[zaloguj się]
[pdf]

CIERPLIWOŚĆ (475) sb f

cierpliwość (334), cirpliwość (138), cierzpliwość (3); cierpliwość PatKaz III (7), RejKup, MurzNT, KrowObr (3), Leop (14), KwiatKsiąż (6), Mącz (7), OrzQuin, LeovPrzep, KuczbKat (3), HistRzym (5), BudBib (2), BudNT (5), CzechRozm (10), ModrzBaz (3), SkarJedn (2), Calag, KochPs (2), CzechEp (9), NiemObr (4), KochMRot, ReszHoz, WisznTr, KochPieś, Calep (5), GrochKal, GórnTroas, GrabowSet (6), SiebRozmyśl (9), PowodPr, SkarKaz (6), CzahTr (3), GosłCast (3), KlonWor, SzarzRyt; cirpliwość BierRaj, OpecŻyw (17), OpecŻywPrzedm (3), Mymer1, BielŻyw (8), WróbŻołt (6), SeklWyzn, RejJóz (2), HistAl, KromRozm I (5), KromRozm II (3), KromRozm III, BielKom (6), LubPs (14), RejWiz (3), RejZwierz (9), RejAp (22), GórnDworz (3), RejPos (10), BielSen, GrzegŚm, RejZwierc (2), WujJudConf, RejPosWstaw (2); cierzpliwość ZapMaz; cierpliwość : cirpliwość : cierzpliwość RejPs (7 : 1 : 1), SeklKat (1 : 1 : –), BibRadz (13 : 2 : –), BielKron (6 : 3 : ‒), BiałKat (2 : 3 : ‒), SkarŻyw (83 : 1 : 1), ArtKanc (6 : 1 : ‒), LatHar (19 : 1 : ‒), WujNT (69 : 2 : –).

-é- (16), -e- (5); -é- OrzQuin, KochMRot, KochPieś, GórnTroas, GosłCast (3); -e- MurzNT, KochPs (2); -é- : -e- BiałKat (1 : 1), SiebRozmyśl (8 : 1); o jasne.

Fleksja
sg pl
N cierpliwość
G ciérpliwości ciérpliwości
D ciérpliwości
A ciérpliwość ciérpliwości
I cierpliwością
L ciérpliwości ciérpliwościåch
V ciérpliwości

sg N cierpliwość (90). ◊ G ciérpliwości (111). ◊ D ciérpliwości (18). ◊ A ciérpliwość (123). ◊ I cierpliwością (48). ◊ L ciérpliwości (77). ◊ V ciérpliwości (1). ◊ pl G ciérpliwości (3). ◊ A ciérpliwości (2). ◊ L ciérpliwościåch (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XIX w.

1. Zdolność spokojnego znoszenia bólu i przeciwności, godzenia się z losem; wytrzymałość; patientia, sufferentia, sustinentia Vulg, PolAnt, Cn (286): OpecŻyw 16, 32v; gdy złe y dobre od cyebie pana ſwego wdzyęcznie przymowac będziemy obacywſſy cierpliwoſci naſſe: będzieſz raczył oną wieczną radoſcią obdarzyc nas RejPs 196v; RejJóz L5v; SeklKat L4v; LubPs B3v marg, I3v marg, K, O6v, Z4, bb4 marg; Leop Ier 32/11, 2.Cor 6/4, Philipp 4 arg, 2.Tim 3/10; TA Hiſtorya ieſt nam przykładem cudnym oſobliwey á bárzo wielkiey ćierpliwoſći/ gdyż nam przekłáda [...] Iobá dźiwnie vtrapionego BibRadz I 273v; Biedáſz wam kthorzyśćie vtráćili ćierpliwość [qui perdiderunt sustinentiam]. BibRadz Eccli 2/15, Is 26 arg, 1.Reg 2/19, 2.Cor 12/12, 2.Tim 2 arg 1.Petr 1 arg; Opprimitur dolor patientia, Boleść bywa vſmierzona cierpliwością. Mącz 321b; LeovPrzep b2; RejAp 17v, 18 [2 r.], 40, 121v, 123 [2 r.], Ff4; GórnDworz Hh2v, Kk4v; KuczbKat 425 [2 r.], 430; Potwarzą y męcżeniem doświadcżymy go ábychmy doznali ſkromnośći iego/ y vcżynili roſſądek o ćiérpliwości iego. BudBib Sap 12/19; BudNT 1.Tim 4/11, Iac 1/3, 4, Apoc 3/10; CzechRozm Av; Zmordowáni byli kátowie/ á iey ćierpliwość świeża á mocna zoſtáłá. SkarŻyw 151, A4v, A5v, 22, 29, 31 (36); CzechEp 49; NiemObr 5; ReszHoz 118; ArtKanc C16v, M18v, Q11; GrochKal 15; Day ćierpliwość w ſerce/ álbo mnie weź z świátá/ Bo mi żywot hydzą/ me nieſzcżęſne látá. GrabowSet B2v, B4, E3; LatHar 35, 233, 577, 578, 583 (11); WujNT 23, 263, Luc 21 arg, Rom 5/3, 4 (19); PowodPr 6; SkarKaz 85b, 423b; CzahTr B.

