29; Parę ſłów nam powiedźiał: lecz wdźięczné nowiny: Ale widźiałżeś to ſam/ czyć piſał kto iny? ZawJeft 12; ActReg 27, 55, 81, 102, 103 [2 r.] (10); WujNT 3.Ioann 13, s. 846; SkarKazSej 687a. Cf pisać komu za kim, Fraza, Zwroty.

pisać komu za kim (1): Iuſtynus s Paleſtyny/ piſał też Antoniuſowi zá Krześćiány. BielKron 149v.

pisać k(u) komu (33): LibLeg 11/77v, 139, 161, 186; Hey ſłyſzcie towarzyſze Krol ſam ku mnię ſrodze piſe Abych puſćił podcżaſzego RejJóz K; Pan Bog wie z iáką żáłoſćią to ku W.M. piſzę. OrzList h, d2, f3v; OrzRozm A4v; BielKron 145, 204, 228, 252, 357v; Mącz 240d, 241b [2 r.], 306b, 393a, 475a; HistRzym 4v, 5; BudNT przedm c5; ActReg 160, 161, 165. Cf pisać od kogo k komu, »pisać list«, »pisać w liście«.

pisać od kogo k komu (1): Od Pyotra Woyewodj sbozey m. hoſpodara Ziemie Moldawſkiej Pyschem gwam Wyelmoznim y cznie vrodzonim panom LibLeg 11/95v.

pisać ku czemu [= o czym] (1): [Aby młodzieniec do białogłowy mowiąc] mogł [...] pokázáć/ że ku iney/ á nie kthey rzecży mowił/ ábo piſał GórnDworz Cc3v.

pisać na co [= dokąd] (1): Pisał też sam ieden na ten Dwor, ze nos Poloni non fortitudine ale nostra desidia proffrigarunt ActReg 184.

pisać o kogo, o co (13): A pothym theſz do vaſſ o yedną rzecz pyſſymy LibLeg 7/41v; o thi krziwdj tich poddanich naschich pyssal do nas Sedziak nasęh Silissirſkj y sędzia nasch LibLeg 11/89v, 67v, 10/92v, 11/139; MetrKor 40/817; Huldrykus Biſkup Auſpurſki piſał do papieżá o żony. KrowObr Rr3v; Papież piſał do Szwáncárow o pomoc przećiw luteryanom. BielKron 226, 306; HistRzym 27v; ActReg 104, 149. Cf »pisać list«.

pisać po kogo (4): po ktorego [Jana Czaplę] oćiec Konrad wielekroć piſał á nieprzyiechał zá razem BielKron 360, 187v; SkarŻyw 88; ActReg 115.

pisać o kim, o czym (49): Czosczie tesz nam vi przyacziel nas pyſſaly y przes posła swego wſkazaly o tich zamczech ktore maczie wpvleyskiey zyemy LibLeg 10/68v, 10/68, 11/9v, 63v, 87v, 136v; OpecŻywList C; KromRozm I N2v; KrowObr 37v; OrzList f3v; Krol Panu Bogu s tego dzyękował/ piſał proſto z obozu Oycu Papieżowi o ſwym zwyćięſtwie BielKron 412, 124, 140v, 197v; Ad me scribas de omnibus minimis, Piſz do mnie o wſzelákich też o naymnieyſzich rzeczach. Mącz 263c, 344a; BudNT przedm c3; SkarJedn 371; SkarŻyw 141, 519; CzechEp 248; Otosz nie trzeba mi wiele do wm o tym pisac łatwie się w domyslisz finem rerum. ActReg 97, 97, 98, 103, 110, 113, 115 [3 r.], 161; SkarKazSej 680b. Cf pisać do kogo od kogo o czym, »pisać list«, »pisać w liście«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (4), tak (4), w ty słowa (1); aby, by, żeby, iżby [= żeby] (99), , że (45), jako(by) [= że] (4), aby, iżby [= że] (2), zaimek względny (7), zaimek pytajny (8)] (165): yam mv pysal aby posła poslal. LibLeg 7/98, 7/41, 67v [2 r.], 68, 8/132v, 10/61 (21); MetrKor 40/817, 46/46v; BielŻyw 112; LibLeg 1553/177; RejJóz K; HistAl C4v, D5v, D7, E7v [2 r.], G5v, I5; KromRozm III N8, O3; KrowObr 117v; Leop Esth 9 arg, 1.Mach 13/37; Piſzeſz Wáſzá M. ku mnie/ dworſtwemli/ prawdąli/ niewiem: Iż Dyabłowie oni/ ktore byłá żoná moiá zemnie wygnáłá/ iż oni záſye z roſkazánia Papieſkiego do mnie ſye wroćili. OrzList d2, d4, gv, i3; Piſał im/ ſpráwiedliwie by ſie záchowáli/ Tylko to co przyſtoi/ by więcey nie bráli. RejZwierz 30; BibRadz Iudith 4 arg; Papież gdy ſie tego dowiedział/ piſał áby Kámpegius przyiáchał BielKron 212, 71, 97, 115v, 116, 121 (57); Auere te scribis accipere a me aliquid literarum. Cicer. Piſzeſz mi że vprzeymie oczekawaſz á żądaſz moyich liſtow. Mącz 20a, 14d, 44d, 173d, 196b, 320a, 385a, 480a; RejAp 123v; GórnDworz Y8; HistRzym 5, 78; WujJud 247v; BudBib Esth 9/29; ModrzBaz 60v; SkarJedn 124, 213, 231, 311; KochOdpr C4v; Po Pátryárchę teſz Alexándryiſkiego piſał/ áby ſię ſtáwił do tego ſądu. SkarŻyw 88, 75, 355, 388, 391, 519; StryjKron 100; Tákże y to co też piſze do Donatá Stároſty Afryki/ żeby Donatyſty hámował/ nie mordował CzechEp 41; Wczorá mi páni piſáłá/ Ze po trzy nocy nie ſpáłá. KochFr 29; ReszPrz 76; ActReg 56, 76, 81, 102, 103 (14). Cf Fraza, »pisać list«, »pisać w liście«.

