Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZEŻEGNANIEC

Następne hasło: PRZEŻEGNAWAĆ »

PRZEŻEGNANY (8) part praet pass pf

przeżegnany (7), przeżegnan (1).

Oba e prawdopodobnie jasne (tak w przeżegnać); a w formie złożonej jasne, w formie niezłożonej pochylone.

Fleksja

sg
m	N	przeżegnany	f	N		n	N	przeżegnåno
	G			G			G	przeżegnan(e)go
	A	przeżegnany		A			A
	I	przeżegnanym		I	przeżegnaną		I

pl
N	m pers	przeżegnani
N	subst	przeżegnan(e)

sg m N przeżegnany (1). ◊ A przeżegnany (1). ◊ I przeżegnanym (1). ◊ f I przeżegnaną (1). ◊ n N (praed) przeżegnåno (1). ◊ G przeżegnan(e)go (1). ◊ pl N m pers przeżegnani (1). subst przeżegnan(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: przeżegnany od kogo (1) WujJudConf, przez co (1) RejPos.

Sł stp s.v. przeżegnać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

Pobłogosławiony, któremu udzielono błogosławieństwa (8)
- W przen (1)
- a. O pokarmach (4)

Pobłogosławiony, któremu udzielono błogosławieństwa (8): Tákową tedy Spowiedź álbo wyznánie z vprzeymego á wiernego ſercá płynącą/ wierzymy być przed Pánem Bogiem doſtátecżną/ [...] chociażby potáiemnie ſłudze kośćielnemu grzechow nie wylicżał/ áni też od niego przeżegnány był WujJudConf 82.

przeżegnany w czym (1): przeſto ſię od drugich pilnie porzątku Mſzey náutzćie/ ábyśćie byli przeżegnáni w vrzędzie kápłáńſkim KrowObr 124.

Szereg: »przeżegnan i poświęcon« (1): Rácż poſwięćić Pánie ty ręce/ przes te pomázánie y náſze pożegnánie/ iż cokolwiek będą żegnáć/ było przeżegnáno/ y cokolwiek będą poſwięcáć/ było poſwięcono KrowObr 124.

W przen (1): [Chrystus wstępując w niebo ubłogosławił wszystek świat] áby ſpráwy iego ſwięte/ ktore ſie działy około zbáwienia náſzego/ były nád námi przez iego błogoſłáwieńſtwo przeżegnáne RejPos 134v.

a. O pokarmach (4): SkarŻyw 354; w ſtárodawnych Kośćielnych Hiſtoryách/ przykłády niezlicżone práwie/ tákowego błogoſłáwienia y żegnánia chlebá/ winá/ oleiu/ świec/ wody/ ſoli/ y inſzych rzecży náyduiemy: ták że niektorzy przeżegnánym chlebem chorob zbywáli LatHar 57.

Wyrażenia: »przeżegnany krzyżem« (1): Potym S. Chryzoſtom wodą przeżegnáną krzyżem S. chorego polał y od przypádáiącey śmierći wybáwił. SkarŻyw 86.

»ręką przeżegnany« (1): Miał ten obycżay [św. Romuald]: gdy bráćią gdzie ná poſługę Boſką poſyłał/ żegnáiąc ie dawał im chleb/ ábo iábłko/ ábo cokolwiek ſwoią ręką przeżegnánego. SkarŻyw 575.

Synonimy: poświęcony, pożegnany, ubłogosławiony.

Cf POŻEGNAĆ