cierpliwość czego (8): RejPs 85; KromRozm III D2; KrowObr 154v; Owym iednák co wedle ćierpliwośći ſkutku dobrego/ ſławy y cżći y nieśmiertelnośći ſzukáią [odda] żywot wiecżny BudNT Rom 2/7; SkarŻyw 581; WujNT Rom 2/7, 2.Cor 1/6, 1.Thess 1/3.

cierpliwość do czego (1): day ćiérpliwość do znoſzenia ſmutków y doległośći náſzych SiebRozmyśl E4.

cierpliwość w czym (21): Zámilknąłem/ á nieotworzę vſt ſwoych ábych przywykł ćierpliwoſći wnieluboſći twoiey RejPs 59v, 83 marg, 222; ćirpliwość w znoſzeniu krzyżá/ to ieſt/ w trapieniu ábo w przeſládowániu. LubPs A5; BiałKat 203v; WujJudConf 106; SkarŻyw 31 marg, 515 marg [2 r.]; CzechEp 22; GrabowSet H2v, P; WujNT 622, 2.Thess 1 arg, s. 784, 2.Petr 1/6, Yyyyyv; SiebRozmyśl B2v, M2v; SkarKaz 639a marg; CzahTr B.

Zwroty: »w cierpliwości czekać« (1): wniemocy teſz lekarſtw nie vżywáły/ iedno w ćierpliwośći Boſkiego zlecżenia cżekáły SkarŻyw 224.

»w cierpliwości, z cierpliwością (z)nosić« [szyk zmienny] (3 : 2): SeklKat K3; tu ieſt wielką pociechá tym ktorzy w ćirpliwośći krzyż ſwoy noſzą LubPs B3; Onę nędżę [!] zwielką ćierpliwośćią znośił SkarŻyw 473, 136; SkarKaz 45b.

Szeregi: »cierpliwość, cichość« [szyk 1 : 1] (2): O z iáką to żáłośćią [...] wſpominał Apoſtoł: gdy mu ná myſl przychodziłá/ onych zábitych świętobliwość/ niewinność/ cierpliwość/ ćichość SkarŻyw 81; LatHar 233.

»cierpliwość, (i) wiara« = patientia et fides Vulg [szyk 3 : 5] (13): Theſálonczyki w pirwſſym podfirdza w wyerze y ćirpliwoſci KromRozm II e3; Leop Apoc 13/10; RejAp 71v, 107v; SkarŻyw 22, 113, 184, 283 [2 r.J, 328; Tuć ieſt ćierpliwość y wiárá świętych. WujNT Apoc 13/10 [idem Leop], 2.Thess 1/4, Hebr 6/12.

»cierpliwość i wytrwanie« (2): Táka wniey ćierpliwość y wytrwánie káżdey nędze y choroby byłá SkarŻyw 581; WujNT Yyyyyv.

Wyrażenia przyimkowe: »przez cierpliwość« = per patientiamVulg (11): KromRozm II i4; BiałKat 90v, 91; SkarŻyw A4v; CzechEp 51, 126; NiemObr 79; W ćierpliwośći wáſzey otrzymaćie (marg) przez ćierpliwość wáſzę otrzymawayćie. G. (‒) duſze wáſze. WujNT Luc 21/19, Rom 15/4, s. 873; SiebRozmyśl I3v.

