[zaloguj się]
[pdf]

PRZYMUSZANY (20) part praet pass impf

przymuszany (17), przymuszan (3).

W formach złożonych a jasne; w formie niezłożonej a pochylone.

Fleksja
sg
mNprzymuszån, przymuszany
pl
N m pers przymuszani

sg m N (praed) przymuszån (3) TarDuch, Mącz, CzechEp, przymuszany (1) WujNT. ◊ pl N m pers przymuszani (16).

Składnia dopełnienia sprawcy: przymuszany przez kogo (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

Zmuszany, zobowiązywany pod przymusem; nakłaniany (20): Nie dáieć tymi ſłowy Apoſtoł ná wolą káżdemu/ áby co chce czynił ábo wierzył [...] ále tylko w tey máteriey [...] niechćiał áby kto był przymuſzány: ále áby káżdy ſię ſpráwował według ſumnienia ſwego. WujNT 570, 434.

przymuszan(y) do czego (4): żáden do iednośći Chriſtuſowey nie ma być przymuſzan CzechEp 40; WujNT 256; A ieſli ſą którzy/ którzy z iákiéy przygody liſty y Przywileie ná ſwé dobrá dźiedźiczné [...] zgubili áni ich mieli: tedy iednák oné dobrá ná wieczné/ czáſy trzymáć tymże Práwém będą: áni będą przymuſzáni do kłádźienia liſtów álbo Przywileiów przed námi. SarnStat 1040, 1199.

przymuszan(y) k(u) czemu (5): y tákże máią bydź wolni wſzyſcy y kożdy z oſobná ludźie którégokolwiek ſtanu ſą/ áby mieli wolny przeiazd [...] áby względem którychkolwiek rzeczy/ á zwłaſczá zerwánia Iázów ku zápłáceniu álbo Cél álbo ſzkód nie byli przymuſzáni SarnStat 917; SZláchtá Brácłáwſka y poddáni ich/ wolni ſą przedáwáć miody przáſné/ komu będą chćieć. A nie máią bydź przymuſzáni/ ku przedawániu miodu Zydom. SarnStat 1223, 1061, 1076, 1191.

przymuszan(y) na co (3): Mącz 466d; Y ſtąd dowodzi Auguſtyn ś. że haeretycy ſłuſznie máią być karáni y przymuſzáni ná wiárę ktorey odſtąpili. WujNT 642, Yyyyy4v.

przymuszany czym (3): Abowiem niektorzi chwałam y poczcżiwośćiam/ á drudzy dáreczkámi y łagodnośćiami máią być prziwabiáni: á drudzy groźbami y bićim máią być przimuſzáni. KwiatKsiąż E4v; WujNT 256; SarnStat 1199.

cum inf (3): Iezu kthorys był bith w głowę y naſmiech był przimuſzan prorokować. S⟨miłuj sie nad nami⟩. TarDuch C3; tám miedzy ty włocznie byli przimuſzáni ći podchádzáć którzi byli zwiciężeni Mącz 177a; SarnStat 98.

W przeciwstawieniu: »przywabiany ... przymuszany« (1): KwiatKsiąż E4v cf przymuszany czym.

Wyrażenie: »mocą przymuszany« (1): A do iurisdyciiéy y ángáriiéy tych dźierżáwiec/ do których mocą przymuſzáni bywáli/ żaden Szláchćic wiecznémi czáſy podlegáć niema. SarnStat 1199.
Szeregi: »przymuszan, popychan« (1): Trudi ad mortem et ad supplicium, Być przimuſzan/ popychan ná śmierć. Mącz 466d.

»przyciskany i przymuszany« (1): á przerzeczeni ći/ którzy wyſtępuią/ y złoczyńcy zá ſwé wyſtępki przez Stároſty Vrzędniki oboiéy ſtrony náſzéy práwnie będą karáni: y ku doſyćvczynieniu doſtátecznému y powinnému będą przyćiſkáni y przymuſzáni [arcebuntur et compellentur JanStat 853]. SarnStat 1076.

»przymuszany i przypądzany« (1): haeretycy do wiáry ktorey nie ſtrzymáli/ y do kośćiołá z ktorego vćiekli/ máią być mandaty y winámi krolow y kśiążąt Chrześćijáńſkich przymuſzáni y przypądzáni WujNT 256.

»wyciągany i przymuszany« (1): a to ze by [...] ot roboth czenſzow podatkow wſzelakich nam y staroſcze naſzemu powynnych wolnyemy beli, [...] Oprocz powynnego R P placzenya poboru wyczągany y przimuſzany nebely ZapKościer 1582/33.

a. Pod wpływem sytuacji [czym ku czemu] (1):
Szereg: »przywiedziony albo przymuszany« (1): Ale ſnami wybornie ſię dzieie/ gdy naukámi y rekoma [!] ktemu bywamy prziwiedzieni/ yżebyſmy ſię dobrymi ſtawali: albo teſz podcżas nieiakam m oczamy [lege: niejaką mocą i] potrzebą/ to ieſt niedoſtatkiem ktemu przymuſzani bywamy. KwiatKsiąż F2v.

Synonimy: przyciskany, przypądzany.

Cf PRZYMUSZAĆ

MN