~ pisać na kogo (1): Rychło potym mátká Alexándrowá piſáłá ná Antypatrá/ [...] iż iey wiele złego zádzyáławał BielKron 126v. ~

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikamt tym (a. takim) obyczajem (11), tak (26), tymi słowy (4), w ty słowa (7), te słowa (3), tym kształtem (2), list tak się mający (a. taki) (3)] (66): Wziąwſzy liſt Didimus cżedł gi/ á potym nátychmiaſt po wtore piſał Alexandrowi tym kſtałtem. Didimus Bragmańſki Miſtrz Alexandrowi pozdrowienie. HistAl K4, C7, G4; Yeſſcze Luter do Lowáńczykow ták piſſe. Nigdym nyeprzał/ iż nas zaſlugi y modlitwy śwyętych/ ácz bárzo nye doſkonáłe/ ſpomagáyą. KromRozm I I, G3; KromRozm II p4; KromRozm III N6v, N8v, O5v, P3, P3v; piſáliſmy iemu [krolowi Demetryjusowi] te ſlowá Przecżeś obćiążył iarzmo thwe ná przyiaćiele y towárzyſſe náſſe Żydy? Leop 1.Mach 8/31; BibRadz 1.Mach 11/57; Machomet gdy ſie thego dowiedział/ piſał z nowu do Skánderbegá wthy ſłowá: Máchometh Amire Sułtan/ wſchodu y zachodu ſłońcá pan/ Skánderbegowi Albáńſkiemu kſiążęćiu przyiaćielowi ſwemu BielKron 254, 124; OrzQuin X2; WujJud 20v, 52, 117v; Tenże Iuſtinian do Operiná Bázilſkiego Drukárzá/ ták piſze: (iáko wtemże liśćie do Fricżá ſpomina) Zá vżycżenie kśiąg Fricżowych/ ktoremiś mię práwie vbogáćił/ dźiękuię. ModrzBazBud π6v; Mikołay wielki/ Prorockim Duchem do Ceſarzá Micháłá piſze: Przywileie Kośćiołá Rzymſkiego vſty Chryſtuſowymi w Pietrze vtwierdzone/ wiecżne ſą SkarJedn 400, 110, 120, 125, 129, 131 (9); SkarŻyw 306, 319; CzechEp 125; NiemObr 122, 123, 131, 152, 154 (7); A Bernárd S. do Eugeniuſá Papieżá ták piſze: Mieyſce ná ktorym ſtoiſz ieſt ziemiá święta WujNT 390; SkarKaz 687a. Cf Fraza, »pisać list«, »pisać w liście«.

W połączeniach tautologicznych typupisać powielającipowiedać pisząc” (102): pyſſalisczie do nas dayącz nam snacz czoſczie dwye dzyewcze tham snaleſly LibLeg 10/56, 10/58, 61, 92, 11/20v, 62v (9); LibMal 1553/177; Parmerius [...] piſał potáiemnie do Alexandra mowiąc/ ſtrzez ſie od Filipa lekárzá/ á niepiy tego trunku kthoryć ma dáć HistAl E2v; KromRozm II p4; Kártáinſki też Synod [...] piſſe do Inocentiuſá papyeżá oznáymuyąc mu ſpráwę ſwoyę przećiwko Celeſtyuſowi kácyrzowi KromRozm III P4, O8, P6, P8v; Abowiem thak piſze [Paweł św.] z Rzymá do Timoteuſzá mowiąc Demás mię opuśćił KrowObr 21, 20, 236; OrzList b4, gv; ále tę drogę nalezli áby piſał Papieżowi omawiáiąc ſwoię niewynność BielKron 195v, 194 [2 r.], 194v, 198, 204, 211v (16); HistRzym 4v; KuczbKat 75; WujJud 179; BudNT przedm c3; SkarJedn 104, 105, 108 [2 r.], 119, 139 (11); Miedzy innymi ſłowy/ ták mowi [św. Chryzostom] piſząc do Konſtáncyuſa kápłaná: wednie y wnocy muśiałem w drodże [!] być SkarŻyw 89, 88, 412, 517, 519; CzechEp 31, 131; NiemObr 56, 60, 131, 152; ActReg 128, 158; WujNT przedm 9, s. 51; SkarKazSej 680b [2 r.]. Cf »pisać list«, »pisać w liście«.

W połączeniu z nazwą języka, w ktorym pisany jest tekst [po + D sb] (2): Godziło ſie było po łacinie ten liſt piſać V M WróbŻołtGlab [A5]; SkarJedn 129.

W połączeniu szeregowym (1): Nazbyt ia to ile przes list bo in talibus myslić wolno, wyrzeć niebespieczno pisac periculosiſsimum, atoli ia vfaiąc w na nic się nie oglądam. ActReg 98.

W charakterystycznych połączeniach: pisać cedułę, krzywdy, nowinę, plotki, rzeczy [jakie] (5), słowa, sprawy [czyje]; pisać o Czechy, o komisarze, o krzywdy, o Morawczyki, o pomoc, o przyście Apollonowe, o sprawiedliwość, o żony; pisać przez legata, przez posła; pisać za krześcijany; pisać dostatecznie (2), duchem prorockim, fałszywie, gładko, hardzie, imieniem swym, krotko (krotce) (2), łagodnemi słowy, nad obyczaj, nieumiejętnie, obyczajem przyjacielskim (3), osobno, pilnie, pod pokrywką, potajemnie (3), sprawnie (2), srodze (2), szeroce (szerzej) (6), swiebodnie, tajemnie, układnie (2), uniżenie, w tej materyjej, w tej rzeczy, w ten sposob (2), w tęż (notę) (2), z nowu (2), z osobna (2), z poduszczenia [czyjego], z pokorą, z wszelaką pilnością, z żałością.

