[zaloguj się]

PRZYBIEŻEĆ (134) vb pf

Oba e jasne.

Fleksja
inf przybieżeć
praet
sg pl
1 m m pers przybieżelichmy, przybieżelismy
2 f -ś przybieżała m an
3 m przybieżåł, jest przybieżåł m pers przybieżeli
f przybieżała m an
n przybieżało subst przybieżeli
plusq
sg pl
3 m był przybieżåł m pers
n subst były przybieżały
imperativus
sg
2 przybi(e)ż
3 niech przybieży
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy przybieżeli
2 m byś przybieżåł m pers
3 m by przybieżåł m pers by przybieżeli

inf przybieżeć (2).fut 2 sg przybieżysz (1).3 sg przybieży (19).1 pl przybieżymy (1).praet 2 sg f -ś przybieżała (1).3 sg m przybieżåł (56), jest przybieżåł (1); przybieżåł : jest przybieżåł BierEz (8:1). f przybieżała (9). n przybieżało (2).1 pl m pers przybieżelichmy (1) BudBib, przybieżelismy (1) SkarJedn.3 pl m pers przybieżeli (10). subst przybieżeli (1) [cum N pl: kuropatwy i sierszenie] BierEz.plusq 3 sg m był przybieżåł (1).3 pl subst były przybieżały (1).imp 2 sg przybi(e)ż (1).3 sg niech przybieży (1).con 2 sg m byś przybieżåł (1).3 sg m by przybieżåł (1).1 pl m pers bysmy przybieżeli (1).3 pl m pers by przybieżeli (1).part praet act przybieżåwszy (21).

stp notuje, Cn s.v. przychodzę do kogo, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w. s.v. przybiedz.

Szybko się poruszając przybyć; pervenire Miech, HistAl, Modrz; advolare Miech, Mącz, Cn; accurrere PolAnt, Mącz, Vulg; currere Vulg, PolAnt; decurrere, procurrere, venire Vulg; advenire, cursare, descendere, insilire PolAnt; occurrere Mącz; devolare Cn (134):
a. Po ziemi, zwłaszcza biegnąc (131): Owaćiem poſeł przybieżał: Kwápiąc ſie z liſtem Krolewſkim BierEz F, H4v, I3v, K3, Mv, M4v; OpecŻyw 136v; RejRozpr A3, C4; RejJóz F8; RejKup c2; Gdy Darius then liſt cżedł przybieżał drugi poſeł mowiąc iż [...] HistAl C7; GliczKsiąż Iv; I gdy też ći prorokowáli w oboźie/ przybieżáło pácholę/ y powiedziáło Moizeſſowi/ mowiąc: [...] Leop Num 11/27, Mar 10/17; RejFig A8; RejZwierz 47v; BibRadz Act 23/16; BielKron 97v, 165; Alicui antevertere, Vciec kogo/ pirwey przibieżeć. Mącz 488c, 505d; HistRzym 129, 131; Ktho naprzod bieży ſromotá iż názad przybieży. RejZwierc 130 marg, 125, 168, Aaa4v; BudNT Mar 5/6, Luc 15/20; Przybieżeliſmy wnet y nálezliſmy vmárłego. SkarJedn 293; KochOdpr C4; SkarŻyw 212, 226, 334, 496, 519, 560; Iuż tedy teraz oto ten tyran [tj. Turcy] przybieży/ y nád námi iuż martwémi mśćić ſie krwie przodków ſwoich będźie OrzJan 98; WujNT Mar 5/6, 9/15[14], 15/36, Luc 15/20, Act 23/16; [WujPosŚw 1584 147 (Linde s.v. przybiedz)].

przybieżeć do kogo, do czego (30): Páſterz do iámy przybieżał/ Wilká w ćiáſney dźiurze záſtał BierEz Q4v, Ev, Q4v; RejRozm 403; wthymze do nych wgiſdbye ſzyedzaczich przibyezall kath ſczelyadzia myeyſka LibMal 1554/194; RejFig Cc4v, Dd8, Eev; LIs Chártom vciekáiąc/ do chłopá przybieżał RejZwierz 121v; A gdy ieſzcze z nimi mowił [Elizeusz ze sługami]/ otho poſeł przybieżał do niego BibRadz 4.Reg 6/33; BielKron 308; [sługa] powiedział panu/ iż páni miáłá ſyná/ Y záraz pan [...] przybieżał z rádoſcią do pániey GórnDworz R7; RejZwierc 81, 200v; á gdyby tę zgodę obacżyli Grekowie/ Słowacy/ y inni Krześćijáńſkiego Narodu Ludźie/ [...] dobrzeby ktemv pomogli we śrzodku Turkow będąc pobiwſzy ſwe goſpodarze do ſwoich przybieżeli BielSpr 59; BudBib Dan 13/39; O iáko ſię [św. Piotr] by ze ſnu porwał/ y przybieżał do grobu/ y ſzukał/ [...] ná Páná ſwego wołáiąc SkarŻyw 599, 52, 107, 113, 227, 391, 571, 576; StryjKron 662; KmitaSpit B2v; WujNT Act 21/32. Cf »przybieżeć z nowiną«, »przybieżeć na pomoc«.

