[zaloguj się]
[pdf]

PULPIT (15) sb m

pulpit (13), pulpiet (1), palpit (1) Mymer1; pulpit : pulpiet Calep (1:1).

Fleksja
sg pl
N pulpit pulpity
G pulpita
A pulpit
L pulpicie

sg N pulpit (9). ◊ G pulpita (1). ◊ A pulpit (2). ◊ L pulpicie (2). ◊ pl N pulpity (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

1. Ukośna podstawa pod otwartą książkę, używana też jako podpora do pisania; pluteus Mymer1, Mącz, Cn [pulpitum Łac śr] (10): Pluteus. Pulbret. Palpit. Mymer1 10v; Item wkaliſchu v mnychow wkoſzczyelye zakriwanye pulpitha hathlaſſewe schare vkradl LibMal 1547/137; RejKup t6v; Wſzedł tám potym/ álić w nim ſiedzi mąż pocżćiwy/ Z nadobną długą brodą iuż ná poły śiwy. Stolik przed nim málucżki kſięgi ná pulpicie/ A pilno ná kámienne coś piſał tablice. RejWiz 46; po mſzy poſtháwią przed Ołtarzem ſtoł kthory przykryią ſuknem/ ná ſthole będzie kielich y dzwonek ſrebrny/ náſtáwiáią też łáwek około niego/ będą też noſić pulpit od iednego Kárdynałá do drugiego BielKron 234v, 234v; Mącz 307b; Foruli, Armariola, sive capsula, sive capsulae in quibus aliquid reponimus – Pulpit albo mieſcze łozenią kſziag. Calep 429b; [InwKatWaw 255; InwMieszcz 1574 nr 191].

W połączeniu szeregowym (1): Ornat/ Kelich/ Ampuli Pulpity Perłowe Sutły [!] Rozmayte Apparaty I te ynſſe drobne graty Znaċ yſs niemało Koſtuią RejKup aa5v.

Wyrażenie: »pulpit do pisania« (1): Pluteus, [...] Item pro fulcro tori discubitorii, Zádnia deſzczká ná łożu którey ſie grzbietem ſpieráyą/ też tablicá álbo pulpit do piſánia. Mącz 307b.
2. Podwyższenie, z którego wygłaszano mowy, mównica, kazalnica, katedra, też scena; pulpitum Murm, Mącz, Calep, Cn; suggestum (suggestus) Murm, BartBydg; analogium BartBydg [pulpitum – pulpit Murm 127, Calep; – pulpit, kazalnica, wszelakie zwłaszcza wysokie miejsce albo stolec, z którego kto jaką rzecz do ludzi czyni, każe Mącz 331a; pulpit kościelny – pulpitum Cn] (5): Murm 127; Pulpitum, Locus editior in orchestra, in quo chorus Tragoediarum, et Comoediarum, quoad Comoediae chorum habuerunt, caeterique personam non habentes, fabulae subserviebant, histrionibusque, in scenam abditis, populum gesticulatione retinebant – Pulpięt. Calep [875]a.
Szereg: »pulpit, ([abo]) kazalnica« [szyk 2:1] (3): BartBydg 9b, 153b; Pulpitum, Pulpit/ kazálnicá/ wſzelákie zwłaſzczá wyſokie mieyſce/ álbo ſtolec z którego kto yáką rzecz do ludzy czyni/ każę [!]/ też ſzranki z tárćic vczinione wyſoko od ziemie podnieśione ná którich gry ſpráwuyą. Mącz 331a; [Zoſtáwił ſłowo Zydowſkie Muſach/ co ſie toż rozumie co y Maſách/ to ieſt/ Zaſłonę ábo Namiot [...]. Drudzy powiádáią że to był pułpit [!]/ ábo kazálnicá z któréy kápłani lud vczyli/ y zakon czytali. WujBib 382a].

Synonimy: 1. podpora, podstawek, podstawnik; 2. ambona, katedra, kazalnica.

AĆ