Fraza: »jako pisze (itp.)« [jako zdanie wtrącone [w tym: do kogo (2), komu (1); aby (1), z przytoczeniem (1)] (4): HistAl F7v; Weźrzyſz in reſolution. yáko piſſe [Luter] do Leoná papyeżá. A przeto nabłogoſláwyeńſſy Oycze/ ofyáruyę ſyę podáyąc pod nogi twego błogoſláweńſtwá KromRozm I I3; Dziwuieſz ſie temu Máchomećie iż moie rycerſtwo/ przymierze złamawſzy/ iáko piſzeſz/ ſzkodęć vcżyniło w twoich kráinách BielKron 254; ActReg 118.
Zwroty: »pisać list (a. list(ecz)ek)« [w tym: dla kogo [= w sprawie kogo] (1), do kogo (96), do czego [= dokąd] (1), o kogo (1), około czego (1), do kogo od kogo (1), komu (11), przeciw komu (1), k komu (5), na kogo (1), o kim, o czym (11), za kim (1); aby (6), (2), jako (1); z przytoczeniem (19); w połączeniach tautologicznych (28)] = scribere epistolam HistAl, Vulg, PolAnt, Mącz, Cn; scribere litteram HistAl, Mącz, Calag, Cn; texere epistolam Mącz, Cn; mittere epistolam PolAnt; conficere a. exarare epistolam Cn [szyk zmienny] (155): wthey ze przyaſſny przyaczielſky lysth pyſzalyſzmy do waſſ LibLeg 7/68v, 8/26, 10/58, 59, 60v, 64v, 67v (26); MetrKor 46/117v; BierEz F2v, P2v; BielŻyw 87, 112, 142, 158; WróbŻołtGlab [A5]; LibMal 1553/176v; HistAl C5, D5, D6v, E5v, E6 (14); Są też liſty/ ktore tenże Auguſtyn z Hyeronimem do ſyebye piſáli KromRozm II q2, g2v; KromRozm III P7; GroicPorz cv, y3; KrowObr 29 [2 r.], 112, 233; RejWiz 5v; Leop *B2, 3.Esdr 2/16, Ier 29 arg, Mar 10/4; Znáć żeś w koſćiele máłym/ w kąćie/ w ćieniu then liſt piſał OrzList b4v, d, h4v; RejZwierz 11; BibRadz 2.Par 32/16, 1.Mach 14/19; piſał liſty hárdemi ſłowy krolowi Sámáriyſkiemu Ioásowi/ áby mu poſłuſzeńſtwo cżynił BielKron 87v, 85v, 105, 114v, 115v, 123v (25); Mącz 191d, 226c, 299a, 341d, 453b; OrzQuin Lv, S2; GórnDworz G6, M8; HistRzym 113; RejPos 302; BielSpr 46v; BudBib 2.Mach 9/18, 3.Esdr 6/7; CzechRozm 267; Alexander Seuerus niechćiał áby do niego inácżey liſty piſano/ iedno iáko do proſtego cżłowieká ModrzBaz 59v; SkarJedn 124, 135, 219, 309; WCżorá dopiero oddano mi obádwá listy záraz ktoreś W.M. do mnie około they Trágedyey pisał. KochOdpr A2; Calag 102a; SkarŻyw 310, 318 [2 r.], 321; CzechEp 37, 42, 76, 388, 401; Tám w tym liſtecżku ktory do Páná Chyckiego piſał/ mnie ieſliby to wola moiá byłá wyzywał. NiemObr 23, 23, 52, 55 [2 r.], 56, 57 (10); PaprUp L3v; ActReg 6, 26, 50, 68, 70 (12); Phil L4, O3; WujNT 516, 575; Liſtecżki rymem piſze. KlonWor 62; PudłDydo A4v.

»pisać w liście (a. w epistole), przez list, na liście, w pośrodku listu« [w tym: co (6), do kogo (8), komu (3), ku komu (1), o kim, o czym (5); (6), aby, żeby (3); z przytoczeniem (5); w połączeniach tautologicznych (3)] [szyk zmienny] (16:5:2:1): y pyſſalysczie wlysczie swim czobi on nam slowem mowyl abichmi mv wyerzily LibLeg 10/66v, 10/55v, 69v, 11/84v; ZapMaz V S 2/335; SeklWyzn e4; KromRozm II ov; Auguſtyn ſ. też w liſcye nyektorym piſſe/ iż w Rzymſkim koſcyele záwſſe trwáłá ſtała zwirzchnoſć ápoſtolſkyey ſtolice. KromRozm III O4v; KrowObr 233v; OrzList d, d2; Piſzą Iákub z Bergomá y Nauklerus w ſwoich kronikach/ iż cżego nie śmiáłá [królowa Saba] vſtnie mowić/ to przez liſt piſáłá krolowi Sálomonowi/ iż widzyáłá v niego iedno drzewo ktore leżało przez potocżek błotny BielKron 78, 95, 211; Quod interiore Epiſtola scribis, Co w poſrzodku liſtu piſzeſz. Mącz 172a, 225d; Coż nam ná tym liſcie piſze? RejAp 123v; RejPos 302; WujJud 236v; RejPosRozpr b4v; ModrzBazBud π5; SkarJedn 245, 311; ReszList 177; WujNT 293.

»pisać w ty(ż) słowa« = tak samo [w tym: do kogo (3), komu (1)] [szyk zmienny] (4): Tego cżáſu Erázmus z Roterdanu [...] piſał Kſkążęćiu [!] Sáſkiemu zálecáiąc Luterowe Piſánie/ iż to cżyni nie ſpochwały iákiey/ [...] tylko ſie náto vdał áby Ewángelią wypollerował/ tákież y ine ſwięte piſmo/ á ludzyem ye obiáwiał/ wtyſz ſłowá piſał do Kámpegiuſzá y do Mogutińſkiego Arcybiſkupá BielKron 195, 195v, 225v, 227v.

Szeregi: »pisać i (abo) mowić« [szyk 1:1] (2): Seneká [...] ku Neronowi iáko vcżniowi ſrogo piſał y mowił/ áby przeſtał mordowáć ludzi krześćiáńſkich niewinnych okrutnoſcią ſwoią. BielKron 145; GórnDworz Cc3v.

»pisać i (po)słać« [szyk 1:1] (2): nas tak sprawyano od nych ze yz pan Voyewoda Valaſkj mial kniemv ſlacz bes przeſtankv y pyssacz abi sye nas ſtrzegl LibLeg 11/77v; BudBib 3.Esdr 6/7.

»pisać i sprawę dać« (1): Dopiero y Arcybiſkupowi Mogunckiemu y Papieżowi piſał y ſpráwę dał SkarŻyw 355.

»pisać, składać« (1): Epistolam texere, Liſt piſáć/ skłádáć. Mącz 453b.

»i pisać i wskazować« (1): ſkodi wyelkye tham ſzye ſthali oczo czeſthokrocz yego Krolyewſka Mcz kv panv Voyewodzye y pyſſal y wſzkazowal. LibLeg 11/139.

α. O listach apostolskich (555): wſzákże (S.Páweł piſze) onych dawnych [ludzi] co od Adámá pomárli nie vprzedzą nowi BielKron 467v; CzechRozm 268.

pisać co (134): Toć o tych ſwyęty Páweł piſał/ ktorzy co nowego vczą. KromRozm I Fv, Mv, M3, Pv; KromRozm II b3, h2v, k2, k2v, m3v (12); KromRozm III C8v, H4; GliczKsiąż G; KrowObr 155, 202v, 231v; Tom wam piſał o tych ktorzy was zwodzą Leop 1.Ioann 2/26; Ty rzeczy piſałem wam ktorzy wierzyćie w imię Syná Bożego BibRadz 1.Ioann 5/13; RejPos 127v [2 r.], 128, 228, 284v, 286 (8); BiałKat 196; KuczbKat 305; RejZwierc 128v; BudNT 1.Cor 14/38[37], 2.Cor 13/10; CzechRozm 76v [4 r.], 196, 233, 244; KarnNap Dv; ná inſzym mieyſcu mowił [...] Ieſli kto zda ſię być prorokiem/ ábo duchownym/ niechże pozna/ iż to co wam piſzę/ ſą páńſkie roſkazánia. CzechEp 116, 294, 312, 314; NiemObr 89; ReszList 155; WujNT 1.Cor 4/14, 7/1, 9/15, 14/37, 2.Cor 13/10 (11). Cf pisać co około czego; co w czym, Ze zdaniem dopełnieniowym, Fraza.

