[zaloguj się]
[pdf]

PRZYCZYTAĆ (313) vb impf i pf

impf (199), pf (88), impf a. pf (26); impf [w tym: praes (159), fut złożone (1), imp (5), con (1), part praes act (33)] RejJóz (3), RejRozm (2), KromRozm I, KromRozm III (3), GliczKsiąż, KrowObr A4v, B2, B2v, RejWiz 7v, 53v, Leop, RejZwierz, BibRadz Iob 29 arg, Prov 27/14, II 93b marg, 2.Cor 5/19, BielKron 23v, 173, 198, Prot, RejAp 58v, 61v, 91v, 111v, GórnDworz T2, Dd5, Ll7, RejPos 85v, 164v, 213, 234v, 310v (8), RejZwierc 119, 139, 139v, 204v, WujJud 76v, 126v [2 r.], 180v, WujJudConf (2), BudNT, CzechRozm 6v, 7 [2 r.], 7v, 8v, 10 (52), ModrzBaz 21, SkarJedn ktv, 27, 34, 102, 113, SkarŻyw 15, 196, 201 [2 r.], 305, 391, 538, CzechEp *2v, 37, 49 [2 r.], 63, 72 (60), NiemObr 26, 55, 67, 92, 105, 107, 170, ArtKanc K, ActReg 167, 184, WujNT 334, 551, 2.Cor 5/18, s. 655, Yyyyy, PowodPr (2), SkarKaz 279a, 515b, 579b, CzahTr, SkarKazSej, KlonWor; pf [w tym: inf (24), praet (34), fut (3), imp (4), con (15), impers (8)] MurzHist (3), MurzNT (2), DiarDop, LubPs L4v, GroicPorz, KrowObr A4, BibRadz *4v, Gen 15/6, I 73d marg, BielKron [332<sup>3</sup>], KwiatKsiąż, SarnUzn (4), RejAp 99, GórnDworz Ee6, RejPos 234v, 307, RejZwierc 192v, CzechRozm 30 [2 r.], 35v, 36, 36v, 51v (17), ModrzBaz 57, SkarJedn 23, 48, 73, 102, 112, 117, 139, SkarŻyw 21, 179, 189, 243, 250, 336, 372, StryjKron (2), CzechEp 21, 165, 170, 176, 181 [2 r.] (16), NiemObr 105, 137, ReszList, ArtKanc N8, ActReg 81, KochPij, LatHar, WujNT Act 7/60, s. 425, Rom 4/23, Phil 18, SkarKaz 43a, 82b, 420a, CiekPotr.

a jasne.

Fleksja
inf przyczytać
praet
sg pl
1 m -(e)m przyczytåł m pers
3 m przyczytåł m pers przyczytali
fut
sg pl
3 m będzie przyczytåł m pers będą przyczytać
imperativus
sg pl
1 przyczytåjmy
2 przyczytåj
3 niechåj przyczytå
conditionalis
sg pl
2 m byś przyczytåł m pers byście przyczytali
3 m by przyczytåł m pers by przyczytali
con praet
sg
3 m by był przyczytåł
impersonalis
praet przyczytåno, jest przyczytåno
con by przyczytåno
participia
part praes act przyczytając
inne formy
praes i fut sg 1 - przyczytåm; praes i fut sg 2 - przyczytåsz; praes i fut sg 3 - przyczytå; praes i fut pl 1 - przyczytåmy; praes i fut pl 2 - przyczytåcie; praes i fut pl 3 - przyczytają

