[zaloguj się]
[pdf]

PRZYKŁONIĆ SIĘ (12) vb pf

Zawsze sie.

o prawdopodobnie pochylone (tak w przykłonić).

Fleksja
inf przykłónić sie
praet
sg pl
1 m -em sie przykłónił m pers
3 m przykłónił sie m pers
f przykłóniła sie m an
n przykłóniło sie subst przykłóniły sie
conditionalis
sg pl
3 m by sie przykłónił m pers by sie przykłónili

inf przykłónić sie (6). ◊ praet 1 sg m -em sie przykłónił (1). ◊ 3 sg [m przykłónił sie.] f przykłóniła sie (1). [n przykłóniło sie.] ◊ 3 pl subst przykłóniły sie (1). ◊ con 3 sg m by sie przykłónił (2). ◊ 3 pl m pers by sie przykłónili (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (dwa z niżej notowanych przykładów) s.v. przykłonić.

1. [Zmienić swoje położenie, pochylić się, zniżyć się:

przykłonić się ku czemu: O naſwiętſza panna z wielką miłoſcią przijęła na ręcze ſwe ciało Boſkie [zdjęte z krzyża]/ á Ian ku pierſiam ſie przykłonił, á w poły ciało Boże przeiął. Pozdraw F2v.

W przen:
Fraza: »ucho (Pańskie) się przykłoniło [do czego]« = (Bóg) wysłuchał: gdyż záwżdy oko Páńskie ma pilny wzgląd ná spráwiedliwego, á ucho jego przykłoniło sie do káżdego záwołánia jego. LubWiryd 44].
2. Stać się skłonnym, dać się przekonać [w tym: k(u) komu, k(u) czemu (10)] (11): RejPs 187v; A ták káżdy nałog/ káżdy zwycżay/ ruſza onego ſercá opocżnego/ iż ácż widzi ſzcżyrą prawdę/ ſzcżyrą náukę/ y radby ſie cżáſem przykłonił ktemu/ á coż gdy [...] RejPos 65; BielSat G2v; [Turcy] Dziatki náſze nieſzcżęſne w dzieśięćinie biorą. Zony/ y corki náſze ſobą nie władáią/ Wſzyſtko co chcą poháńcy po ſwey woli máią. Ktorzyby nas od tego ſłuſznie mieli bronić/ Niechcą ſie chrześćiánie ku temu przykłonić. BielSen 16; [Diar 1566 22].

[przykłonić się do czego: Pisano do ministrów [...], aby się do tego nie zaniechali przykłonić, jako by w Krakowie mogło być misterium. AktaSynod III 190].

a. Zostać wyznawcą (5): Poznaycieſz mię wſzyſcy/ żeciem ia ieſt Pan ktory wſzytko mogę/ á iż nikt iny iedno ia ſam mogę opátrzyć á nápráwić wſzytko złe y dobre wáſze/ gdy ſie ku mnie będzyecie przykłonić chcieli RejPos 205v, 106.

przykłonić się do czego (1): LubPs cc cf W przeciwstawieniu.

W przeciwstawieniu: »odwieść się ... przykłonić się« (1): Wſſákżem ſie ya odwyeść nye dał od zakonu twego/ Owſſemem ſie z wyerną myſlą przykłonił do nyego LubPs cc.

Zwrot: »przykłonić się ku chwale (a. ku wielmożności chwały) [czyjej]« (2): Bo on [Pan] pilen tákich duſz/ ktore ſie ochotnie przikłoniłi ku chwale iego/ á nieſtráći żadnego/ ktorzy ſie kolwiek policzyli wopiekę iego. RejPs 50; Y iakoż y ia niemam ſie wſſytek przykłonić ku wielmożnoſći chwały jego [Jezusa] widząc iáko on ſprzećiwne ſobie niſſczy á powolne wywyſſa RejPs 153.
b. Skierować na kogoś uwagę, okazać życzliwość (2):
Zwrot: »przykłonić się miłościwie, z litościwym sercem« (2): BOże moy wezrzy łáſkáwie ná wołánie moie/ á nieodwrácay vſſu ſwoich od prozby moiey A przykłonić ſie rácz miłoſćiwie ku mnie ábowiem prze żáłobliwą prozbę moię zaburzyłá ſie myſl moiá RejPs 81; Ale ách nieſtotys/ ſnadź żadnego nie máſz dziſieyſzych cżáſow náſzych/ chociaſz ſie iego [Kościoła] cżłonkami á ſynacżki zowiemy/ ktoryby ſie k niemu z litośćiwym ſercem przykłonił LubPs A5.
3. [Skierować na coś swoje pragnienia; w przen.:
Fraza: »serce [czyje] się przykłoniło [k temu aby]«: i już to w tobie znam, że serce twe uprzejmie sie przykłoniło k temu, ábyś ni w czym prawdy nie odstępował. LubWiryd 59.]
4. Wziąć udział, włączyć się, przyczynić się (1):
Zwrot: »[k czemu] staranim się przykłonić« (1): Ale cobym rozumiał przynależeć ku pożytkowi mieyſkiemu/ kthemu ſye záwżdy ſtáránim moim/ ile będę mogł/ przykłonić chcę. GroicPorz g2v.

Synonimy: przychylić się; 3. przystać, przyzwolić, uznać, zgodzić się; 4. przyłączyć się, włączyć się.

Formacje współrdzenne cf KŁANIAĆ SIĘ.

PP