~ pisać co [= rodzaj tekstu] (47): BielKron 143v; Ale wiemy iż ten cyrograf/ ktory do Koloſenſkich piſząc wſpomina Páweł/ więcey Zydom niż Pogánom náleżał CzechRozm 78, 39v; WujNT 516. Cf »list pisać«.

pisać co [= treść] (5): Pozdrowienie ręką moią Páwłową kthory ieſt znák w káżdym liśćie/ ták piſzę. Laſka Páná náſzego Iezu Kryſtá niechay będzie z wámi wſzythkimi Amen. BibRadz 2.Thess 3/17; NiemObr 86, 162; nie piſzęć wam roſkazánia nowego/ ále roſkazánie ſtáre ktoreśćie mieli od początku. WujNT 1.Ioann 2/7, 1.Ioann 2/8. ~

pisać co około czego (1): Iż co bych wam miał brácia miła piſáć około cżáſow/ wiedzcie pewnie iż dzyeń Páńſki przydzye iáko złodzyey RejPos 261v.

pisać co w czym (6): Co téſz Paweł ś. żydom piſze w vj. cap coſz rozumiecie? MurzHist R3v; RejPos 31. Cf »w liście pisać [co]«.

pisać do kogo (218), do czego [= do społeczności] (17): SeklWyzn G2; KromRozm I B3, B3v, B4v, O4; MurzHist G2v; KromRozm II b3, c2, c2v, d4v, f2 (31); KromRozm III C7, C8v, Dv, D3, D7 (19); GliczKsiąż G; Wiem że to ſą Apoſtolſkie ſlowá/ kthore nie dotych rzetzonych Akolitow/ álbo Swiecnoſſow/ ále do wſzytkich wiernych piſze/ ktorzy miłuią imię iego ſwięte. KrowObr 122, 21v, 47v, 76v, 77v, 224v, 231v [2 r.]; Páweł Apoſtoł piſze do ſiedmi kośćiołow/ bo oſmy liſt co do Zydow/ wiele ich kthorzy go nie kłádą w poczet. Leop *B4v; OrzList g4; BibRadz *7; Koryntowie (do ktorych cżęſto Páweł s. piſał) Korcyrom byli nieprzyiaciele głowni BielKron 121, 128, 139, 143v, 343; Mącz 141d, 202b, 455a; OrzQuin N2; SarnUzn F8; LeovPrzep F4v, G4v; Bo y Páweł ſwięty gdzie piſze do Rzymian/ do Zydow/ álbo do Gálátow/ nie mnimay ábyć to iuż Zydom álbo Rzymiánom álbo Gálátom tylko ſłużyć miáło RejAp 6v, 168; RejPos 13v, 31, 43, 47, 51 (32); BiałKat 196; GrzegŚm A5v; Wſpomina y Apoſtoł do Ephezow piſząc Zaden niecżyſty/ żaden plugáwiec/ álbo łákomy/ co ieſt báłwochwálſtwem/ niema dźiedźictwá w Kroleſtwie Chriſtuſowym y Bożym. KuczbKat 380, 105, 255, 295 [2 r.], 305, 324, 405; WujJud 29v, 57, 97v, 160v; WujJudConf 87, 138v; RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [212], [1103]v [2 r.]; BiałKaz D, G2v; BudNT Iudae 3; CzechRozm 10, 33v, 39v, 76v [4 r.], 78 (11); KarnNap B2v; SkarJedn 51, 86, 155; CzechEp 25, 248, 314; CzechEpPOrz **2v; Tenże też do Gálátow piſząc/ przypomina Iakubá/ Piotra y Iáná NiemObr 37, 9, 44, 51, 77, 78 (9); ReszPrz 9, 95; ReszList 155, 178; WerKaz 285, 288, 289, 293; LatHar 127, 260; (áczkolwiek káżdy liſt iego [św. Pawła] wſzytkiemu kośćiołowi ſłuży) ále niektore piſał do oſobnych kośćiołow Pogáńſkich WujNT 516, 187, 300, Act 15/20, 18/27, s. 575 (13); PowodPr 38; SkarKaz 486a, 663b. Cf pisać do kogo w czym, Fraza, »list pisać«, »w liście pisać«.

pisać do kogo w czym (4): á złaman ieſt pręt rámieniá ich/ to ieſt/ przeklęcia ich wiecżnego/ á onego grzechu pirworodnego/ á ſrogości zakonney. O kthorym Páweł s. do Gálátow w iij. káp. piſze/ iż vſtáwicżnie nád námi ſtał iáko miſtrz z rozgą RejPos 15v, 301v; RejPosWstaw [1102]; NiemObr 120.

pisać komu (68): MurzHist R3v; A gdźye Páweł S. Corynthczykom o małżeńſtwye y o rozwodźye piſſe. KromRozm II d4v, c2v, e2v, e3v, h2v, m3v (10); KromRozm III K3v, K4; Nie piſałem wam iákobyśćie prawdy nie wiedzieli/ ále iáko tym ktorzy wiećie Leop 1.Ioann 2/21, k. NN6, PP4, QQ5v, RR6v; BibRadz 1.Ioann 5/13; RejPos 261v, 317v; RejPosWstaw [1433]; BudNT Rom 15/15, 1.Cor 14/38[37], Iudae 3; CzechRozm 76v; CzechEp 116; NiemObr 73; To ią tobie piſzę/ ſynu/ ábyś wiedział iáko ſię maſz w domu Bożym ſpráwowáć. WujNT 719, Rom 15/15, s. 571, 1.Cor 4/14, 5/11, 14/37 (33). Cf Fraza, »list pisać«, »w liście pisać«.

pisać ku komu (3): OpecŻyw 188v; A s. Páweł ku Koryntom piſze rzekąc. Przes nádzieię sſtáliſmy ſie zbáwieni. HistRzym 65; RejZwierc 128v.

pisać (na)przeciwko komu, (na)przeciwko czemu (3): KrowObr 22 [2 r.]; Páweł bowiem ná mieyſcu tym/ piſze przećiwko pyſze duchowney NiemObr 45.

pisać przez kogo (3): Przez Sylwaná brátá wam wiernego (mam zá to) krotkom piſał/ pilnie proſząc y oſwiadcżáiąc/ żeć tá ieſt prawdziwá łáſká Boża/ w ktorey ſtoićie. Leop 1.Petr 5/12; RejPosWstaw [1433]; WujNT 1.Petr 5/12.