inf przyczytać (50). ◊ praes i fut 1 sg przyczytåm (1). ◊ 2 sg przyczytåsz (7). ◊ 3 sg przyczytå (116). ◊ 1 pl przyczytåmy (2). ◊ 2 pl przyczytåcie (5). ◊ 3 pl przyczytają (31). ◊ fut [3 sg m będzie przyczytåł.] ◊ 3 pl m pers będą przyczytać (1). ◊ praet 1 sg m -(e)m przyczytåł (1). ◊ 3 sg m przyczytåł (23). ◊ 3 pl m pers przyczytali (10). ◊ imp 2 sg przyczytåj (6). ◊ 3 sg niechåj przyczytå (1). ◊ 1 pl przyczytåjmy (2). ◊ con 2 sg m byś przyczytåł (1). ◊ 3 sg m by przyczytåł (11). ◊ 2 pl m pers byście przyczytali (2). ◊ 3 pl m pers by przyczytali (1). ◊ con praet 3 sg m by był przyczytåł (1). ◊ impers praet przyczytåno (5), jest przyczytåno (1) WujNT. ◊ con by przyczytåno (2). ◊ part praes act przyczytając (33).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Wyrażać (wyrazić) o kimś a. o czymś swoje zdanie, zwłaszcza że jest jakiś, coś uczynił, coś mu przysługuje, przypis(yw)ać; imputare Vulg, JanStat, Cn; reputare Vulg, PolAnt; tribuere Modrz, Cn; statuere Vulg; adiudicare, affingere, arrogare, ascribere, assignare, assumere, attribuere, inscribere, referre, sumere Cn [w tym: co (235); komu (190), czemu (41) – w tym: czemu w a. (34)] (233): RejRozm 392; Bo hnet ſzatanowi ieli przypiſowac práwdę/ bogu fałſz/ [...] bógu [!] przyczytali zázdrość/ ſzatanowi ſzczérą przyiáśń/ bogu niechcieli być poſłuſzni ſzatana zaś vſłucháli MurzNT 31, 48v; Yákoż ſye to częſto przygadza/ iż wy mniſſy y kſyęża ledá o co/ [...] nąm ludźyom proſtym zgárdzenye koſcyołá/ á zátym ſnadź y kácyrſtwo przyczytaćye. KromRozm III Q4; GroicPorz B; KrowObr 1; IZ cie Pan Bog y ſtanem/ y vrodą/ y pocżćiwym bacżeniem/ obdárzyć racżył (cżegoć iście nie s pochlebſtwá/ áni przeto żemći ieſt práwym á vprzeymie życżliwym przyyacyelem/ przycżytam: [...]) przetoć thy Kſiąſzki przypiſuię RejZwierz A2; BibRadz *4v, Prov 27/14; Ian Reuchlin tego roku vmárł/ cżłowiek ſtáry vcżony/ [...] przycżytáią mu nieſmiertelność/ dla iego náuki. BielKron 198, [3322]v; KwiatKsiąż Q2; Prot A2; SarnUzn D6; GórnDworz Dd5; RejPos 85v, 342; RejZwierc 119; WujJud 180v; A iż rzecż przećiwną ſtánowią ludzie vcżeni: á z piſmá ś. coś ſie oto inſzego pokázuie: tedy przyſtoyniey ludziom omylność niż piſmu/ przycżytáć CzechRozm 152, 7, 36, 40, 51, 129 (11); Sławá twoiá/ Rádziwile/ niech ſię wzgorę bierze. Niechay ſię wſtydzi Heretyk/ z tey nagrody twoiey. A Rádziwiłom nie przycżyta obrony ſwoiey. SkarJedn ktv; Tákiego [zwierzchnika]/ ábo po wſzytkim świećie nie máſz áni było (co kto by śmiał rzec/ práwie by od rozumu odſzedł/ y śmierć á zgubę kośćiołowi Bożemu przycżytáć by muśiał) ábo ſam ieden ieſt Rzymſki Biſkup. SkarJedn 102, 23, 73, 112, 113; Vcżył ſię [św. Tomasz] pilno/ á w milcżeniu y ćichośći: ták iſz go towárzyſze iego/ gárdząc im/ niemem wołem zwáli: prze milcżenie y ſkromność iego/ tępy mu rozum przycżytáiąc. SkarŻyw 201; á kto ná ſpráwy żywotá iego [św. Piotra z Werony] pátrzał: obronę wiáry/ pſowanie kácerſtwá/ podzwignienie krzyżá Chryſtuſowego/ káżdy mu przycżytáć muśiał. SkarŻyw 372; PRzycżytáią niektorzy Heretycy/ ná pokryćie roſterkow ſwoich świętemu Bárnábie y Páwłowi niezgodę/ wtym/ iſz ſię ták rozſtáli. SkarŻyw 538; Eraſmus Stella y inſzych wiele zacnych y ſławnych ták ſtárego iáko niedawnego wieku Hiſtorikow/ wiele o Gotach ácz rozmáicie (gdy káżdy ſwemu narodowi ich dzielnośći chce przyczytáć) piſało. StryjKron 36; ktorych [cudów] zgołá nic Ian nie cżynił (choćiaż mu y ty X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ fol. 99. niewiem iáko przycżyta przećiw piſmu ś. CzechEp 305, 72, 83, 93, 194, 198 (15); Co mi też X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ iákieś przechwalánie przycżyta/ cżego ſię ſnadź od Iego Miłośći páná Woiewody Podolſkiego dowiedźiał/ iam [...] żadney rozmowy/ z pánem Woiewodą Podolſkim nie miał. NiemObr 67, 26, 92; ActReg 184; Nie żeby tu Piotr namniey w wierze zbłądził (iáko mu odſzczepieńcy przyczytáią) ále iż [...] WujNT 655, Ioann 7 arg; PowodPr 42; Ktoby ták był głupi/ áby Lutrowi/ Kálwinowi/ Beźie/ więcey rozumu y wiádomośći piſmá ś. y táiemnic ktore Duch ś. otwarza przyczytał/ á niżli im [ojcom Kościoła]? SkarKaz 43a, 82b; Bog ieſt bogáty, możny, y ſámemu tylko Możność trzebá przyczytáć CiekPotr 38; [[niewiasty śpiewały:] Poráźił Saul tyſiąc/ á Dawid dzieſięć thyſięcy. [...] Y rzekł [Saul]: Dawidowi przycżytáią dzieſięć tyſięcy/ á mnie tylko tyſiąc Leop 1.Reg 18/8 (Linde)].

