Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYSTROJON

Następne hasło: PRZYSTRUGAĆ »

PRZYSTROJONY (14) part praet pass pf

przystrojony (13), przystrojon (1).

Oba o jasne.

Fleksja

sg
m	N	przystrojony	f	N	przystrojonå, przystrojona	n	N	przystrojon(e), przystrojono
	I			I			I	przystrojon(e)m
	L	przystrojonym		L			L

pl
N	subst	przystrojon(e)
A	m pers	przystrojonych
A	subst	przystrojon(e)
L		przystrojonych

sg m N przystrojony (5). ◊ L przystrojonym (1). ◊ f N (praed) przystrojonå (2), [przystrojona]. ◊ n N (praed) przystrojon(e) (1) RejWiz, przystrojono (1) RejAp [cf też impers praet PRZYSTROIĆ]. ◊ I przystrojon(e)m (1). ◊ pl N subst przystrojon(e) (1). ◊ A [m pers przystrojonych.] subst przystrojon(e) (1). ◊ L przystrojonych (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w. s.v. przystroić.

Znaczenia

1. Przygotowany, urządzony (2)
2. Ozdobiony, przybrany, upiększony (9)
- Przen (3)
3. Ubrany, przyodziany (3)
- a. W zbroję (o wojsku) (1)
4. [Zaopatrzony, wyposażony]

1. Przygotowany, urządzony (2): Dignus qui in scena spectetur W yácie álbo ná plácu miedzy ſzrankámi prziſtroyonym/ etć. Mącz 371b.

przystrojony na co (1): Naydzieſz wielką chwałę ſmoká onego [tj. stolicy rzymskiej]/ thák iáko y zá wiekow ſtárych bywáło/ w rozlicżnych báłwániech á w wymyſłoch dziwnych thám ná tho przyſtroionych. RejAp 107.

2. Ozdobiony, przybrany, upiększony; variegatus Mącz (9): Helená wielkim koſztem ſtałá przyſtroiona/ Więc Dydo/ Penelope/ piękna Exioná. Ták práwie ná tablicach [tj. malowidłach] iáko żywe ſtały RejWiz 25; Zá nią [łąką] koſztowny páłac dziwnie przyſtroiony/ Pozłoćiſtą dáchowką wſzytek położony. Z Alábáſtru/ z Mármoru/ ony dziwne ganki/ Wſzędy kwieciem ſtrzęſiono/ wſzędy wiſzą wianki. RejWiz 25v, 25, 25v; Mącz 475d; [[król] Látinus iedźie w przyſtroionym Koſztownym woźie cztermi konmi zaprzężonym [ingenti mole Latinus quadriiugo vehitur curru XII 161] VergKoch 346].

przystrojon czym (1): Bo ácż tych wiele dziwow ocżymá widzimy/ Máło przed ſię rozeznáć co to ieſt vmiemy. Iáko ták cięſzkie niebo záwiſło nád námi/ Iáko ieſt przyſtroiono pięknemi gwiazdámi. RejAp AA5v.

[Iron.: Posłow Tátárſkich potym ná cześć prośił [Skirmunt]/ potym wſzyſtkim y Sługom ich gęby álbo wárgi/ noſſy y vſzy poobrzynáć kazał/ y odesłał ich ták przyſtroionych do Cárzá Bakałkaia z odpowiedzią StryjKron 281 (Linde s.v. przystroić).]

Przen [czym] (3): Tákżeć cne przyrodzenie cnotą ozdobione/ Gdy ktemu náukámi będzye przyſtroione/ Wiele może podpárte być tym przyrodzenie RejWiz 8, 94; żaden przelożony [!]/ Coby dobrym rozumem nie był przyſtroiony/ Nie może w dobrey ſpráwie ſwych poddánych rządzić PaprPan A3; [ponieważ [Jezus] ieſt Námázány/ to ieſt od Bogá y poświęcony/ y dárami duchownemi przyſtroiony/ ponieważ ieſt od śmierći wſkrzeſzony/ ponieważ ieſt znaśienia Dawidowego/ tedyć iáwno że ieſt cżłowiek BudArt X8].

3. Ubrany, przyodziany (3):

Wyrażenie: »w szaty, w szatach przystrojony« (1:1): Rzekł Báláám do Bálááchá krolá y do Mádiánitow: [...] chcecieli ie [Izraelitów] zwyciężyć/ poſlicie bliſko ich woyſká ſwoie dzyewki cudne/ w pięknych ſzátach przyſtroione BielKron 43; LatHar 203.

a. W zbroję (o wojsku) (1): izby zaden w zebraniv iedno ⟨z⟩ ſluzebniki ſwemi wlaſnemi a nie zrotami abo z voiſkie^m valiecznem obyczayem przyſtroyonem nieſmial bez voliei a dopuſczenia naſſego y rad naſſych z Ziemie viiezdzicz ComCrac 13v.

4. [Zaopatrzony, wyposażony [czym]: Tákie zbrodnie mśćićielká/ biczmi przyſtroioná [accincta flagello VI 570] Vrągáiąc biczuie ſrodze Tyſiphoná VergKoch 170.]

Synonimy: 2. ozdobiony, upstrzony.

Cf PRZYSTROIĆ

ALKa, ZCh