pisać o kim, o czym (103): OpecŻyw 188v; MiechGlab 39; SeklWyzn d4, f3; KromRozm I Fv, M3; KromRozm II c2v, d4v, f2, o2 [2 r.], p2v; A to rozne ſpráwy/ rozne ſtany/ rozne vrzędy. O ktorych Páweł S. do Korynthow y do Ephezow dowodnyey piſſe KromRozm III G8, H4, H5; KrowObr 4v, 7v, 75, 77v; Leop 1.Ioann 2/26; BibRadz *7; ábowim byli w ten cżás Gálláte w Grecyey/ [...] do ktorych Páweł s. cżęſto piſał o wierze Krześćiáńſkiey BielKron 128, 36; GrzegRóżn Mv; RejPos 301v; RejPosWiecz2 94; GrzegŚm A3v; KuczbKat 250, 295; RejZwierc 128v; WujJudConf 87; BiałKaz D; BudNT Iudae 3; CzechRozm 196, 233, 240v; SkarJedn 51; o ktorey [Czworcy] Páweł ś. (y wſzytko piſmo) nic áni wiedźiał/ áni piſał CzechEp 312, 294, 318, 332, 355; NiemObr 9, 36, 70, 79, 105, 162; LatHar 186; A o bráterſkiey miłośći nie potrzebá ábyſmy wam piſáli WujNT 1.Thess 4/9, 2.Cor 9/1, 1.Thess 5/1, Iudae 3. Cf pisać o kim, o czym w czym, Ze zdaniem dopełnieniowym, Fraza, »list pisać«, »w liście pisać«.

pisać o kim, o czym w czym (7): KrowObr 21v; RejPosWiecz2 94; RejPosWiecz3 96v; Z cżym śie też zgadzáią ony rzecży/ o ktorych w pierwſzym Liśćie do Timotheuſzá piſze Apoſtoł KuczbKat 410; CzechRozm 147; Trzy cnoty Boſkie. Wiárá/ Nádźieiá/ Miłość: o ktorych Páweł S. piſze w 1. do Koryntow/ we 13. Rozdźieleniu. LatHar ++8v; WujNT 820.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (4), ono (3), tak (4); (e), że (99), aby, iżby, żeby (23), zaimek pytajny (4), zaimek względny (3)] (129): SeklWyzn G2; Swyętyć to Páweł piſſe. Iż w Kryſtuſye nye yeſt żyd áni Grek/ nye yeſt ſlugá/ áni wolny/ nye yeſt mężczyzná áni byała głowá. KromRozm I Mv, F; Philipczykom piſſąc [św. Paweł]/ co ſye około nyego dźyało/ á chuć ſwoyę przećiw im oznáymuye: Cyeſſy ich/ y pobudza ku yednoſci y pokorze KromRozm II e2v, x3v, k2v, l2, l3, m3v (9); A do Titá nápiſawſſy [św. Paweł]/ iż go dla tego w Krećye zoſtáwił/ áby po myeſciech kápłany ſtáwił/ Wnet po tym piſſąc/ yákye ma obiráć/ nye kápłany/ ále biſkupy ye zowye. KromRozm III H8, C7 [2 r.], C8v, D3, G3v (10); GliczKsiąż G; Ieſli iedne ćienie z ſtárego zakonu chcećie chowáć powiedzćie mi/ tzemu drugich niechcećie? Abowiem Swięty Páweł ták piſze/ iż ktho iedno chowa/ powinien wſzyſtko chowáć KrowObr 85, 33, 224v; RejAp 5, 168; Ale potym piſze [Paweł św.] do zboru áby ſie modlili zá nim RejPos 214v, 43 [2 r.], 103v, 127v [2 r.], 128, 142 (20); GrzegŚm 65; PAweł ſwięty piſze że wſzyſczy wzawod do kreſu bieżymy/ ále nie wſzyſczy zakłádu bierzemy. RejZwierc 129v, 36; RejPosRozpr c4; BudNT 1.Cor 14/38[37], 2.Cor 13/10; CzechRozm 75v; SkarJedn 155; CzechEp 314; NiemObr 79, 89, 96, 120; ReszList 155; Piſzę wam ſynaczkowie/ iż wam bywáią odpuſzczone grzechy dla imieniá iego. WujNT 1.Ioann 2/12, Act 15/20, 18/27, 1.Cor 5/11, s. 648 marg, 1.Ioann 2/1 (16); PowodPr 28, 44.

~ pisać o kogo (1): Philemonowi o nyewolniká zbyegłego Oneſimá telko piſſe/ áby mu wyſtęp y myerźyączkę odpuſcił. KromRozm II e3v.

pisać o kim, o czym (13): O Pyetrze piſſe Páweł/ iż było co wnim gánić KromRozm I C3v, B3, C2v; KromRozm II c4v, k3v, p2; KromRozm III D4v; Dzyerży cie w więzyeniu grzech/ o ktorym Páweł s. piſze/ żechmy wſzyſcy zámknieni pod tym więzyeniem iego. RejPos 10, 15v, 47, 228, 284v; CzechEp 294.

Cf Fraza, »w liście pisać«. ~

Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak (42), temi słowy (9), w ty słowa (3)] (110): OpecŻyw 188, 188v; Wſſák ſwyęty Páweł piſſe/ karz/ łay/ álbo bákay. KromRozm I Bv, B3v, B4v, Fv, F4, L2 (9); Piſſe Páweł śwyęty do Korynthczykow: Myęſo y kreẃ kroleſtwá bożego otrzymáć nye może KromRozm II r4, b3, c2, c2v, g2v, g3 (24); KromRozm III Dv, D7, E6v, F3v, Gv (11); KrowObr 21v; OrzList g4; PAweł ſwięty ták piſze/ byś przewrácał gory/ Wiárą/ y przez morze brnął/ y tłukł twárde mury. Ieſli z bliznim nie będzye/ wierney życżliwośći/ Wſzytko to brzęk Miedzyány RejZwierz 132; BibRadz 2.Thess 3/17; BielKron 36, 343; GrzegRóżn Mv; OrzQuin N2; A Páweł s. tákże do Gálátow piſze: Wiedzcie pewnie iż przez żadną ſpráwę zakonu żadne ciáło nie może być vſpráwiedliwione. RejPos 152, 51, 301v; RejPosWiecz2 92; RejPosWiecz3 96v; BiałKat 6, 196; GrzegŚm 20; KuczbKat 255, 295, 380, 405, 410; Bo ták Páweł ś. do Tymotheuſzá piſze: Vpominam ćię/ ábyś wſkrześił w ſobie łáſkę/ ktora ieſt w tobie przez włożenie rąk moich. WujJud 160v, 29v, 57; RejPosWstaw [212], [1102]; BiałKaz G2v; CzechRozm 10, 76v, 196 [2 r.]; KarnNap B2v, Dv; ModrzBaz 58v; SkarJedn 51; O nádźiei ták piſze Páweł ś. do Rzym. w 15. Bo cokołwiek przedtym nápiſano/ ku náuce náſzey nápiſano NiemObr 79, 9, 18, 33, 36, 42 (9); ReszPrz 9; Páweł święty powiáda/ piſząc do Koryntow: Dobra rzecż ieſt cżłowiekowi/ nie dotykáć ſię niewiáſty WerKaz 285, 287, 289, 290, 293; ArtKanc T19; LatHar 127, 647; WujNT 187, 300, 1.Cor 7/1, 2.Thess 3/17; PowodPr 41. Cf Fraza, »w liście pisać«.

