1. Sprawować władzę, rządzić; dominari Miech, Vulg, HistAl, PolAnt, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, JanPrzyw, Cn; imperare HistAl Vulg. Mącz, Modrz, Cn; regere HistAl, Mącz, PolAnt, Calep, Vulg; regnare Miech, Mącz, PolAnt, Modrz; praeesse Mącz, Modrz, JanPrzyw; potiri (rerum) Mącz, Modrz, Cn; imperitare, tenere imperium Modrz, Cn; possidere, stare, triumphare Vulg; gerere potestatem, gubernare, magistrare, premere imperio, regitare Mącz; gerere a. tenere principatum, principari PolAnt; praesidere JanStat; habere dominationem a. summam potestatem Cn (777): BierEz M4v; Każdy ktory panuie ma być cichy á prziemny, dla tego aby go tim więcej wpocżciuoſci miano, niżbygo ſie bano. BielŻyw 10, 7; MiechGlab 73, 74; wſzyalysmy go ze by był nam Hospodarem, thym obyczayem yako panowal Dzyad yego y oczyecz yego LibLeg 6/191, 6/191; KrowObr 3 [2 r.], 7v; Leop 2.Par 36/20; BibRadz Iob 34/17, Dan 11/4; ktory [Berdebek] zabił dwánaśćie braćiey áby ſam panował BielKron 439v, 7v, 20, 86v, 88, 98v (17); Monarchia, Gdzie yedno yeden wedle praw krolewſt pánuye. Aristocratia, Gdźie wiele dobrych á zacnieyſzich ludźi pánuyą/ to yeſt gdźie zacna a vczćiwa rádá Rzecz poſpolitą ſpráwuye. Democratia, Gdźie wſziſtko poſpólſtwo pánuye. [...] Tyrannis, Gdźie tylko yeden wedle woley ſwey nie wedle ſpráwiedliwośći pánuye/ który ſam y práwem y królem y ſpráwiedliwośćią yeſt. Mącz 308b, 94a [3 r.], 131b, 150b, 190c, 204b (17); GórnDworz Ee5v, Ee6; HistRzym 57v, 60; CzechRozm 246; ModrzBaz 25, 44v, 46v, 101, 106v, 144v; Begirig ſein zu hertſchen. Chce mu śię pánowáć, et, Stoi o kroleſtwo. Induci cupiditate regni. Calag 64b, 64b [2 r.]; StryjKron 100, 692; CzechEp 333, 335, 355 [3 r.], 356 [2 r.], 411; iż Páweł ś. nie znał żadney eminencyey Piotrowey/ ktorey ſię też Piotr ś. nie domágał/ ále iáko ſam nie pánował/ ták y drugich od pánowánia we zborze/ y nád zborem odwodźił. NiemObr 42; Pánuy o Krolu ſzcżęśliwy KmitaPsal A3v; PaprUp B3; Calep 340a [3 r.]; Phil S4v; VVOIEVODOVV dwánaśćie potym pánowáło. Lecż ſie pánowánie ich Polſzce nie nádáło. KlonKr wstęp A2; W Swey Alexánder kwitnącey młodośći Pánował hoynie: czym wielkiey miłośći Doſtał był ſobie z ludzi v kázdego KlonKr Fv, wstęp A2, A2v, k. A4, F3; SkarKaz )(2v; SkarKazSej 697b.

panować u kogo (3): Panował v Wandalow gdy z polſki wyſzli krol Modygiſit trydzieſci lat MiechGlab 47; BielKron 7, 439.