przyczytać ku czemu (1): Wież że kazde ſtworżenie z pięknoſći obieraią A ku piękney vrodźie cznotę przycżytaią [tj. że to, co piękne, jest cnotliwe] RejJóz E5.

Z przysłówkiem ilościowym zastępującym dopełnienie bliższe (3): Synaczkowie mili/ słucháicie tychto słow moich/ [...] że byście wierze waſzyi tak wielé niéprzyczytali/ abyście iuſz dobrze czynic nie mieli MurzHist S2v; Onego też tytułu/ Vniuerſalis/ przijąć niechćiał S. Leo/ ktorym go vcżćili: nie iżby tákim nie był/ á więcey mu przycżytáli niſzli miał w vrzędzie ſwym SkarJedn 117; CzechEp 231.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (32); że, iż (16), aby, żeby ‘że jakoby’ (13), zaimek względny (10), jakoby (3)] (42): obawamy się tego, żeby nam bracia naszy nie przyczytali tego, żeśmy się sami niepilnie tego domawiali DiarDop 114; Ieſztze mi też Kxiądz Biſkup przytzyta/ ábym ia tą náuką ſwoią roſthyrki y niepokoie tzynił KrowObr B2, B2v; Dla tego Poetowie o nim [Deukalionie] wymyſlnie piſáli/ przycżytaiąc mu to/ iż on znowu narod ludzki w Grecyey odnowił. BielKron 23v; SarnUzn D6; Mamy w kſięgach iż Cimonowi to przycżytano/ iáko by go niemiał kufel mierzieć: á Scipioná wielkie ſpánie. GórnDworz Ee6; RejPos 183v, 213, 234v, 333; Krzywdę tedy cżynićie Pánu Bogu/ gdy mu to przycżytaćie/ iákobychmy zá pomocą iego Zakonu wypełnić niemogli. WujJud 76v, 148; CzechRozm 17v, 30 [2 r.], 31, 32v, 35v (11); SkarJedn 139; Wiedzą to dobrze drudzy/ iáko mię Wálenty Neotebel wyzywa: y iáko to co nigdy nie było przycżyta. CzechEp *2v, 21, 176, 193, 206, 216 (14); NiemObr 105, 170; ActReg 167; O záchowánié ábych nieſtał/ żaden mi tego przyczytáć nie może KochPij C3.

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia bliższego w zdaniu nadrzędnym (2): RejJóz E4v; Sergius gdy był Papieżem/ dopiro ſie nád vmárłym Formozem pomśćił/ kazał go z grobu wykopáć á ściąć/ [...] przycżytaiąc mu zdradzyectwo/ iż Niemce Ceſárze do Włoch przywiodł BielKron 173.

Z przytoczeniem (1): ięli/ wrzecży iákoby przedſię gráiąc/ wielkim głoſem mowić s ſobą/ áż ſie y wádzić/ przycżytáiąc ieden drugiemu/ othoś podemknął/ á ten záſię/ á tyś zákazał ná Flus GórnDworz T2.

Podmiotem jest tekst (10): gdyż ſłyſzyſz iż then głos ſpráwiedliwość á ſwiątobliwość przycżyta Pánu temu. RejAp 61v; Ale tám Melchiſedekowi piſmo ś. zgołá żadnego oycá y mátki/ áni ná niebie/ áni ná źiemi nie przycżyta CzechRozm 35; Tákże Páweł z Bárnábaſzem ſpolnie chodźili y náucżáli/ á obádwá też iáko y pierwſzy wiernymi byli: á wżdy cudá ſámemu Páwłowi piſmo przycżyta CzechRozm 190, 28v, 64v, 65v, 107, 190, 193v; CzechEp 274; [Ktoż tu proſzę niebacży/ [...] Ze Credo Chryſtuſowi żadney wymyślony Nátury nieprzycżyta ŁaszczPogrom 7v].

