![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
| « Poprzednie hasło: NAPISACZ | Następne hasło: NAPISAĆ SIĘ » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
NAPISAĆ (1686) vb pf
Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie).
| inf | napisać |
|---|
| praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | napisåłem, -m napisåł | m pers | -smy napisali, -chmy napisali |
| f | napisałam | m an | ||
| 2 | m | napisåłeś, -ś napisåł | m pers | napisaliście, -ście napisali |
| 3 | m | napisåł | m pers | napisali, są napisali |
| f | napisała | m an | ||
| n | napisało | subst | napisały | |
| plusq | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | napisåłem był, -m był napisåł | m pers | |
| 2 | m | -ś był napisåł | m pers | |
| 3 | m | był napisåł, napisåł był | m pers | byli napisali, napisali byli |
| imperativus | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 2 | napisz, napiszy | napiszcie | ||
| 3 | niech napisze | niech napiszą | ||
| conditionalis | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 1 | m | bych napisåł | m pers | bychmy napisali |
| 3 | m | by napisåł | m pers | by napisali |
| con praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 2 | m | byś był napisåł | m pers | |
| 3 | m | by był napisåł | m pers | |
| n | subst | napisały się | ||
| impersonalis | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| praet | napisano, napisało się, napisało się jest, było napisano | |||||
| fut | napisze się | |||||
| con | by napisano, by się napisało | |||||
| participia | ||||||
| part praet act | napisåwszy | |||||
| inne formy | ||||||
| pass praet pl 3 subst - by byli napisali | ||||||
inf napisać (112). ◊ fut 1 sg napiszę (38). ◊ 2 sg napiszesz (12); -ész (2) MurzOrt, -(e)sz (10). ◊ 3 sg napisze (15). ◊ 1 pl napisz(e)my (1) SienLek, napisz(e)m (1) SkarżŻyw. ◊ 2 pl napiszecie (1). ◊ 3 pl napiszą (13). ◊ praet 1 sg m napisåłem, -m napisåł (82). f napisałam (1). ◊ 2 sg m napisåłeś, -ś napisåł (17). ◊ 3 sg m napisåł (982). f napisała (6). n napisało (1). ◊ 1 pl m pers -smy napisali (9) LibLeg (3), ComCrac, SienLek, ModrzBaz, StryjKron (2), WujNT, -chmy napisali (1) RejZwierc. ◊ 2 pl m pers napisaliście, -ście napisali (14). ◊ 3 pl m pers napisali (105), są napisali (1) LibLeg 6/115. subst napisały (1). ◊ plusq 1 sg m napisåłem był (3) KrowObr, BudBib, ActReg, -m był napisåł (2) WujNT, VotSzl. ◊ 2 sg m -ś był napisåł (1). ◊ 3 sg m był napisåł (15), napisåł był (5); był napisåł PatKaz III, KromRozm II, BielKron, RejPos (2), BudNT (8), PowodPr; napisåł był CzechRozm, SkarJedn (2), WerGośc; był napisåł: napisåł był SkarŻyw (1:1). ◊ 3 pl m pers byli napisali (2) KrowObr, WujNT, napisali byli (1) SkarKaz. ◊ imp 2 sg napisz (61), napiszy (1) RejRozpr. ◊ 3 sg niech napisze (3). ◊ 2 pl napiszcie (1). ◊ 3 pl niech napiszą (1). ◊ con 1 sg m bych napisåł (4). ◊ 3 sg m by napisåł (13). ◊ 1 pl m pers bychmy napisali (2). ◊ 3 pl m pers by napisali (3). ◊ con praet 2 sg m byś był napisåł (1). ◊ 3 sg m by był napisåł (4). ◊ 3 pl m pers by byli napisali (2). ◊ pass praet 3 pl subst napisały się (2). ◊ impers fut napisze się (2). ◊ praet napisano (57) [cf też NAPISAN N sg n], napisało się (17), napisało się jest (1) LibLeg, było napisano (2) KochAp, WujNT [cf też NAPISAN N sg n]. ◊ con by napisano (6), by się napisało (1). ◊ part praet act napisåwszy (60).
Sł stp notuje, Cn s.v. przymierze krwią czyją napisać, Linde XVII – XVIII w.
- Utrwalić pisemnie wypowiedź językową lub jej część
(1686)
- a. O czynności pisania
(383)
- Przen (38)
- α. Zapisać, zanotować, sporządzić notatkę
(98)
- Przen (11)
- b. Sformułować i utrwalić określony tekst (1303)
- a. O czynności pisania
(383)
napisać co [w tym: na czym (36), komu (10)] (117): PowUrb 4; Ezop kiedy ie [groby] oglądał: Ná iednym litery vźrzał: Zwłaſzcżá kożdą nápiſano/ Skryty ſkarb známionowano. BierEz E2v, E3v; OpecŻyw 140 [2 r.]; FalZioł I 13c; BielŻyw 124; Mnoż iednę licżbę przez drugą/ położywſzy iednę na linijach á drugą napiſawſzy. KłosAlg D4; LibLeg 6/119; HistAl A2v; MurzHist D; KromRozm III F5; Abowiem co ieſt łatwiey iáko quit nápiſáć? GroicPorz y, d4v, h3; KrowObr 16, 205v, 249v; RejWiz 145v; A ták teraz Krolu potwierdź tę ſentencyią/ á każ nápiſáć wyrok Leop Dan 6/8, Deut 5/22, 6/9, 11/20, Ioann 19/22 [2 r.]; BielKron 32v, 45, 48, 95v, 96v (8); Sylva idem dicitur, Co ſie ná prętce króm oſobliwey pilnośći nápiſáło yeſt. Mącz 436b; podpiſał imię właſne ſwoie/ y nápiſał mieyſce ſkąd datá piſmá tego RejAp 10v, 28 [2 r.], 28v, 40v, 123, 176 (10); GórnDworz Ddv; HistRzym 14; RejPos 63, 253v, 337v; HistLan D4; pápir [...] gdy ná nim nápiſáno wolą onego cżłowieká/ iuż nie bywa proſtym pápirem ále teſtámentem. RejZwierc 197, 14v, 164; BielSpr 51; WujJud 74; Y nápiſał tám ná kamienioch wypis zakonu Moiżeſzowego/ ktory nápiſał przed oblicżnośćią ſynow Izraelowych. BudBib Ios 8/32, Bar 2/25 [29]; BudNT przedm b6v, Apoc 3/12, k. Ii; ModrzBaz 42; vprośił ſobie v mátki y oycá/ iſz mu dáli pięknie nápiſáć/ y koſztownie opráwić Ewángelią S. SkarŻyw 133, 172, 491; CzechEp 94, 114, 335, 408; NiemObr 71, 112; BielSjem 24; poprzyśiężony/ [...] ſtáwił proſtego chłopá/ ktory ſię prżezwał imieniem onego co zábit/ (á podpiſek act prżed zábićiem oney głowy nápiſał) GórnRozm F2; PaprUp I4v; GostGosp 142; KochAp 12; LatHar 735 [2 r.]; Odpowiedźiał Piłat: Com nápiſał/ tom nápiſał. WujNT Ioann 19/22 [przekład tego samego tekstu: OpecŻyw 140, Leop, LatHar 735]; nápiſzę ná nim [na słupie] imię Bogá mego/ y imię miáſtá Bogá mego nowego Ieruzálem WujNT Apoc 3/12, przedm 6, 163, 652; JanNKar C2v, E2v; JanNKarKoch G2; SarnStat 265, 628, 957, 1245, 1285; SkarKazSej 696b. Cf napisać co na co, »datę napisać«, »napisać słowa«, »napisać tablice«, »napisać tytuł«.
napisać co na co (1): poſtáwiſz ſobie kámienie wielkie y potynkuieſz ie wapnem. A nápiſzeſz ná nie wſzytkie słowá zakonu tego BudBib Deut 27/3.
napisać komu (12): FalZioł I 13c, 136b; MurzHist D; KrowObr 109v; RejAp 28 [2 r.], 28v; áby ſie vmnieyſzyło twego wſtydu/ nápiſz mi imię tego/ zá ktorym chceſz być HistRzym 14; BielSpr 51; NiemObr 72; Sześć árkuſzow nápize controuerſyy ſtronie: Dayże co iedno każe teyto chytrey wronie. BielSjem 24; GostGosp 94.
napisać czym (14): ANtigon Demetrium gdy w podeźrzeniu miał/ Y zwiezył ſie ſynowi/ powiedáć zákazał. Ten iż Demetriuſzá okrutnie miłował/ Włocżnią ſtoiąc ná piaſku/ vciekay nápiſał. RejZwierz 11v. Cf »palcem napisać«, »ręką napisać«.
napisać na czym (69): FalZioł I 18a, 74d; Rownie byś w iáſną bánkę cżarną gałkę wſádził/ Ná iákiey cienkiey nići w pośrzodku vſádził/ Ná báńce nápiſawſzy coćby ſie widzyáło/ A w śrzodku gdyby kilko piorecżek latáło. RejWiz 145v; A ty ſynu cżłowiecży wezmi ſobie iedno drzewo: nápiſzże ná nim [scribe super iłlud]/ Iudzie y ſynom Iſráelſkim towárzyſzom iego Leop Ez 37/16, Deut 6/9, 11/20, Ez 37/16; RejZwierz 11v, 16v; BielKron 35, 45, 48, 95v, 135, 205, 427v; in prima cera et extrema, vel ima cera scriptum. Ná naypirwſzey á oſtateznieyſzy [!] deſzczce woſkowy nápiſano. Mącz 48a, 375b; omocżże w winie pálec y nápiſz tho ná ſthole. GórnDworz Ddv; RejAp 28 [2 r.] 28v, 181v, 182; RejPos 63, 163, 337v [2 r.]; RejZwierc 56, 84, 197; BielSpr 51; BudBib Deut 27/8, Ios 8/32, Ez 4/1; BudNT Apoc 3/12; ModrzBaz 42; SkarŻyw 491; nápiſzeż ie [słowa] ná podwoiách domu twoiego/ y ná branách twoich. CzechEp 114; NiemObr 112; KochFr 59; GostGosp 94; między inſzémi żárty [...] té dwá wierſzyki ná śćienié było nápiſano KochAp 12; WujNT Apoc 3/12. Cf »na grobie napisać«, »napisać na kartce«, »na liście napisać«, »napisać na tablicy«.
napisać w czym (4): Ktore ſlowá powiedaſz iżem [...] iedny opuśćił/ á drugie przypiſał tzegośćie tám nienapiſáli w tym Koncyliábulum. KrowObr 205v; OrzRozm N2v; GórnRozm F2; ieſliby w pozwie [...] Daty nie nápiſano/ tedy tylko ná táki pozew ſtroná odpowiádáć nie powinna SarnStat 875.
napisać gdzie [= miejsce napisu] (15): Egipcżykowie/ nátychmiaſt ſpráwili ſłup krolewski [...] á v nog iego nápiſáli odpowiedzi/ áby ták długa pámiątká byłá. HistAl A2v; RejFig Bb7; RejAp 40v; RejPos 192v, 253v; Nadobne wirſzyki łáćińſkie ieden tákże ſpokoyny pan nád łoſzkiem był ſobie kazał nápiſáć RejZwierc 164; Bo na przodku/ albo w tytule iych nápiſáli/ że te kśięgi z Ebreyſkiego/ [...] przełożyli BudBib bv; BudNT przedm b5v, b6 [2 r.], b6v [2 r.]; CzechEp 164, 335; ná brzegu pod tymże znákiem/ nápiſałem iáko ſtoi w Graeckim/ przydawſzy liliterę [!] G. WujNT przedm 16.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (4); iż (9), aby (2), że (2), zaimek pytajny (2)] (15): a to zaſyą napyſano yſz panna pocznye y porodzy PatKaz II 60v; Leop Ez 43/11; ieden wziąwſzy pápir/ gownem pomálował/ Nápiſał iż nowiny/ y zápiecżętował. RejFig Cc8; GAlenus Krol gdy ieden żonę mu oſzukał/ [...] Kazał gi owáłáſzyć/ y nápiſáć ná nim/ Iż ten rowną zapłátę zá ſwe wziął mym zdánim RejZwierz 16v; BielKron 205; Vſłyſzałem potym głos z niebá mowiący ku mnie: nápiſz to/ iż błogoſłáwieni ktorzy vmieráią w Pánie od thego cżáſu RejAp 123, 157v, 176; HistRzym 134; A on prośił o thablicżki/ y nápiſał: Iż Ian niechay będzye imię iego. RejPos 296, 163; woźnemu kazał wołáć/ y ná ſłupie potym nápiſáć: Iż kto wiátrem ſłuży/ temu dimem ma być płácono. RejZwierc 84; BudBib bv; GOſć nápiſał ná murze/ że coś pániéy czinił/ Drugi/ źle wyczytawſzy/ iáko złégo winił. KochFr 59; nie ma ich [ram] bráć Szyper/ áż mu ná nich nápiſzą ſkąd ſą/ y dokąd ie ma odeſłáć. GostGosp 94.
Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak (29), to (1), ty (ony) słowa (5), słowy tymi (1)] (103): PatKaz II 60v; oltarz zbudoual y napyſal to yeſt ołtarz boga ſyna bozego zyuyączego PatKaz III 104v; FalZioł I 17c, 18a, 26d, 28d, 41a (15); gdy mówiſz/ weźmi kii/ nienapiſzéſz kiéi/ także mówiąc/ pii domnie abo podái mi ten lii/ nienapiſzéſz piéi/ liéi/ abo léi MurzOrt B2; KrowObr 27v; Leop Ez 37/16 [2 r. ]; Ieden ſtoiąc nápiſał/ iuż dáley nie vmiem/ Drugi przyſzedł wziął kretkę/ nápiſał ią vmiem. RejFig Bb6, Bb7, Bb7v [2 r.], Cc2v [3 r.]; Po iey śmierći kiedy grob otworzyć kazano/ Nálezyono tablicżkę/ ná niey nápiſano. Obácż káżdy pocżćiwy/ iáka to niecnota/ Kto iuż y ná vmárłych/ ſzuka łupić złotá. RejZwierz 7v, 11v; A on kazawſzy ſobie podáć táblicę/ nápiſał mowiąc/ Ian ieſt imię iego BibRadz Luc 1/59; [63] OrzRozm N2v, N3, O4; Był ſtego poćieſzon/ yż ſie do cżáſu ziednáli/ Kroi Fráncuſki z Ceſárzem/ przeto ná liśćiech nápiſał Pápież. Letare Ieruzalem BielKron 223; z iego głowy kośći/ cżáſzę vcżynił [...] á nápiſał ná niey/ prágnąc ludzkiego ſwoieś ſtráćił. BielKron 427v, 10v, 135; OrzQuin T4v; A gdyż nápiſáłá A/ y pocżnie piſáć P HistRzym 14; ták święty Lukaſz to wyłożył/ ktory miáſto Win/ Grzechy nápiſał. KuczbKat 415; HistLan D4; RejZwierc 50v, 56, 164; Oni miáſto tey nápiſali iego/ iakoby też z męża niewiaſtę vcżynili. BudBib c2v, b2v [2 r.], c2, c2v, c3, 4.Reg 16/11, Ez 4/1; BudNT przedm a6v, b4v, b5, b5v, b6v (25); CzechRozm 31v, 139v; StryjKron 380; CzechEp 164, 195, 341; GórnRozm B2v; GostGosp 156; WujNT przedm 6, 7; Luc 1/63; s. 27, Phil 9, Apoc 14/13, 19/9; nápiſze Ie viens des champs. A on czyta, źle vien des sians. Nápiſze, choſe á czyta, śioze JanNKar C4v, C4v [2 r.], E2v [2 r.]; JanNKarGórn H; PowodPr 55.
W połączeniach szeregowych (4): KromRozm III F5; RejAp 178v; SkarJedn 268; Tedy weń wſtąpił cżárt/ y pocżął ſię przeć Chryſtuſa/ y naświętſzey mátki iego Bogárodzice: y to wymówił/ nápiſał/ y ſwoią piecżęćią zápiecżętował/ y dał Pánu ſwemu. SkarŻyw 171.
W przeciwstawieniach: »z(a)mazać (3), wymazać, wyskrobać ... napisać« (5): PatKaz II 60v; Ten rzekł/ łácnoć odmienić/ kiedyć to nie miło/ Zmázał t/ nápiſał p RejFig Cc2v; wyſkrobawſzy one słowá w Ewánieliach przeſtołowych (iáko v nich zową) napiſał ſwey głowy słowá. BudNT przedm b7; Márkion wymázawſzy Bogá/ nápiſał Chriſtá. BudNT przedm c; JanNKar C2v.
W porównaniu (1): ięzyk moy niezámieſzka ich wyſláwiáć/ nieynáczey iáko náprętſſy piſarz nápiſáć. RejPs 67v.
»na grobie napisać« [szyk zmienny] (4): OrzRozm O4; BielKron 10v; Y potym nápiſano ná iego grobie: Conſilium malum conſultori peſsimum. RejZwierc 50v; PowodPr 55.
»po grecku (a. po łacinie) napisać« [szyk zmienny]: FalZioł I 136b; BudBib c2; Lecż Apoſtoł ták po Grecku nápiſał BudNT przedm c, przedm b5, k. Ii6.
»napisać na kartce (a. na karcie)« [szyk zmienny]: FalZioł I 17c, 45b, 51b, 72d, 103b; może ſam siebie przy zdrowiu i doſtoieńſtwu [...] zostawić/ tilko słow kilka przemowiwſzy/ abo coby mu na rownyi kartce napiſáno przeczytáwſzy MurzHist D; nápiſze thedy każdy Kárdynał ná ſwey kártce thylko imię onego Kárdynałá/ ktorego chce mieć Papieżem BielKron 234v; co wywołáią ná Ratuſzu/ nápiſáć to ná kárćie/ y przybić GostGosp 142.
»na liście napisać« (4): yeſly szya ych [dworzan] theſz chczyalo kylko nayednym Lysczye napyszacz, tho bylo naych woły MetrKor 37/1; KrowObr Ssv; [pisarz] znáki krolewſkie ná liśćie napiſawſzy/ podał Skánderbegowi BielKron 243v, 223.
»napisać literami [jakimi]« (2): [na mniejszym słupie] kazał nápiſáć literami Greckiemi Láćińskiemi Zydowskiemi y Indyiskiemi. HistAl L3v; BielKron 205.
»palcem napisać« = digito scribere Jan Stal [szyk zmienny] (6): GroicPorz h3; Izalim ią niebył więtſzy Papieſz/ ktorym ták powiedział/ y ſwoim pálcem nápiſał. KrowObr 118; BielKron 95v; [Mojżesz] nioſł do ludu onego dwie tablice kámienne/ ná ktorych był Pan Bog nápiſał palcem ſwym dzieśięćioro przykazánie ſwoie SkarŻyw 491; NiemObr 71; Y ieſlis winien/ niech ćię zakon Moyzeſzow zmáże/ [...] ktory ſam Pan Bog pálcem ſwym nápiſał ná tablicy kámienney SarnStat 265.
»na pamięć [= z pamięci] napisać« (1): kſięgi piſáne zakonu bożego były ſpalone przed tym przez Káldeycżyki/ wſzákże Ezdrás wſzytki kſięgi Moiżeſzowe y ine znowu ná pamięć nápiſał/ przeto był rzecżon prętki piſarz. BielKron 96v.
»napisać dla wiecznej pamięci, na wieczną pamiątkę« [szyk zmienny] (1:1): [Bernijanie] nápiſáli to ná ſłupie złotymi literámi/ ktorego cżáſu Rzymſkiego błędu przeſtáli dla wiecżney pámięći BielKron 205; Ezáiaſzowi/ oſobliwie pan Bog roſkazał/ áby ſłowá y náukę ſwoię/ ná wiecżną pámiątkę ludowi odpornemu nápiſał. NiemObr 72.
»napisać złotym pismem, złotem« [szyk zmienny] (1:1): PowUrb +4; A wſſyſtek liſt on godźiłoby ſye złotem nápiſáć/ á częſto przeczytáć y wpámyęć bráć KromRozm III F5.
»(swoją a. prawą, a. własną itp.) ręką napisać« = scribere (sua) manu Vulg; propria manu scribere JanStat [szyk zmienny] (7): PatKaz II 60v; ktobi [testament] y ſwą ręką napiſał, abo też przed iakiemi ſwiadkami vczynil, zwlaſcza ſliachcziczovi to ma bycz volno ComCrac 21; PIſarz kthoryby nápiſał nieſłuſzny Zapis álbo Liſt/ rękę tráći/ ktorą go nápiſał GroicPorz d4v, aav; SkarŻyw 172; WujNT Phil 19; SarnStat 215.
»napisać słowa« [szyk zmienny] (16): A iżby to ták było/ iáko ia tu powiádam/ nápiſzęć thu niekthore ſłowá/ s Pontyfikału twoiego KrowObr 109v; wycieſz ſobie dwie tablicy kámienne ná kſtałt pirwſzych/ nápiſzę ná nich ſłowá ktore były ná pirwſzych tablicach ktoreś potłukł BielKron 35, 43v; Instatua inscripsit parenti optime merito, Ná słupie który oycu ſwemu poſtáwił słowá nápiſał Mącz 375b; RejPos 9v, 192v; BudBib Ex 34/1, Deut 27/3, 8; NiemObr 72; GórnRozm K3. Cf Z przytoczeniem,.
»napisać tablice [= na tablicach]« (1): A ták nápiſawſzy táblice [descripserunt in tabulis] miedźiáne/ poſtáwili ie ná ſłupiech/ ná gorze Syon. BibRadz 1.Mach 14/26.
»napisać na tablicach« [= o tablicach z przykazaniami Bożymi] scribere in tabulis Vulg, JanStat [szyk zmienny] (9): GroicPorz h3; The ſą ſłowá ktore mowił Pan do wſſytkiego zboru wáſſego/ [...] y nápiſał ie ná dwu tablicách kamiennych/ kthore mi dał. Leop Deut 5/22; BibRadz Is 30/8; BielKron 43v; WujJud 74; BudBib Ex 34/1; NiemObr 71; SarnStat 265; Pan Bog wznowił zakon ten przyrodzony/ y nápiſał go ná onych tablicách SkarKazSej 696b.
»napisać tytuł, napis« = scribere titulum Vulg (3:2): OpecŻyw 139v; Nápiſał też y napis Piłat/ y poſtáwił ná krzyżu. Leop Ioann 19/19; RejZwierz 17v; LatHar 734; WujNT Ioann 19/19.
