[zaloguj się]
[pdf]

PUKIEL (2) sb m

pukiel, [pukieł].

e jasne.

Fleksja
sg pl
N pukiel pukle
A pukle
I pukl(a)mi

sg N pukiel (2). ◊ [pl N pukle. ◊ A pukle. ◊ I pukl(a)mi.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Wypukła, zwykle metalowa ozdoba (2): [ná piąći łokiet wyſokość iego [„morza”, tj. zbiornika na wodę do obmyć rytualnych w świątyni Salomona]/ á ſznurek ná trzydźieśći łokiet opáſował ie w koło. A rzezánié pod kráiem obchodźiło ie dźieśiąćią łokći obtaczáiąc morzé (marg) A pukle ze ſpodku brzegów opáſowáło ie wokoło dźieśięć ich ná iednym łokćiu. (–) WujBib 3.Reg 7/24.]
a. Stroju, broni i uprzęży; bulla Vulg, Cn (1): Punctus vel punctum, pukyel BartBydg 126b; [AktaAl 545; Item cingulus deauratus w pukle nuncupatus. Item cingulus aureus cum contexta. CracArtific 1551 nr 184; RachDworu 197; InwMieszcz 1569 nr 152; Die 9 januarii za munsztuk nowy i pukle pozłociste, za strzemiona i ostrogi zł 3 gr 15 GębMemor 185].

[pukle do czego: item puklie do vszdi mosziodzove 2 CracArtific 1545 nr 1153.

Szereg: »ozdoby i pukle«: Wſtał tedy Gedeon/ y zábił Zebee y Sálmáná: y pobrał ozdoby y pukle [ornamenta ac bullas]/ ktore zwykli miewáć wielbłądowie krolewſcy ná ſzyiách ku ozdobie. Leop 1577 Iudic 8/21 (Linde).]
b. Oprawy księgi; umbilicus (librorum) Mącz, Cn (1): [Po tym, Miły Panie Jakubie, proszę Was, iżbyście tę pracą dla mnie podjęli: Ślę Wam tam pieniędzy grzywnę na Bibliją, a proszę Was, iżebyście mi obrali dobrego impressu miąszego na wielkie modum, przy tym z puklami, coby była chędoga, jako sami rozumiecie. ListyPol I 1541/240; InwKatWaw 35, 36, 180 [2 r.]; Pukieł/ Umbilicus. Volck Xxxv.]
Wyrażenie: »pukiel na księgach, [do ksiąg, u ksiąg]« (1): Umbilicus item, Pukiel ná xięgách. Mącz 501d; [ArtNom I3v; Volck 722; Pukle do ksiąg in octavo par 29 przedane, pukle drugie do ksiąg in sedecimo par 44 przedane InwMieszcz 1597 nr 301].
[Szereg: »bullae alias pukle«: Missale bonum pressurae Cracoviensis, reverendissimi olim Tomicii, cum clausuris et bullis alias puklie ex argento InwKatWaw 159.]

Synonimy: buła, cętka.

Cf POKIEŁ

AĆ