[zaloguj się]
[pdf]

PRZYBIJAĆ (21) vb impf

a jasne.

Fleksja
inf przybijać
indicativus
praes
sg pl
1 przybijåm
3 przybijå przybijają
praet
pl
3 m pers przybijali
imperativus
sg
2 przybijåj
conditionalis
sg pl
2 m byś przybijåł m pers
3 m by przybijåł m pers by przybijali
impersonalis
praet przybijåno
participia
part praes act przybijając

inf przybijać (2). ◊ praes 1 sg przybijåm (7). ◊ 3 sg przybijå (2). ◊ 3 pl przybijają (2). ◊ praet 3 pl m pers przybijali (1). ◊ imp 2 sg przybijåj (2). ◊ con 2 sg m byś przybijåł (1). ◊ 3 sg m by przybijåł (1). ◊ 3 pl m pers by przybijali (1). ◊ impers praet przybijåno (1). ◊ part praes act przybijając (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Przymocowywać, przytwierdzać, zwłaszcza gwoździami; figere BartBydg, Cn; suffigere Mącz, Calep; affigere Calep, Cn; appingere, infigere Mącz; offigere Cn [w tym: co (11)] (17): BartBydg 221; Mącz 126d, 127a, 275d; Tákże téż tym ſpoſobem przybijay ſztuki deſzczek/ iáko y v ſpodniégo [piętra, tj. progu w stawie]. Strum K2; Affigo – Przihafftiwąm, prziwieſząm, przibyam. Calep 39b, 1026a; CiekPotr 4.

przybijać do czego (1): Gozdzie teſz one [z krzyża św.] Konſtantyn ták vcżćił: iednym głowę ſwoię okraśił y obronił/ do przełbice go ſwoiey przybijáiąc SkarŻyw 397.

Zwrot: »przybijać gwoźdźmi« (1): przybijayże óno piętro mocno gwoźdźmi żeláznymi Strum M3.
Przen (4):

przybijać do czego (2): By więc ćwiecżki przybijał do rozumu ſłowá/ Tedy ſnádnie odpádną gdy ſzáleie głowá. RejWiz 68; Boiaźń o przyſzłey śmierći/ vmyſł cżłowiecży koniecżnie zátrwożyć muśi/ á iáko góźdź przebiiáiący ćiáło/ wſzyſtkie pobudki pychy/ do drzewá krzyżowego przybiia. WysKaz 46.

przybijać na co komu (1): Náſzy Miniſtrowie ty Prywileie y ty Káptury ná czoło przybijáią wáſzemu Papieſtwu OrzRozm F4v.

przybijać czym (2): Cf Przysłowie.

Przysłowie: RejWiz 68; Nic mądra mowá gdzye ſzalona głowá/ Byś więc y ćwiecżki tám przybijał ſłowá. RejZwierc 214v.
a. Publikować przybijając w widocznych miejscach; proponere, publicare Mącz (3):

przybijać do czego (1): Ze práwo vchwaliwſzy, przybiiano ié więc Ná tablicách miedźiánych do śćiány. CiekPotr 78.

przybijać na co (1): Proscribo aliquid per scripturam, venale propono et publico, Oznaymuyę piſmem/ żemi yeſt nieco przedáynego przibiyam cedułkę ná dóm/ oznaymuyąc że yeſt przedáyny. Mącz 375c.

przybijać na czym (1): Abowiem był ten zwyczay miedzy proroki [...] iż kroćiuchno zbieráłi kazánia ſwoie/ á przybiiali ie na drzwiach Koſćielnych/ iżby ták ich náuká y proroctwo táyne nie było. BibRadz I 353v.

2. [Uderzać, bić:
Zwrot: »kijmi przybijać«: kazał [cesarz] nábić gozdi [!] oſtrych w ziemię/ gęſtych á náſtopie wyſokich/ y ná wznák S. Klemenſa położyć/ á zwierzchu kiymi przybijáć [...] roſkázował. SkarŻyw 146.]
3. Wtórować grą na bębnie (3): By k temu bębennicy Polſzcży przybijáli/ Potrzebną by muzykę nam ná wſzem dawáli. RejZwierc 120.
Zwrot: »w bęben przybijać« (1): Skokiem taniec naſnádnieyſzy/ A tym ieſcze pochodnieyſzy/ Kiedy w bęben przybijáią/ Sámy nogi práwie drgáią. KochSob 57.
Przen (1):
Zwrot: »przybijać na bębenku« = wtórować komuś, popierać kogoś (1): Tym trzem [Augustynowi, Tertulianowi i Dionizjusowi] ſkrzypiącym: przybija też I.M. X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ ná bębenku CzechEp 255.
4. [Ugniatać ziemię: ná ktorym mieścu cżáſow námienionych ma być náſadzono albo náłożono tarnie z korzenim źiemiam obſypuiąc y przybijáiąc dobrze Cresc 1571 21.

przybijać czym: támże brzegi nápráwić y zrownáć iáko máią być/ przybijáiąc rydlem iáko pierwey było Cresc 1571 143.]

5. Odciskać, wytłaczać, cechować (1):
Zwrot: »przybijać cechę« (1): Tudiculo, Przibiyam/ przipalam cechę. Mącz 467d.

Synonimy: 2. chłostać, chłościć, chwostać, siec, tłuc, uderzać; 5. cechować, oznaczać, piątnować.

Formacje współrdzenne cf BIĆ.

Cf PRZYBIJANIE, PRZYBIJANY

ALKa