[zaloguj się]
[pdf]

RZEP (8) sb m

-ṕ Mącz (2), -p (1) Mymer1.

e jasne.

Fleksja
sg
N rzeṕ
G rzepiu
A rze(p)
L rzepiu

sg N rzeṕ (8). ◊ [G rzepiu. ◊ A rze(p). ◊ L rzepiu.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. bot. Arctium lappa L. (Rost); łopian większy, łopuch, roślina dwuletnia z rodziny złożonych (Compositae) o dużych, sercowatookrągłych liściach i kwiatostanach w postaci kulistych koszyczków z haczykowato zagiętymi na szczycie łuskami okrywy; mięsisty korzeń używany w lecznictwie; lappa Murm, Vulg, Mącz, Cn (5): Lappa, Klet Rzep álbo łopyan. Murm 115; Bulapathum, Łopián/ Herba quae etiam dicitur Lapa maior, Nam Lapa minor, Rzeṕ Mącz 27d, 12a.
Szereg: »rzep i oset« (1): A będą wytrácone wyſokośći báłwáńſkie/ grzech Izráelſki: Rzep y oſet [lappa et tribulus] wyrośćie ná ich ołtarzoch Leop Os 10/8.
a. coll. (1): Egipt ie [Izraelitów] zbierze w kupę/ á Memffis ie pogrzebie. Pożądliwe ſrebro ich pokrzywá odziedzicży/ Rzep w przybytkach ich. Leop Os 9/6; [Szcżygłow doſtánieſz połámi rozmáitymi/ potrzaſkiem/ v wody/ y ná rzepiu ledágdzie/ y lepem/ ále rzadko CygMyśl H2].
2. [bot. Xanthium strumarium L.; rzepień pospolity, gatunek jednorocznej rośliny z rodziny astrowatych (Astraceae); występuje niemal na całym świecie, używany jako surowiec zielarski: W Rzepiu ieſt kwiát nieznákomity/ wnątrz táiemné naśienié w ſobie rodźi UrzędowHerb 183a.
Zestawienie: »rzep śrzedni, świni« = lappa minor, xanthium Cn [szyk zmienny]: Weźmi liśćia Dębowego 4 vncye/ Ciemiężyku poł funtá/ Bobku 5 vncij/ Głowek z świniego rzepiu/ y Fiołkowego náśienia po funćie. SienHerb 550a; Rzeṕ świni/ Xanthium, Lappa minor. Betlerleüſz Igelkletten SienHerb L2#v, E2#v; LAPPA MINOR, XANtion [...]. Rzeṕ śrzedni. UrzędowHerb 182b.]
3. bot. Carduus L.; oset, roślina dwuletnia z rodziny astrowatych (Astraceae) o sztywnych, pokrytych kolcami łodygach; carduus Mymer1, BartBydg (2): Carduus. Distel. Rżep. Mymer1 17v; BartBydg 23.
[Szereg: »głog albo rzep«: Głog álbo Rzep Libáńſki [Carduus Libani] poſláł do Cedru co wſzſſego ná gorze Libanie [...]. Przyſſly potym zwierzętá leśne/ ktore ſą na Libanie/ y potłocżyły nogámi on rzep [carduum]. Leop 4.Reg 14/9 (Linde).]
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Glis, carduus, lappa, rzep BartBydg 65b.

Synonimy: 1. łopian; 3. oset.

Cf RZEPIK

DDJ