Zwroty: »niesłusznie, niesprawiedliwie przyczytać« (5:3): Y widzą to wſzyſcy iáwnie/ że ten miły Wikáriy źiemſki [tj. papież] więcey pánowánia ſwoiego niezbożnego przeſtrzega/ á niżli [...] w Kośćiele popráwy [...] (–) Nieſpráwiedliwie y to wſzytkim przycżytaćie. WujJud 126v; Przeto mu to [Jozuemu, że był prorokiem] żydowie nieſłuſznie przycżytáią. CzechRozm 105v; CzechEp 49, 63, 82, 88, 211, 337.

»prawdziwie, słusznie przyczytać« [szyk zmienny] (2:1): SarnUzn H2v; A trudno mi kto w tym [w pochwałach] pochlebſtwo przycżiść ma/ bo nie tylko ia ále ſnadź y wſzytká Koroná tá ſławna to [żeś dary bożemi wszystkie stany przewyższył] W.W. przycżyta/ y ſłuſznie przycżytháć może. RejZwierc 119; Toć [wielkie niezgody] wam prawdźiwie przycżytáią. WujJud 126v.

»sobie przyczytać« [szyk zmienny] (20): RejRozm 399; ale kto to [iż w dobrym stanie jest] ſobie chce przycytac [!] muſi być mocny w wierze MurzHist P2; O wſzechmogący miły Pánie/ iákoż wiele záwżdy tych bywáło/ ktorzy ſie tárgáli ná ten ſwięty vrząd twoy/ á ſnadź ſobie ieſzcże więtſzą moc przycżytáiąc/ niżli ſwięte Boſtwo twoie RejPos 234v; y ſtrofuiąc go [Żydzi Jezusa]/ to mu przycżytáli/ żeby to ſobie przycżytał cżegoby w ſobie nie miał. CzechRozm 30, 10v, 43; SkarJedn 34, 48; SkarŻyw 201; CzechEp 21, 49 [2 r.], 216, 247, 273, 323, 404; Zacnie tedy Chriſtus Pan o ſobie mowił/ y wielkie rzecży ſobie przycżytał NiemObr 105, 105; SkarKazSej 694b.

Szeregi: »przyczytać i przypisować« (1): y tákim go [Jezusa Chrystusa] być wyznawam/ iż to iemu ſámemu prawdziwie ſłuży/ cokolwiek piſmo ś. ſynowi właſnemu pierworodnemu/ y namileyſzemu Bożemu przycżyta y przypiſuie CzechRozm 65v.

»przywłaszczać a przyczytać« (2): Káżda z onych ſekt kſobye koſćyoł ćyągnye/ [...] ſobye ſſczyrą á zdrową náukę ewányeliey/ y práwe vżywánye ſwyątoſći przywłaſſczáyąc á inym błąd/ fáłſz/ kácyrſtwo/ y ſſaleńſtwo przyczytáyąc. KromRozm III C2; RejPos 213.

»zadawać, przyczytać« (1): iuż też cżás ieſt/ áby ſię [...] pokazáło/ co też mnie y z bráćią moią/ I.M. X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ nieſłuſznie zádáie/ przycżytá: y cżym nas brámuie. CzechEp 211.