»napisać a wyryć« (1): nápiſz [scribe] to iuż przed nimi ná tablicách/ á wyriy [exara] to ná kſięgách BibRadz Is 30/8.
napisać na czym (21): [Pan Bóg rozciągnął niebo jako skórę] na nim napiſał wolą ſwoię GlabGad L8; Bo ſie gołą tablicą ták náſz rozum rodzi/ A co ná niey nápiſzą to iuż więc s tym chodzi. RejWiz 8; SkarŻyw A3. Cf »na sercach, na tablicach serca, na duszach napisać«, »na twarzy napisać«.
Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (1): [Bóg] nápiſał ná duſzách ich/ áby ſię tákiego rządu trzymáli/ gdźie ieden władnie. SkarKazSej 690a.
»palcem napisać« [szyk zmienny] (8): KromRozm II g4; Toć ſą wierſze z żołtarzá Papieſkiego/ y Mniſkiego/ inſze opuſztzam/ ktore tám duſzny nieprzyiaćiel Dyabeł/ pálcem ſwoim nápiſał KrowObr 152v; WujJudConf 74; SkarŻyw 25, 300; Bóg miłuie ofiarę/ iáką pálcem ſwoim Nápiſał/ niż mię ſtworzył/ ná vmyśle moim. ZawJeft 35; SkarKaz 38Ib; SkarKazSej 696a.
»na sercach, na tablicach serca (a. duszyczek), na duszach, na umyśle, w sercach, w myślach, w serca napisać« = scribere in tabulis cordis (a. in corde), in mentibus superscribere Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (12:3:1:1:9:2:1): KromRozm II cv, g4; Przywiąż ie [przykazania] ſobie ná pálcách twoich/ nápiż [!] ie ná tablicách ſercá twoiego. Leop Prov 7/3; Dam moy zakon w ſercách ich/ y nápiſſę ij w ich myſlach Leop Hebr 10/16; Miłoſierdźie y prawdá niechay ſię nie puſzczáią ćiebie/ á vwiąż ie ſobie v ſzyie/ y nápiſz ie ná tablicy ſercá twoiego. BibRadz Prov 3/3, Hebr 8/10; BielKron 13v; RejPos 180, 181 [2 r.], 181v, 182; WujJudConf 74; CzechRozm 111; ModrzBaz 2; Pan náſz nic ná piśmie niezoſtáwił: iedno Duchem ś. ná ſercách Apoſtolſkich zakon ſwoy nápiſał SkarŻyw 363, 25, 503; ZawJeft 35; Rádzić też to wyznánie Auguſtyn S. ná ſercu ſobie nápiſáć LatHar 10, 298; Podáiąc práwá moie w ſercá ich/ y nápiſzę ie w myślách ich WujNT Hebr 10/16, s. 402, Hebr 8/10; SkarKaz 119a [2 r.], 206b; SkarKazSej 690a, 696a.
»na [czyjej] twarzy napisać« = dać poznać (1): Tym też obycżaiem y cżłowieka ſtworzył na ktorego twarzi y też poſtawie, napiſał znamiona woley duſze iego GlabGad L8.
napisać co (41): RejPs 149; LibMal 1554/190v; Przyſyęgam przes wizytki Imioná iego święte/ ktore nápiſał Moyzeſz ſłużebnik iego. GroicPorz aav, hh3; á co kolwie wydaſz zlicż á zwaſz: á datek káżdy y wźiątek nápiſz [datum vero et acceptum omne describe]. Leop Eccli 42/7, Ios 24/26; BibRadz Deut 34/19, Hab 2/2; OrzRozm M2; Nápiſz ty wſzytki vmowy ktorem vcżynił s tobą y z Izráelem. BielKron 35, 31v, 48v, 132, 422v, 466; Mącz 374c; RejAp 84, 174v, 176v [2 r.]; GórnDworz Z7v; A drugiemu thákże kazał nápiſáć zá ſto korcy pſzenice iedno oſmdzyeſiąt. RejPos 193, 191 [2 r.], 193; to co będźie miáry wyżéy/ to nápiſz ábo poſtaẃ ná tym mieyſcu znák Strum C4v; BudBib Ios 24/26, Ier 51/60, Mal 3/16; Lecż iſz żadnych ſłow iey nie nápiſał Ewángeliſtá/ dał znáć iſz to opowiádánie [...] cżyniłá nie ták dalece ſłowy y mowieniem [...] iáko pokłonem/ płákániem/ y wielką rádośćią SkarŻyw 114; StryjKron 340; CzechEp 100; On ránny opiſze rány/ á podpiſek hoynie ich nápiſze/ y z iedney rány dwie/ y trży vczyni GórnRozm H; A Klucżnik ma nápiſáć dźień kiedy ſie odbiją/ y kiedy ná zad przyidą GostGosp 100, 94; y dal napiſzacz dług swoy Ktorym by myal zaplaczycz ZapKościer 1589/86; WujNT Luc 16/6, 7, s. 391, 861 marg; SarnStat 60; niech publicae perſonae nápiſzą káżdego mowę/ y onę záraz propter firmiorem fidem támże przecżytáią. PowodPr 47.
napisać kogo (13): BielŻyw 142; yam też wzyawſthi od panow waſchich każdego [z person w niewolą pobranych] oſſobno na ymye wdrugym lyſczie ſwym napyſſal LibLeg 11/107v; UstPraw H2; [w mszałach] ſobie nápiſáli[ście] y natzynili rozmáithych/ Przytzyńcow/ Iednatzow/ Zbawićielow KrowObr 167v; RejZwierz A4; [Lejdan] kazał ſobie dáć pápieru á kałámarzá/ napiſał dwanáście mężów ktorzy máią rzecż poſpolitą ſpráwowáć BielKron 214v, 234, 337; BudBib Iudic 8/14; ModrzBaz 132v; ActReg 46; Pánowie vrzędnicy powiátowi ſpiſzą [ich]/ tego co pierwſzą wypráwę będźie cżynił w przod nápiſawſzy GrabPospR M2v. Cf cum A duplex.
napisać komu [= na czyj użytek] [wyłącznie z tekstu Apokalipsy; zawsze z przytoczeniem] (21): Aniołowi kośćiołá Smirneńſkiego nápiſz: Ty rzecży mowi pierwſzy y oſtátni/ ktory był vmárły y żywie. BibRadz Apoc 2/8, Apoc 2/12, 18, 3/1; RejAp 16v, 21, 23v, 28v, 34 (8); BudNT Apoc 2/1, 3/7; Aniołowi kośćiołá Ephezkiego nápiſz [Angelo Ephesi ecdesiae scribe]/ Toć mowi ten ktory trzyma śiedm gwiazd w práwicy ſwey WujNT Apoc 2/1, Apoc 2/8, 12, 18, 3/1, 7, 14.
napisać w co (16): nápiſał w Státut Exequowánie ná ty ktorzy klątwy ná ſobie dáley roku trzymáią. BielKron 422v, 132, 176. Cf »napisać w księgi«, »w rejestr napisać«.
napisać co za co [= że jest czym] (1): iáko ſłyſzę były tu pierwey w Polſcze bárżo krotkie Seymy/ y Kronikarże to wáſzy zá ieden dźiw prżed tym nápiſáli GórnRozm K4v.
napisać w czym (6): OrzRozm M2; Sprawiedliwe práwo záprawdę/ dziw/ że go w Bibliey nie nápiſano. GórnDworz Z7v; Papież piſał do Arcybiſkupá Gnezneńſkiego około tego/ ktory liſt Długoſz w ſwoiey Kronice nápiſał. StryjKron 340. Cf »napisać w książkach«, »napisać w liście«.
cum A duplex [= kogo, że jest jaki] (1): Nápiſz mężá thego niepłodnego [Scribe virum istum sterilem]/ mężá ktory zá dni ſwoich niebędzie poſcżęśćiony Leop Ier 22/30.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z odpowiednikiem: to (2); co (5), aby (1), iż (1)] (7): Regeſtr ni widzi ni ſlyſſy Co chceſz to tám weń napiſſy RejRozpr D; To co widziſz/ nápiſz w kſięgi ſwoie RejAp 10; BielKron 176; Wſzyſtko w regeſtr nápiſze co kędy vtráći/ A Pan iego nieborák to wſzyſtko zápłáći. BielRozm 28; ten przedawcá ktorego dniá co przeda/ záraz ma dać ſobie w Regeſtr nápiſáć GostGosp 46; WujNT Apoc 1/11, 21/5.
»napisać w księgi, do ksiąg, w książkach (a. księgach)« = scribere in libro Vulg (8:2:2): obroći ſie miłoſćiwie pan náſz ku prozbie pokornych ſwoich/ á będzie przed nim ich wołánie przyiemne/ ták iż ſie to będzie godziło nápiſáć w kxięgi długich pámięći RejPs 149; Nápiſał Iodocus Dámuderius w kſyążkách s Práwá Ceſárſkiego przykłády GroicPorz hh3; Leop Ios 24/26; BibRadz Ier 36/28; Rzekł Pan Bog do Moiżeſzá/ nápiſz to w kſięgi BielKron 31v, 48v, 466; RejAp 10; Tedy nápiſał Iehoſzua rzecży te do kſiąg zakonu Bożego BudBib Ios 24/26, Ier 51/60, Mal 3/16; Co widźiſz/ nápiſz w kśięgi: y pośli śiedmi kośćiołom WujNT Apoc 1/11.
»w liczbę [kogo] napisać« = zaliczyć (1): Tento lepak Seneca barzo cznotliwy żywot wiodł, ktorego s. Ieronim w lidzbę ſwiętich napiſał BielŻyw 142.
»napisać na liście, w liście« [szyk zmienny] (1:1): LibLeg 11/107v; Nápiſz na liſcie rękoiemſthwá ſwego iedno pięćdzyeſiąt. RejPos 193.
»napisać [komu a. dla kogo] na pamięć« = aby ktoś pamiętał (2): Iáko też y Máttheuſz ſwięty nápiſał nam ná pámięć wiecżną ony ſwięte á wdzyęcżne ſłowá iego RejPos 256; BudBib Mal 3/16.
»w rejestr, na rejestrze napisać« [szyk zmienny] (5:1): BielRozm 28; RejRozpr D; Nie ſtánieli oná ſtroná co ią pierwey w regeſtr nápiſano/ tedy niż Sąd wſtánie ma być przes Woźnego trzy kroć wołána UstPraw H2v; Questionem conscribere, Wyznánie w mękách złoczincowe w regiſtr nápiſáć. Mącz 374c; Zadátki ktore Sternicy Fliſſom zádawáią/ ná mieyſcu ieſzcże Szyper ma nápiſáć ná Regeſtrze w domu GostGosp 94, 46.
»napisać sobie« (4): LibMal 1554/190v; A ták teraz nápiſzćie ſobie [scribite vobis] thę pieśń/ á náuczćie iey ſynow Izráelſkich BibRadz Deut 34/19; BielKron 475v; BudBib Iudic 8/14.
napisać co (4): RejPs 73; Przeto nápiſz w ſercu ſwym dobrodzyeyſtwo moię/ Ktore cżęſto ma vznáć cżłowiecżeńſtwo twoye BielKom E4v; Azaſz go nie zowie braćiſzkiem ſwoim / owiecżką ſwoią/ kthorą chce nápiſáć wiecżnie w kſięgi żywotá ſwoiego. RejAp 25; SkarŻyw 206.
napisać kogo (6): RejPos 19; SkarŻyw 482; BudNT Apoc 13/8; A wſzákże choć oná [matka] opuśći/ álem ia ćiebie w ſwey gárśći/ znácżniem przed ſobą nápiſał/ ábych ćię záwżdy w pámięći miał. ArtKanc 11l; KmitaPsal Av; SkarKazSej 667b.
napisać gdzie (2): RejPs 73; Aniołowie ſłyſząc ie [święte słowa] vweſelili ſię/ y diabli ſię zránieli/ a Pan Bog ie w niebie nápiſał SkarŻyw 206.
