Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [PRZEBYSTRY]

Następne hasło: 2. PRZEBYT »

1. PRZEBYT (2) sb m

e jasne.

Fleksja

	sg
N	przebyt
A	przebyt

sg [N przebyt.] ◊ A przebyt (2).

Sł stp notuje, Cn s.v. przebycie, Linde XVI w.

Znaczenia

1. Przebywanie (2)
2. [Dostęp]
3. [Przedostanie się, przejście]
4. [Droga, miejsce służące przejściu]

1. Przebywanie (2):

Wyrażenie: »rajski przebyt« (2): Ieſt y ſummá wſzytkiego cżego od Páná Bogá prośić mamy w onych słowiech pięknych á krotkich [pieśni Bogurodzica]. Day nam Pánie tu ná świećie zbożny pobyt/ á po żywoćie rayſki przebyt. to ieſt ábyſmy tu pobożnie wedle woley twey żyli/ á po śmierći wiecżnie z tobą przebywáli. SkarŻyw 358; SkarŻywBog 357; [BielKron 1597 22 (Linde)].

2. [Dostęp [do kogo]: [Pan moskiewski] Turkowi sie obronił nie potencyą swoją, ale beneficio loci et temporis, iż do niego trudny przebyt PismaPolit 446.]

3. [Przedostanie się, przejście [przez co]: [Wenetowie] puściwſzy ſię zá nimi w pogonią/ zwłaſzcżá żeby im ná thák prętkiey trwodze/ bárzo trudny był przez rzekę Drynonę przebyt/ cokolwiek ich było zoſtáło/ wſzytkichby do gruntu pośiekli. BarlBaz 145 (Linde błędnie 143).]

4. [Droga, miejsce służące przejściu:

Wyrażenie: »ciasny przebyt«: który [wądół] Záległy ciemné drzewá z obu ſtrón/ gdźie ćiáſny Przebyt wąſką ſzćiéżką wiódł/ á przechód nieiáſny [tenuis quo semita ducit angustaeque ferunt fauces aditusque maligni XI 525]. VergKoch 325 (Linde błędnie 321).]

Synonimy: 1. bycie, bytność, mieszkanie, przebywanie; 2. doście; 3. przechod, przeście; 4. droga, przechod, przeście, ścieżka.

Cf PRZEBYCIE