[zaloguj się]
[pdf]

PRZEBYCIE (12) sb n

Pierwsze e jasne, końcowe z tekstów nieoznaczających é oraz -é.

Fleksja
sg
N przebyci(e)
G przebyciå
D przebyciu
A przebyci(e)
L przebyciu

sg N przebyci(e) (3). ◊ G przebyciå (3). ◊ D przebyciu (4). ◊ A przebyci(e) (1). ◊ L przebyciu (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde w objaśnieniu s.v. przebyt.

I. Rzeczownik od „przebyć” (11):
1. Przekroczenie, przedostanie się, przejście; traiectus, transcursus Mącz; commeatus, transitus Cn (10): Przyciągnąwſzy [król Bela] położył ſie v teyże rzeki Ciſſi/ á tam oſadżił moſth ſtrażą tyſiącz zbroynych mnima iącz [!] aby ſie Tatarzy nie mieli wodą puſcić/ gdyż była barzo głęboka, błotna, á tak trudna ku przebyciu [inpermeabilis] MiechGlab 15, 61; Sláchta wołáła ná krolá áby ie do domu obroćił widząc co ſie dzyeie/ á Wáłáſzy drogi zarębowáli/ iż trudne przebyćie było BielKron 398v; Superabilis, Latwy ku przebyciu/ prześciu też zwiciężeniu. Mącz 434b, 75a, 163b, 217b; [Tam w tej wsi Pokrziwniczi panów Stokowskich jest rzeka na przebyciu bardzo zła, bo z lada dżdża wzbiera bardzo LustrDróg 76].

przebycie czego (2): Báſzá bacżąc ſwoich ludźi więcey niż náſzych/ potkał ſie z náſzymi ále poráżon/ gdzye wiele Turkow poimánych było/ drudzy ná gory vćiekli/ wſzák dla mieyſcá ćiaſnego y trudnego przebyćia gor/ wroćili ſie do domu. BielKron 389, 269.

przebycie przez co (1): iął ſie Krol około tego rádzić áby tym cżáſem niż ſie lud zbierze wſzytek/ áby przebyćia Ceſárzowi Tureckiemu przez Draw rzekę niedopuſzcżono. BielKron 306.

W charakterystycznych połączeniach: ku przebyciu łacny (łatwy) (3), trudny; trudne przebycie (2); przebycie błot, gor, jezior, morza; przebycie przez rzekę; przebycia nie dopuścić.

2. Zajmowanie się jakiś czas czymś; commoratio, habitatio, mansio Cn [w czym] (1): po długim w ſłuſzbie Bożey przebyćiu/ ſzedł [św. Dunstanus] do onego k ośćiołá [!] Pánny Máryey/ wktorym świátłość przyiął w Gláſzkoniey SkarŻyw 508.
II. Miejsce służące do przejścia [czego] (1): Po tym modleniu/ roſkazał Pan Bog Moiżeſzowi áby vderzył rozgą w morze/ á gdy ták vcżynił/ rozſtąpiło ſie im [Izraelitom]/ ták iż ſucha ziemiá byłá przed nimi. Widząc Moiżeſz dobre przebycie morzá/ sſzykował lud Izráelſki ná dwanaſcie vffow/ [...] kazał zá ſobą iść ieden po drugim sſzykowawſzy ie. BielKron 31.

Synonimy: I.1., II. przechod, przeście.

Cf PRZEBYĆ, 1. PRZEBYT

MN