W przeciwstawieniach: »wymazać, wypisać ... napić« (2): ábo im ten grzech odpuść/ ábo mnie wypiſz z kśiąg w ktorycheś mię nápiſał. SkarŻyw 482; SkarKazSej 667b.
»napisać w rejestr [kogo]« (1): á poborcá ten okutny twoy nie zámieſzkał cie nápiſáć w márne reyeſtrá ſwoie/ áby dárł wełnę s ciecie [!] wedle myſłi ſwoiey. RejPos 19.
»napisać w sercu swym (a. swoim)« = zapamiętać [szyk zmienny] (2): BielKom E4v; A dla tego ty ſłowá ſwięte á pocieſzliwe Páná náſzego [...] przypominamy ſobie/ ábychmy ſie tego pilnie vcżyli/ á práwie w ſercoch ſwoich nápiſáli RejPos 233v.
»[kogo] w sercu [kim] napisać« = przeznaczyć komu jaki los (1): Páńſka wola to byłá/ Pan go ieſzcże w ſwoim Sercu Krolem nápiſał/ Polſko wiecżnie twoim. KmitaPsal Av.
napisać kogo, co (73): ijnſſego złego tako wielé mu tam działali/ ijż ſwięci Ewanieliſtowie napiſatz ſie tego ſromali. OpecŻyw 114v; a teſz ſyą oſthrzegaymy oney pomſty ktorą napyſſal zacharias woſtathnyem capitulum PatKaz I 15v,13; PatKaz III 153v; thym rzeczi [przy ktorych byłem] zroskazanya przerzeczonego pana Boturzniskiego napiſał MetrKor 59/.77v, 34/134v; KromRozm II o3, r4v; Rzeczy ty ktoreſye przy Sądźie dźieią/ wiernie według mego nawyſzſzego rozumu chcę nápiſáć GroicPorz d4; GroicPorzRej C4; KrowObr 18v, 79v, 84v, 127, 129, 146; RejWiz 38; OrzRozm A3v; áby ſie doſyć sſtáło tytułowi tych kſiąg dzyeiow rozmáitych od pocżątku ſwiátá/ muśim przydáć á nápiſáć ſpoſob ſzaleńſtwá ludzi proſtych Pogáńſkich BielKron 20; Przygody kſiążąt wielkiey Polſki krotko nápiſzę/ iákie roſterki miedzy ſobą wiedli zá Pudyká. BielKron 361v; Rodzay tych Sforćiow krotko nápiſzę BielKron 417v, 37v, 44, 203, 346, 379v (10); GrzepGeom B3, I, K4; HistRzym 124v; RejPos 134v, 137v, 295; KuczbKat 275; BielSpr b4v, 13v, 37; aza tego nie nápiſano wkronice krolow Iehudkich? BudBib 4.Reg 12/19, 4.Reg 15/36, I 219; CzechRozm 70v, 258; (nagł) Ierzy Michálewſki młody Czech (-) MOgę tego oſobno bez bráciey nápiſáć/ Iuż ſie może bez mátki bez oycá kołyſáć/ Bo go wzyęłá Minerwa ná ſwoię opiekę PaprPan O4v; ModrzBaz 20v; SkarJedn 222; StryjKron 245; CzechEp 185, 424; X.K. [...] wiele rzecży nápiſał inácżey niż ia pámiętam NiemObr 22, 22, 86; GórnRozm K4v; LatHar 120, 157, 648 [2 r.], 650, 664; WujNT Ioann 21/24, s. 440; SkarKaz 155a [2 r.]; O czym wſzytkim/ iáko nakrocey będę mógł/ zdánie ſwe nápiſzę. VotSzl B4v. Cf napisać co do kogo, co komu, co na czym; »prawdę napisać«.
napisać co do kogo (1): [wielka gromada ludzi] Iednym ieſt názwána dla tych przycżyn/ ktore S. Páweł do Ephezow nápiſał KuczbKat 75.
napisać co komu (5): FalZioł V 69; RejAp 161; Drugie rycerſkie ſpráwy/ nápiſzę wam potym. BielSat N4; Ale páthrzay [...] Y iákie nápiſał Moiżeſz błogoſłáwieńſtwá thym kthorzy będą ſthać przy ſwiętych ſłowiech iego. RejPos A5; BielSjem 41.
napisać co na czym (1): [Set] był vcżynił w Syriey dwá ſłupy/ [...] ná ktorych nápiſał ty przygody álbo plagi ktore miáły przyść ná ſwiát/ áby ſie ludzye chronili złośći ná ſwiecie BielKron 3v.
napisać o czym, o kim (76): OpecŻyw 47v; FalZioł V 71; KromRozm II r4v; KrowObr 79v, 121, 144v, 191v, 197v, 199, 219; RejWiz 38, 99; RejZwierz 133; O tym kośćiele nieco nápiſzę/ ktory ácżkolwiek cżęſto káżono/ á wſzákoż cżęſtho był nápráwowan/ y w wielkim trwał doſtátku. BielKron 265, 37v, 53v, 121, 141, 188 (9); RejAp 173; GrzepGeom B3, P; A tenći to ieſt zwolennik on/ ktory ſwiádectwo wydał y nápiſał o tych wſzytkich rzecżach. RejPos 279, 8, 9v, 42, 59v, 103v (20); ſłychamy o złych/ iáko ie poddáni truli/ iáko ie márnie s pańſtw wyganiáli/ potáiemnie zábijali/ ázaby ſie tu o tym máło nápiſáć mogło. RejZwierc 45, [203], 276; zdáłoby mi ſie też tu ná tym mieyſcu nieco nápiſáć o náſzych ſpráwách ninieyſzego cżáſu BielSpr b4v; WujJudConf 129; Strum B6, M2v; CzechRozm 70v, 75, 124v; Cicero o Lukulluśie nápiſał/ iż nieumieiąc nic w rycerſkich rzecżách/ iechał z Rzymu ná woynę ModrzBaz 130v, 28v; SkarŻyw 59, 121; StryjKron 497, 597; [Jan Baleusz] to z inſzych dawnieyſzych Hiſtorykow zebrał/ co o tym y o inſzych Papieżách nápiſał. CzechEp 424; NiemObr 22; [Adam] od Páná BOgá w ráiu ieſt ná pokaránie przeſtępſtwá ſwego náwiedzony, o cżym Moyzeſz ś. nápiſał. LatHar 55, +++, 76, 120, 157, 325 (8); SiebRozmyśl K3v; O tym máćierzyńſkim docześnym rodzáiu Ewángeliſtowie nápiſáli/ iáko im Duch ś. poruczył. SkarKaz 484a, 351a, 486b; VotSzl B4v.
napisać w czym (37): OpecŻyw 47v; PatKaz I 15v; KromRozm II o3; Co aby teraz jeszcze lepiej umocnili, w konfesyji swej, ktorą wydali, jaśnie napisali Diar 70; KrowObr 194v; Snadź nie cżli Sálomoná co o tym narodzye/ Nápiſał w ſwoich kſięgach/ y cżyść o tym ſrodze. RejWiz 38; Nápiſáli tedy Rábieiowie w Tálmućie/ iż Adám był ták wyſoki/ iż widźiał wſzytki ná źiemi BielKron 462v, 44, 143v; RejPos 77v, 116v, 134v, 135v, 137v; KuczbKat 275; RejZwierc Aaa2; WujJud 144; w Kośćiele onym Antyocheńſkim wielki był ſpor/ o cżym w Dźieiách Apoſtolſkich nápiſał Lukaſz ś. Cáp. xv. WujJudConf 129, 87; BudBib 4.Reg 12/19, 15/36, I 219; CzechRozm 258; ModrzBaz 28v, 49, 126v; SkarŻyw 121; CzechEp 326; NiemObr 86; GostGosp 158; LatHar +++, 120, 326, 648; A tym wſzyſtkim wysſzéy nápiſánym rzeczam/ ártykułom/ ſwobodam/ y wolnośćiam/ któré ſie tu w tym Przywileiu [...] nápiſáły [statuta nie będą szkodzić] SarnStat 1193, 1064; Ieden Polak nápiſał w ſwey Polſkiey Kronice/ Ze poſzli ći Wándáli z Słowieńſkiey dźielnice KlonWor 7.
cum A cum inf (1): BielKron 143 cf »ukazać i napisać«.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (9), tak (2); iż (28), że (7), aby (1), zaimek pytajny (8), zaimek względny (8)] (52): Ia com ſlyſſal tom krotko nápiſal RejRozpr A2; KromRozm II m4v; To ſą ſlowá właſne s kxiąg wáſzych/ [...] ktorem tu dla tego nápiſał/ áby kożdy wierny krześćiáńſki tzłowiek/ nietylko otzymá ſwemi oglądał/ ále teſz y rękomá/ [...] námácał y rozeznał. KrowObr 129, 144v, 199; Wſzák wieſz iáko nápiſał/ iż cżáſu pirwſzego/ Stworzył Pan niebo zyemię/ ták práwie z niſzcżego. RejWiz 144v; RejZwierz 133; [w Moskwie ludzie pisma nawykli] Nápiſáli tedy iż im Wáregowie y Cżoſerowie ná ten cżás pánowali/ á miáſtho cżyńſzow dawáli im ſkorki wiewiorce BielKron 427, 337v, 462v, 463, 463v; głos iáko trąba wołáiący [rozkazuje apostołowi]. Aby tho wſzytko Czo będzye widział álbo ſłyſzał pilnie nápiſał RejAp 11v, 15, 173; Naprzód nápiſzę/ iáko mierzyć inſtrumentem/ á potym iáko bez inſtrumentu. GrzepGeom N3; co z powieśći mam ludźi tych którzy przy mierzániu imienia bywáli/ to tu nápiſzę. GrzepGeom M3; Bo ták Paweł s. nápiſał: Iż ktore z dawná przeźrzał/ tych do ſiebie powołał RejPos 238v, 9v, 42, 77v, 103v, 104v (9); WujJud 144; Strum Ov; BudNT Apoc 1/19; CzechRozm 144; ModrzBaz 109, 130v; SkarJedn 97, 254; v Troglotydu że przez dźień iednaſz ſtudnia/ raz ſłoną/ drugi gorzką/ trzeći ſłodką (á wiecznie ták) bywa/ Plinius nápiſał. Oczko 9v, 10; SkarŻyw 59, 101, 593; CzechEp 185; iáko dochodźić w rżeczách wątpliwych prawdy/ to vmiałby on oſobliwie nápiſáć GórnRozm K4; LatHar 120, 157, 325, 648, 664; WujNT 125, Apoc 1/19; SiebRozmyśl K3v; SkarKaz 351a, 486b; KlonWor 7.
Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak (4), tymi słowy (3)] (10): Ieſzcze drugy przykład napyſchą vboga nyektora nyeuyaſtha dwye dzyueczcze na ſluzbą y ku naſzladouanyu panny maryey w tych cznotach [...] wydala PatKaz III 153v; KromRozm II o3; O cżym lepiey zrozumiemy z hiſtoriey zyáwienia y národzenia tego dziecięcia [...] ktorą hiſtorią Lukaſz ſwięty nápiſał tymi ſłowy: Był zá cżáſow Herodá [...] Kápłan niekthory RejPos 295, 134v, 135v, 137v; BudNT przedm c7; Przeto o tym ná drugim mieyſcu ták nápiſał/ Y mowił Bog do Moyżeſzá/ y rzekł do niego CzechRozm 75, 258; StryjKron 597.
W charakterystycznych połączeniach: napisać chełpliwie, dobrze, dosyć, dostatecznie (2), jaśnie, krotko (9), nadobnie (6), osobliwie, porządnie, szyroko (a. szyroce, a. szyrzej) (17), wyraźnie (2).
»jakom (a. ktorem) napisał (a. jakosmy napisali, a. jako się napisało itp.) [z ogólnikowym określeniem miejsca wzmianki w tekście]« [w tym: wyższej (15), niżej (5), pi(e)rwej (5), inne (7)] = sicut prius scripsi PolAnt (32): FalZioł V 69 [2 r.], 71; mną piſarzem oſwiathcziwſsi tak iako sye nyzei napiſche vczinil, Napierwei duſchą swą bogv wſchechmogączemu, [...] poruczil MetrKor 59/75; LibLeg 10/150; KrowObr 53, 130v, 150v, 187v, 191v, 197v, 219; Roſpowiedał im też dzyeſięć przykazánia Bożych/ ktorem iuż pirwey nápiſał w wtorych kſięgach Moiżeſzowych. BielKron 44, 133v, 162, 172v, 188; CZłowiecze ćiáło/ ze czterech żywiołow ſłożono ieſt/ iákoſmy naprzód ſzyroko doſyć nápiſáli SienLek 23v; Stáwiáią też báńki w niemocách innych/ iáko ná ſwych mieyſtcoch nápiſzemy SienLek 33v; RejAp 187; ieſli Linea c.d. będźie więtſza álbo mnieyſza/ tedyć téż c.a. będźie tákże więtſza álbo mnieyſza/ iáko ſye o tym przed tym doſyć nápiſáło. GrzepGeom P, K4; Strum B2, N; BudNT Eph 3/3; trzebá żywotá dworzáńſkiego dobrze popráwić/ wedle tego ſpoſobu iákoſmy wyżſzey nápiſáli [quem supra deseripsimus] ModrzBaz 37v; StryjKron 330, 375, 406, 427, 497; SarnStat 437.
»napisać wierszem« [szyk zmienny] (2): Wſzákże im potym Polacy dáli odpor przez Suliſłáwa Hetmáná/ iáko ſię to wyzſzey wierſzem nápiſáło. StryjKron 330, 597.
»położyć i napisać« (1): ORdynek Woyſká álbo Legiey rozmáithy miewáli ná on cżás Rzymiánie. Iedná ná cżterzy gránie/ ktorą tu położę y nápiſzę. BielSpr 13v.
»ukazać i napisać« (1): Przeto w piſmie ſwiętym ſwoim vkazał y nápiſał rodzay Páná Kryſtuſow od Dawidá krolá wynidź. BielKron 143v.
napisać co [w tym: co komu (4), (na) przeciw(ko) komu czemu (6), o kim, o czym (37)] (111): PatKaz II 60v; GlabGad A3v; ComCrac 12; Ku ktoremu [miłosierdziu Bożemu] ſnać laczno przić Kto yeno chcze mocnie wierziċ Lecy [!] by ſię Pawle oſlyſzał Yeſli zeż tho gdzie napiſał Iam thego wam niepowiedział RejKup o8, Y; MurzNT 213v; Ieſli Pánná Márya ieſt Rzetznitzką náſzą/ tedy to nieprawdá/ co Ian Swięty nápiſał, KrowObr 165, 14, 27, 58v, 93, 104v (28); BibRadz *2v; więcey plotkom ſwoim wierzą co im Rábielezer w Thálmućie nábaiał/ niż co Moiżeſz nápiſał BielKron 462v, 464v; OrzRozm E3v; OrzQuin F4, T, T4v; SarnUzn F8v; RejAp AA3, 88, 89, 120v, 188v; nielza było ináczey/ iedno wżdy ná kſtałt tego nápiſáć co tákigo/ á owę prośbę ominąć GórnDworz B5; GrzepGeom N3; RejPos 46v, 62, 85v, 337; GrzegŚm 3; KuczbKat 380; Prawdá ieſt/ ále tego Piotr ś. nie nápiſał/ bo ſłowá Piotrá świętego te ſą WujJud 32v, 22, 51v, 97, 103, 162v, 195; [proszę, żeby Wasza Miłość] to coby ſye nápiſáło omyłką/ álbo żeby ſye théż co kómu nie podobáło/ raczyli tho przebáczyć. Strum Q2; tego nie nápiſano dla ſámego Abráhámá/ iż mu ſpráwiedliwosć z wiáry/ procż vcżynkow/ ieſt przypiſaná: ále też y dla nas CzechRozm 212, 31, 113v, 127, 143v; ModrzBaz 1v, 89, 97v, 105, 136; SkarŻyw 454 marg; CzechEp 40, 50, 86, 87, 96 (17); NiemObr 28, 156, 174; ReszPrz 54; Przetoż niech ſobie chory ná ono wſpomni co Mędrzec nápiſał. LatHar 647, 200, 201, 508, 559, 600, 649; To mieyſce obiáſnia nam ono co Páweł S. nápiſał. WujNT 790, 2.Cor 2/3, 1.Ioann 2/26; WysKaz 19; PowodPr 70, 72; to wſzyſtko co ſie tu nápiſáło znáć/ trzymáć/ y dźierżeć/ wypełniáć ſámi y z potomki ſwémi ná wieczné czáſy będźiemy SarnStat 1025; A ieſli źli/ [...] nic dobrego y oſtrożnego nie nápiſzą/ á wnetże pobłądzą. SkarKazSej 700a. Cf napisać co około czego.
napisać co około czego (1): A chceſz ieſztze poſlucháć Cypryaná ſwiętego/ co też nápiſał około tego KrowObr 17 v.
napisać do kogo (19): SeklKat L3v; KromRozm III H8; Otychże też Dyakoniech nápiſał ſwięty Páweł do Tymotheuſzá. KrowObr 5, 48, 108v, 198; Páweł s. tego też dokłádáiąc/ nadobnie o tym nápiſał do Zydow. RejPos 89, 14, 46, 153 [2 r.], 243v; Nád to o żywoćie prawdźiwym ták też oſobliwie Páweł nápiſał do Koloſenſow. GrzegŚm 10; GrzegRóżn 5; KuczbKat 380; RejPosWstaw [1432]v; NiemObr 79; LatHar 647; WujNT Hebr 13/22.
napisać wedle czego [= na podstawie czego] (1): Wielem tu nápiſał wedle ludzi mądrych zdánia [Multa scripsi ex sententia]/ á inſze rzecży iáko ſię mi widziáło wypráwowałem ModrzBaz 2.
napisać komu (15): OpecŻywList C; KromRozm II ſ4v, v3v; MurzNT Mar 12/19; I Augustyn ś, wiedząc to, napisał im to mandatum Petri apostoli DiarDop 102; KrowObr 146; RejAp AA3, 188v; RejPos 189v; BudNT 2.Petr 3/15; CzechEp *2; Bomći wam nápiſał [scripsi vobis] z wielkiego vtrapienia y śćiśnienia ſercá wiele łez wylewáiąc: nie przeto ábyśćie ſię záſmućili WujNT 2.Cor 2/4, Mar 12/19, Luc 20/28, 1.Ioann 2/26.
napisać (na)przeciw(ko) komu, czemu (9): KrowObr 198, 205v; OrzQuin L3v; ná drugim mieyſcu tenże Sálomon przećiwko wywyſzſzonym myſlam nápiſał: Iż záwżdy bywa przed zelżeniem pychá RejPos 13v; Toć Láktáncyus nie przećiw náſzym obrázom / ále przećiw Pogáńſkim báłwánom nápiſał WujJud 50v, 195; Przypatrzże ſie temu co nápiſał Epiphanius in Panario libro I. tomo 3. przećiw Márcionowi CzechRozm 31; SkarJedn 31; CzechEp 86.
napisać na co [w tym: na ty słowa (5)] (8): Ale y Rábin Achibá w kſiegách Sánedrym káp: Helek/ ná ty ſłowá Aggeuſzowe/ ták nápiſał: Po máłym cżáſie á obiáwi ſie Meſyaſz. CzechRozm 168; Ze ſię mu żaden w Lublinie nie ozwał/ choćiaż nas záwżdy ná ſwych kazániach wyzywał: ná co ſię iuż od kogo inſzego nieco nápiſáło. CzechEp 12, 37, 157, 190, 404; Y Auguſtyn ś. nápiſał ná tyż ſłowá: (Ieſt/ práwi/ ieden nád drugiego mędrſzy [...]) SkarKaz 549b,550a.
napisać o kim, o czym (225): OpecŻyw 187v [2 r.], 188; OpecŻywList C; Ato czosmi o Pruskiem Xięſtwie napiſali to o Oſwięczimſkiem, y Zatorſkiem Xiąſtwie obieczvyemy y vczynicz chczemy. ComCrac 12; SeklWyzn b3v, f3v; SeklKat L4; Toć y S. Auguſtyn o byałych głowach pánu Bogu poſlubyonych nápiſał. KromRozm I Cv, Av, M2, P2v; O mniéć Paweł napiſáł/ przeciwkoć mnie ſkaſń vczynił MurzHist R4; MurzNT 213v, Ioann 5/46; KromRozm II d2v; KromRozm III O4v; Diar 56; DiarDop 101, 103; GliczKsiąż Kv; GroicPorz A4v, f; Alexánder Papieſz/ o tey wodzie nápiſał w pierwſzych kxięgach Conciliorum KrowObr 70v; A tzemu ſobie rátzey niewſpomienieſz / iáko Auguſtyn ſwięty/ o vmarłych ſwiętych napiſał KrowObr 215, Bv, C3v, 1v, 4v, 5 (55); RejWiz 146v; Leop Ioann 1/45; GrzegRóżn 10, 31; OrzQuin Gv, L3v, O3v; RejAp C6v, 6v, 68, 88, 89 (12); Páweł s. nápiſał o tym wdzięcżnym kroleſtwie iego/ cieſzącz nas ábychmy ſie rozrádowáli RejPos 53v, 9, 9v, 17, 20v, 31 v (42); RejPosWiecz2 93; BiałKat 268v; GrzegŚm 10, 27, 32, 43, 53; oſobliwie nápiſał on święty y vcżony Doktor Hilárius/ o práwdźiwym Ciele/ y Krwi Páná Chriſtuſowey prawdźiwey KuczbKat 170, 20, 125; RejZwierc A3v, 5, 27, 52v, 69 [2 r.] (9); WujJud 11; WujJudConf 11, 59v, 71, 77v, 79 (13); BudNT Ioann 1/45; CzechRozm 113v, 143v, 198, 206v; Teraz záś o Vſtáwách/ wedle ktorychby ſądy odpráwowano/ nápiſáć vmyśliliſmy [de legibus ... scribendum duximus]. ModrzBaz 69v, 89, 129v; SkarJedn 21, 23, 40, 52, 210, 221; Toſz nápiſał S. Dioniſiuſz Arepágitá o S. Kárpie. SkarŻyw 454 marg, A5; ono o tym ták cżyśćie ieden z ſtárych nápiſał/ Chriſostom tom. 2.Col. 870. in Cap. 7. Math. Hom. 19. ná ty Chriſtuſowe ſłowá. CzechEp 37, 48, 50, 96, 113 (17); NiemObr 79, 117; ReszPrz 8; WerKaz 287; LatHar 4, 6, 76, 130, 200, 202, 600; WujNT 114, 390, 419, 429; SkarKaz 43b, 81b, 578a; SkarKazSej 674b; O czym iáko mądrze/ bácznie y doſtátecznie nápiſał niedawnych czáſow Polak ieden, VotSzl C4v.