W połączeniach tautologicznych typupisać powiedającipowiedać pisząc” [często ze zdaniem dopełnieniowym lub z przytoczeniem] (148): OpecŻyw 188v; SeklWyzn d4, f3; KromRozm I O4; MurzHist G2v; Gálátom piſał [św. Paweł] opowyedáyąc/ gdźye by ſye obrzezowáli/ iż im Kryſtus nic nyepomoże KromRozm II v2, d4v, g2v, g3, hv, i4 (21); A Páweł do Timotheuſſá y Titá piſſąc powinowátſtwá ich [...]/ opiſuye. KromRozm III H, Dv, D3, D7, E6v, G3v (15); GliczKsiąż G; KrowObr 4v [2 r.], 21v, 47v, 75, 76v, 231v; Leop NN6, QQ5v, RR6v, 1.Petr 5/12; BielKron 139; Tenże tedy Apoſtoł piſze do Korintow/ mowiąc: Wiemy że báłwan nic nie ieſt á iż nie ieſt żaden Bog iny iedno Ieden. SarnUzn F8; LeovPrzep F4v, G4v; RejAp 168; HistRzym 65; RejPos 13v, 43 [2 r.], 51, 150, 318 (17); O ktorym złącżeniu bárzo wiele piſze Páweł s. mowiąc: Proſzę was thedy brácia/ [...] ábyſcie chodzili ták iáko ſie godzi á przyſłuſzy ná powołánie wáſze RejPosWiecz2 94, 91v, 92, 92v, 94; KuczbKat 105, 305, 324; RejZwierc 128v; WujJud 97v; WujJudConf 87, 138v; RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [212], [1103]v, [1433]; BudNT Rom 15/15; O ktorym [Jezusie] to Piotr święty piſze/ nas nápomináiąc/ żebyſmy zá nim ſtopámi iego chodźili CzechRozm 233, 10, 33v, 39v, 78, 78v, 252v; KarnNap B2v; SkarJedn 155; A do Mágneſianow piſząc mowi. Poddani bądźcie dożorcom wáſzym CzechEp 248, 25, 294, 332; CzechEpPOrz **2v; NiemObr 18, 37, 42, 51, 73 (11); ReszPrz 9, 95; ReszList 178; WerKaz 285, 288, 293; ArtKanc T19; LatHar 127, 260; Páweł piſząc do Ephezan/ y do Zydow/ tákże ich [Jakuba i Jana] nie wſpomina/ áni ich pozdrawia. WujNT 575, 187, Rom 15/15, s. 681, 719, 1.Petr 5/12; PowodPr 38, 41; SkarKaz 486a, 663b. Cf Fraza, »list pisać«, »w liście pisać«.

W charakterystycznych połączeniach: pisać dowodniej, jaśnie, jawnie, na krotce (3), krotko, wedle mądrości, nadobnie (3), tymże obyczajem, pięknie, pilnie, przyśmielszym (2), srodze, śmiele, uczciwie; pisać często (2), wiele (6); pisać jako nauczyciel.

Fraza: »jako pisze, pisał« [w tym: jako zdanie wtrącone (74), jako część zdania złożonego (36); co (2), do kogo (21), wedle czego (1), komu (3), o kim, o czym (23), w czym (1); , że (32), żeby (1); z przytoczeniem (11); w połączeniach tautojogicznych (7)] (107:3): KromRozm I Bv, C, C2v, C3v, K2, N4; Toć yeſt ſlowo Boże żywe y ſkuteczne/[...] yáko tenże Páweł S. piſſe: ktorym ſye koſcyoł á zbor krzeſciyáńſki ſpráwował KromRozm II cv, k3v, p, p2v, ſ4v; Ten wnet od początku ſwyátá bog budowáć záczął z żywego kámyenyá/ yáko S. Pyotr piſſe/ to yeſt z rozumnego ſtworzenya duchow álbo ányołow/ y ludzi KromRozm III A7, D2, D5v, G3, Hv, H6v (9); LubPs E2v marg; KrowObr 50v, 59, 112, 123v, 124v (7); BibRadz I 8a marg; GrzegRóżn G4; OrzQuin O3v; Iáko y tenże Páweł ſwięty piſze o wdowach ktore w roſkoſzach mieſzkáią/ iż mnimáią áby żywy były/ á ony dawno pomárły. RejAp 35, AA3, 4v, 94v, 171, 172v; Biedá wam kthorzy przykrywacie groby vmárłych ludzi/ wyznawáiąc złość przodkow ſwoich/ że oni ie pobili. Iáko y Páweł s. do Korintow piſze: Widzę niebożątká iż Duch Boży nie ieſt z wámi RejPos 144v, 2v, 7, 13v, 15v, 16v (46); RejPosWiecz2 91v, 92v; BiałKat 26; GrzegŚm 12, 57; RejZwierc 11v, 40v, 47v, 192v; WujJud 233v, 252; CzechRozm 89, 123v [2 r.], 267v [2 r.]; CzechEp 139, 315; gdyż wyznáć páná Iezuſá pánem (iáko Páweł ś. piſze) bez duchá Bożego/ żaden ſzcżyrze y prawdźiwie nie może. NiemObr 114; ReszList 150, 157; WerGośc 209; WerKaz 292, 298, 300; WujNT 2.Petr 3/15.
Zwroty: »list, epistołę pisać« [w tym: do kogo (20), komu (1), o czym (3); w połączeniu tautologicznym (1)] = conficere a. exarare a. texere epistolam Cn [szyk zmienny] (42:1): KromRozm II c2v, ev, v3, v3v; Doſyć teſz ieſt ſwiádectwá/ s tego liſtu/ ktory Paweł Swięty piſał do Rzymiánow KrowObr 21, 202 [2 r.]; Leop NN6; BielKron 143; Colosenses, Koloſenſcy do których Swięty Paweł piſał Epiſtołę ſwoyę. Mącz 59d; SkarJedn 87; Tenże Páweł piſał z Rzymu kilká liſtow do rożnych zborow NiemObr 51, 52; WujNT 511, 512, 513 [4 r.], 514 [3 r.], 516 [2 r.] (30).

