[zaloguj się]

NAMOWA (273) sb f

namowa (270), namawa [tylko I pl] (3); namowa : namawa LibLeg (2:1), BielKron (41:1), BialKaz (2:1).

Pierwsze a pochylone (w tym 2 r. błędne znakowanie), o oraz drugie a jasne.

Fleksja
sg pl
N nåmowa nåmowy
G nåmowy nåmów
D nåmowie nåmowåm
A nåmowę nåmowy
I nåmową nåmowami, nåmowy
L nåmowie nåmowach

sg N nåmowa (19).G nåmowy (48).D nåmowie (2).A nåmowę (15).I nåmową (41).L nåmowie (4).pl N nåmowy (31).G nåmów (14); -ów (5) SarnStat, -ow (1) MurzHist, -(o)w (8).D nåmowåm (7); -åm (5), -(a)m (2).A nåmowy (38).I nåmowami (40), nåmowy (2); -ami : -y SkarŻyw (1:2).L nåmowach (12); -ach (8), -åch (3), -(a)ch (1); -ach BielKron, RejPos (2), ModrzBaz, SkarŻyw, PowodPr (2), -åch HistLan; -ach : -åch StryjKron (1:2).

stp, Cn notuje, Linde XVIXVIII w.

1. Nakłanianie, przekonywanie do czego; persuasio Vulg, Cn; inductus, persuasus Cn [w tym czyja (94)] (155): MurzHist I2v; Iuż ia muſzę dla niego ſamá pokutowáć/ Gdym go ſwoią namową nie mogła zołdowáć. BielKom F7; Y nye dla cżego inſſego thák długo [ożenienie] odwłocżył yedno iż nyechcyał á namowy mátcżyney áby wżdam mogł zbyć GliczKsiąż O8v; Y śmiáłá rękę śćiągnąć y vrwáć y ſkuśić iábłká y owocu onego. A niemáiąc ná tym doſyć/ ieſzcże záráżona iádem cżártowſkim/ y mężá záráziłá namową ſwoią. SkarŻyw 261, 142, 207; CzechEpPOrz *4; NiemObr 4, 19; Czego mi tedy ſtáteczné namowy/ Niemogły wybić żadną miárą z głowy: [...] To ſam dźiś wyznam ná ſię z práwéy wiáry: Zem był zábłądźił w ſwéy niemądréy ſpráwie KochFrag 27; WujNT Gał 5/8.

namowa od kogo (3): Lecz Polanie mądrzey vdziałan/ Namowy od krola nie cżekali KlerPow 9; GroicPorz tv; SkarŻyw 131.

namowa do czego (1): Namowá inſzych do grzechu ktoregokolwiek. LatHar 118.

namowa ku czemu (4): Namowá ku wierney chwale y dzyękowániu. LubPs ffv marg, V3v marg; KarnNap C2v; ieſzcże nigdy przedtym/ [...] nie zdárzyło mi ſię ták ſnádnie dáć odpowiedźi/ ná W.M. ſwego M. Paná/ namowy/ ku przyſtániu moiemu do nabożeńſtwá Rzymſkiego CzechEpPOrz *2.

W połączeniach szeregowych (5): GroicPorz tv; RejAp 112v; RejPos 266; nic im niepomogło kazánie/ y namowy wiele świętych/ y vcżonych kápłanów y mnichów: y pogroſki vrzędowe ſpráwić wnich nie nie mogły. SkarŻyw 235, 179.

W przeciwstawieniu: »namowa ... groźba« (2): CzechRozm 67v; Ani tedy iákie łágodne namowy/ áni ſurowa groźbá/ wiáry prawdźiwey/ w cżłowieku ſpráwić nie może NiemObr 15.

Zwroty: »cisnąć namowami« (1): Ayezlyby kxyuze yego myloſcz chczyal t.m. ku themv czyſſnucz wołyu abo namawamy ſwymy yednak t.m. tego czynycz nyeracz LibLeg 8/133v.

»namowam miejsca nie dać« = nie usłuchać (2): wſchakoſch, on namowam thakowym yego myeyſcza nyedayacz wpoſlugi the nyebeſpyeczne wdacz ſzią nyechczyal LibMal 1546/111v; MurzHist C3v.

»namowy mieć [od kogo]« (1): W domu tedy ich mieſzkáiąc/ cżęſte namowy miáłá od nich. Przyzwol/ mowiły/ Doroto Ceſarſkiemu roſkazániu SkarŻyw 125.

»namowami odwieść (a. odwodzić) [od czego] zwieść (a. wywieść) [z czego]« = persuasione deludere Vulg [szyk zmienny] (5:3): Leop 2.Par 32/15; RejAp 141v; [kąpiącą się Zuzannę dwaj starcy] dziwnemi namowámi chcieli ią zwieść z onego zacnego przedſięwzięcia iey RejZwierc 201v, [203]; námawamy/ odwieść go od ſtárożytney powſzechney wiáry Chrześćijáńſkiey chćiąno. BiałKaz I3v; CzechRozm 67v; SkarŻyw 179; WujNT 697.