»z cierpliwością« (6): KromRozm I B4v; WujNT 20, 2.Cor 6 arg; Co śię ták z ćierpliwośćią kąſzcżek wytrwáć muśi/ Choć ták wielka doległość ſerce me dźiś duśi. CzahTr B4. Cf »z cierpliwością nosić«.

»w cierpliwości« = in patientia Vulg (24): PatKaz III 143v; [Sokrates] vboſtwo wielkie cierpiał [...]. Był też w ſmutkach, tak nieprzemożony á iakmiarz w tey cirpliwoſci wſzytek ſwiat przeſzedł nad inſze skromnie cirpiąc BielŻyw 48; RejZwierz 126v, 133; RejAp 123; Spráwowáłá on klaſztor z wielką miłośćią ku śioſtrom/ [...] w ćierpliwośći y znoſzeniu cżłowiecżjch w śioſtrách ſwoich nieudolnośći SkarŻyw 193, 22, 28, 32, 349; ArtKanc S; LatHar 453, 471; WujNT Luc 21/19, s. 493, 2.Cor 6/4, 12/12, Col 1/11, Hebr 12/1; Bólem zięta/ przełóm ból/ w wielkiéy ćierpliwośći. GosłCast 37. Cf Zwroty.

W przen (3): RejWiz 79; Wlrzbá drzewko domowe/ ktore wſzyſcy znamy/ A1e wielką ćirpliwość/ przedſię w nim widamy. RejZwierz 131; włożywſzy przedni plách z rozumu ná ſię/ á zádni kuſz s cnoty/ á bułáwę dawſzy ſobie vcżynić s ćirpliwośći/ tedy go ták ſnádnie ſtłucże RejZwierc 79.
a. Wytrwałość (74): Wſzey mądroſci grunt ieſt cirpliwoſc. BielŻyw 85; WróbŻołt 61/6, Y2v [2 r.], 70/5, 91/15; RejPs 196v; MurzNT 21; Bądźże iedno w ſwych myſlach ſtáłym/ bo ćirpliwość/ To iey vrząd iż wytrwa káżdą ſwiecką chćiwość. RejWiz 34y, 187; á iż podbili pod ſwą moc kruſzce ſrebrne y złote kthore tám ſą/ á iż opánowáli wſſelkie mieſcá zá rádą y ćierpliwoſcią ſwoią Leop 1.Mach 8/3, Hebr 10/36; RejZwierz 126v, aa3; BielKron 10v, [3322]; A Cretenſezy y Lacedemonſcy Legislatores/ to ieſt praw álbo vſtaw wynaleſcze młodź ſwoię nie tylko wćierpliwości czieleſney czwiezyli/ ale izeby też vmysłu powciągliwego a wtrzimawáłego byli KwiatKsiąż M2v, M2, M2v; RejAp 30; Acż mu też wiele do tego pomaga vrodá/ kſtałthowne ciáło/ dużość/ męſka ćirpliwość/ y ine dobre przymioty. GórnDworz E6; HistRzym 128, 129v, 134v, 135v; RejPosWstaw 42; przetoż Ablowę niewinność/ [...] Izáákowe poſłuſzeńſtwo/ Iákobowę ćierpliwość/ Iozefowę cżyſtość [...] przed ocży nam ſtáwi zakon ſtáry y nowy. SkarŻyw A4v, 76; KochPieś 39, KlonWor ded **3; SzarzRyt C3.

cierpliwość w czym (9): OpecŻywPrzedm C3v [2 r.]; ćirpliwość w vtrapieniu ábo w przeſládowániu/ y ine cnoty. LubPs Z3, aa4; BielKron 211; awſzakoſz ſie on o żadney rzecży więczey iako o czierpliwośći wpraczach nie wychwala. KwiatKsiąż M3v, N2; SkarŻyw 26; WujNT 540.

