[zaloguj się]
[pdf]

PRZYSTROIĆ (23) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf przystroić
praet
sg pl
2 m -ś przystroił m pers -ście przystroili
3 m przystroił m pers
n przystroiło subst
imperativus
sg
2 przystr(o)j
conditionalis
sg
3 f by przystroiła
impersonalis
praet przystroj(o)no
con by przystroj(o)no
participia
part praet act przystroiwszy

inf przystroić (2). ◊ fut 2 sg przystroisz (1). ◊ 3 sg przystroi (5). ◊ 3 pl przystroją (1). ◊ praet 2 sg m -ś przystroił (2). ◊ 3 sg m przystroił (3). n przystroiło (1). ◊ [2 pl m pers -ście przystroili.] ◊ imp 2 sg przystr(o)j (3). ◊ con 3 sg f by przystroiła (1). ◊ impers praet przystroj(o)no (1) [może też N sg n od PRZYSTROJONY]. ◊ con by przystroj(o)no (1). ◊ part praet act przystroiwszy (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (trzy z niżej notowanych przykładów) – XVII(XVIII) w.

1. Przygotować, sporządzić; componere Vulg [co] (3): Będzie tedy palił ná nim [ołtarzu] Aáron/ rzecży wdzięcżney woniey. Ráno gdy iuż przyſtroi kágáńce/ będzie tho pálił Leop Ex 30/7.

[przystroić na kogo: dlatego prawaście zgwałcili [...] i wolność nie tylko naszę, ale i swoję utracili. Naszę, żeście na nas tę rzecz bez przyzwolenia naszego przystroili, swoję, iżeście nam dali przykład przeciwny konfederacyej PismaPolit 558.]

Zwrot: »pięknie przystroić« (1): Około roż Iáłowce z zyarnkámi wonnemi/ Przeſadzáne pięknemi drzewy Bobkowemi. [...] Potym wſzędy rozlicżne kwiecie rozſádzono/ Wſzytko rowniucżko roſtąc pięknie przyſtroiono. RejWiz 23v.
Przen [komu] (1): W domu Pánye twey ſwyętey á wyelkyey hoynośći/ S ſtrumyenyá roſkoſſy twych wſſytki ták nápoiſz/ Bo ſtudnice żywotá ſam ty nam przyſtroiſz LubPs I4v.
2. [Przygotować do spełnienia jakiegoś zadania [kogo za kogo]: Tenże im Cieleſny rozum y mátkę ku vproſzeniu y doſthoynośći vkazał/ y zá rzecżnicżkę y przycżynicielkę do Páná przyſtroił. GrzegŻarnPos 1582 654 (Linde).]
3. Ozdobić; adornare, colere, comere, decorare, exornare, ornare Cn [kogo, co] (8):

przystroić komu [sobie] (1): Ná káżdy dźień zmuſkáne przyſtroy ſobie czoło/ A nadobnym czepeczkiem otocz głowę w koło. ZbylPrzyg Bv.

przystroić w co (2): Cf Zwrot.

przystroić czym (2): Chociayby nam y moſiądz ſmálcem [tj. emalią] przyſtroiono/ Przedſię zá piękne złoto wnet będzye kupiono. RejWiz 47v; ZbylPrzyg B3v.

Zwrot: »pięknie, nadobnie przystroić« [w tym: w co (2)] (3:1): RejWiz 14; Bogá ſie o to [że oszukuje na czystości złota] żadny/ Złotnicżek nie boi/ Kiedy pięknie Sláchćiankę w łáncuſzki przyſtroi. BielSat Cv [idem BielRozm ]; RejZwierc 169; BielRozm 17.
Przen (1): O Duchu święty/ [...] Rácż poświęćić kośćioł ćiáłá náſzego/ á ná mieſzkánie tobie oddáne obroćić. [...] rácż nágotowáć godny przybytek máieſtatowi twemu: przyſtroy gmách twoy/ á pokoy twoy ozdob cnotámi rozlicżnemi LatHar 32.
4. Ubrać, przyodziać, zwykle pięknie [kogo] (4): Spraẃże mu [dziecku] pſtry kożuſzek/ więc cżyrwoną myckę/ A mámkę też s pieſtunką przyſtroy miłoſnicżkę. RejWiz 57.

przystroić w co (1): TEn wianeczek rućiány piękna Grétá wiłá/ Aby weń nádobnégo Klimká przyſtroiłá. KochFr 44.

Przen [w co] (1): Bo tá [cnota] vmie w pocżćiwość káżdego przyſtroić/ A nie káżdy tych ſtroiow vmie kráwiec ſkroić. RejWiz 4.
a. Dać szaty zakonne (1): Wdowę podſtrzygł w czernice/ y do Monáſterá przyſtroiwſzy ią wegnał. StryjKron 395.
5. Doprowadzić do kłopotliwej a. trudnej sytuacji [kogo] (8): [Putyfar narzeka na zdradę żony i sługi:] Kochałem ſie w tym ſludze a takież w czney żenie [...] Teraż mię to oboie dzywn e [!] przyſtroiło A moy ſtateczny vmyſł prawie rozdwoiło RejJóz I; RejKup f6; RejWiz 73v; RejZwierc 252; Ten ktory mię náiął, [...] náuczył iáko mam co czynić: A ieſli ia do tego co ſwoiego przydam, Tym pobożniey ſtárgował v mnie báłámuctwo. Iáko mię on przyſtroił, tákem vſtroiony. CiekPotr 67.

przystroić o co (1): ácżeś wiele broił/ Nie iednegoś też o ſmierć á mężnie przyſtroił. PaprPan Ff2v.

przystroić w co (1): Bo ieſli dla tytułow álbo dla pożytkow/ Vżywałbyś nád cnotę w ſwym rozumu zbytkow Iużeś ſie náſłuchał co thy tytuły broią/ Ani ſam wzwie gdy kogo w niewolą przyſtroią. RejWiz 91v.

Zwrot: iron. »nadobnie przystroić« (1): [Rzeczpospolita się skarży:] Ia ſie ſtáram o wſzytki/ ále o mię żadny/ Ták ye márnie pobłaźnił/ ten márny ſwiát zdradny. O nieſzcżęſny Prywacie/ thyś thego nábroił/ A nadobnieś ten narod/ ták ſławny przyſtroił. Ze ſwiętą Spráwiedliwość/ y mnię wyganiáią RejZwierz A5.

Synonimy: 1. nagotować, narządzić, przyrządzić, sprawić; 3. ochędożyć, okrasić, ozdobić, przybrać, upiększyć; 4. oblec, odziać, przyoblec, przyodziać, ubrać.

Formacje współrdzenne cf STROIĆ.

Cf PRZYSTROJONY

ALKa, ZCh