przybieżeć od kogo (1): Zyd vcżynił ták/ ziednał mu [dziecięciu] żydowkę mámkę/ s ktorą ſie zmowił iż miáłá s krzykiem á s ſtráchem oycu y mácierzy przybieżawſzy od dzyecięciá powiedáć/ iákoby Anyoł iáſny przybieżał y wyiął ſerce z dzyecięciá BielKron 165.

przybieżeć k(u) komu, k czemu (14): Aże iutro wſzyſcy oni/ Ktorzy nie byli w puſzcżeni: Skoro Xántuſá vźrzeli/ Wnet ku niemu przybieżeli. BierEz E2v; Wilk vźrzawſzy oſłá chromego/ Po łące śię páſącego: Prędko k niemu ieſt przybieżał BierEz L2v, C3, G4v, H2v, M4v; OpecŻyw 70v; A gdy ták ony ſłużebnice wyſzły/ powſtáli oni ſtárſzy/ á przybiezawſzy ku niey [Zuzannie]/ rzekli/ [...] BibRadz Dan 13/19, Tob 11/9; Mącz 74a; Tedy lew przybieżawſzy ku nim [Eustachiuszowi i jego rodzinie] nákłonił głowę przed nimi iákoby ſie im kłániáiąc HistRzym 132v; BudBib Tob 11/9, Dan 13/19; iáko Anioł powiedźiał/ gdy go Márye pytáły/ ktore k grobu były przybieżáły. ArtKanc F15v.

przybieżeć na kogo [= we wrogich zamiarach] (1): Ieſzcże y trzeći raz tákże przybieżeli nań [na Abramiusza]/ y vkołátáli go/ włocżąc po mieśćie z wielkim gniewem y furyą. SkarŻyw [236].

przybieżeć na co (2): Y było gdy vſłyſzał Lában imię Iáákobá ſyná ſioſtry ſwey/ przybieżał ná ſpotkánie iego BudBib Gen 29/13. Cf »przybieżeć na pomoc«.

przybieżeć dokąd (13): Gdy to Celnicy ſłyſzeli/ Támo ná targ brzybieżeli [!] BierEz B3; MiechGlab 4, 57; RejJóz F8v; Przybieżał potym w miáſto/ poſeł zetrwożony RejZwierz 47; Pothym Wáłáſki [...] vćiekł z Wáłach/ przybieżał ná zamek Węgierſki w Sędomierſkiey ziemi BielKron 424, 420; Occurrit ex adverso instructa acies Vſzikowány huff przibieżał przećywko. Mącz 74d; HistHel C2v; Ale Arſeniuſz o tym ſłyſząc: vżaliwſzy ſię krzywdy dobrodzieiá ſwego: táiemnie do Tyru/ chcąc go ocżyśćić/ przybieżał. SkarŻyw 390; ArtKanc F3; KmitaSpit C3v. Cf »przybieżeć skokiem«.

przybieżeć skąd (5): Bo Timálphes pácholę z niebá przybieżáło/ A od Merkuryuſzá pilnie mie żądáło. RejWiz 147; RejFig A4; á gdy przybieżyſz z zawodu/ day mu [koniowi] śiáná zmaczawſzy w wodźie SienLek 190; RejZwierc 90; Z puſzcż dálekich przybieżał Lew weſoło ſrogi SapEpit A3v.

przybieżeć którędy (1): Tám gdy cżeladz domowa vsłyſzáłá ono wołánie w ſádu/ przybieżeli pobocżną fortką chcąc widzieć co by ſię iey [Zuzannie] przydáło. BudBib Dan 13/26.

cum inf (1): Páni wznieſie podołek/ a Iáſtrząb wnet z grzędy/ Popadł/ mnimał by Kokoſz/ iuż dáley nie kędy. Pop przybieży rátowáć RejFig Dd2v.

Ze zdaniem celowym [aby, iżby] (4): Ano był klucżnik przybieżał/ Iżby karmie k ſtołu pobrał. BierEz M3v, A3v; á przethoż przybieżał ſyn ku oycu áby go rátował. BibRadz Tob 11/9; BudBib Tob 11/9.

Ze zdaniem referującym wypowiedź (1): Interim przibyezal myſtrzs ze czlowyeka przed zanthuzem kthoſz zabill. LibMal 1554/194.