Zwroty: »mie(wa)ć cierpliwość« = patientiam habere Vulg [szyk zmienny] (15): S tego ſie naucż gdytz ſie tzo takowego przyda przeciwnégo/ miey cirpliwoſtz. OpecŻyw [27]v, [79] [2 r.]; [79]v [2 r.], [80]v; OpecŻyw Przedm C3v [2 r.]; BielŻyw 46; BibRadz Eccli 2/4; BielKron 29, 211, 296v; w biedzeniu a wſtarciu zrownymi takową ćierpliwość miewali KwiatKsiąż N2; BielSat G.

»z cierpliwością, w cierpliwości, przez cierpliwość (o)czek(aw)ać« = per patientiam expectare Vutg [szyk zmienny1 (2 : 1 :1):BibRadz Hab 2 arg, Rom 8/25; CZekałem z ćierpliwośćią/ á pan mię obaczył KochPs 58; WujNT Rom 8/25.

»przez cirpliwość, z cierpliwością, w cirpliwości znosić (a. znaszać)« [szyk zmienny] (1 : 1 : 1): wſzytko przez ćirpliwoſć skromnie znoſiemy HistAl I5v; BielKron 259v; á vcż ſie w ćirpliwośći á w ſtałośći znośić káżdy krzyż ſwoy RejPos 165.

Wyrażenie: »stałość cirpliwości« (1): tak iż tilko ſama ſmierć cznotę á ſtałoſć cirpliwoſci Diogeneſowi odięła BielŻyw 71.
Szeregi: »cierpliwość i (a) mierność« [szyk 1 : 1] (2): Wykładaſz mię ná liśćie ſwym Amurate rozmáićie/ [...] ia to ćierpliwośćią ſwoią y miernośćią zwyćiężę BielKron 246, 296v.

»stałość i (a) cierpliwość« [szyk 3 : 2] (5): KrowObr 47; KwiatKsiąż D3v; RejPos 162v, 165; Ale tu ſłyſzemy/ iż nádzieiá pochodzi z doświádczenia/ z ćierpliwośći y ſtałośći w vtrapieniu WujNT 540.

»stateczność (a. statek) i cierpliwość« (5): tho iuż y przed tym ieſt wyłożono co ieſt ſtátecżność y ćirpliwość przećiwko Pánu temu RejAp 30, 109; Gdy bacżył Sędzia niedobyty ſtatek iego y ćierpliwość mocną bárzo: do iney ſię męki vćiekł. SkarŻyw 441, 185, 461.

Wyrażenia przyimkowe: »przez cierpliwość« = in patientia PolAnt Vulg (3): ćić ſą kthorzy dobrym a vprzeimym ſercem ſłyſzáne ſłowo trzymáią á owoc przynoſżą przez ćierpliwość. BibRadz Luc 8/15. Cf »przez cierpliwość oczekawać«, »przez ćierpliwość znosić«.

»z cierpliwością« (5): RejZwierz 103; iżeś záchował s ćirpliwoſcią ſłowá moie/ á ia záchowam ciebie od każdego niebeſpiecżeńſtwá godziny oney ſrogiey RejAp 40. Cf »z cierpliwością czekać«, »z cierpliwością znaszać«.

»w cierpliwości« = in patientia Vulg (6): áby ſie w ſtátecżnośći á w ćirpliwośći ſwey záchowáli. RejAp 109, 40; RejPos 62v; WujNT Luc 8/15. Cf » w cierpliwości czekać«, »w cirpliwości znosić«.