»namowami odwrocić [kogo od kogo]« (1): bo thego Maurycego rádá/ nieboſzcżyká iego Dziadá Ierzyká/ záſię namowámi ſwemi odwroćiła od Luterſkich Kſiążąt. BielKron 220v.

»namową przyciągać« (1): Mnichy tákże do ſwego kácerſtwá pierwey łágodną námową Ceſarz/ potym mocą przyćiągał. SkarŻyw 300.

»namową przywieść (a. przywodzić); przywiedzion namową; namowa przywiodła« [w tym: do czego (4), ku czemu (4), na co (2), ] [szyk zmienny] (9;1;1): WróbŻołtGlab A3; Thamze ſtoyacz oblicznye Ian Vylyenczik [...] zeznał ze [...] Iacuba ze Lwowa ku falſchiwemu ſzwyadecztwv przecziwko ſcheraphedinovi Thurkovi namowamy ſwymy yeſt prziwyodl LibMal 1548/144, 1548/138v, 144; MurzHist E3v; RejAp 112v; Namowá ludzka y ręká Boſka/ iáko go do wzgardy świátá y zakonnego ſtanu przywiodłá. SkarŻyw 508 marg, 457; StryjKron 722; OrzJan 9; KlonWor 67.

»przyzwolić (a. przyzwalać), przystać namowam« [szyk zmienny] (4:1): LibMal 1548/145v; ieſtem zwyężon nieborak/ przyſtałem iego námowám/ vczyniłem Diabłu kwoli MurzHist N2, K3; LubPs Y; A niektórzy iednák przyzwalali namowam [persuadebantur dictis]/ á niektorzy niewierzyli. BudNT Act 28/24.

»(u)czynić [co] z namowy, za namową« [szyk zmienny] (8:3): A thą kradzyeſz vczinył znamowy y zwyadomoſzczyą Marczina parobka, [...] kthori za domem gdi kradł stall na ſtrazi LibMal 1547/136, 1544/80v, 1546/120; Diar 76; Włádziſław Krol Węgierſki y Polſki wypowiedział Turkom przymierze/ áto vcżynił znamowy Papieſkiey. BielKron 245, 201, 228, 316v, 458v; Zá tymi namowámi on ſtáruſzek miły/ [...] cżynił tę poſtáwę/ Ze ſie z nimi wdáć niechciał więcey w żadną ſpráwę. HistLan D3; Theodoſius Rzymſki Ceſarz/ zá namową Ambrożego [impulsu Ambrosii] Biſkupá Medyoláńſkiego/ vcżynił tę vſtáwę ModrzBaz 80.

»namową ułowić« (1): Ledwie byli pięć dni mniſzy oni ná wygnaniu/ á iuſz kazał ie záśie názad [...] przyprowádzić : áby ie namową vłowić ábo okrutnymi mękámi zniewolić mógł. SkarŻyw 300.

»namową zmiękczyć, wzruszyć« (2:1): BielKom Fv; Ceſarz chcąc ie oſzukáć/ poſłał do nich niektore zdrayce do więzienia: áby ich ſami od śiebie nie od krolá namową do tego zmiękcżyli/ áby Chrześćiáńſką wiárę porzućili SkarŻyw 131, 151.

»namową, przez namowę zwieść (a. zwodzić)« [szyk zmienny] (3:1): gdy iuż króle zwiodłá namowámi chytremi á obleſnemi ſwemi/ co tá iey żołtość známionuie/ iuż ino ludzi poiłá winem plugáſtwá ſwego RejAp 141; SkarŻyw 368; ſłuſznie ſię káżdy ma ſtrzedz Lutrá/ Kálwiná/ [...] áby ſię nikt zdrádliwemi ich namowámi nigdy nie dał zwodzić. WujNT 520, 645.

Wyrażenia: »namowa cygańska« (1): Nie przywodź ludźi ná to/ ſwoim ſłowem płonym/ Y namową Cygáńſką/ ſumieniem przeſtronym/ Zeby przyſtáli ná fałſz z vymą ſwoią znácżną KlonWor 67.

»namową diabelską zwyciężony« (1): Anániaſz Bogu był pieniądze poślubił: z ktorych potym/ námową dyabelſką zwyćiężony/ viął iákąś cząſtkę WujNT 415.

»długie namowy« (1): Po długich tedy namowach dał ſię Olgerd do ſłuſznego iednánia y przymierza nákłonić StryjKron 421.

»namowy dobre« (1): ktęmu ſerce i wolą iego ciągnął/ aby przyzwolił námowám dobrém i panu Bogu vfał MurzHist K3.

»dziwne namowy« (4): RejZwierc 201v; BiałKaz I3v; Gdy Iuliáná ſtáwiono Márcynianowi/ dziwnymi go namowámi vżywał/ aby Chryſtuſa odſtąpił. SkarŻyw 179; Syná dziwnemi namowy y ſieroctwá ſwego przekładánim y máćierzynſkimi łzámi od wiáry S. odwieść niemogł. SkarŻyw 179.