napisać gdzie (78): OpecŻyw 38, 187v, 188, 189; PatKaz III 90, 97, 111v; SeklWyzn Fv, g2v, o3; SeklKat L4, M3v; KromRozm I M2; GroicPorz A4v, f; ábowiemeśćie wtym mſzale wáſzym Dijabełſkim ták nápiſáli/ iż Panná Márya porodziłá Bogá Oycá y Syna [!] y Duchá Swiętego KrowObr 219, 4v, 22, 27, 58, 58v (15); Leop 2.Reg 11/15, Ioann 1/45; OrzRozm E3v; Nápiſał też Rábi Elieſer w rozdzieleniu Kſiąg ſwoich ktore zową pierwe/ iż Niebo ieſt ſzátá Boża iáſna BielKron 462v, 133v, 463; Scriptum reliquit, Ták nápiſał w ſwoyich xięgách. Mącz 374b, 461a; OrzQuin O2v, T; SarnUzn F8v; Dawid w Pſalmie Lviij. nápiſał: Iż ſie może rádowáć ſpráwiedliwy RejAp 154; NAprzód potrzebá wiedźiéć/ co Euklides w ſzóſtych Księgách nápiſał GrzepGeom N3, P; HistRzym 41; Thákże też y Ian s. máło nie thymiż ſłowy w zyáwieniu ſwoim nápiſał RejPos 6, 13v, 53v [2 r.], 54v, 77v, 257v; GrzegŚm 15; RejZwierc 157v; A ono gdźie podźieieſz co Iákub S. Apoſtoł w liſcie ſwoim Powſzechnym nápiſał? WujJud 97, 22; BudNT Ioann 1/45; CzechRozm 156v, 168, 198, 247v; Solon w Práwách Athenieńſkich nápiſał [seripsit]/ iż Rzecżpoſpolita ták wiele zapłátámi iáko y karániem ſtoi. ModrzBaz 18v, [16]; nie dla tego to co Dawid o ſłońcu nápiſał w tym Pſálmie Chriſtuſowi ma być przyrownano. CzechEp 166; iżem też o tym nieco w Diálogách nápiſał/ obráźiło bárzo X.K. CzechEp 264, 12, 37, 86, 87, 136 (9); NiemObr 28, 174; Cyryllus Hierozolimſki nápiſał Catec. 4. iż ſię sſtawamy Chryſtopborámi/ to ieſt Chryſtonośićielmi LatHar 203, 202, 356; SkarKaz 350b.
cum A cum inf (3): IEſztześ też nápiſał/ bes wſzelákiey boiázni Bożey/ Papieżá być Głową naiwyſſą KrowObr 12; Aryſtoteles widząc iż wſzyſcy rozno piſáli o niey/ nápiſał być duſzę Entelechia nowym imieniem BielKron 127v, 214v.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: tak (28), to (7), tymi słowy (5), ty słowa (2); napisał mowiąc (6), powiadając (1); iż(e) (127), że (17), aby (9), iżby (2), jakoby (2), jako (1)] (162): PatKaz II 60; PatKaz III 127v, 141; SeklKat I; KromRozm I M2, N3v; MurzNT Mar 12/19; KromRozm III H8, O4v; LubPs cc5v; I záſię co ſwięty Páweł nápiſał mowiąc. Iż wſzelkie ſtworzenie Boże dobre ieſt. KrowObr 93; tedyć tho nieprawda/ co Duch Swięty nápiſał o Synu Bożym/ tymi ſlowy. Iż on zbáwi lud ſwoy od grzechów ich? KrowObr 165, Bv, B2, C3v, 1, 25 (45); Leop Rom 10/5; BielKron 87, 181v, 214v, 462v; A co ſię ćieleſnego położenia dotycże/ tedy tak Ariſtoteles napiſał. Iż ludzie ktorzi ſą ćiała ſuptelnego ſpoſobni w dobrym zmyśle ſą. KwiatKsiąż B3; OrzQuin O2v; SarnUzn E2v; RejAp E8, 6v, 33, 89, 120v (9); GrzepGeom N3, P; Iáko o tym Prorok nápiſał/ vpomináiąc káżdego á mowiąc: Iż ſzukay Paná gdy bliſko ieſt RejPos 9; ſłuchay co Abákuk Prorok o tym nápiſał: Iż nie fráſuy ſie nic ieſlić Pan s cżym máło omieſzka RejPos 46v, A5, 9v, 13v, 60v, 61 (38); tám o nich ták nápiſał: Iż wolałbych záwżdy ábyTerſites vrodziłAchillem/ Niż Achilles Terliten ktory kątá pilen. RejZwierc 52v, A3v, 12v, 78, 157v, 188; Y Bernát S. nápiſał: że miárá miłowánia páná Bogá/ ieſt miłowáć go bez miáry. WujJud 106v, 64v, 103, 162v, 209v, 260; WujJudConf 32v; CzechRozm 39v, 212; nie bez przycżyny Auguſtin nápiſał/ że Rzecżpoſpolita okrom ſpráwiedliwośći/ ieſt ſzcżyry rozboy. ModrzBaz 137v, [16]v, 18v, 77v, 89, 97v, 100v; SkarJedn 40, 52, 54; SkarŻyw A5; CzechEp 12, 167, 182, 256, 320, 422, 425; Ale ták ći oni cżynili/ [...] nápiſawſzy w kilku ſet lat po tym/ co ſię im ſpodobáło / pod imienim onych ſtárych zacnych mężow/ dawáli. NiemObr 55, 40, 156, 178; WerKaz 267; GórnRozm N3; krotko mowiąc/ dobrze nápiſał Sálomon/ iż ſłowo ſwego cżáſu wymowione/ nalepſze ieſt. LatHar 51, 203, 508, 559; WujNT Mar 12/19, s. 79, 461, Rom 10/5; WysKaz 19; VotSzl A4, B2v.
Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: tak (67), to (8), tako (1), tymi słowy (25), ty (a. ony) słowa (8), w ty słowa (2); napisał mowiąc (31), rzekąc (4)] (253): OpecŻyw 38, 180v, 187v [2 r.], 188, 189; OpecŻywList C; [Zacharyjasz] napyſal oth dawnego czaſu przet począczyem y narodzenyem tey myley panny a rzekącz oto panna pocznye y porodzy ſyna bozego PatKaz II 59v, 60, 61; PatKaz III 90, 97, 111v, 149; GlabGad O4; SeklWyzn C3, e2v, Fv, f2v, f3v; Y mądry Szalomon tak napiſſał prouerbio xix. phalſziwy ſwiadek nie będzie krom pomſty SeklKat M3v, L4; KromRozm I L2; KromRozm II d2v, ſ4v, v3v; KromRozm III E4; Diar 45; DiarDop 101, 102, 103 [2 r.]; GliczKsiąż Kv; GroicPorz A4v, f, hh2; I dla tego Ian ſwięty nápiſał/ mowiąc. Rozeznawayćie Duchy/ ieſli ſą z Bogá KrowObr C4, B3v, B4, 1v, 3v, 5 (57); Leop Ioann 1/45; BibRadz *2v; OrzRozm D2v, E3v; Nápiſał Dawid/ wſzelki duch niechay chwali Boga BielKron 343, 133v, 284v, 337v, 464v; LeovPrzep K2; Moyżeſz nápiſał/ nie miéć Królowi nic ſwégo przy ſobie właſnégo OrzQuin T4v, B, F4, Gv, L3v, O3v, T; SarnUzn F8v; HistRzym 41; RejPos 20v, 31v, 53v, 62, 71 (16); RejPosWiecz2 93; BiałKat 11, 268v; GrzegŚm 3, 5 [2 r.], 7, 10 [2 r.], 14 [2 r.] (17); [grzeszni aniołowie] dla pychy ſwoiey wiekuiſte męki ćierpią. O ktorych Kśiążę Apoſtolſkie ták nápiſáło: Angiołom grzeſznym Pan Bog nieprzepuśćił KuczbKat 20, 50, 125, 195, 270 (9); nie dármo Mędrczy nápiſáli: Fruftra ſunt arma foris niſi ſint conſilia domi. RejZwierc 145, 155, 162v; WujJud 11, 22, 77v, 81v, 133v, 195; WujJudConf 50v, 54v, 57v, 59v, 71 (14); RejPosWstaw [1432], [1432]v; BudNT przedm d2, Ioann 1/45; CzechRozm 15, 31, 156v, 198, 247v; ModrzBaz 5, 10v, [41]v, 65v, 101 (8); SkarJedn 16, 21, 31, 62, 210 (8); SkarŻyw 457; CzechEp *2, 44, 50, 86, 119, 419; ReszPrz 8, 22, 54; ReszList 184; WerKaz 287 [2 r.]; A nákoniec dobrze ieden Poetá nápiſał: lepiey gośćiá nie przyimowáć/ niżli przyiąwſzy/ ſromotnie go z domu wyrugowáć. LatHar 254, 1, 2, 4, 6, 8 (17); WujNT Luc 20/28, a. 305, 349, 390, 419, 429, Hebr 13/22; Y nadźie to v nas/ co ono Anguſtyn ś. nápiſał: Ták ſie świát popſował. PowodPr 70, 72; SkarKaz 43b, 81b, 241a, 350b, 454a, 578a; SkarKazSej 674b; KlonWor **3, **3v.
W połączeniu szeregowym (1): Vkaſz proſzę ćię/ gdzie ktory Prorok nápiſał/ álbo ktory Apoſtoł tego vtzył/ álbo kędyś wżdy o tym tzytał? Iż Kryſtus Syn Boży ieſt Iednatz y przytzyńcá KrowObr 210.
W charakterystycznych połączeniach: napisać bacznie, czyście, dobrze (6), dostatecznie, fałszywie (2), jaśnie, jawnie (2), krotko, mądrze (3), nadobnie (13), (nie)prawdziwie (6), nieroztropnie (2), omylnie, osobliwie (7), ozdobnie (2), pięknie (3), pociesznie, porządnie, prosto, słusznie (2), srogo, szyroce, szyroko (13); napisać omyłką, z pośmiewiskiem.
»[jakim] językiem napisać« (1): zdáło mi ſye za potrzebną/ nyeco o tákich rzeczach náſſym yęzykyem nápiſáć KromRozm I Av.
»po wiedzieć, (i) napisać« (3): A coż nam o tym powiedział? á coż nam o tym nápiſał? RejAp AA3; BielSpr 65v; O iáko wielkie rzecży o tobie powiedźiano y nápiſano/ święte niebieſkie miáſto Hieruzálem. LatHar 600.