2. Łagodność, życzliwość, wyrozumiałość, tolerancja; patientia Mącz, Vulg, Cn; tolerantia Mącz, Calep; longanimitas Calep; aequanimitas Cn (160): nyechay wimowy nyepoſluſſnoſc moya yego pokora picha moya yego cyrplywoſc gnyew moy yego wſcyaglywoſc ſbitek moy BierRaj 23; O ſlowo wielkié cirpliwoſci/ O ſlomo [!] pelné wſſelkié dobroci OpecŻyw 143v, 183; OpecŻywPrzedm C4; [Maryja była] Dzywney czyerplyuoſcy tak yſz nygdy yey nyeuydzyano rozgnyeuaney PatKaz III 122, 143v; BielŻyw 46, 52, 57, 96; SeklWyzn 3; RejKup cc2; BielKom C5v; Przypominánie wielkiey ćirpliwośći Páńſkiey/ ktorą racżi mieć nád náſzemi niedoſtátki LubPs T2v marg, ee3v; Leop 1.Tim 1/16; RejZwierz 26v marg, 107v; Złośnik przed nim nie vydźie z drapiestwem/ á ćierpliwość nie omyli wiernego [et non retardabit sufferentia misericordiam facientis]. BibRadz Eccli 16/13 [14], Apoc 2/19; abuti alicuius patientia, Cierpliwości cziyey źlie vżywáć/ to yeſt/ co daley to więtſzą przikrość wyrządzáć/ nie mieć nań wzglądu. Mącz 511a, 457b; OrzQuin D3v marg; RejAp 18, 18v, 28v, 39v; wiedząc też pewnie o długiey ćirpliwośći iego/ iż długo cżeka vznánia á náwrocenia nędzniká káżdego. RejPos 335v, 104v marg; Náucżyſz ſie ćirpliwośći RejZwierc 26; BudBib Eccli 29/11; CzechRozm 224v, 241v, 244v, 253; Ale rzecżeſz/ że tę wolność ma śláchecki ſtan/ á ty też dla tego to ćierpiſz/ żebyś też y ſarn [...] ztákiey wolnośći weſelić ſię mógł. A wierę? A ztądże tá ćierpliwość: y tá przycżyná tey známienitey wolnośći ModrzBaz 84v, 68, 85; SkarJedn 327; KochPs 16; bráćia namilſzy/ Chryſtus náſz vkrzyżowan ieſt/ mśćić ſię zákazáł/ á ćierpliwość nam ſwoię zálećił SkarŻyw 189, 51, 98, 332; CzechEp 18, 40; Calep 612b, 1071b [2 r.]; GrabowSet C2v; WujNT przedm 37, s. 557, 1.Tim 1/16, 2.Tim 3/10, 1.Petr 3/20, Apoc 3/10, Yyyyyv.

cierpliwość od kogo [= względem kogo] (1): Wielka ćierpliwość od właſnych vcżniow y pokorá. SkarŻyw 574 marg.

Zwroty: »z cierpliwością czekać (a. oczekiwać)« (2): Stąd znáć/ iż Bog łáſkę y miłośierdzie ſwe ludziom ofiáruie/ y z wielką ćierpliwośćią długo czeka ich pokuty WujNT 529; SiebRozmyśl D2.

»mieć cierpliwość« [w tym: nad kim, nad czym (9)] = patientiam habere Vulg [szyk zmienny] (13): PatKaz III 143v; LubPs ee3v marg; Miey ćierpliwość nádemną/ á ia tobie to wſſyſtko wypłácę. Leop Matth 18/26 [idem WujNT], Eccli 35/22, Matth 18/29; RejAp 17v; RejPos 246 [2 r.], 248; GórnTroas 22; WujNT Matth 18/26, 29, Apoc 2/3.

»znosić w cierpliwości, z cierpliwością znosić« (3 : 2): Ieſliſz też Bog [...] znoſił w wielkiey ćierpliwośći [sustinuit in multa patientia] nácżjnie gniewu godne y zátrácenia Leop Rom 9/22 [przekład tego samego tekstu] WujNT Rom 9/22, s. 556, Eph 4/2; SiebRozmyśl C2.

Szeregi: »cichość, (i) cierpliwość« = mansuetudo, patientia Vulg (4): RejPosWstaw [1434]; Chriſtus ſię każe w ćichośći y ćierpliwośći naſládowáć CzechEp 51, 28; WujNT Eph 4/2.

»cierpliwość i dobro(tliwoś)ć« = bonitas et patientia Vulg [szyk 2 : 2] (4): CzechRozm 243v; ále rácżey vcży/ doſkonáłey ćierpliwośći/ y dobrotliwośći/ przećiwko naywiętſzym nieprzyiaćielom. NiemObr 18; Bozka ćierpliwość y dobroć wiedzie nas do pokuty. WujNT Rom 2 arg, Rom 2/4.

»miłosierdzie, (a) cierpliwość« [szyk 2 : 1] (3): Abowiem miłoſiernyć y dobrotliwy ieſt Pan/ y wielkiey ćierpliwośći á miłoſierdźia BibRadz Eccli 2/12; RejPos 246; WujNT Xxxxx3.