a. Wyrażać (wyrazić) przekonanie, że ktoś a. coś jest sprawcą lub przyczyną czegoś (91): RejJóz H6; LubPs dd2 marg; RejWiz 53v, 140v; BibRadz Iob 29 arg; A przycżytamy tho [głód i nędzę] więc cżáſom złym álbo ſuchym álbo mokrym látom. RejAp 58v, 111v; Nie ták iáko ow co gdy mu ſie co nietrefnego trefi/ tedy wſzytko dyabłom przycżytha/ powiedáiąc: Alboć mię tu byli dyabli ná ten cżás przynieſli/ álboć to dyabli ná mię przepuśćili. RejZwierc 139v; Pan poſłał do niego [Dawida] drugiego Proroká/ [...] wſkázuiąc do niego że znowu wpadł w pychę/ przycżytháiącz zwycięſtwo ſwoie mocy ſwoiey á nie mocy moiey RejZwierc 204v; BudNT przedm a6; gdy ſoli/ wodźie/ swiecy [...] y inſzym niezlicżonym chwaſtam y báłámuctwam ſwym/ y grzechom odpuſzcżenie/ y ćiáłá y duſze zbáwienie przycżytaią CzechRozm 223, 103v, 104, 162v, 215v, 216v, 229v; Zkąd łácno poznáć/ że śláchectwo nie zrodzáiu/ áni też z wielkiey máiętnośći pochodźi. Ale choćiaby ie też rodzáiowi przycżytano/ coż wżdy inſzego ieſt/ [...] iedno los rodzenia/ á ludzkie mnimánie ModrzBaz 57; SkarJedn 102; ten cud widział Márcjan/ przeć niemogł/ ale go cżárom przycżytał SkarŻyw 179, 15, 21, 196, 243, 250 (10); Tedy w tym Czytelniku miły nie Miechouiuſſowi [...]/ ále Drukárzowi/ álbo piſarzowi iego tę omyłkę lat przyczytay StryjKron 380; Ondźie to znácżnie ná Bogá ſámego włożył/ ktory tę moc vcżynił [...] w boſtwie ſyná ſwego: á tu oto záś ſkutek tego ſynowi przycżyta CzechEp 203, 141, 181 [2 r.], 189, 203, 228 (13); ReszList 185; ActReg 81; WujNT Philem 18; PowodPr 15; Bo wyznawa Helżbietá: Skoro/ práwi/ sſtał ſię głos pozdrowienia twego w vſzu moich: vweſeliło ſię dźiećiątko w żywoćie moim. Iey [Maryi] to przyczyta iáko naczyniu Bożemu. SkarKaz 579b, 43b, 352a, 420a, 515b; Przetoż chytrey obłudy sierśći [tj. kolorowi włosów] nie przycżytay: Lecż kto z ludzmi nie ſzcżyrze, Iudaſzem go witay. KlonWor **2v; [A tak nie radbym iako sluga y poddany j.k. m. pana swego tego slyszal, aby to [wyprawę Wiśniowieckiego do Wołoch] kto jego k.m. prziczytacz mial, bo wiem pewnie ze się to wszytko dzieie nad wolą, wiadomoscz y nad roskazanie jego k.m. CorfusDocum 222].

Z przysłówkiem ilościowym zastępującym dopełnienie bliższe (1): O kácerſtwo Arryáńſkie cżemu nágrawaſz y vrągaſz ſię/ cżemu ſobie do cżáſu wiele przycżytaſz. SkarJedn 27.

cum inf (1): Znałem ia wielkie dobrodźieyſtwá twoie/ [...] Zá ktorem dźiękow ia nie dawał tobie/ Przycżytáiąc to mieć od ſzcżeśćia ſobie. CzahTr B3.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (12); zaimek względny (8), iż (5), zaimek pytajny (2), iżby ‘że jakoby’ (1)] (16): Bo gdy był Dawid wygnan s kroleſtwá przez Abſáloná/ tedy to przycżytał grzechowi ſwemu/ iż był odłącżon od koſciołá. LubPs L4v; BibRadz I 73d marg, II 93d marg; áni też tego białymgłowam pięknym przycżytaimy/ co walk/ co mordow/ ná ſwiecie było: bo w tym nie one krzywy GórnDworz Ll7; RejPos 238v; Bogu tedy to/ co ſie przez Moyżeſzá działo/ mieli by żydowie przycżytáć y zá tho go záwſze wychwáláć/ á nie ták ſie ná moyżeſzu [!] záſádzáć. CzechRozm 104, 25, 36, 45v, 177v; Nieſzczeſna mátko (ieſli przyczytáć możemy Nieſzczęśćiu/ co prze głupi rozum ſwóy ćiérpiemy) Gdźie teraz twych śiedḿ ſynów/ y dziéwek ták wielé? KochTr 14; Napierwey mi tedy to [ksiądz kanonik] przycżyta (fol. 360.) iż by to moy miał być przydátek CzechEp 266, 265; Coż ná nas Bog dopuśći, grzechom przycżytaymy ArtKanc K; WujNT 551, Yyyyy; [Poganin pewnie wymówek nie przymie, iedno co od jednego, od kilku Polaków będzie uczyniono, to wszystkim będzie przyczytał AktaSejmikPozn 1600/214].

Podmiotem jest tekst (5): CzechRozm 45v; Bo co ſię tknie właſnego ſyná Bożego/ iż mu też cżęſto piſmo ś. ſpráwy niektore/ temu ſámemu Bogu ſłużące/ przycżyta: tedy [...] CzechEp 272; A to dla tego/ iż iáſnie to ſtworzenie piſmo nowego przymierza Bogu oycu ſámemu przycżyta CzechEp 274, 280, 281.

