« Poprzednie hasło: PRZYBIERANIE | Następne hasło: PRZYBIEŻENIE » |
PRZYBIEŻEĆ (134) vb pf
Oba e jasne.
inf | przybieżeć |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | przybieżelichmy, przybieżelismy | |
2 | f | -ś przybieżała | m an | |
3 | m | przybieżåł, jest przybieżåł | m pers | przybieżeli |
f | przybieżała | m an | ||
n | przybieżało | subst | przybieżeli |
plusq | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
3 | m | był przybieżåł | m pers | |
n | subst | były przybieżały |
imperativus | ||
---|---|---|
sg | ||
2 | przybi(e)ż | |
3 | niech przybieży |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | m pers | bysmy przybieżeli | |
2 | m | byś przybieżåł | m pers | |
3 | m | by przybieżåł | m pers | by przybieżeli |
inf przybieżeć (2). ◊ fut 2 sg przybieżysz (1). ◊ 3 sg przybieży (19). ◊ 1 pl przybieżymy (1). ◊ praet 2 sg f -ś przybieżała (1). ◊ 3 sg m przybieżåł (56), jest przybieżåł (1); przybieżåł : jest przybieżåł BierEz (8:1). f przybieżała (9). n przybieżało (2). ◊ 1 pl m pers przybieżelichmy (1) BudBib, przybieżelismy (1) SkarJedn. ◊ 3 pl m pers przybieżeli (10). subst przybieżeli (1) [cum N pl: kuropatwy i sierszenie] BierEz. ◊ plusq 3 sg m był przybieżåł (1). ◊ 3 pl subst były przybieżały (1). ◊ imp 2 sg przybi(e)ż (1). ◊ 3 sg niech przybieży (1). ◊ con 2 sg m byś przybieżåł (1). ◊ 3 sg m by przybieżåł (1). ◊ 1 pl m pers bysmy przybieżeli (1). ◊ 3 pl m pers by przybieżeli (1). ◊ part praet act przybieżåwszy (21).
Sł stp notuje, Cn s.v. przychodzę do kogo, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. przybiedz.
- Szybko się poruszając przybyć
(134)
- a. Po ziemi, zwłaszcza biegnąc
(131)
- Przen
(8)
- a) W antropomorfizowanym opisie gry w szachy (1)
- b) O wiadomościach (2)
- α. Przybyć do mety w zawodach (4)
- Przen
(8)
- b. Wodą: przypłynąć (2)
- c. W powietrzu: przylecieć (1)
- a. Po ziemi, zwłaszcza biegnąc
(131)
przybieżeć do kogo, do czego (30): Páſterz do iámy przybieżał/ Wilká w ćiáſney dźiurze záſtał BierEz Q4v, Ev, Q4v; RejRozm 403; wthymze do nych wgiſdbye ſzyedzaczich przibyezall kath ſczelyadzia myeyſka LibMal 1554/194; RejFig Cc4v, Dd8, Eev; LIs Chártom vciekáiąc/ do chłopá przybieżał RejZwierz 121v; A gdy ieſzcze z nimi mowił [Elizeusz ze sługami]/ otho poſeł przybieżał do niego BibRadz 4.Reg 6/33; BielKron 308; [sługa] powiedział panu/ iż páni miáłá ſyná/ Y záraz pan [...] przybieżał z rádoſcią do pániey GórnDworz R7; RejZwierc 81, 200v; á gdyby tę zgodę obacżyli Grekowie/ Słowacy/ y inni Krześćijáńſkiego Narodu Ludźie/ [...] dobrzeby ktemv pomogli we śrzodku Turkow będąc pobiwſzy ſwe goſpodarze do ſwoich przybieżeli BielSpr 59; BudBib Dan 13/39; O iáko ſię [św. Piotr] by ze ſnu porwał/ y przybieżał do grobu/ y ſzukał/ [...] ná Páná ſwego wołáiąc SkarŻyw 599, 52, 107, 113, 227, 391, 571, 576; StryjKron 662; KmitaSpit B2v; WujNT Act 21/32. Cf »przybieżeć z nowiną«, »przybieżeć na pomoc«.
przybieżeć od kogo (1): Zyd vcżynił ták/ ziednał mu [dziecięciu] żydowkę mámkę/ s ktorą ſie zmowił iż miáłá s krzykiem á s ſtráchem oycu y mácierzy przybieżawſzy od dzyecięciá powiedáć/ iákoby Anyoł iáſny przybieżał y wyiął ſerce z dzyecięciá BielKron 165.
przybieżeć k(u) komu, k czemu (14): Aże iutro wſzyſcy oni/ Ktorzy nie byli w puſzcżeni: Skoro Xántuſá vźrzeli/ Wnet ku niemu przybieżeli. BierEz E2v; Wilk vźrzawſzy oſłá chromego/ Po łące śię páſącego: Prędko k niemu ieſt przybieżał BierEz L2v, C3, G4v, H2v, M4v; OpecŻyw 70v; A gdy ták ony ſłużebnice wyſzły/ powſtáli oni ſtárſzy/ á przybiezawſzy ku niey [Zuzannie]/ rzekli/ [...] BibRadz Dan 13/19, Tob 11/9; Mącz 74a; Tedy lew przybieżawſzy ku nim [Eustachiuszowi i jego rodzinie] nákłonił głowę przed nimi iákoby ſie im kłániáiąc HistRzym 132v; BudBib Tob 11/9, Dan 13/19; iáko Anioł powiedźiał/ gdy go Márye pytáły/ ktore k grobu były przybieżáły. ArtKanc F15v.