»łagodne namowy« [szyk 5:2] (7): NiemObr 15; SkarŻyw 207 [2 r.], 300; Papież [go] namowámi łágodnymi y rozgrzeſzenim od przyſięgi do nieſczęſliwey woyny przywiodł. StryjKron 722. Cf »przez łagodne namowy«, »z namowy łagodnej«.

»namowa miękka« (1): od tego cżáſu/ áni namowá miękka/ áni oſtra: áni świeże rozgi niepomogły: áby on domowy iad/ [...] przypuśćić w ſerce chćial. SkarŻyw 371.

»(chytre a) obleśne namowy« [szyk 1:1] (2): áni obleſnemi namowámi ſwemi/ áni tym fáłeſznym winem ſwoim nie mogłá ich zwieść RejAp 141v, 141.

»omyłna namowa« (1): Niechże was thedy niezwodzi Ezechiaſz/ áni omyłną namową z rozumu nie wywodzi/ á teſz mu niewierzćie [Non vos ergo decipiat Ezechias nec vana persuasione deludat]. Leop 2.Par 32/15.

»namowa ostra« (1): SkarŻyw 371 cf »namowa miękka«.

»przeciwne namowy« (1): [Paweł św. napomina wszystkich, aby w wierze trwali] nie dbáiąc nic ná przećiwne namowy haeretyckie/ y ná wſzytkio prześládowánia świeckie y ſzátáńſkie. WujNT 518.

»namowy święte« (1): wſzelakiem go obyczaiem nadrogę zbawięnną przywięść vsiłowáł/ nietilko namowami świętemi/ ale teſz i ſám śię za nim nábożnié ku panu Bogu modląc MurzHist E3v.

Szeregi: »dary (i) namowa, (pogrozki)« [szyk 2:1]: Tego/ oćiec iego Arryánin/ dáry/ namową/ pogroſkámi/ zwieść chćiał: áby ſię do onego kácerſtwá wroćił. SkarŻyw 368, 457; CzechEp 14.

»namowa i napominanie« [szyk 1:1] (2): Nápominánie y namowá ku Spowiedzi y Pokućie. KarnNap C2v; CzechEpPOrz **4v.

»obietnice i namowy« [szyk 2:1] (3): á przedſię ſie nie dał żadnemi namowámi y obietnicámi odwieść od oney przyſtoynośći ſwoiey. RejZwierc [203]; WujNT 690. Cf »na obietnice i namowy«.

»pokusy, namowy« (1): dźiwne nań pokuſy/ dźiwne namowy oto przychodźmy BiałKaz I3v.

»namowa i prośba« [szyk 3:2] (5): pocżął vżywáć wſzytkich prośb/ wſzytkich namow/ wſzytkich chytrośći/ áby ią przećiwko ſobie vcżynił ſkłonną. GórnDworz Bb2v, O7. Cf »na prośbę i z namowy«, »za namową i prośbą«.

»rada i (ani) namowa« (2): Widząc lud ná ſię bárzo zwaśniony/ ktory ſię iuſz rádą áni namową żadną viąć niemogł: vćiekł z miáſtá SkarŻyw 273. Cf »z rady i namowy«.

»(nie) słowa i (ani) namowy« [szyk 4:1] (5): Owa tám było y ſłow doſyć/ y namow wymyſlonych/ prośb żáłobliwych śiłá GórnDworz O7; SkarŻyw 207; SkarKazSej 671a; KlonWor 67. Cf »przez namowy i słowa«.

Wyrażenia przyimkowe: »dla [czyjej] namowy« (1): [mnisi] chytrośćiámi ſwymy ludzi ná ſpowiedziach zwodzą/ ktorzy dla ich namowy imo ſwe powinowáte do kościołow dobrá ſwoie odkázuią BielKron 204.

»na namowę [(czyją)]« (10): na thąſch namową vkradl ſwemv Goſpodarzewi trzy wyertelye owſſa wſtodolye. LibMal 1544/93v, 1544/88v, 93; KromRozm III B; LubPs Rv marg; BibRadz I 2c marg; WujNT 658.

~ Wyrażenie: »na przyjacielską namowę« (1): a wżdy załaſką Bożą na przyiacielſką námowę/ ku łaſce Bożyi przyſzli MurzHist 13.
Szeregi: »na obietnice i namowy« (1): Pamiętái dobrze/ abyś ſobie zamałą rzecz niemiáł/ ieſli byśię [...] na czyie grozy abo obietnice i namowy/ niewiernie śię przeciwko panu i práwdźie iego zachowáł MurzHist M2.

»na namowę i poduszczenie« (1): [nędzny człowiek] na przyiaćioł ſwych przeklętą namowę i duſznego nieprzyiáciela poduſzczęnié/ vmyślił wſzyſtko odwołać MurzHist C3. ~

»przez namowę« (5): głowę [Syby] przez namowę iedney niewiáſty Ioábowi z miáſtá wydano/ á on teſz oblężenie roſpuśćił. Leop 2.Reg 20 arg; BielKron 365v.