»napisać i przepowiedzieć« (1): o ktorym [ohydzeniu] Dániel prorok nápiſał/ y Pan Kryſtus przepowiedziáł. KrowObr 16.
napisać komu (14): Kthorzi kyedy banda czyą proſzily aby ym pomagał thedy ym tho obyeczvy awsakoſch ynaczey sią nyeprziczynyay yedno yakoczieſzmy napiſſaly LibLeg 7/104v, 9/50v; MurzHist Dv; Dla zátwárdziáłośći ſercá wáſſego nápiſał wam tho przykazánie [scripsit vobis praeceptum istud]. Leop Mar 10/5; OrzRozm E2v; Chám ſyn Noego z Oycem/ [...] zwykli oni więcey ſtrzedz tego co im nápiſáli Rábieiowie/ niż co Moiżeſz BielKron 463; Pátrz iáką ſpráwiedliwość záwikłáną mamy/ Ze nigdziey tákiey nie máſz/ ſámi wyznawamy. Coż gdychmy z dawná taką nápiſáli ſobie/ Możny ſie z niey wybije/ chudy ſie záſkrobie. RejZwierc 244; KochList 2; BudNT 1.Cor 5/9[10], 12[11]; ModrzBaz 100; WujNT Mar 10/5; Ty krole dáieſz: tobie ſię táki krolewſki rząd podoba: tákiś y poganom w rozumie przyrodzonym nápiſał SkarKazSej 695b, 69lb marg.
napisać w czym (4): LibLeg 9/50v; [mamy chodzić nie w tych uczynkach] ktore ſie nam podobaią/ álbo dobre zdadzą álbo kthore Papieſz nápiſał w dekretalech ſwoich/ ále wtych vtzynkách/ ktore Pan Bog ſpráwił KrowObr 59v; Ty ſą [uczynki]/ ktore pan Bog w zakonie ſwoim/ nápiſał KrowObr 59v; BudNT 1.Cor 5/10[9].
Ze zdaniem dopełnieniowym [aby (4), żeby] (5): Tho racz V.C.M. wyedzieczy yzem sye nyewydział spossli wąngierſkimy dlya they przyczyny yſzmy vinſtrucztiyey [!] napyssano abych thego nygdziey nyedal ſnaczy LibLeg 9/50v; Co się ticze reguły, ktorąs mi V m napisał, abych iej ſtrzegl in wertendo, ieſt barzo dobra i pewna. KochList 2; BudBib Ex 24/12; Nápiſałem wam wliśćie/ (żeby ſię) nie mieſzać z porubniki. BudNT 1.Cor 5/10[9]; SkarJedn 193.
cum inf (1): Lecż teraz nápiſałem wam/ nie zmieſzawać ſię/ Iesli kto brátem ſię mieniąc ieſt porubnik/ [...] ztákim áni ieść BudNT 1.Cor 5/12[11].
»prawo, w prawie napisać« [szyk zmienny] (8:1): Ma ſię tedy o to ſtáráć vſtawcá/ áby [...] o rzecżách iednákich/ áby iednákie práwá nápiſał [leges similes scribere]. ModrzBaz 100, 84, 100; SkarJedn 193; GórnRozm Gv; Y nápiſał o tym práwo Moyzeſz: áby krol [...] vczył ſię bać Páná Bogá SkarKazSej 678b; A P. Bog w práwie ſwoim napiſał: Bráć pieniędzy nie będźiećie od tego ktory ſię krwią zmázał SkarKazSej 704a, 691b marg, 697b.
»zakon, w zakonie napisać« [szyk zmienny] (3:1): KrowObr 59v; BielKron 45v; BiałKat 33v; [Mojżesz] pierwſzy był/ iáko Ioſephus powiáda/ co zakon ludźiom nápiſał SkarKazSej 697a.
»napisać wieczną zgodę«= ustanowić warunki porozumienia (1): obrał Zbor wſzyſtek ſzesć Grekow a ſześć Láćinnikow/ áby zporady oycow onych/ nápiſáli wiecżną zgodę. SkarJedn 268.
»ustawi(a)ć i napisać« (4): I cośćie tám proſzę was inſzego/ ná thym Concilium Konſtáncyńſkim / vrádzili/ vſtháwili/ y nápiſáli? KrowObr 204, 119v, 203v; Tedy oni nic inego przed ſobą iedno boiaźń Bożą máiąc/ ſobie Práwá vſtáwiáli/ y ten Státut nam nápiſáli/ który poſtánowili wſzytek na prawdzie OrzRozm E2v.
napisać dla kogo (3): GrzepGeom B2v; Nápiſał też dla dworſkich ludzi nadobne kſięgi Wizerunk s ktorego wiele każdy y náucżyć y obacżyć ſie mógł. RejZwierc Aaav; Iżem tedy dla Sżyprow náſzych Polſkich y dla vćiechy pływáiących po Wiśle/ nápiſał tego Fliſá KlonFlis B.
napisać do kogo (12): Abowiem Swięty Páweł do wſzyſtkich Korynttzykow mężów/ niewiaſt y dziewek/ ty ſlowá nápiſał. KrowObr 179v, 226, 231v; A przeto iż Vrodzoność twą znam miedzy wſzytkiemi ſtany iáſnego á przeſtronego y oká y bacżenia/ zdáło mi ſie to żáłoſne náſze ſpolne vſkarżánie wſzey Korony o tho złe/ nie do kogo inego nápiſáć/ iedno do vrodzonośći twoiey. RejZwierc 182; RejPosWstaw 21 [2 r.], [213]v, 41v, 110v; CzechRozm 39v; CzechEp 60; WujNT 513.
napisać około czego (3): KromRozm III O4; á wſzákże/ gdy ſye otrze náſzym to [co napisane] o vſzy/ może ſye potym około tego y to/ y co drugiégo nápiſáć GrzepGeom N3; Ezop/ by był miał ná to oko/ iáko wiele inych báśni złożył/ ták by też był tę iednę nápiſał/ około boleśći/ á roſkoſzy GórnDworz H8v.
napisać komu (23): KromRozm II cv; Nápiſaſem [!] krotko ten Porządek Sądów Mieyſkich/ tym zwłaſzczá ktorzy ſye Láćińſkim ięzykiem niewiele báwią GroicPorz A3v; LEoſtenes gdy miáſto Atheny borzyć chciał/ Focion tę przypowieść mieſzcżánom nápiſał. RejZwierz 37; OrzRozm P4; BielKron 78v, 193, 195v; RejPos 216v, 233v, 237v, 246, 269v (8); BudNT Ff6; SkarJedn 123; KochTr 2; KochFr 74; PudłFr 19 [2 r.]; SarnStat *5v; CzahTr A3v.
napisać na co [= z okazji czego] (2): StryjKron 59; Nárżeka wáſz Orżechowſki/ [...] ná to płácenie głow w oratiey ſwoiey/ ktorą nápiſał ná pogrżeb Krolá Sigmuntá ſtárego GórnRozm E4v.
napisać na czym [= o miejsca] (1): PRośiſz mię/ bych ći wiérſze napiſał ná grobie Nápiſzęć/ iedno zdechni/ obiecuię tobie. PudłFr 19.
napisać w czym (73): Ewányelia Niedzyele trzecyey Adwentowey. Ktorą nápiſał Máttheuſz s. w xj. kápit. RejPos 8; Ewányelia Niedziele cżwartey Adwentowey. Ktorą nápiſał Ian s. w pirwſzym położeniu kſiąg ſwoich. RejPos 11v, 1, 4v, 14v, 27v, 34v (67); wykład ſłow Lukaſzá ſwiętego/ kthore nápiſał w ſkutkoch Apoſtolſkich w teyże kápitule. RejPosWstaw 143v, 41v, 110v; CzechEp 371; NiemObr 94, 156.
Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikiem: tymi słowy (47)] (54): Przeto też Papieſz [...] tákowy Kanon o ſobie nápiſał/ mowiąc. Ták wſzyſtki vſtáwy Apoſtolſkiey ſtholice máią być przyimowáne/ iákoby theż Boſkim głoſem [...] były vtwierdzone. KrowObr 25v, 118, 231v; OrzRozm 14; Ktorą to Ewányelią nápiſał Máttheuſz s. tymi ſłowy. OStrzegaycie ſie od fáłſzywych Prorokow/ kthorzy do was przychodzą w owcżym odzyeniu/ ále wewnątrz ſą Wilki drapycżnymi. RejPos 186v, 1, 4v, 8, 25, 28 (46); RejZwierc 86v, 92; WujJudConf 51v; niewiem o ktorem z nich on wirſz nápiſano [nescio quo proditum est]/ Fixit leges precio, atque refixit ModrzBaz 97v.
W charakterystycznych połączeniach: napisać ewanjeliją (21), historyją (10), kazanie (4), konfesyją (2), kronikę, narzekanie, naukę, objawienie (2), obronę, pieśń, pozew, przypowieść (2), psalm, rym (3), rzecz (1), sprawę (2), testament, wywod, wyznanie, żołtarz; napisać dobrze (lepiej) (6), dostatnie, dostatecznie, jaśnie, krotko (2), mądrze (2), mocnie, nieomylnie, ochędożnie, prawdziwie, prosto (2), skrycie, szeroce (2), uczenie, źle; napisać na prętce, słowy ozdobnemi, krotkiemi.
»napisać po grecku (a. po polsku itp.)« [szyk zmienny] (6): Leop +2v; nápiſałem po Polſku ty Kśiążki nie wielkié. GrzepGeom B2; WujJud 225v; WujNT 125, 511; ći ſtárcy powiedzą ktorzy tu wynidą, Coby tá Comoedia w ſobie záwieráłá. Philemo ią po Grecku napiſał CiekPotr 3.
»napisać księgi, książki, książeczki« = editis libris disseruere Modrz [szyk zmienny] (52:20:2): PatKaz I 11v; PatKaz II 59v [3 r.]; BielŻyw 129; ten obycżay ieſt miedzi vcżonymi, gdy iakie kxięgi napiſzą, zwykli ie nie ktoremu panu przemożnemu przipiſować GlabGad A3v, A2, A3v; Nápiſał też Eckius kſyęgi/ przećiw vſtáwom Norberſkim KromRozm I H4, I4v; KromRozm II qv [2 r.]; KromRozm III O4; KrowObr B2, 53, 192, 237; BielKron 64, 78v, 195v, 196 (12); LeovPrzep a3; SarnUzn B3v; on ſam wtych Kſyęgách ktore o Orániu nápiſał/ Kápuſtą niemal wſzyſtki niemocy leczy SienLek 18; GrzepGeom B2, B2v; był ieden który chwaląc muchę/ kſięgę nápiſał GórnDworz K5v, Bv, G4; RejZwierc 275v; Luter trochę przed śmierćią przećiw Zwinglianom książki nápiſał WujJud 11, 52v; tákże y przekład/ gdy iy nie zarazem z onego ięzyka cżynią/ w ktorem one kśięgi nápiſano/ [.,.] niemoże być ſzcżyry ani doſkonały. BudBib b2; CzechRozm 181; ModrzBaz 134v; SkarJedn 264, 320; Oczko [40]; Tenże święty nápiſał kśiąſzki o obrázie Chryſtuſowym SkarŻyw 393, 86, 91, 93 [2 r.], 119, 335 (11); StryjKron A3v; CzechEp 5, 261; CzechEpPOrz **2v; NiemObr 133, 175; Nápiſał xięgi/ w któré wſzytko włożył/ Cokolwiek widźiał/ álbo co y ſłyſzał KochFr 63; PaprUp 14; WujNT 17, 125, 394, 396, 471; Y ták ćieſząc ſie/ nápiſáłám oto té máłé kśiążeczki/ o niewinnéy męce Páná Zbáwićielá náſzego SiebRozmyśl Av, M2v; SkarKaz 38a; CzahTr A3v.