Zwroty: »sobie przyczytać« = sibi ipsi imputare JanStat [szyk zmienny] (14): To mowi [apostoł do Koryntian] áby ſię cżuli/ á nákoniec ſwoię prożną chwałę odrzućili gdy to ſobie przycżyta w cżym oni winni byli. BibRadz II 93d marg; RejZwierc 192v; y inſzych tákich świádectw ieſt wiele/ w ktorych to ſobie Bog przycżyta/ iż on ſam krolá tego [tj. Chrystusa] dáć miáł CzechRozm 177v, 27, 49v, 203, 232; SkarJedn 27; Co też potym [ksiądz Powodowski] przydáie [...]: Zebyſmy świát wſzytek potępiáć mieli/ ſobie ſámym zbáwienie przycżytáiąc etc. Iż ſię iuż ná tákowąż máſzkárę odpowiedźiáło/ tu iey zániecham CzechEp 406, 189; Pan Chriſtus mowiąc o wielmożnośći ſwoiey/ y vcżynkach Boſkich: nie ſobie ſámemu/ ále miłośći oycowſkiey to przycżyta/ z ktorey to wſzytko pochodzi NiemObr 107; będźiem mieć Kryſtá z ſobą ſpoionego/ grzechy náſze przycżyta ſobie ſam/ á ſwoię ſpráwiedliwość dáruie nam. ArtKanc N8; WujNT Yyyyy; SarnStat 692.

»własnie przyczytać« (1): Bo w ten ſpoſob gdyby [Syn, tj. Chrystus] był tylko ſrzodkiem á nacżyniem przy ſtworzeniu/ nie mogłby go był názwáć właſnie Apoſtoł ſtworzycielem/ áni by mu był właſnie przycżytał to mowiąc: Opera manuum tuarum ſunt coeli. SarnUzn C6.

Szereg: »przyczytać, (i) przypisować« [szyk 2:1] (3): iż tho ſą odſztzepieńcy kthorzy nietylko ſámey krwi Syná Bożego/ ále teſz tym rzetzom ktore kupuią zá ſrebro y złoto/ przypiſuią y przytzytáią/ odpuſztzenie grzechow KrowObr A4v; ModrzBaz 21; Co ná innych mieyſcách [św. Paweł] przypiſuie wierze/ to tu przyczyta nádziei: iż nie ſámá wiárá vſpráwiedliwia y zbawia WujNT 551.
α. Przypis(yw)ać autorstwo tekstu (2):
Zwroty: »fałszywie przyczytać« (1): Temuż Clemenſowi liſtow wiele ktoreby do rożnych oſob piſáć miał/ fałſzywie przycżytáią (co ſię z rzecży okázuie) Papieſcży pochlebcy NiemObr 55.

»sobie przyczytać« (1): á náwet y inſzych vſtaw ktore imieniem Bożym Moiżeſz ludowi Izráelſkiemu podawał/ tych ſobie Iezus Chriſtus [...] nigdy nie przycżytał CzechEp 279.

2. Odnieść (odnosić) do kogoś (w polemikach religijnych o interpretacji proroctw i sformułowań zawartych w Piśmie Św.) [co komu] (54): KromRozm III I2; KrowObr A4; Bo ácż niektorzy to widzenie Apoſtołá tego tey niewiáſty przycżytáli pánnie Máriey dziewicy mátce cżłowiecżeńſtwá Páná náſzego/ ále iuż ſie thá byłá ziáwiłá. RejAp 99, 91v; RejZwierc 139; iż tego ták nie rozumiem/ iżeby [pisarz listu do Hebreów] ſłowá te ſynowi Bożemu/ [...] Y tyś Pánie ná pocżątku etc. przycżytáć miał: gdyż ſámemu Bogu oycu ſłużą CzechRozm 36; Coſz to wżdy zá ták hárda/ á ſlepa dumá w tobie? ábo co zá opácżny ſmyſł? iż imię to Elohim śmieſz ludziom przycżytáć CzechRozm 51; Bo co mowiſz/ iż Bogá oycá nigdy ná żadnym mieyſcu nie zowie piſmo ś. żywotem wiecznym/ y przeto/ ty ſłowá ſynowi przyczytaſz. Azaſzbym ia też tákże nie mogł mowić: Nigdy w ſtárym teſtámenćie áni w nowym/ nie dáie tego tytułu piſmo ś. ſynowi CzechRozm 63v; Abowiem to on [errata zmienia: o nim] [tj. o Janie Baptyście] ánioł oycu iego Zachariaſzowi opowiedał y práwie mu to proroctwo Máláchiaſzowe przycżytał/ iáko náſz Lukaſz Ewángeliſtá świádcży CzechRozm 108v, 36v, 49, 51v, 54v, 61 (17); Zádáie mi też y to/ ále tákże nieſłuſznie: żebyſmy my cżytáiąc w piſmie ś. rożność perſon/ to wkupę gmátwáiąc/ mieli ſámemv oycu przyczytáć/ przykłádem Sábellianow dawno potępionych CzechEp 222; nie máſz nic w ſtárym Teſtámenćie/ ſpraw y mow/ ktorychby mu [Chrystusowi ksiądz Powodowski] nie przycżytał. CzechEp 261, 150, 165, 167, 214, 263 [2 r.] (12); przedśię niewiem/ iáko tego zbędą/ mowiąc o wćieleniu Bożym/ áby nie muśieli wſzytkim trzem oſobom (iáko oni zowią) tego [iż Maryja jest rodzicielką] przycżytáć NiemObr 137.