panować komu (59), czemu [w tym: terytorium (8) żywotne – w bajkach (3)] (11): Szcżuká będąc w rzece iedney/ A nie máiąc ſobie rowney: Wſzytkim rybom pánowáłá BierEz R4v, F, L, S4; Rachel dlugo nyeplodna Iozepha urodzyla/ ktory wſzytkyemu eyptu panoual PatKaz III 105; MiechGlab 39; BierRozm 10, 15; LibLeg 10/62v; RejPs 108; HistAl E8, N2v; Diar 120; Dawid prze ſwą pokorę wſzem żydom pánował BielKom F5v; KrowObr 3v; A porucżáią iednemu cżłowiekowi vrząd ſwoy dorocżny/ áby pánował wſzyſtkiey źiemi ich Leop 1.Mach 8/16, Is 19/4; BibRadz Is 19/4, Ez 34/4; BielKron 10, 455v; OrzQuin P; WujJudConf 17; Pánie Boże [...] raczyłeś wźiąć tego/ ktoregoś nam był pomázał/ áby nam pánował MycPrz I [A3]v; ModrzBaz 18v, 52v; SkarJedn 205; Niechayże mu téż zá to Tyran pánuie KochPs 168, 209; CzechEp 335, 374; NiemObr 172, 173; KochWr 35; PaprUp Dv; iż nie byłá to rzecż godna/ áby ten miał wielkośći ludzi pánowáć/ ktory nád białegłowy był nikcżemnieyſzym Phil S2; KochFrag 43; GDyż wſzytkim źiemióm/ któré okrąg Króleſtwá náſzégo zámyka/ iáko iedno Kśiążę y Pan iednoſtáynie pánuiemy SarnStat 116, 111, 887, 986, 1058, 1187; LECH, Słowiánin naypierwſzy pánował Polánom KlonKr wstęp A2; PowodPr 20; CzahTr K Cf panować jak długo; »długo panować«, »panować poddanym«, »szczęśliwie panować«.

panować nad kim (65), nad czym (5) [w tym: nad terytorium (3)]: Krolowie panuią nad tymi ktoré pod ſobą maią/ vkazuiątz motz nad nimi ſwégo pańſtwa ij przełożeniá OpecŻyw 95; day nam to miły panie aby iuſz zadna ina zwierzchnoſc a moc poſtronna nad nami niepanowała RejPs 124v; MurzNT Luc 22/25; LubPs Y3v; KrowObr 3, 5v; Leop Num 16/13, Sap 3/8, Is 28/14; ktoreś [króle] ty poſtánowił nád námi dla grzechow náſzych/ ktorzy pánuią nád ćiáły náſzymi y dobytki náſzemi według ſwey woley BibRadz 2.Esdr 9/37, 1.Par 4/22, Dan 11/3, 3.Esdr 4/3, Sap 3/8; Pirwſzego roku iego pánowánia/ pánował też nád Izráelity Acháb ſyn Amry. BielKron 84; nie ſłuſzna rzecż ieſt áby ſwiecki pan miał pánowáć nád duchownym. BielKron 156, 6v, 11v, 17v, 20, 50v [2 r.] (18); Orbem terrarum gubernare Nád wſzem ſwiátem pánowáć. Mącz 150b, 433c; RejPos 130, 131, 142v, 315v; BudBib Iudic 8/22, 1.Par 4/22, 2.Esdr 9/37, Is 3/4, Sap 3/8; wiećie że oni ktorym ſię podoba pánowáć nád narody/ pánuią nád nimi/ á ktorzy ſą wielcy nád nimi/ władaią nimi. BudBib Mar 10/42; CzechRozm 250v; ModrzBaz 48; StryjKron 115, 667; CzechEp 334, 335 [2 r.], 405, 409, 425; NiemObr 57, 154; ArtKanc C13; WujNT Matth 20/25, Mar 10/42, Luc 22/25; SkarKazSej 689b [2 r.]. Cf panować jak długo; »panować mocą«, »panować nad poddanymi«.

panować miedzy kim (2): MiechGlab 75; Bo zpośrodku Germániey poſyłano do Prus Grofy Rzeſkie: ktorzi miedzy ludźmi nie ſwemi okrutnie á ſrodze pánowáli. ModrzBaz 74v.

panować po kim [w tym: gdzie (6)] (28): MiechGlab 67, 73 [2 r.]; Vlixes ſyn Láerthá Krolá z Antiochiey Itakus/ rzecżony/ od tego wyſpu/ iż tám po oycu pánował. BielKron 25v, 7v, 8v, 61v, 105v, 154v, 439; KwiatKsiąż F3v; Tyberius, Ceſarz Rzymski któri po Auguſtuſie pánował Mącz 470d, 80d; StryjKron 395; CzechEp 365; [Kazimierz] zoſtawil bel te Sini ktotzi ponim panowali. PaprUp C4; SarnStat *6; VANDA, po Bráćiey ſwoiey mężnie pánowáłá KlonKr wstęp A2, wstęp A2v, A3. Cf panować jak długo; »panować na krolestwie«, »po śmierci [czyjej] panować«.