~ W przeciwstawieniu: »przez łagodne namowy ... gwałtem« (1): co nie może być/ przez łágodne namowy/ gwałtem y mocą wyćiſnąć [by] ſię mogło. NiemObr 14.

Wyrażenia: »przez łagodne namowy« (1): NiemObr 14 cf W przeciwstawieniu,

»przez słodkie namowy« (1): Bo to ich właſny obyczay/ przez ſłodkie namowy y wydworne ſłowá zwodzić ſercá proſtych á niewinnych ludzi. WujNT 645.

Szereg: »przez namowy i słowa« (1): WujNT 645 cf »przez słodkie namowy«. Cf »przez namowę zwieść«

»z namowy« [w tym: czyjej (36)] (39): Item Calynowey na Wynarach poduſchką vkradl znamowy kuthka kthori theſz thu ſzyedzi LibMal 1545/105v, 1548/148; GliczKsiąż B3; Neron ná ten cżás Krześćiany mordował rozmáitemi mękámi/ z namowy inych. BielKron 142v, 15v, 95, 165, 166v, 185v (16); PaprPan Hh3v; POPIEL WTOry/ tákiſz też/ od Myſzy ziedźiony: Ze Stryie ná cżći potruł z namowy złey Zony. KlonKr A2v; SkarJedn 130; SkarŻyw 492; CzechEp 13.

~ W przeciwstawieniu: »nie z jedno ... jedno z namowy« (1): [Ulrykus pisał do cesarza] áby mu odpuśćił przewinienie wymawiáiąc ſie/ iż to nie zſwey chući vcżynił/ iedno znamowy niektórych. BielKron 228.

Wyrażenia: »z namowy ludzkiej« (1): ále ſię y w tákich [Bóg] nie kocha/ ktorzy tylko z namowy ludzkiej á nie z vprzeymośći ſercá ſwego/ [...] do nabożeńſtwá przyſtępuią. NiemObr 15.

»z namowy łagodnej« (1): [księżna Anastazyja] álbo z ſtráchu álbo z namowy łágodney iemu w Małżeńſtwo przyzwoli StryjKron 712.

Szeregi: »z namów a z pochlebstwa« (1): y iedli z nimi chleby báłwánom ofiárowáne/ z namow á s pochlebſtwá białych głow onych. RejAp E3.

»z namowy i porady« (1): [Władzisław monarcha III] z namowy y porády ſwey żony Kriſtyny Rzecż poſpolithą źle dzierżał. BielKron 354.

»na prośbę i z namowy« (1): [Kazimierz Sprawiedliwy wybrany przez panów na monarchę] ktory ſie ſtego bárzo wymawiał [...] wſzákże ná proźbę y z namowy ich przyiął. BielKron 356.

»z przymuszenia albo z przyłudzenia, albo z namowy« (1): (marg) Mniſzy nie dźiedźiczą. (–) Wyiąwſzy by ktorzy w dźiećińſtwie s przymuſzenia álbo z iákiego przyłudzenia álbo z namowy do Klaſztorá wſtąpili. GroicPorz gg2.

»z rady, rozkazania i namowy« (1): Slachethnego Maczieya Lewyna [...] wdomu yego wlaſznym we ſzpyaczki zabill, zrady roſzkazanya y namowy Barbary thego tho Lewina malzonky LibMal 1548/145. Cf »(u)czynić z namowy«. ~

»za namową [w tym: czyją] (15)« = hortatu, impulsu Modrz (22): Za thąſch thedi namową naczal yuſch o goſpodinyey miſlycz, y Richlo potym chcziall oną ſzyekyerą ſprząthnacz LibMal 1543/76v, 1544/80v, 1548/139, 1549/ 150v [2 r.], 1551/161, 1552/167; HistLan C4v; ModrzBaz 21v; Przeſtawáły onego niepocżćiwego żywotá/ zá namową iego SkarŻyw 107; ZapKościer 1580/16.

~ W przeciwstawieniu: »za namową ... wolno« (1): Iuż też tho náſz Cincius drugi zacny Polſki. Acż nie ták zá namową iák Cincius biye/ Bo iák cżłowiek pocżćiwy wolno ſobye żyie. PaprPan Aa2v.

Wyrażenie: »za chytremi namowami« (1): nie przeſtał ták długo około niego figlowáć/ że gi zwiodł á zdrádził/ iż ſie vnioſł zá chytremi namowámi iego/ á przeſtąpił ono przykazanie Páná ſwego. RejPos 49.
Szeregi: »za namową i naprawą« (1): Nie trzymam tego o żadnym vcżćiwość y cnotę miłuiącym/ choćiaż ſię z námi w wierze nie zgadza/ áby to kiedy/ komu k woli/ ábo zá cżyią namową y napráwą/ przećiw nam mówić miał. CzechEp 12.