Z przytoczeniem wypowiedzi (2): RejZwierz 44v; A krzyknęli [bracia] przelęknieni: Pánie zmiłuy ſię. Y wołáli długo zboiázni. Aſz ſtárſzy przybieży/ Co ſię dzieie? SkarŻyw 184.

Zwroty: »przybieżeć na koniu (a. koniku)« (2): Błázen w ten cżás przybieży/ ná kęſym Koniku RejFig Dd8; BielKron 308.

»przybieżeć z nowiną [do kogo]« (2): RejPos 276; Poſeł prędki z nowiną do ćiebie przybieżał KochJez Bv.

»przybieżeć [do kogo] na pomoc« (1): Widząc tho Mácedonowie ſmęćili ſie á w tym chcieli poſlać Maloagrá do krolá Alexandrá aby przibieżał do nich ná pomoc [in eorum subsidium perveniret] HistAl B8.

»przybieżeć prętko, z prętkością, rychło« [szyk zmienny] (2:2:1): Ośieł potym Páná vźrzał/ K niemu bárzo rychło przybieżał BierEz M4v; A gdy [Attyla] ku Rawennie przyciągnął, przybieżał tam pręthko [advolavit] Papież Rzymſki Lew imieniem MiechGlab 57; BielKron 312v; Ad me accurrit, Przibieżał ku mnie s prętkością. Mącz 74a; SkarŻyw 52.

»przybieżeć skokiem« [w tym: dokąd (1)] [szyk zmienny] (2): GliczKsiąż Iv; Ale gdy ſie dowiedzyał [chan zawołcki] iż go kazał Turecki Carz poimáć á ſobie poſłáć/ z oſkárżenia [chana] Przekopſkiego/ ſkokiem záſię do Kijowá przybieżał. BielKron 402.

Przen (8): Ták żywot náſz vſtáwicżnie we dnie y w nocy do śmierći bieży/ áż przybieży/ ták iż co minie godźiná/ to iuż godźiną bliżſzy śmierći. WysKaz 45.
Zwroty: »przybieżeć do kresu« = zakończyć życie [szyk zmienny] (3): ktory [kąkol] [...] gdy przybieżymy do tego kreſu/ do ktorego wſzyſcy rádzi nierádzi bieżeć muśimy ma być ze pſzenice wybran á ogniem popalon. RejZwierc 130v, 130 [2 r.].

»ku kresu przybieżeć« = zrealizować cel (1): My żeſmy ſie vcżyli/ á cżás ná náukách nyemáły náłożyli y ſtrawili/ nye dla cżego inſſego tho wnas było/ yedno ábyſmy wżdam ku yákiemu kreſowi przybyeżeli GliczKsiąż Ov.

a) W antropomorfizowanym opisie gry w szachy (1):

Z przytoczeniem (1): A tego záſię [księdza, tj. gońca, zabił] przybieżawſzy drugi/ A ty ſna biyeſz/ pſie/ Krolewſkie ſługi? KochSz B3.

b) O wiadomościach (2): Co godziná nowa rzecż przybieży BielKom F8.

przybieżeć do czego (1): Tám ſkoro do namiotow złá wieść przybieżáłá KmitaSpit B3.

α. Przybyć do mety w zawodach (4): Y v zawodu kto nie może być pirwſzym/ wiele ma przed trzeciem/ gdy wtorym przybieży. GórnDworz I3; A cżiy koń napirwey przybieży/ ten bierze pirwſzy klenot RejZwierc 129v.

przybieżeć do czego (2): [Leszko Wtóry] Wybrány zá Xiążę roku 780. gdy napierwey do ſłupá przybieżał/ ná ktorym byłá czapká Xiążęca położoná. KlonKr B. Cf Zwrot.

Zwrot: »do kresu przybieżeć« (1): Y koniowi ná zawodzie gdy mu wolno wędzidłá puſzcżą/ á iż ſie wyśili/ tedy cżáſem ledwe kłuſem do kreſu przybieży. RejZwierc 54.
b. Wodą: przypłynąć (2): A gdy przybieżeli żeglarze/ poznał [Arion] ſwe rzecży v nich/ dał ie poimáć BielKron 102v; Sárkáwſką kępę iedno ćicho przybieſz/ Ná mieyſcu zdybieſz. KlonFlis G3.
c. W powietrzu: przylecieć [ku komu] (1): Kuropátwy y śierſzenie/ Gdy mieli wielkie prágnienie: Ku oracżowi przybieżeli/ Wody od niego pić chćieli. BierEz L4v.

Synonimy: a. przybyć; b. nadpłynąć, przypławić się, przypłynąć; c. przylecieć.

Formacje współrdzenne cf BIEŻEĆ.

Cf PRZYBIEC, PRZYBIEŻENIE

ALKa