Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYWODZON

Następne hasło: PRZYWODŹCA »

PRZYWODZONY (31) part praet pass impf

przywodzony (24), przywodzon (7).

Pierwsze o jasne; w formach złożonych drugie o jasne; w formach niezłożonych: -ón, -ona, -ono.

Fleksja

sg
m	N	przywodzón	f	N	przywodzonå	n	N	przywodzono

pl
N	m pers	przywodzeni
N	subst	przywodzoné

sg m N (praed) przywodzón (3); -ón (2), -(o)n (1). ◊ f N przywodzonå (2), przywodzona (1); ~ (praed) -å (1) Mącz, -a (1) RejPs. ◊ n N (praed) przywodzono (3). ◊ pl N m pers przywodzeni (11); -eni (2), -(e)ni (9). subst przywodzoné (11); -é (5), -(e) (6).

Składnia dopełnienia sprawcy: przywodzon(y) od kogo (1) SarnStat, przez kogo (1) CzechEp.

Sł stp s.v. przywodzić, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Przyprowadzany lub dostarczany do jakiegoś miejsca (2)
- a. O osobach (1)
- b. O wodzie (1)
2. Zachęcany, nakłaniany; zmuszanyy (10)
3. Doprowadzany do czegoś, poddawany czemuś (10)
- a. O ludziach (2)
4. Przytaczany (o tekście) (6)
5. Używany, stosowany (3)

1. Przyprowadzany lub dostarczany do jakiegoś miejsca (2):

a. O osobach (1):

Zwrot: »zasię przywodzon« (1): Przewiedziawſzy o nim ſtaroſta Kijowſki, obſkocżywſzigo poimał y poſłał panom Litewſkim na Wilno. Skąd niekielko razow vciekaiącz zaſię był pogonion y przywodzon [consecutus comprehensus et reductus est]. MiechGlab 31.

b. O wodzie (1): á ſąli gdźie mieyſcá gdźie ich [wód] mniéy/ niż opiſáli/ [...] to ſye dźiało część że niektóre były koſztem wielkim kánnałámi prowádzoné/ á w tym zámieſzániu á zubożeniu wiekow zániedbáné: część że prze oſpáłość á leniſtwo niektórych ludźi/ te co były przywodzoné dopuśćił niedozór zámulić á záwálić ſye Oczko 3.

2. Zachęcany, nakłaniany; zmuszanyy (10):

przywodzony do czego (7): GroicPorz a2v; Gdy powtore do tegoż [tj. oddawania się w niewolę] przywodzeni byli/ odpowiedź tákową dáli onemu Hetmánowi/ [...] Twoiá rádá nie zda ſie nam być ſłuſzna Phil F, D3; Swiádkowie ieſli dobrowolnie niechcą przyźdź ku dopomożeniu ſpráwiedliwośći, iáko do tego máią bydź przywodzeni. SarnStat 708. Cf Wyrażenia.

przywodzony ku czemu (3): czaſu phylozophow obyauyl bog panną bo czy zbyegu natury okolo ktorey ſyą obyerayą zawzdy naydoualy czym byualy przyuodzeny ku uyerze tey yſz ſyą bog ſpanny narodzycz myal PatKaz III 102; KwiatKsiąż E4v; Obłędni ku poznániu prawdy máią być przywodzeni. WujNT Iac 5 arg.

przywodzony czym (5): PatKaz III 102; Duchownym mieczem obłędliwi do koſćiołá krzeſćiáńſkiego bywáią przywodzeni. GroicPorz a2v; ktorzi [.....] rozmaitemi kunſtami ku dobrym y pocżczywym naukam máią być prziwodzeni. KwiatKsiąż E4v; WujNT 12 marg, Xxxxx3v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Przetoć Plato nápominał/ áby młodzieńcow vmyſły były do tego przywodzone/ żeby o práwiech dobrze rozumieli Phil D3.

W przeciwstawieniu: »odwodzony ... przywodzony« (2): Boiáznią męki, y nádzieią zapłáty máiá [!] być ludzie odwodzeni od złego, á przywodzeni do dobrego. WujNT 12 marg [idem] Xxxxx3v.