»za namową i perswazyją« (1): poſtánowiwſzy przymierze miedzy ſobą/ Włádyſław ie złamał/ zá námową y perſwázyą Papieżá Phil O4.

»za namową i prośbą« = consilio atque peticionibus JanStat (2): namową rad náſzych y prosbą poſłow ziemſkich/ vchwaliliſmy woynę álbo ruſzenie poſpolite UstPraw K3; SarnStat 117.

»za przyczyną albo za namową« (1): A niewiem by theż wiele kroć nie zá przyczyną álbo zá namową niebogoboynych Prokuratorow/ kthorzy chcąc y myto więtſze od Princypałá ſwego otrzymać [wiodą stronę swoię] GroicPorz z3v.

»za namową a rozumnemi wywody« (1): Owa zgołá/ ieſli zá namową/ á rozumnemi wywody/ zácżąć ſie/ y poſtánowić w pánie cnoty máią/ cży zá zwycżáiem. GórnDworz Hh3v. Cf »(u)czynić za namową«. ~

a. Nakłanianie do grzesznej miłości [w tym: czyja (3)] (4):

W przeciwstawieniu: »namowy ... pogrożki« (1): RejZwierc 201v cf Zwrot.

Zwrot: »namowami uwieść« (1): A gdy vyrzeli onę dziwną ſtałość iey/ iż żadnemi namowámi iey vwieść nie mogli/ wnet ſie iáko zli do pogrożek rzućili RejZwierc 201v.
Wyrażenia przyimkowe: »przez namowy« (1): [Helena] zdrádźiwſzy mężá właśćiwégo/ Z iecháłá przez namowy gośćiá wſzetecżnégo. KochDz 104.

»za namową« (1): Thamze prziſchethſchi bill weſſol stymy nyewyaſthamy y zoſthal tham na nocz, y ſpal ſſamą zilyna za yei namowa LibMal 1544/88v.

W przen (1): O zmárſki/ o ſtárośći/ bywayćie co pręcéy/ Owa wáſzé namowy będą ważyć więcéy. KochFr 105.
b. Knowania, konszachty (1):
Wyrażenie przyimkowe: »przez namowy« (1): Przes Glinſkiego namowy Smolinſko odpádło. MycPrz I B4.
2. Wypowiedź, mówienie, przemówienie; sermo PolAnt; oratio Modrz [w tym czyja (16)] (52): MurzHist Dv, T2v; [posłowie] szli ku panom, a na ich namowy, ktore im oni szterzej senatorow powiedzieli, takową odpowiedź uczynili Diar 39; O yák ſą wdzyęcżne namowy thwe moy Pánye miły/ Bo ſie práwye w vſcyech moich nád miod rozſłodziły LubPs bb4; Serwilius przećiw temu/ drudzy záſię przećiw iemu/ były rozmáite namowy porządkiem. BielKron 107v; Kroi przedſię ſwoim dobre ſerce cżynił námowami ſwemi BielKron 353v, 27v, 201v, 204; Rozumiey káżdy temu/ że záwżdy złemu więcey ſtrách odeymie niżli proſta namowá. RejAp 165; RejPos B2; BiałKaz M; Táką namową która z ſobą miáłá tákie ziáwienie/ nie zniewoloną myſl ſwoię/ ále bárzo wolną wolą pokazał Apoſtoł SkarŻyw 81; SkarKaz 548b.

namowa do kogo (4): poćiechá y namowa do rodzicow w śmierći dziatek ſmęcących ſię SkarŻyw 195. Cf »(u)czynić namowę«.

namowa od kogo (1): A iż to były IchM namowy od WM wszech ku nam, abyśmy o obronie namawiali, nic inego nie wtrącając Diar 40.

namowa ku komu (6): Diar 40; Ku wſzitkiemu koſciołowi páńſkyemu namowá. LubPs ff4 marg, aa2 marg, aa5 marg, ggv; Zámknienie á namow[á] ku dobrym towárzyſzom. RejPos Ooo5v; [Przy tym tu jest namowa krotce położona ku wszem dobrze żywiącym krześcijanom. RejKat 3].

namowa przeciw komu (1): Acz mówią iż ich Witołd nie przymuśił woyną/ Ale przećiw Krzyżakom namową przyſtoyną. StryjKron 507.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (3): Diar 40; Namowá ku młodzyenyaſzkom/ áby ſie z młodu zápráwowáli w pilne ſłuchánye ſłowá Bożego LubPs aa5 marg, aa2 marg.

W połączeniach szeregowych (4): Ieſliż oney ich namowy/ náuki/ y nápominánia zwierzchownego/ ſam Bog ná ſercu piſáć nie będzie CzechRozm 111v; Káżdy tedy ile może/ álbo namową/ álbo rzecżą/ álbo rádą [vel oratione vel re vel consilio]/ álbo zwierzchnośćią/ álbo proźbámi/ álbo mocą pánowánia/ niech ſię o to ſtára ModrzBaz 66v, 53, 53v.