»ręką swoją napisać« (1): [Luter] też tę Confesſyą Auſzpurſką ręką ſwoią nápiſał ReszPrz 69.
»wi(e)rszyk, wi(e)rsz napisać« [szyk zmienny] (7:6): KrowObr 68, 118; RejPos 250v; Snadźbychmy ſie ná ony wirſzyki zgodzili/ Co ie ieden Rzymiánin nápiſał nadobne/ Y ſłowy ozdobnemi y pámięći godne. RejZwierc 252v; był drugi vcżeń v niego [mistrza Achillesowego] Terſytes/ nadobne o tym wirſzyki nápiſał/ gdy ſie Achilles pocżynał okázowáć w cnotach RejZwierc 52v, 86v, 92; RejPosWstaw [412]; Ten wirſz wkſięgach Hiwrejſkich Chaſzdymſkim ięzykiem nápiſano BudBib I 379a marg; ModrzBaz 97v; CzechEp 371; ReszPrz 71; PudłFr 19.
»napisać wierszem, wierszykiem« [szyk zmienny] (2:1): OrzRozm I4; numeris signavit, id est versibus scripsit, Wierſzámi nápiſał. Mącz 392a; nápiſałem dwie kſiążecżce nie Poetickim/ ále proſtym Zołnierſkim wierſzem mym CzahTr A3v.
»złzami napisać« (1): Ian Kochanowſki niefortvnny ociec ſwoiey namilſzey dziewce z lzami napiſal. KochTr 2.
»żołnierskm rytmem napisać« (1): [przypowieści] ná Ceſárzá Tureckiego ktore też tu niży żołnierſkim rythmem nápiſał. CzahTr D3.
»napisać i wydać« (2): [napisał iżbym wyzwał takiego] ktoryby [...] Práwo Sáſkie Máydeburſkie Polſkim ięzykiem [...] doſtátniey nápiſał y wydał. GroicPorz B4v; KarnNap C2.
»złożyć i napisać« (3): GórnDworz H8v; Comicus autem, Który yą słożył y nápiſał. Mącz 61d; PRoſzę ćię pánie Boże wſzechmogący/ przez iedynégo ſyná twégo/ zá tę/ która té kśiążki złożyłá y nápiſáłá/ ku czći y ku chwále twéy naświętſzéy miłośći SiebRozmyśl M2v.
napisać do kogo (44): MetrKor 46/118; [zrzucono go z papiestwa] vtzyniwſzy ſynod w Bryxiey Noryckiey/ s ktorego Synodu thymi ſłowy do niego nápiſano? KrowObr 38v; RejAp E3; RejZwierc 101 v; WujJud 248v; BudBib Esth 3/12, 9/23; HistHel Dv; ModrzBaz 60v; chcąc tę rzecż Ceſarz vſpokoić: Nápiſał do Biſkupá Rzymſkiego Innocencyuſzá SkarŻyw 88, 75, 179; CzechEp 44; Phil N3; JanNKar D3v. Cf napisać do kogo na czym, »napisać list«.
napisać do kogo na czym (1): Nápiſali do niego ná miedźiánych thablicach/ o ponowienie z nim ſprzyiáźnienia BibRadz 1.Mach 14/18.
napisać komu (19): Leop 3.Esdr 6/22; gdy mi nápiſze wczym ſye niezgadza s piſmem moim/ w ten czás ſye tego pewnie dowiem. OrzList gv; KochList 1; SkarJedn 249; SkarŻyw 455; ReszList 165; PudłFr 14; przynamniey ia niewiem [nic o panu Gnieznińskim] bobych wm Swemu MP liberem napisał, bych cowiedział ActReg 156, 100, 132; WujNT 576; CiekPotr 87. Cf »napisać list«.
napisać co (68): LibLeg 7/35; WujJud 248v; Napisałem był wm iakąs gromadę czegoś y posłałem [...] do rąk syna mego nierad bych by ten list miał gdzie zabłędzic ActReg 100; częśćią gáni [w liście] one błędy/ [...] częśćią im odpiſuie ná to/ co mu byli nápiſáli. WujNT 576. Cf Z przytoczeniem, »napisać kart(k)ę«, »napisać list«.
napisać o co (3): BibRadz 1.Mach 14/18; Y niewiedząc co cżynić znimi/ do Ceſarzá o rádę nápiſáł. SkarŻyw 179; napisał mu ote Łańcuchy iego, ktore był zastawic dał napotrzebę skarbową ActReg 132.
napisać o czym (4): Leop 3.Esdr 6/22; [Justynus napomina] ku záchowániu pokoiu. O cżym nie máło nápiſał do żony [lege: Zeny] y Serená. CzechEp 44; ReszList 165. Cf »napisać list«.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym: aby (11), że (5), jakoby (1), żeby (1), zaimek pytajny (3)] (21): BierEz G3; A yako bąndzieczie tą rzecz daliey dzierzecz. abiſczyą liſtem ſwoym donaſ napiſawſſy oſnoimyly. MetrKor 46/118; abis roſkazal napyſſacz swoy lyſth do pana staroſti Haliczkiego abi my raczil vczinycz sprawiedlywoſcz LibLeg 10/124v, 7/8v, 10/124; KrowObr 232v [2 r.]; RejFig Cc4v; Nád to napiſáłá Eſter Krolowa corká Abiháilowá/ y Márdocheuſz Zyd ze wſzeláką pilnoſćią áby ſię mocnie trzymáli tego wtorego liſtu około Purym. BibRadz Esth 9/29; OrzList gv; HistRzym 73v; BielSpr 38; WujJud 248v; A iżes mi V m był napisał że takie rzeczi praeſentiam postulant chcialem był tam V m temi czasy nawiedzić. KochList 1; BudBib 3.Esdr 4/47, 48; do Antoniego Hetmáná nápiſał/ że niechce tego słowá przećiwko żadnemu vżywáć ModrzBaz 60v; SkarŻyw 75, 88; ActReg 170; nápiſzę mu potym, Aby ż [!] Szkoły do Gwizá iechał dla ćwiczenia CiekPotr 87.
Z przytoczeniem [w tym z zapowiednikami: napisać ty (takie) słowa (4), w ty słowa (1)] (22): Ktory [Sekundus] napiſał tyto ſłowa. Iać ſie Adrianie ciebie nieboię BielŻyw 134; BielKron 124; RejAp E3; RejZwierc 101v; SkarJedn 249; święty Chryzoſtom [...] tákie mu ſłowá nápiſał: Mądry Epipháni/ zezwoliłeś ná moie wygnánie: przeto wiedz/ iſz żywo do ſwego Biſkupſtwá niedoiedzieſz. SkarŻyw 455; ALboś ſye był zápomniał/ kiedym ći nápiſał/ Którégo dźiśiay świętá? PudłFr 14; Phil N3; JanNKar D3v. Cf »napisać 1ist«.
»napisać list, listek« [w tym: do kogo (28), komu (7), na co (1), o czym (1), po kogo (1), z przytoczeniem (w tym z zapowiednikami: napisać list tym obyczajem (2), tymi słowy (2), taki (2), tak to (2), takowy (1), tak się mający (1)) (13)] = łiteram scribere Mącz; epistolam scribere HistAl, Vulg, Pol Ant [szyk zmienny] (56:2): Nátychmiaſt k niemu poſłá poſłał/ Y ieſzcże mu liſt nápiſał: Ná ktorymże gadká ſtáłá / Ktora ſie w ſobie ták miáłá. BierEz F3, F2v, F3, G3; A tak nykt do nas nyeprzyechal yedno lyſt ſwoy napyſſawſchi do nas prziſlaly LibLeg 11/107v, 10/124, 124v; [Daryjus] liſt nápiſał pánom przełożonym tym obycżáiem. Krol nád krolami Darius Primuſowi y Antiochowi pánoſzom weſele. HistAl C6v, C8, F5, H3v; LibMal 1551/159v; KromRozm II e4v, ſ3v; GroicPorz d4v; tenże Innocencyus Papieſz/ nápiſał liſt do Biſkupow/ ná Toletańſki Synod KrowObr 232v, 6v [2 r.], 232v, 234v; Krol tedy pochwaliwſſy Zydy/ do Stároſt po wſſyſtkich mieśćiech ſwoich/ nápiſał liſt Leop 3.Mach 6/37, *B4v, 2.Reg 11/14, 13/35; RejFig Cc4v; BibRadz Act 23/25; BielKron 386v; Literas scribere ex sermone alterius, Nápiſáć liſt do kogo z powieśći cziyey. Mącz 374b; páni będąc z odiechánia iego bárzo teſkliwą/ nápiſáłá do niego liſt GórnDworz Cc8v; W then cźás nápiſał Krol liſt do corki ſwey tako Corko miła/ dwoie kſiążąt przyiácháło/ á każdy prośi ćiebie zá małżonłę [!] HistRzym 13v, 14v, 16, 32, 73v; KuczbKat 410; RejZwierc 101v; Gdy miał [Hircyjus] liſt Brutonowi poſłáć/ [...] przywiązał liſt/ nápiſawſzy/ do ſzyie gołębiowi końſkim włoſem y puśćił go. BielSpr 47v; BudBib Esth 3/12, 3.Esdr 4/47, 48; HistHel Dv; BudNT Gal 6/13[14]; Tym był Ceſarz Michał bárzo obruſzon: y nápiſał do Papieżá liſt nie cudny. SkarJedn 215, 126, 244 [3 r.], 323; A on Ceſarzá prośił/ áby ią do Cárogrodu ku ſpráwowániu god przywieść roſkazał. Y nápiſał po nię liſt Ceſarz. SkarŻyw 225; My nápiſzem/ rzekli święći/ do niego liſt y przeeżytamy go wam wſzytkim SkarŻyw 436, 58, 337, 391, 436; ReszPrz 31; pisał Pan Marszałek list do Krola [...] napisał drugy do Pana Podlaskiego ActReg 94; WujNT Act 15/23, 23/26.
»napisać imieniem [czyim]« = scriptum est ex nomine PolAnt (3): tymy czaſzy Napiſchal lyſth ymyenyem panyey Brodniczkiey do Lucaſſa Brzeczky rzeznyka LibMal 1551/159v; HistRzym 73v; BudBib Esth 3/12.
»napisać [czyją] ręką« (1): Widzićie iáko wielki liſt nápiſałem wam moią ręką [scripsi mea manu]. BudNT Gal 6/13[11].
»rymem napisać« (1): PAnie rymem iednemu liſtek nápiſáły/ Ze rozlicżnych owocow przeń nágotowáły. RejFig Cc4v.
»napisać w liście« = scribere in epistola Vulg (5): LibLeg 7/8v; Leop 2.Reg 11/15; [Maryjus Cossus] nápiſał w pirwſzym liśćie/ áby drugich nie ruſzáli á nie odwieráli áż powtore do nich poſzlą. BielSpr 38; WujJud 248v; JanNKar D3v.
Synonimy: b.α. opowiedzieć, przedstawić; β. ogłosić, powiedzieć. stwierdzić; γ. ustanowić; δ. ułożyć.
Formacje współrdzenne cf PISAĆ.
TK