Wyrażenia: »przywodzony do dobrego« (2): WujNT 12 marg, Xxxxx3v cf W przeciwstawieniu.

»do pokuty przywodzony« (1): á ták [słuchacze przez apostoła] do pokuty byli przywodzeni. WujNT 496.

3. Doprowadzany do czegoś, poddawany czemuś (10):

przywodzon ku czemu (1): ábowiem pożądliwoſć náſſá niema záleżeć wroſkoſſach doczeſnych iedno áby byłá przywodzoná ku wiecznem ſkárbom nigdy niedokończoney rádoſći. RejPs 179.

przywodzon(y) in quod (4): [Feuda tych ziem ruskich i podolskich] nie máią bydź iuż więcéy in controuerſiam quamuis przywodzoné SarnStat 88 [idem 1046]; A w tym ſądzeniu żołniérzów modo vt ſupra, z Rotmiſtrzámi y Poruczniki/ by téż y ná gárdle/ według przewinienia/ któryby był ſkaran/ to niéma bydź przywodzono in diſquiſitionem żadną. SarnStat 436, 1046, 1225.

Wyrażenia: »w nieprzespieczność przywodzony« (1): áby Zupy Krákowſkié ku ſzkodźie Rzeczypoſpolitéy w nieprzeſpieczność nie były przywodzoné [periclitentur in detrimentum JanStat 52]. SarnStat 386.

»w wątpliwość przywodzony« (3): Dekrety Koncyliow nie máią być w wątpliwość przywodzone. WujNT 467 marg [idem] Zzzzz2v; gdyż przy tákowych ſpráwách [wojennych] śiłá rzeczy przypádáć muśi/ y ináczéy ſie dźiać niż czáſu pokoiu: że to wſzyſtko nie może bydź ni od kogo w wątpliwość álbo in diſquiſitionem przywodzono SarnStat 1225.

a. O ludziach [ku czemu] (2): y przez nie [aniołów] oycowie ſtárzy ku znáiomośći Bożey bywáli przywodzeni CzechEp 265.

Wyrażenie: »ku nieprzespieczeństwu przywodzon« (1): ſkázuiemy: áby żaden z poddánych náſzych nie mógł bydź ruſzan/ gában/ y ku nieprzeſpieczeńſtwu o máiętnośći ſwé przywodzón [aut etiam periclitari super bonis quibuscunque JanStat 288] zá tákimi liſty/ któréby z kśiąg Kánceláriiéy były wyięté SarnStat 328.

4. Przytaczany (o tekście); allegatus Mącz (6): Mącz 187a; Tákże też przywodzone być máią Oycow S. wyroki KuczbKat 185; PowodPr 29.

przywodzony z czego (1): Loci, apud Dialecticos et Rhetoricos, Pewne nauki z których potwierdzenia y dowody bywayą prziwodzone. Topica Graece. Mącz 196c.

przywodzony komu (1): A tu iáſnie vcży ten Pſalm/ iáko hiſtorie piſmá ſwiętego máią być ludzyom przywodzone LubPs R5v.

przywodzony na kogo (1): In eos quadrat hoc proverbium Przećiw ſie tym rymuye tá przepowieść álbo ná tey [lege: na te] może być prziwodzona. Mącz 335b.

przywodzony gdzie (1): Gdyż állegorye y podobieńſtwá w piſmie świętym przywodzone/ nie máią być wedle cżyiego zdánia y vpodobánia wykłádáne NiemObr 46.

5. Używany, stosowany; usurpatus Mącz (3):

przywodzon ku czemu (2): Wſzelkie napominanie albo karanie ma przez ſwaru być, ani też temu kwoli ktory karze abo ſie mſci, ale ku poſpolitemu vżytku ono przywodzono ma być BielŻyw 119; Tenze Státut [o żebrakach] potym ku zwyczáiu był przywodzón pod zakłádem ná Stároſty 100. grzywien. SarnStat 518.

Szereg: »używany albo przywodzony« (1): Apud Platonem usurpata oratio, Częſto vżywána álbo prziwodzona. Mącz 509c.

Synonimy: 2. namawian, pobudzany, proszony.

Cf PRZYWODZIĆ