»pokora, (a, i) cierpliwość« [w tym: w pokorze (a) w cierpliwości (2)] [szyk 11 : 6] (17): OpecŻyw 90v, 130v, 133, 144; iż my poſluſſeńſtwo przełożonym náſſym chowamy/ w odźyenyu y w inych ſpráwach pokory y ćirpliwoſći náſláduyemy KromRozm I D4v; RejPos 312v; HistRzym 125; SkarŻyw 354, 392, 483, 574 marg; ArtKanc C16, F10v; SiebRozmyśl C [2 r.], C2, D2.

»cierpliwość i posłuszeństwo« (1): Patientia et Obsequio mitigare aliquem, Cierpliwośćią y posłuſzeńſtwem vſmierzić álbo przeyednáć kogo. Mącz 284b.

Wyrażenia przyimkowe: »przez cirpliwość« (1): Tatz ieſt ona niewiaſta chwálebná/ ktoré wonnoſtz iako mirra wybraná/ przez cirpliwoſtz ſwé záſlugi/ niebo wſſytko vweſelá. OpecŻyw 183.

»z cierpliwością« (8): On przepuśći śirotce z wyelką ćirpliwoſcyą LubPs Q4v; Auribus alterius aliquid dare, Posłucháć kogo s cierpliwością. Mącz 21b; CzechRozm 102v; karz/ fukay/ nápominay z wſzeláką ćierpliwośćią [in omni patientia] y náuką. WujNT 2.Tim 4/2. Cf »z cierpliwością czekać«, »z cierpliwością znosić«.

»w cierpliwości« = in patientia, in sustentatione Vulg (9): KromRozm I Bv; Niechćiey w ćierpliwośći twoiey prziymowáć mię Leop Ier 15/15, 2.Tim 4/2; WujNT Rom 3/26. Cf »znosić w cierpliwości«, »pokora, cierpliwość«.

a. Jedna z cnót chrześcijańskich zawierająca w sobie: łagodność, cichość, pokorne poddanie się losowi, spokojne znoszenie krzywd i bólu (49): PatKaz III 143v [2 r.]; RejPs 73v, 163v; KromRozm I B4; RejZwierz 133; BibRadz Eccli 2 arg; BielKron 201; Ieſli za pomocą Páńſką/ cnotę ćierpliwośći S. záchowuiemy/ w kośćielnym pokoiu żyiąc/ koronę męcżeńſką otrzymamy. SkarŻyw 41, 21, 141, 142, 471, 473; to ieſt/ pobożnośći/ świętobliwośći/ trzeźwośći/ ćierpliwośći/ ſkromnośći/ ćichośći/ y innych cnot Chriſtyáńſkich. NiemObr 11; ArtKanc Kv; LatHar + + +; WujNT 2.Tim 3 arg, Iac 1/3, 4; SkarKaz 83a; Bo nieledá ćierpliwość/ á między przednimi Mieyſce bierze v Bogá cnotámi zacnimi GosłCast 72, 72.

cierpliwość w czym (1): Wielkiey ćierpliwośći w wſzytkim vżywáłá SkarŻyw 141.

Szeregi: »cichość, (i) cierpliwość« = mansuetudo a. modestia, patientia Vulg [w tym: z cichością, cierpliwością (1)] [szyk 5 : 1] (6): A miáſto tego Chriſtuſá/ z ćichośćią/ ćierpliwośćią/ dobrotliwośćią/ pokorą/ cżyſtośćią/ świętobliwośćią/ ſpráwiedliwośćią przyoblecżenie etc. CzechRozm 187v, 235; CzechEpPOrz *3v; LatHar 204; WujNT Col 3/12, 1.Tim 6/11.

»cierpliwość, dobrotliwość« = patientia, benignitas Vulg (4): Owoce duchá ſą/ miłoſć/ rádoſć/ pokoy/ ćirpliwoſć/ dobrotliwoſć/ dobroć/ nyeukwápliwoſć/ ſkromnoſć/ wyárá/ vkłádnoſć/ powćyągliwoſć/ czyſtoſć. KromRozm I B3V; GrzegŚm 32; CzechRozm 187v; WujNT Gal 5/22.

