Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZERZEC

Następne hasło: PRZERZECZON »

PRZERZECZENIE (3) sb n

Pierwsze, drugie i trzecie e jasne, końcowe z tekstów nieoznaczających é.

Fleksja

	sg
N	przerzeczeni(e)
G	przerzeczeni(a)
I	przerzeczeni(e)m
L	przerzeczeniu

sg N przerzeczeni(e) (2). ◊ [G przerzeczeni(a).] ◊ I przerzeczeni(e)m (1). ◊ [L przerzeczeniu.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. przerzec.

Znaczenia

I. Rzeczownik od „przerzec” (1)
- 1. Wyartykułowanie, wypowiedzenie (1)
- 2. [Odezwanie się]
II. W funkcji podstawowej (2)
- 1. Wypowiedź, słowa wypowiedziane (2)
- 2. [Obietnica]

I. Rzeczownik od „przerzec” (1):

1. Wyartykułowanie, wypowiedzenie (1):

Szereg: »głos a przerzeczenie« (1): Syllaba, Syllábá/ to yeſt oſiężenie kilká liter yednym głoſem á przerzeczeniem/ rzek zową niektorzi. Mącz 436b.

2. [Odezwanie się [czyje do kogo]: Nákoniec we wſzyſtkim texćie cżterzech Ewangeliy [...] tylko cżterzykroć Máryą mowiącą ſłyſzymy. Naprzod do Aniołá/ ále áż po pierwſzym y wtorym Anielſkim do niey przerzecżeniu. WujPosŚw 1584 343 (Linde s.v. przerzec).]

II. W funkcji podstawowej (2):

1. Wypowiedź, słowa wypowiedziane (2): MOżeſz ich [Śmietanków] ták názywáć prze vcżćiwość wielką/ Bo tám naydzyeſz y dobroć bá y cnotę wſzelką/ Ieſt męſtwo obycżáie ná wſzytko vcżćiwe/ Y káżde przerzecżenie w ich vſciech práwdziwe PaprPan I3v, I4; [Facete dictum. Wyborne przerzetzenie. TerentMatKęt D5v].

2. [Obietnica:

Zwrot: »z przerzeczenia wolnie puszczać« = uwolnić od obietnicy: Kſziądza Staniſlawa ſprzerzeczenya nam vczinyonego wolnye pvſzczami. ZapWpolActCon 1540 9/221v.

Wyrażenie: »przerzeczenie [komu] uczynione« cf Zwrot.]

Synonimy: I.1. powiedzenie, wymowienie; II.1. mowa, powiedzenie, słowo; 2. obietnica.

Cf PRZERZEC