[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWAŻNIE (10) av

Oba e prawdopodobnie jasne (tak w prze- oraz zwykle w -nie av); a pochylone.

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. przeważny.

1. Odważnie, ryzykownie (8): K temu wiele ieſt tákowych ktorych tuczy złorzeczeńſtwo/ Dla ktorych częſtokroć vczćiwe y ſzczęſliwe Ludzi przeważnie ku trudnym wſtopniom cnoty idących dowćipy bywáią zemdlone/ iż niewdzięcznością oną obráżone/ niechcą ſie ná ſwiátło czáſſem pokazáć. StryjKron A6; A ia chcąc wſzyſtkiego y dowodem piſmá/ y właſną bytnością doświadczyć/ Roku 1580. iáchałem vmyſlnie á przeważnie od tego Miáſtá Liby áż do Kloipedy álbo Memla StryjKron 72.
a. Pod względem militarnym: mężnie, dzielnie (6): Sláchtá Mázowiecka zebráli ſię z chłopſtwem we wśi Długoſiedli/ y tám ſmiele ná Litwę y Ruſſaki vderzyli/ ále gdy ſię mężnie potykáli y przeważnie nieprzyiaciołom odpieráli/ od wielkośći ſą przemożeni y pobići. StryjKron 335; Hurdá Gynwiłowic wnuk Gedruſſow był ſławny Roku 1362. w ſpráwach rycerſkich zá Kieyſtutá/ Ten záś miał Syná Dowmantá wielkiey dzielnośći Meżá/ ktory z Kieyſtutem przeważnie á częſto dokázował przeciw Krzyżakom StryjKron 355; A Kniáź Conſtanti iáko Hetman vrzędowi ſwemu czyniąc doſyć przedſię Smolenſká przeważnie dobywał StryjKron 747, 772.
Wyrażenia: »przeważnie dzielny« (1): s tego woyſká [litewskiego] ſto mężow przebránych y przeważnie dzielnych ważyli ſię przebyć przez rzekę Drwiącą/ y woiowáli wołośći w Chełmienſkiey zięmi StryjKron 308.

»przeważnie mężny« (1): Tegoż czáſſu Iwonia Hoſpodar Wołoſki/ [...] po długich á przeważnie mężnych bitwach z Turki y z Multany/ był od ſwoich Turkom wydány StryjKron 777.

[Szereg: »przeważnie i ochotnie«: Szli iedni zá drugimi doſyć przeważnie y ochotnie BielKron 1597 762.]
2. Kosztownie, wspaniale; chcąc zaimponować kosztownością (2): ODpráwiwſzy przeważny pogrzeb Auguſtowi [...]/ Ná ktory ſie pánowie Sármáccy ziecháli/ Gdzie też chętliwie Krolá przyſzłego cżekáli. Ták wnet wſzyſcy zrzućiwſzy káptury żáłobne/ Przeważnie gotowáli vbiory ozdobne. StryjWjaz Bv.
Wyrażenie: »przeważnie przybrany« (1): Cżterzyſtá ſzło vſarzow przeważnie przybránych/ Sto kozakow s ſáydaki złotem háftowánych. StryjWjaz B2v.

Synonimy: 1. śmiele; a. mężnie; 2. bogacie, kosztownie, pysznie, świetno.

MPi