[zaloguj się]
[pdf]

PRZYJAZD (66) sb m

-jåzd; w pozostałych formach: -jazd- (27), -jåzd- (3); -jazd- : -jåzd- StryjKron (1:2), KmitaPsal (3:1).

Fleksja
sg pl
N przyjåzd przyjazdy
G przyjazdu przyjazd(o)w
A przyjåzd
I przyjazdem
L przyjeździ(e), przyjaździ(e), przyjazdu

sg N przyjåzd (3). ◊ G przyjazdu (31). ◊ A przyjåzd (23). ◊ I przyjazdem (3); -em (1), -(e)m (2). ◊ L przyjeździ(e) (5), [przyjaździ(e) HistOtton, przyjazdu AktaSynod I.] ◊ pl [N przyjazdy.] ◊ G przyjazd(o)w (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII w.

1. Przybycie, przyjechanie, nadjechanie; adventus Vulg, Mącz, Cn; accessio, accessus Cn [czyj: G sb i pron (21), pron poss (19), ai poss (19) ] (59): ten Articul wzięliſmy na prziiazd Xiązeczia Prvskiego ComCrac 14; [Argonauci] wielbili iey [Medei] rozum y ludzkość. Potym obiáwili iey przycżynę przyiázdu ſwego. BielKron 54v; drudzy [Polacy] ná Seymie Sirádzkim Semowitá Mázowieckie kſiążę zá krolá chćieli wzyąć. Ale tę rzecż do przyiázdu krolewny Edwigi odłożyli. BielKron 379 [idem StryjKron 472]; Zdáło ſie też Krolom iżby zá nim iecháli ich właśni poſłowie do Ceſarzá do Einſzpurgu/ áby ie tym pewniey ſpráwili o przyieźdzye Ceſárſkim BielKron 413v, 25v, 402v, 403v, 418; GórnDworz M6; KochDryas A2; ZapKościer 1580/11; StryjKron 472, 477; Nie myśl mátko o ſzátách drogim złotem tkánych/ Ná móy/ y twéy niewiáſty przyiazd obiecánych KochPam 87, 83; Spiewayćie Pánny iuż pieśni gotowe/ Ktoremi ćieſzyć mamy przyiazd tego Krolá wielkiego. KmitaPsal A2v, A3, A4, A5 [2 r.]; ActReg 71 [2 r.]; Vrzędnik ná Páńſki przyiazd ma mieć chleb chędogi/ piwo dobre/ świece/ ocet/ cebulę GostGosp 24, 10, 16, 24, 40, 136; Michitus zátym do Epáminondeſá przyſzedſzy/ przycżynę przyiázdu Diomedontowego powiedział mu. Phil F2; WyprPl C3; SarnStat 7; Bá y Páni/ day Iey Miłość zdrowá/ Weſelſzać iey twym przyiázdem głowá. RybWit C2; [(nagł) Iáko Florenc zboiu od Rycerſtwá do Páryżá prowádzon [...] (–) [...] O ktorym przyiáźdźie ſłyſząc/ wſzyſtko miáſto Páryż przećiw iemu wyſzło HistOtton 66v; RadzPodróż 184].

przyjazd do kogo (3): o przyiezdzie Wasilá W: Kniáziá Moskiewskiego do Witołdá ná Smolensk/ Roku 1396. Roździał IIII. StryjKron 502; ActReg 53; SkarKaz 7b.

przyjazd dokąd (7): Krol tę rzecż áż do przyiázdu ſwego do Litwy odłożył BielKron 402v, 380v, 413v; O przijezdzie Krolá Alexandrá do Wilná/ [...] Roździał VI. StryjKron 697, 487, 502. Cf »odwłoczyć przyjazd«.

przyjazd skąd (3): Kánclerz Laski [...] kázał lekárzá poimáć á wſádźić/ y chowáć go áż do przyiázdu Zygmuntá s Sląſká BielKron 403, 380v; SkarKaz 7b.

Zwroty: »czekać (a. oczekawać) przyjazdu« (5): I záſádzili nań [obywatele Sychem na Abimelecha] załogi po wierzchu gor: á ocżekawáiąc przyiázdu iego [dum illius praestolabantur adventum]/ cżynili iáko zboyce/ odzieráiąc the ktorzy támtędy chadzáli Leop Iudic 9/25; Mieſzkał [Semowit] potym w Korcżynie piętnaśćie dni cżekáiąc przyiázdu krolewny BielKron 379 [idem StryjKron 472], 408v; StryjKron 472; ActReg 172.

»odwłoczyć (a. zwłoczyć) przyjazd; odkładanie przyjazdu« [w tym: dokąd (1)] [szyk zmienny] (2;1): W tym odkłádániu przyiázdu Ceſárſkiego/ poſłał Máteuſz Kárdynał Biſkup Gurceńſki poſły ſwoie z Wiedniá do Krolow BielKron 413; Ne cadat tuus adventus in alienissimum tempus, Nie odwłocz ná długi czas twego priyázdu [!]. Mącz 29a; [Ferdynand] pilnie iuż tego ſtrzeże/ byś go wáſzá kró⟨lewska⟩ M⟨iłość⟩ álbo iáko z tyłu/ gdyby ſzedł do Rákus/ nie pożył/ álbo więc gdyby przyiazd ſwóy do Polſki odedniá dodniá zwłóczył/ byś go záś wáſzá kró⟨lewska⟩ M⟨iłość⟩ iáko nieuprzédźił. OrzJan 84.