Ze zdaniem dopełnieniowym [zawsze z zapowiednikiem: to; zaimek względny] (6): Iż co o ſobie Iezus Pan [...]/ iáko cżłowiek prawdziwy powieda: to oni iákiemuś przed wſzemi rzecżámi z iſtnośći Bożey vrodzonemu przycżytáią. CzechRozm 21, 125; A ieſzcże tego dowodźi [ksiądz Powodowski] [...] Chcąc tę potwarz ná Ianá ś. wewlec: żeby on Páná Chriſtuſá tym Bogiem zwał/ o nim to mowił/ y iemu to co Ezáiaſz y Stefan powiedźiał/ przycżytał CzechEp 170, 163, 203, 298.

Podmiotem jest tekst (9): ktore [Pismo św.] cżęſtokroć inſzą rzecż zda ſie mowić/ á inſzą przedſię znácży: y cżęſto iedny imiony drugich názywa/ y ony im przycżyta. CzechRozm 107v; wſzákże iednák to wiedźieć potrzebá: iż ty ſłowá ktore piſmo święte Bogu/ Chriſtuſowi/ y ludźiom przycżyta/ nie iednáko záwżdy máią być vważáne y wykłádáne CzechRozm 197; poſpolitá to iż piſmo święte názywa Bogá zbáwićielem y odkupićielem: áżći też tákże toż przycżyta ſynowi. CzechRozm 202, 7v, 8v, 123, 202 [2 r.].

Zwroty: »sobie przyczytać« (2): CzechRozm 10; obiecuieć P. Bog zapłátę [...] y ná onym ſądźie ſwoim/ gdy twoie iáłmużny ktoreś bliźniemu czynił/ ſobie ſámemu przyczyta SkarKaz 279a.

»własnie przyczytać« (1): Kthore ſnadź przezwiſká [chłopiątka – złodzieje, cnotki]/ właſnye im ye przycżytáyą/ bo wtákye dzis podeyrzenya chłopyętá przyſzły/ że zá ledwe im kto dobre ſlowo rzecże. GliczKsiąż 6v.

Szeregi: »przyczytać, przypisować« (1): Ale to co on wedle litery/ o rzecży dawno przeſzłey wſzyſtkim przycżyta/ to też Ewánieliſtá zoſobná Iezuſowi Pánu nieiákim ſpoſobem duchownym przypiſuie CzechRozm 143v.

»przyczytać, przyznawać« (1): iż nie k rzecży [ksiądz Powodowski] to Pánnie Máriey przycżyta/ co wprzod położył Ezáiaſz: á dopiero to co ná wtorym mieyſcu ſtoi Chriſtuſowi wżdy przyznawa CzechEp 298.

»przyczytać, (i) włożyć (a. wkładać)« [szyk 1:1] (2): pilny cżytelnik ſnádno obacżyć może/ że [Pismo św.] cżęſtokroć tęż rzecż/ ktorą raz ná Bogá ſámego wkłada/ ſynowi ią też potym przycżyta CzechRozm 202, 192.

3. Udzielać, dawać, przekazywać od siebie, kierować do kogoś [komu; w tym: co (6)] (7): Cżemu Pan więtſze miłoſierdzie záwżdy przycżyta cżłowiekowi ſrogiemu á złośćiwemu/ [...] niżli tobie przebránemu ſwemu RejPos 164v; ktorzy [niewierni] rzecżom vcżynionym y báłwanom Boſką cżeść przycżytáli. SkarŻyw 189.
Zwroty: »przyczytać co komu należy« (1): Ale kiedy gi [rozum] więc kto zmieſza s pocżćiwoſcią [...]. Przycżytáiąc káżdemu co komu należy/ Ten [...] RejWiz 7v.

»niesłusznie przyczytać« (1): Ktorych [świętych] osobliwemi modlitwámi/ ludzie záwiedzeni wzywáią: á nákoniec im też onę iedyną y oſobliwą modlitwę/ ktorą Chriſtus vcżnie ſwe Bogá oycá ſwego wzywáć náucżał/ to ieſt/ Oycże náſz ktorys ieſt ná niebieſiech nieſłuſznie przycżytáią. CzechRozm 6v.