Zwrot: »(u)czynić namowę« [w tym: do kogo (3), komu (1)] [szyk zmienny] (5): Przytym zámyſliwſzy ſie w tym s pilnoſcią o nich/ Vcżynił tymi ſłowy tę namowę do nich. RejWiz 1v; RejPos 183v, 259, [308]v; BudBibKaw Av.
Wyrażenia: [»jedwabne namowy«: [Aleksander] trochę zmieſzkał/ cieſząc ią [Helenę] ſwymi łágodnemi ſłowy/ á iedwabnemi namowámi. HistTroj C5v.]

»łagodne namowy« = pochlebstwa; blanditio, facetiae blandulae Modrz (2): żárty/ trefne powieśći/ łágodne namowy/ á ktorego wieku/ ktorego pogłowia nieplugáwią? ModrzBaz 53v, 53.

»łaskawe namowy« (1): RejPos 274v cf »głos a namowy«.

»miłe namowy« (1): Temi tak bárzo miłemi namowámi Iudaſzowemi/ [,..] będąc vtwierdzeni/ vmyſili żadnych obozow nieſthánowić BibRadz 2.Mach 15/17.

»wdzięczne namowy« (1): RejPos 259 cf »kazania a namowy«.

Szeregi: »głos a namowa« (1): Ian s. powieda o wdzięcżnym głoſie á bárzo o łáſkáwych namowách Páná ſwego/ iż iuż miłośćiwie opowiedáć racży wſzemu ſwiátu thego miłego á wdzyęcżnego ſynacżká ſwego. RejPos 274v.

»namowa i język« (1): Namową ſwoią y ſłodkim ięzykiem boiazń Bofką w poddane fwe wmawiał SkarŻyw 484.

»kazanie a namowa« (1): Támże potym racżył cżynić wielkie kazánia a bárzo wdzięcżne namowy ſwoim wiernym RejPos 259.

»namowy i napominania« (1): A to/ ná one cżęſte namowy/ y nápominánia W.M. ktorcm z pocżątku przepomionął, CzechEpPOrz *4v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

»namowy i pismo« (1): [poczciwy człowiek niech niszczy niecnoty marne tego świata] álbo thákież vcżćiwemi namowámi ſwemi/ álbo y piſmem ieſli może być/ áby ie ini tákżβ tego przeſtrzegáli. RejZwierc 23v.

»relacyja a namowa« (1): A nawięcey o ty sejmiki proszą dla wynalezienia i zezwolenia sądów i sądzy, ktore by sobie szlachta z relacyj a namow IchM panow a Rad Koronnych, gdy im na tych to sejmikoch oznajmią, postanowili Diar 80.

»słowo, namowa« (2): MurzHist N3v; Ewányeliſtá nie piſze nic o tym/ áby tá nędznicá miáłá iákie ſłowá/ ábo iákie namowy/ ábo modlitwy cżynić do niego RejPos 308v.

W przen (1):
Zwrot: »namową radzić« (1): [wojenne sławne sprawy jedni mową, drudzy malowanim ku naśladowaniu przywodzą] Bo do cżego ſłowá namową rádzą/ zá to tefz málowánie táiemnie bráć ſię każe. SkarŻyw 206.
a. Krótkie wyrażenie o głębokiej, pouczającej treści, sentencja, maksyma; clausula, sententia, sententiola Mącz (7):
Szereg: »sentencyja, (a, albo) namowa« (7): Selectae brevesque sententiae, Wybráne ſentencie á namowy. Mącz 188b, 196d, 259a, 331d, 383a [2 r.], 493a.
b. Opinia, zdanie o czym; sententia Mącz (6): wſzytki namowy mądrośći ludzkiey kthore ſię z rozumem zgadzáią/ wnet vſtąpią proſtoćie á głupſtwu Bożemu GrzegRóżn A2v.

namowa o czym (1): nie widzi się posłom potrzebno, aby mieli co o obronie kończyć, pokiby o tej domowej namow Ich M-ci nie wiedzieli. Diar 43.

Zwrot: »namowę powiedzieć« (1): powiedzyał im poſelſtwo w ktorym Antenorá ſłał do Greciey/ y iáko go odpráwili/ áby ná te ſwoie namowy zgodliwemi głoſy powiedzieli BielKron 55v.
Wyrażenia: »obłędliwa namowa« (1): Errans et vaga sententia, cui certa et stabilio opponitur, Niepewne mniemanie/ obędliwa namowá. Mącz 473b.

»rozmaite namowy« (1): Gdy w Auſzpurku ná Seymie niemogli ſie zgodzić około wiáry/ rozmáitemi namowámi/ wybráli tedy z obu ſtron po ſiedmi mężów/ áby ći ſpolną rozmową przyſzli k ſobie w iedność BielKron 208.