przybieżeć na kogo [= we wrogich zamiarach] (1): Ieſzcże y trzeći raz tákże przybieżeli nań [na Abramiusza]/ y vkołátáli go/ włocżąc po mieśćie z wielkim gniewem y furyą. SkarŻyw [236].
przybieżeć na co (2): Y było gdy vſłyſzał Lában imię Iáákobá ſyná ſioſtry ſwey/ przybieżał ná ſpotkánie iego BudBib Gen 29/13. Cf »przybieżeć na pomoc«.
przybieżeć dokąd (13): Gdy to Celnicy ſłyſzeli/ Támo ná targ brzybieżeli [!] BierEz B3; MiechGlab 4, 57; RejJóz F8v; Przybieżał potym w miáſto/ poſeł zetrwożony RejZwierz 47; Pothym Wáłáſki [...] vćiekł z Wáłach/ przybieżał ná zamek Węgierſki w Sędomierſkiey ziemi BielKron 424, 420; Occurrit ex adverso instructa acies Vſzikowány huff przibieżał przećywko. Mącz 74d; HistHel C2v; Ale Arſeniuſz o tym ſłyſząc: vżaliwſzy ſię krzywdy dobrodzieiá ſwego: táiemnie do Tyru/ chcąc go ocżyśćić/ przybieżał. SkarŻyw 390; ArtKanc F3; KmitaSpit C3v. Cf »przybieżeć skokiem«.
przybieżeć skąd (5): Bo Timálphes pácholę z niebá przybieżáło/ A od Merkuryuſzá pilnie mie żądáło. RejWiz 147; RejFig A4; á gdy przybieżyſz z zawodu/ day mu [koniowi] śiáná zmaczawſzy w wodźie SienLek 190; RejZwierc 90; Z puſzcż dálekich przybieżał Lew weſoło ſrogi SapEpit A3v.
przybieżeć którędy (1): Tám gdy cżeladz domowa vsłyſzáłá ono wołánie w ſádu/ przybieżeli pobocżną fortką chcąc widzieć co by ſię iey [Zuzannie] przydáło. BudBib Dan 13/26.
cum inf (1): Páni wznieſie podołek/ a Iáſtrząb wnet z grzędy/ Popadł/ mnimał by Kokoſz/ iuż dáley nie kędy. Pop przybieży rátowáć RejFig Dd2v.
Ze zdaniem celowym [aby, iżby] (4): Ano był klucżnik przybieżał/ Iżby karmie k ſtołu pobrał. BierEz M3v, A3v; á przethoż przybieżał ſyn ku oycu áby go rátował. BibRadz Tob 11/9; BudBib Tob 11/9.
Ze zdaniem referującym wypowiedź (1): Interim przibyezal myſtrzs ze czlowyeka przed zanthuzem kthoſz zabill. LibMal 1554/194.
Z przytoczeniem wypowiedzi (2): RejZwierz 44v; A krzyknęli [bracia] przelęknieni: Pánie zmiłuy ſię. Y wołáli długo zboiázni. Aſz ſtárſzy przybieży/ Co ſię dzieie? SkarŻyw 184.
»przybieżeć z nowiną [do kogo]« (2): RejPos 276; Poſeł prędki z nowiną do ćiebie przybieżał KochJez Bv.
»przybieżeć [do kogo] na pomoc« (1): Widząc tho Mácedonowie ſmęćili ſie á w tym chcieli poſlać Maloagrá do krolá Alexandrá aby przibieżał do nich ná pomoc [in eorum subsidium perveniret] HistAl B8.
»przybieżeć prętko, z prętkością, rychło« [szyk zmienny] (2:2:1): Ośieł potym Páná vźrzał/ K niemu bárzo rychło przybieżał BierEz M4v; A gdy [Attyla] ku Rawennie przyciągnął, przybieżał tam pręthko [advolavit] Papież Rzymſki Lew imieniem MiechGlab 57; BielKron 312v; Ad me accurrit, Przibieżał ku mnie s prętkością. Mącz 74a; SkarŻyw 52.
»przybieżeć skokiem« [w tym: dokąd (1)] [szyk zmienny] (2): GliczKsiąż Iv; Ale gdy ſie dowiedzyał [chan zawołcki] iż go kazał Turecki Carz poimáć á ſobie poſłáć/ z oſkárżenia [chana] Przekopſkiego/ ſkokiem záſię do Kijowá przybieżał. BielKron 402.
»ku kresu przybieżeć« = zrealizować cel (1): My żeſmy ſie vcżyli/ á cżás ná náukách nyemáły náłożyli y ſtrawili/ nye dla cżego inſſego tho wnas było/ yedno ábyſmy wżdam ku yákiemu kreſowi przybyeżeli GliczKsiąż Ov.
Z przytoczeniem (1): A tego záſię [księdza, tj. gońca, zabił] przybieżawſzy drugi/ A ty ſna biyeſz/ pſie/ Krolewſkie ſługi? KochSz B3.
przybieżeć do czego (1): Tám ſkoro do namiotow złá wieść przybieżáłá KmitaSpit B3.
przybieżeć do czego (2): [Leszko Wtóry] Wybrány zá Xiążę roku 780. gdy napierwey do ſłupá przybieżał/ ná ktorym byłá czapká Xiążęca położoná. KlonKr B. Cf Zwrot.
Synonimy: a. przybyć; b. nadpłynąć, przypławić się, przypłynąć; c. przylecieć.
Formacje współrdzenne cf BIEŻEĆ.
Cf PRZYBIEC, PRZYBIEŻENIE
ALKa