»w liścię, przez list, super epistolam pisać« [w tym: co (4), do kogo (2), komu (3), przez co (1), o czym (5); (1), aby (1); z przytoczeniem (5); w połączeniach tautologicznych (2)] = scribere in epistoła Vulg [szyk zmienny] (17:1:1): Abowim wyele ſye náuki á vſtaw śwyętych w drugich liſcyech yego [św. Pawła]/ ktore potym piſał/ náyduye. KromRozm II x, ev; GliczKsiąż O6; KrowObr 21v; BielKron 143; Páweł według ſobie vżycżoney mądrośći piſał wam we wſzytkich liſciech ſwoich/ w kthorych ſą niekthore rzecży trudne ku wyrozumieniu SarnUzn Gv; RejPos 1; RejPosWstaw [213]; SkarJedn 86, 87; NiemObr 44, 76, 81, 162; [św. Paweł] w liśćiech ſwych iuż był wiele piſał o odrzuceniu ceremoniy zakonnych WujNT 487, 516, 576 [2 r.], 587.

»pisać ręką [swoją]« (1): Báczćie iákim wam liſt piſał ręką moią. WujNT Gal 6/11.

Szeregi: »kazać i pisać« (1): Puſzcżon potym [Paweł św.] przez Neroná y wolno chodził/ ludzyem rozmáitym każąc y piſząc przez liſty. BielKron 143.

»mowić i pisać« = praedicare et scribere PolAnt (2): BudNT 2.Cor 13/2; Páweł S. tenże Sákráment názywáiąc vcżeſtnictwem/ Ciáłá Páńſkiego y Krwie Páńſkiey/ tym ſámym doſyć o nim vcżćiwie mowi y piſze. LatHar 186.

»pisać i rozkazować« (1): A co też wſzyſtkim wobec piſze y roſkázuie: tedy to y káżdemu zoſobná należy. CzechRozm 76v.

»pisać i uczyć« (1): o ktorym [szatanie] Páweł [...] piſze/ y záraz vcży/ iáko ſie z nim potykáć/ iego ſtrzały ogniſte gáſić CzechRozm 240v.

4. Zapisywać, przepisywać lekarstwo (6):

pisać co (4): NA ſpánie drugie lekárſtwá/ piſáliſmy SienLek 56, 59; Oczko 34v. Cf pisać co w czym.

pisać co w czym (1): gdy ktory doctor piſze ią [celidoniję] w receptach/ tedy korzenie ma być rozumiano nie ziele FalZioł I 30b.

pisać o czym w czym (2): á tak gdy piſzą w receptach o Piotruſzcże/ naſienie ma być rozumiano domowey Piotruſzki FalZioł I 98b, I 76a.

5. Ustanawiać i ogłaszać na piśmie; scribere Vulg, Modrz (43):

pisać co (29): SeklKat P3v; Gdzie Piotr ſwięty álbo ktory Apoſtoł inny/ o ſobie tákowe hárde y pyſzne Dekretá piſał? KrowObr 9, 79v; BibRadz II 74c marg; W tym tho Mágdeburgu byli niegdy ludzie vcżeni/ poważni/ ſtárzy/ ktorzy práwá piſali poſpolitych ludzi BielKron 290v, 108v, 465v; Támże im wnet kazał piſáć przywileie/ támże im popráwił praw y wolnośći RejZwierc 45v; ModrzBaz 50v, 98, 129; CzechEp 43; SarnStat 1278; Acz Ceſárze pobożni práwá ná heretyki vporne piſáli: iednák z [...] miłośierdźim to czynili. SkarKazSej 687b, 696, 696a, 697a, 699a [2 r.], b [3 r.] (12). Cf pisać co komu.

pisać co komu (4): KromRozm III M; vſtaw nie piſzą ludźiom dobrym ModrzBaz 69v; Swieccy krolowie y pánowie/ gdy vrzędniki ná ſwe mieyſce dáią: piſáć im práwá y ſtátuty y inſtrukcye mogą SkarKaz 206a; SkarKazSej 678b.

pisać czego [składnia zależna odzakazować”, „zlecać”] (2): Boyćie ſię Páná Bogá ſwego/ ktory złych y nieſpráwiedliwych praw piſáć zákázuie/ y ſrodze o to karze. SkarKazSej 702a, 700a.

pisać w czym (3): OrzRozm M2v; Práwá ktore máią/ w Tálmućie ſą nieſláchetne przećiwne Moiżeſzowym/ ktore w Lewityku piſał BielKron 465v. Cf Fraza.

Z przytoczeniem (1): SOLon [...] zákázował złorzeczyć vmárłemu/ ták w Práwie piſząc/ Niecnotliwy Człowiek ieſt ten/ ktory vmárłego háńbi OrzRozm M2v.

W połączeniach tautologicznych typu: „pisząc powiedaćipowiedając pisać” (4): BIádá tym ktorzy poſtánawiáią práwá nie ſpráwiedliwe: á piſſąc/ nieſpráwiedliwość zápiſowáli Leop Is 10/1; PowodPr 69; SkarKazSej 696 [2 r.] [zawsze przekład tego samego tekstu].

Fraza: »jako piszą [w czym]« (1): Téż y to przypomináią [...] żeby Tribunał ſam externam manum Dekrétom czynił áż do końcá, nie odsyłáiąc názad [...] iáko piſzą w Dekréćie, áni wſteczał ſpráwiedliwośći SarnStat 1300.
Szeregi: »pisać i (abo) stawić (a. stanowić)« [szyk 2:2] (4): V ſtárych ludźi widźimy że Filozofowie/ y práwá piſáli ábo ſtánowili/ y wiele rzecży vkazáli [et leges a philosophis conscriptas esse] ModrzBaz 129; CzechEp 43; SkarKazSej 678b, 696a.

»pisać i ustawiać« (1): Tu ſię znácży że duch święthy był wodzem ich iż tho piſáli y vſtáwiáły [!] BibRadz II 74c marg.

»pisać i wydawać« (1): Maurycyus Ceſarz piſał y wydawał niektore złe práwá ſwe/ przećiw práwom bozkim y kośćielnym. SkarKazSej 702a.

Przen (1):
Zwrot: »prawa krwią pisać« [o srogim prawodawstwie] (1): A ták właſnie przezwano było ſmokowe práwá pirwſze/ ktore piſano krwią á nie inkauſtem/ to ieſt/ ktore mocą karzą á nie práwem. BielKron 121v.
a. O przykazaniach boskich [co] (6): CzechEp 280; iáko nas ſam Pan Bog náuczył/ piſąc [!] dźieśięćioro ſwoie przykazánie. GórnRozm K4.

pisać komu (1): A teraz proſzę ćię páni/ nie iáko przykazánie nowe piſzącći/ ále ktoreſmy mieli od początku/ ábyſmy iedni drugie miłowáli WujNT 2.Ioann 5.