»wątpliwa namowa« (1): długo ſię z wątpliwymi namowámi Pánowie Litewſcy/ Ruſcy/ Zmodzcy/ y Wołyńſcy wieſzáli/ dźiwnie y rozmáicie myſląc StryjKron 567.

c. Rozprawa, wykład (1): O Szkołách ná inſzem mieyſcu namowę mieć będźiemy [erit nobis alius dicendi locus] ModrzBaz 12v.
3. Narada, rozmowy, rokowania; disputatio Modrz; actio JanStat (53): O wieś ze Nakla nie odmawiał ale trzeba pierwey namowy quibus mundis postąpić. ActReg 85, 149; ná cofmy byli po częśći ten Séym ſłożyli/ y czáſu obiemá ſtronam do tych namów vżyczyli SarnStat 1001, 42.

namowy około czego (5): LibLeg 11/76v; gdyby namowy około religiji i tej władze Panow Duchownych dłuższe być miały, tedy my opowiedamy Diar 30, 84; BielKron 58; SarnStat 1001.

namowy miedzy kim [w tym miedzy sobą (3)] (4): Diar 31; BielKron 124v; tákieſmy niżéy opiſáne Tráktaty y namowy między ſobą vczynili SarnStat 1019, 1155.

namowa z kim (7): LibLeg 11/76v; Słyſząc to Achilles [...] pocżął z Greki około niepotrzebnych walek namowy cżynić BielKron 58, 208; SkarJedn 381; NiemObr 160; SarnStat 410, 516.

namowa o kim, o czym (10): Czelne liſty, o ktorych na kilkv Seymiech przeminęlych namowy bivaly, izbi niepotrzebne a rzeczi poſpolitey ſkodlive byli podnieſione ComCrac 12v; Diar 31, 78, 91; BielKron 211; SkarJedn A5; ModrzBaz 137; Ale oto Helenę widzę: co też teraz Niebogá myſli/ wiedząc/ że dziś o niey w rádzie Oſtátecżne namowy KochOdpr B; ActReg 73; SarnStat 1146.

Zwroty: »namowy mie(wa)ć« (10): namowy miedzy sobą mieli dlatego, aby do powiatow to odnieść i sprawę dać umieli Diar 91, 31 [2 r.], 44; tákeś był zemną zmowić racżył: iżeś mię [...] do śiebie ze Lwowá ná wolny cżás y mieyſce przyzwáć á známi o rzecżách zbáwiennych námowy mieć miał. SkarJedn A5; NiemObr 160; SarnStat 1037, 1057, 1186, 1216.

»namowy (u)czynić« =obradować (8): LibLeg 11/76v; wszyćko na iny czas odłożywszy w dalszych potrzebach koronnych około pokoju namowy czynimy radzi i już kończymy. Diar 84; złożylifmy cżás ná dzień 24. Cżerwcá/ áby fie towárzyſze ziácháli do Smákaldyey/ á o wſzytkich rzecżách namowy cżynili BielKron 211, 58, [3322]; SarnStat 410, 1019, 1146.

»w namowy wstępować« (1): dlya thegoſzmi syem zlozily abi bila zobvdwv ſthron ſprawyedlywoſcz czinyona yedno yſch wzadne namovi wſthapowacz vameſzmi nyeroſkazaly LibLeg 11/161.

Wyrażenia: »długa (a. krotka) namowa« [w tym: po ... namowie (7)] (8): Po długiey namowie/ dopuśćił Senat ludu proſtemu wybráć dzyeſięć mężów BielKron 119, 124v, 208; owa po krotkiey namowie/ ná tho ſie zgodziły GórnDworz Zv; RejPos 343; To gdy tám Burmiſtrz z Rádą pilniey rozważáli/ Po długich ſwych namowach ten dekret wydali HistLan F2v; StryjKron 315, 360.

»namowy pospolite [szyk 2:1] (3): y zgołá nic ſię nam co w poſpolitych námowach pocżniemy nie dárzy PowodPr 19; káżdy zwas [!] oſobne namowy poſpolite do ſwey priwaty poćiąga PowodPr 78, 72.

»prożne namowy« (1): poſłowie od miaſth powiedzieli/ yż to ſą próżne namowy nie tho nam nieprzynieſie/ iedno nieprzyiaźń pánow zwierzchnich BielKron 210.

»spolne namowy« (1): ModrzBaz 137 cf »dysputacyje abo namowy«.

»wolne a niewolą nieściśnione namowy« (1): ieſt y Ceſárz obecny/ á świádek tego y executor co kápłani Boży ſtánowią: ſą wolne á żadną niewolą nieśćiśnione namowy. SkarJedn 288.

Szeregi: »dysputacyje abo namowy« (1): drugich też podleyſzych ſtanow diſputacije, ábo ſpolne o tem namowy [inferiorum ordinum disputationes]/ wiádome mi były ModrzBaz 137.

»namowy i porady« (1): á potym po długich namowach y porádach/ ktore tráctowáli około zepſowánia tey Nawy/ posłał mężá zacnego y walecznego Surminá/ ze ſtem wićin y łodźi StryjKron 315.