»opowiedzieć (a. opowiedać, a. opowiadać), oznajmi(a)ć, objawić przyjazd« = indicare adventum Vulg (5:2:1): O ſtrożu poſtánowionym áby oznaymiał trąbą przyiazd nieprzyiaćielſki Leop Ez 33 arg, Gen 46/28, 2.Mach 8/12; Poſlał Iakob Iudáſá przodkiem do Iozephá opowiedáć przyiazd ſwoy [ut nuntiaret ei Vulg Gen 46/28]. BielKron 18, 18, 243v, 413v, 427v.

Wyrażenia: »nagły przyjazd« (1): Y vpomináiąc nas [Bóg]/ ten ſwoy dźień przyrownał do śidłá/ do złodźieiá/ do nocy/ do nagłego páńſkiego z gośćiny do ſług przyiázdu. SkarKaz 7b.

»rychły przyjazd« (1): á tak poſłáni byli zá Kárdynałem do Ceſárzá/ Ieronim Bálbus Włoch/ Brethyſław Cżech/ Piotr Kmitá Polak/ [...] ktore záſię Ceſarz rychło odpráwił/ obiáwiwſzy im ſwoy rychły przyiazd do Wiedniá BielKron 413v.

»przyjazd szczęśliwy, fortunny« [szyk 2:1] (2:1): PSALMA Przyiáżdu ſzcżęsliwego Naiáśnieyſzego Zygmuntá trzećiego z łáski Bożey Krolá Polskiego/ y wielkiego X. Litewſkiego. KmitaPsal kt; SarnStat 7; proſzę pokornie żeby W.M. moy Mośćiwy Pan/ iáko inne ofiáry moie/ ták y te z fortunnych przyiázdow W.M. triumphy/ [...] zwykłą Mośćiwą łáſką odbieráć racżył. RybWit [A2]; [pisarz pański [...] beł posłan na ten czas [...] z poselstwem: że jejmość wdzięczna jest a rada słyszy o szczęśliwym przyjazdu jego AktaSynod I 87].

2. Dojazd, możliwość przybycia, dojechania (7): Swiádomám ia ieſt morzá/ y portu Włoſkiego/ Dobry y zły ma przyjazd/ lecż cżáſu pewnego. PudłDydo B4v.

przyjazd czego (1): ZA prośbą poſłów źiemie Zákroczymſkiéy/ folguiąc dálekośći przyiázdu pewnych Páráfiy/ ták iáko piérwéy zdawná było: poſtánawiamy/ áby w miáſteczku Séroczcu Roki Ziemſkié były ſądzoné Páráfiy tych/ któré ſie tám przedtym ſądzywáły. SarnStat 739.

przyjazd dokąd (3): Robáctwo [w ziemi Zuzyjanie] po drogách leży iż y do miaſt przyiazd trudny przed wielkim owádem. BielKron 267v; SarnStat 153. Cf przyjazd dokąd przez co.

przyjazd dokąd przez co (1): Przyiazd do Duńſkiey źiemie przez Holſácią pewny. BielKron 292v.

Wyrażenie: »wolny (wolniejszy) przyjazd« (3): BielSpr 18, 22v; Ze wſzyſtkich/ którzy in hoc exilio ſą/ álbo którzy byli in contumatiam zdáni w Krákowie/ dla popiéránia Arcykśiążęćia Iego M. Máximilianá/ decreta poenarum infamiae znośiémy/ y oné in priſtinum ſtatum reſtituiemy/ wolnégo im przyiázdu do Korony exnunc pozwaláiąc SarnStat 153.
Szeregi: »przyjazd i odjazd« (1): Wodz álbo Hetman álbo nawyſzſzy ſprawcá/ ma mieć mieyſce oſobne ná práwey ſtronie w pośrzodku gdzieby miał wolny przyiazd y odiazd BielSpr 18.

»ujazd i przyjazd« (1): Stárzy walecżnicy/ náydowáli to v ſiebie/ iż táka [tj. na klin] ordynácya woyſká/ pożytecżnieyſza ieſt niżli gránowita/ á to przeto/ iż w niey wolnieyſzy viazd y przyiazd BielSpr 22v.

3. [Podróż: Alexándrá wielkiego ták vſtáwicżne y dálekie drogi/ [...] ták cżęſte przyiázdy morſkie/ przedſię go beſpiecżnym á cáłym opuśćiły: á niemierność pićia/ y on ieden kubek iádu/ ktory przy dobrey myśli wypił/ ſam go wnet vtopił y zátráćił. WerReguła 73.]

Synonimy: 1. przebycie, przejechanie, przybycie, przyjechanie; 3. droga.

MN