»sobie przyczytać« = brać, zawłaszczać (2): SkarJedn 139; Smiele ſobie [rzymscy katolicy] ſąd twoy przycżytáią CzechEp 37.

Szereg: »przyczytać i przywłaszczać« (1): A ták wedle właſnośći ſłow piſmá świętego/ ſam tylko Pan Bog nas vſpráwiedliwia dla Páná Kryſtuſá/ gdy nam grzechow náſzych nie przyſądza/ ále ſpráwiedliwość iego przycżyta y przywłaſzcża. WujJudConf 95v.
4. Poczyt(yw)ać za coś; imputare PolAnt; reputare Vulg [komu; w tym: co (6)] (7):

przyczytać ku czemu [= jako co] (2): Vwierzył [Abraham] tedy Pánu/ y przyczytano mu to ku ſpráwiedliwośći. BibRadz Gen 15/6; WujNT Rom 4/23.

przyczytać za co, za jakie, czyje (5): KromRozm I L4v; ROzumiem temu [...] że mi to nie ieden za oſobliwé głupſtwo śmiele przyczytá/ iſz [...] iá będąc człowiekiem i nauki i rozumu niewielkiégo/ nie tilko śię ważę piſac/ ale teſz [...] dopuſczám [...] drukowac MurzHist A2; WujJudConf 95; CzechEp 221. Cf Zwrot.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (3); iż (3), zaimek względny (1)] (4): A Nowokrzczeńcom/ iż ſye wtym z koſćyołem poſpolitym nyezgadzáyą/ zá błąd y kácerſtwo przyczytamy. KromRozm I L4v; MurzHist A2; RejPos 307; iż znáć że I.M. X⟨iądz⟩ K⟨anonik⟩ nie ſwymi tám ocżymá pátrzał: gdyż mi to przyczyta zá wyſtępek/ co ia tám borzę/ y iáko rzecż ſproſną gánię CzechEp 221.

Zwrot: »za złe przyczytać« (1): A gdy mu tho niektorzy zá złe przycżytáli/ iż ⟨z⟩ ták grzeſzną á ſwowolną niewiáſtą miał iáwne rozmowy ſwoie/ powiedzyał iednemu z nich: [...] RejPos 307.
Szereg: »przysądzać i przyczytać« (1): ále owſzem przyſądza nam y przycżyta [Pan Bóg] Spráwiedliwość Kryſtuſowę zá náſzę właſną WujJudConf 95.
5. Brać (wziąć) pod uwagę, policzyć [w tym: z przeczeniem ‘nie pamiętać, odpuścić’ (11)] (12):

W połączeniach szeregowych (2): że Bog wſzyſtkim ſwym wybránym ſynom y corkam odpuſzcżáć będzie grzechy/ [...] A ták ie odpuſzcżáć będzie że ich iuż więcey pámiętáć nie będzie/ Nie iżby ich nie było/ ále iż choćiaby były/ on ie pokryie/ y onych nie przycżyta/ áni ich więcey pámiętáć będzie. CzechRozm 116v, 211v.

Zwrot: »przyczytać grzech; nie przyczytać grzechu, nieprawości, występku« = reputare delictum Vulg, PolAnt (1;9:1:1): Abowiemci Bog był w Chryſtuſie/ iednáiąc ſwiát z ſobą/ nie przycżytáiąc im wyſtępkow ich Leop 2.Cor 5/19; BibRadz 2.Cor 5/19; Acż mu [Chrystus człowiekowi] tu nic nie przyczyta czymby ſie miał mśćić nád nim tey krzywdy ſwoiey [tj. męki]/ ále iż mu przycżyta grzech/ á ieſzcże nie ledá grzech/ ále wiádomy á vporny grzech [tj. wzgardzenie]. RejPos 333, 310v, 326; CzechRozm 116v, 207, 211v; Błogoſłáwiony cżłowiek/ ktoremu Pan nie przycżytał grzechu [cui non imputavit Dominus peccatum Vulg Ps 31/2] LatHar 160 [przekład tego samego tekstu: RejPos 310v, 326, CzechRozm 207]; A klęknąwſzy ná koláná/ záwołał głoſem wielkim [kamienowany Szczepan]/ mowiąc Pánie/ nie przyczytay im tego grzechu [ne statuas illis hoc peccatum]. WujNT Act 7/60[59], s. 425, 2.Cor 5/19.

Synonimy: 1. przypisać, przypisować, przywłaszczać; a. uznać, uznawać; 5. policzyć.

Formacje współrdzenne cf CZYŚĆ.

Cf PRZYCZYTAJĄCY, PRZYCZYTANIE, PRZYCZYTANY

LW