»porozumienie i namowa« [szyk 2:1] (3): Siłábj ſię ſpráwiło w namowie y dobrym záchowaniu y towárzjſtwie z Włádjkámi Ruſkimi/ y w porozumieniu z Pány Świeckimi Greckiego nabożeńſtwá. SkarJedn 381. Cf »za porozumieniem i namowami«.

»rada i namowa« [szyk 3:1] (4): Papież ma około śiebie Kárdynały/ ktore z krolmi/ y z Kśiążęty zrownał/ z ktorymi też miewa ſwoie rády/ y namowy NiemObr 160; SarnStat 410, 1216. Cf »za radą i namowami«.

»rzeczy i namowy« (1): w rzecżách y namowách poſpolitych á poważnych porządku y ſtátku niemáſz PowodPr 72.

»traktat i namowa« [szyk 5:1] (6): między poddánémi náſzémi Stany Koronnémi/ á Poſły z Wielkiégo Kśięſtwá Litewſkiégo tráktaty y namowy ſpólné były ná tym Wárſzáwſkim Séymie/ około Vniiéy á Ziednoczenia tych dwu narodów SarnStat 1001, 1019, 1037, 1057, 1186. Cf »dla namów i traktatow«.

Wyrażenia przyimkowe: »dla namowy« (1):
~ Szereg: »dla namów i traktatow« (1): biskup iechał dla wolnieyszey y bespiecznieyszey rozmowy, ato dla namow y Traktatow, iako spoiny pokoy zachowac. ActReg 148. ~

»za namową« (4): Wielkim Kſiędzem za namową obrán Bo ſie o to pilnie ſtarał naſz pán: Abý kſięſtwo w tym rządzie zoſtawił KlerPow 9.

~ Wyrażenie: »za namowami między sobą mianemi« (3): zá ſpólnym porozumieniem y namowámi między ſobą miánémi/ [...] ſtátutá/ zwyczáie Koronné/ [...] przyiymowáli SarnStat 1155, 1146, 1211.
Szeregi: »za porozumieniem i namowami« (2): Iuz tedy teraz exnunc zá ſpólnym porozumieniem/ y namowámi między ſobą miánémi/ y wielekroć powtarzánémi/ práwá przywileie/ Státutá/ zwyczáie/ poſtępek práwá/ y Seymowé Conſtitucię Koronné/ prziymuią SarnStat 1146, 1155.

»za radą i namowami« (1): zá ſpólną rádą y namowámi przez niektóry czás miánémi/ [...] poſtánawiamy [abyśmy księstwo zatorskie i oświęcimskie do Korony przyłączyli] SarnStat 1211. ~

4. Uchwala, postanowienie, wyrok; sententia Mącz (13): Item yſch thu v krolya yego myloſzczy wpoſrothku wſzythkyey rady yego krolyewſkyey myloſzczy, yeſth thacowa namowa vdzyalana MetrKor 38/287; ActReg 20; Gdźieby téż co nagłégo było/ coby klęſkę/ álbo ſzkodę iáką woyſká R.P. [...] poćiągáć mogło/ y bez namów wſzelákich Rotmiſtrzowſkich y Poruczniczych/ może winnégo ſkáráć SarnStat 437.

namowa czego (3): Diar 95; bacząc iz toskutku swegobrac nie mogło, do namowy zwykłego Proceſsu vciekaią się. ActReg 19, 20.

namowa o czym (1): Także y o tym, która źiemiá piérwéy wotuie ná Séymie, y o tym zdami ſie iest namowá. SarnStat 1049.

Zwrot: »namowę uczynić« (1): Cżego może ná poſpolitym Synodźie namowę wcżás vcżynić/ y pomoc námowioną w ręku ſwych pogotowiu mieć. PowodPr 84.
Szeregi:»nie tak namowa jako egzekucyja« (1): Inſze tákowe rzecży/ świeckiey nieták namowie iáko exekuciey ſkutecżney zoſtáwuię. PowodPr 78.

»wyrok a namowa« (1): Tendunt in diversum sententiae, Rożne ſobie ſą wyroki á namowy. Mącz 444a.

Wyrażenia przyimkowe: »wedle namowy« (2): [Król] ſpilnośćią rzecży wſzytkie ná Seymie námienione ſpráwował: przodkiem wedle namowy do krolow Krześćiáńſkich poſłał BielKron 305v; ActReg 150.

»za namową« (1): sprawiedliwego rozsądku, et finalem decisionem potrzebuięmy. iako na pewnym roku, ktory za namową yspisem stanów Koronnych tu peremptorie mąmy ActReg 41.

Synonimy: 1. napominanie, perswazyja, poduszczenie, porada, proszenie, prośba, rada, radzenie; a. pokusa, przyłudzenie, wabienie; 2. kazanie, nauka, opowiadanie, powieść, relacyja, rzecz; 3. dysputacyja, rozmowy, traktat; 4. postanowienie, uchwała, wyrok.

Cf NAMOWIENIE, NAMOWNOŚĆ

TK