Szereg: »pisać i da(wa)ć« [szyk 2:1] (3): Iż nie ſyn ále ſam Bog oćiec przykazánie piſał y dał. CzechEp 279 marg, 317; Przetoż gdy Pan Bog práwá oney Rzeczypoſp: dawał y piſał/ ná dwu ie tablicách ſummował. SkarKazSej 678a.
6. Uważać za kogoś, za coś, nazywać (zwykle w piśmie) [w tym: kogo, co (22)] (27):

pisać za kogo (4): GOtthy niekthorzy piſáli zá Niemiecki narod BielKron 337, 159; [Arytreus] Muſiałby w ſwoim domu mnieyſzy orſzak chowáć/ A nie dałby ſie piſáć iuż zá bogátego/ Gdyby ſkárby oglądał tu Suchodolſkiego PaprPan T; y nikt was zá moię poddáne/ y zá lud moy niechay nie piſze SkarKazSej 672a.

pisać kim, czym (5): Vránius Celius ſyn Kretow/ ktorego piſzą niebem/ roſpłodził ſie z żoną Weſtą/ to ieſt z zyemią BielKron 22v; RejPosWiecz2 95v; StryjKron 280; Nie ſłuſznie was prządkámi piſzą/ Bo ſię prządki ſnádno vćiſzą KlonŻal D; GostGosp 90.

W połączeniu z N nazwy własnej (5): WAndálitowie ſą rzecżeni od rzeki Wiſły/ tym imieniem/ ábowiem ſtárzy Hiſtorykowie Wiſłę piſáli Wándálus. BielKron 159; POpiel ſyn trzećiego Leſzká/ ktorego Niemcy piſzą Oſzerych przyiąwſzy Monárchią oycowſką/ vkazáły ſie w nim pierwſze nieuſtawicżnośći á ſzaleńſtwá BielKron 342, 69, 275v, 337v.

Z formą nazwiska (1): (nagł) Broniewſcy z Obrázowá. (–) Z Obrázowáć ie piſzą/ ále dobry pánie/ Mogę tobie beſpiecżnie ia przyręcżyć zá nie PaprPan P3.

W charakterystycznych połączeniach: pisać za bogatego, za lud, za poddane; pisać gospodarzem szkutnym, niebem, podobieństwem, prządkami, Regem Lituaniae, sternikiem.

Szereg: »pisać a nazywać« (1): A thák Grzegorz s. piſze á názywa ten chleb wiecżerzey Páńſkiey podobieńſtwem. RejPosWiecz2 95v.
a. Pisząc o kimś używać nazwy godności lub określenia (12): [Tytuł albo przezwisko] Seruus ſeruorum Dei/ ktory Papieſz wymyſlił piſáć. KrowObr Vu.

pisać komu (6): OrzRozm K; [Wasil Iwanowic] Przywłaſzcżył ſobie Krolewſki Tytuł álbo napis/ z łáſki Bożey/ ále mu ták nie piſze żadny iny Krol álbo Kſiążę/ tylko Miſtrz Liwláncki. BielKron 429v, 170. Cf »pisać tytuł«.

pisać kim, czym (3): RejAp 38v; y iego tytułem Kárdynálſkim piſáć/ y napiſy czynić/ y zwáć onégo powinni y przyćiśnieni będą. SarnStat 171. Cf pisać kim w czym.

pisać kim w czym (1): Witen [...] ktorego Petrus Dusburch Krolem Litewſkim/ á Synem Vtinnerá Krolá Litewſkiego w ſwoiey Kronice piſze/ Ryzanom y Arcybiſkupowi ich/ przećiw Krzyżakom ná pomoc kilko tyſięcy Litewſkich y Zmodźkich Kozakow zá pieniądze poſłał. StryjKron 375.

Z przytoczeniem [z zapowiednikiem: tak] (3): y ták mu piſze Krol: Reuerendiſsimo in CHriſto patn, Domino IACOBO Vchański Archiepiſcopo Gneſnenſi OrzRozm K; Chybábyś chćiał Oratores poſły wykłádáć. (–) A iákóż? áza nie ták w Káncelláriiéy piſzą/ Oratori noſtro, poſłowi náſzému. (–) Prawdáć że ták piſzą. KochWr 37.

Zwrot: »pisać tytuł« [w tym: komu (2), komu na czym (1)] [szyk zmienny] (3): Papież vkázuiąc też rzekomo pokorę Kryſtuſowę/ y iego zwolennikow/ przywłaſztzył y piſze ſobie/ ten Tytuł/ álbo przezwiſko. Seruus ſeruorum Dei KrowObr 6; BielKron 182v; Kiedy vmrę nie piſz mi tytułu inſzego/ Ná grobie/ ni dokłáday y ſłowá iednego. PudłDydo B5.
Szereg: »pisać albo wyznawać« (1): O nieſzcżęſna gębo á nieſzcżęſne pioro/ ktore ty ſmieſz álbo piſáć álbo wyznáwáć kogo inſzego ſwiętym niżli tego Páná prawdziwego RejAp 38v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (10): ipse scribit, On ſam piſze. Mącz 174b; Scribo, Piſzę. Mącz 374a, 299b, 374b, 392a; Schreiben. Piſáć. Scribere. Calag 426a; Scriptito – Vſtawnię piſzę. Calep 957a, 382a, 956b; gdzieby ſie poloſchyc mialo po s. z. lepiey poloſchic c. h. aby bylo waſcha/ proſchę/ pyſchę/ etć. JanNKarOrz F3v; [Piſzewá/ Piſzetá. StatorGramm I].

Synonim: 1. kryślić.

Formacje wspólrdzenne: dopisać, nadpisać, napisać, napisać się, odpisać, odpisać się, opisać, opisać się, pisać się, podpisać, podpisać się, popisać, popisać się, przepisać, przypisać, rozpisać, spisać, spisać się, upisać, wpisać, wpisać się, wypisać, wypisać się, zapisać, zapisać się; dopisować, nadpisować, napisować, odpisować, odpisować się, opisować, opisować się, podpisować, podpisować się, popisować, popisować się, pozapisować, pozapisować się, przepisować, przepisować się, przypisować, rozpisować, rozpisować się, spisować, spisować się, wpisować, wpisować się, wypisować, wypisować się, zapisować, zapisować się; odpisawać, opisawać, spisawać, wypisawać; pisywać, rozpisywać, wpisywać, wpisywać się, wypisywać, zapisywać, zapisywać się.

Cf [DZIEJOPIS], DZIEJOPISA, [DZIEJOPISEK], LATOPISZEC, PISANIE, PISANY, PISORYM, [PISORYMKA], PISZĄCY, RĘKOPIS, RUKOPISANIE, WIERSZOPIS, WIERSZOPISY

MN, DD