»pokora, (i) cierpliwość« [szyk 6 : 2] (8): ktoréy [czystości] wſſelki má żądatz gorątzo/ dla tego ijż nieiako w ſobie zamyká wſſytki tznoty/ laſkę/ pokorę/ cirpliwoſtz/ vboſtwo OpecŻyw 37, 2; PatKaz III 152v; KrowObr 23v; CzechRozm 240v; WisznTr 2; LatHar 225; WujNT 64.

»cierpliwość, posłuszeństwo» (2): KromRozm II e4; bo byłá pánná wielkiey ćierpliwośći/ wielkiego posłuſzeńſtwá/ wmowie oſtrożna/ w milcżeniu pilna/ á wuſtáwicżney modlitwie nabożna. SkarŻyw 589.

Personifikacja (6): Ale kto trwa we mnie cirpliwośći/ Ten záwżdy ma ſwoię rzecż w cáłośći. BielKom F8, nlb 8, D4v, F7v [2 r.]; Ciérpliwość podle wozá idźie vbogiégo/ Y niewola łáncuchem y pętem śćiśniona KochMRot C2.

3. Cierpienie, ból (21): RejPs 165v; RejJóz G2; Ty bogacżu iżeś roſkoſzował/ muśiſz wiecżnie nárzekáć: then iż do cżáſu máłey nędze á ćirpliwośći vżvł/ á pokornie to znośił od Páná ſwoiego/ nielza iedno iż mu to muśi być wiecżnemi pociechámi nágrodzono. RejPos 265v; á zwłaſzcżá gdy cżytał męcżennikow S. woyny y ćierpliwośći SkarŻyw 74, 207, 230, 372, 392; PAnie Boże/ ktoryś ſtárł pychę dawnego náſzego nieprzyiaćiela/ ćierpliwośćią iedynego Syná twego/ rácżże nam dáć prośimy ćię LatHar 617, 353, 617; SiebRozmyśl Hv.

cierpliwość czego (2): iż náſzá ćierpliwość wſzytkich rzeczy/ którąkolwiek ćierpiem dla Páná/ niegodna ieſt/ áby byłá przyrównána ku przyſzłey chwale BiałKat 28v. Cf Wyrażenie.

cierpliwość w kim (2): RejAp 10; Ia Ian/ brát wáſz y towárzyſz w vćiſku/ y w kroleſtwie/ y w ćierpliwośći w Chriſtuśie Ieſuśie/ byłem ná wyſpie/ ktorą zową Pátmem WujNT Apoc 1/9.

Wyrażenie: »krzyż cierpliwości; ćierpliwość krzyżowa, krzyża cierpliwość« (2; 1 : 1): Iákoż mam rozumiéć/ gdy mówię: Cirpiał pod Pońtſkim Piłatem: tylóż onę ćirpliwość krzyżową rozumiéć mam: czy wſzyſtki dolegliwośći/ któré ćirpiał na świećie? BiałKat 91; SkarJedn 324; SkarŻyw 30; y krzyż ſwoy ćierpliwośći y vćiſkow tego świátá z pokorą zá nim ponioſą SkarKaz 122a.
Szeregi: »w krwi i w cirpliwości« (1): ktory ſię w krwi y w ćirpliwośći na tym pierwſzym męcżenniku fundował. SkarŻyw 268.

»przez pracą i cirpliwość« (1): chce áby káżdy ſwoy krzyż nośił przez pracą y ćirpliwość. BielKron 4.

*** Bez wystarczającego kontekstu (8): debent pacienciam habere alias czerzplywoſcz ZapMaz II Ł 7/93; Mymer1 34; WróbŻołt oo; Mącz 284b [2 r.]; Calag 217b; Calep 763a [2 r.].

Synonimy: 1. wytrwałość, wytrwanie; 2. cichość, łagodność, życzliwość.

Cf CIERPIENIE, [CIERPIĘTLIWOŚĆ], CIRPIĄCOŚĆ, CIRPIEC, CIRPIĘDNOŚĆ, DŁUGOCIERPLIWOŚĆ, NIECIERPLIWOŚĆ

DM