panować gdzie (128): Delfin ktory tám [w morzu] pánował/ [...] Nátychmiaſt śię zá nią [szczuką] rzućił. BierEz R4v; HistJóz Ev; MiechGlab **6v, 39; HistAl G7v, N2v; Seon krol Amorreyſki [...] pánował od Aroer [...] aż do rzeki Iebok Leop Ios 12/2, Ios 12/4, Dan 11/2; KAdmus było imię właſne krolá Phenickiego ſyná Egenorá/ ktory v Tyru y Sydonu pánował BielKron 48v; gdyż [ja, Machomet] pánuię od wſchodu do zachodu ſłońcá BielKron 254; będzieſz [Machomecie] ná tym wſzytkim ſpokoynie pánował co teraz dzierżyſz/ y twoie potomſtwo BielKron 254v; W Ruſi náyduie ſie napierwey być y pánowáć tych trzey bráćiey/ to ieſt/ Kiy/ Szćiek/ Koreẃ BielKron 343v, 6 [2 r.], 7v, 8v [4 r.], 9v [3 r.], 10 (42); Mącz 333d; OrzQuin Sv; gdzie przed tym dwá álbo trzey panowáli/ tám ono imienie ieden tylko ſobie przywłaſzczy. LeovPrzep C2; HistRzym [2], 41, 48v, 61, 133; pánował [król baszański] ná gorze Chermonie/ y w Salchy/ y po wſzem Báſzánie/ áſz do gránice Geſzurow y Mááchátow/ y połowicy Gileadá BudBib Ios 12/5; Bo tácy Pánowie/ byliby właſnie onemi Filoſofy/ o ktorych powiedał Plato, że byłáby ſzcżęśliwa Rzecżpoſpolita/ w ktoreyby tácy pánowáli. ModrzBaz 49v; KochDryas [A3]; Od głębokiégo brodów Euphrátá/ Będźie pánował do kráiu świátá. KochPs 105; Dzieći iego [Jagiełły] ná Koronie Polſkiey/ y w wielkim Xięſtwie Litewſkim pánowáć miáły StryjKron 512, 11, 16, 71, 81, 250 (12); iż iuż więcey niż przed tyśiącem lat to ſię ſtáło/ że Papież w Rzymie pánuie CzechEp 409, 376 marg; NiemObr 130, 136; PudłDydo B. Cf panować po kim; jak długo; »panować na krolestwie«, »panować mocą«, »szeroko panować«, »po śmierci [czyjej] panować«.

panować jak długo [w tym: gdzie (19), komu (10), po kim (7), nad kim (4)] (155): MiechGlab 47, 48, 49, 75; SeklWyzn Av; á zá wolą iego swięthą przez thák wiele lath Wáſzá Krolewſka Miłość ſławnie nád narody náſzemi pánuieſz. BibRadz *2; Alexander bárzo krotko pánował BibRadz I 451a marg, Dan 11 arg; Sellum po nim [po Zachariaszu] pánował tylko mieſiąc w Sámáryey. BielKron 88; LVcius Tárquinius pyſzny ſiodmy á oſtátni krol Rzymſki pogáńſki/ pánował Rzymiánom lat XXXV. BielKron 103v; LEo dzyeſiąty Papież Rzymſki/ pánował w Rzymie nád duchownymi cżterzy látá BielKron 190, 8, 10v, 27, 60v [3 r.], 61 [3 r.] (89); Mącz 401c; Welogius walecżny ktorego zwalcżyli/ Kiedyby przy nim náſzy s ſwemi pocżty byli/ Pánowałby w Azyey áż do cżáſu tego PaprPan T; SkarJedn 209; ſynowie y potomkowie ich po nich długi wiek káżdy ná ſwoim vdziale ſpokoynie pánowáli StryjKron 115; vmárł wielki Kniáź Wſewold/ pánowawſzy mnoho lat StryjKron 185, 10, 275, 416; CzechEp 378, 379; Leſek ktori zdrada doſtal Panſtwa tilko przes noc panowal PaprUp A4v, A4, B, G2; [Popiel pierwszy] Náſtąpił ná páńſtwo po oycu/ Roku 815. Pánował lat 14. KlonKr B2, Av, A4v, B2v, B3, B3v (20). Cf Zwroty.

W przeciwstawieniach: »służyć (3), być poddanym ... panować« (3): że wszyscy biskupi nie tylko żeby mieli panować komu, ale służyli i byli poddani zawsze krolom i inym zwierzchnościam ziemskiem. Diar 45; CzechEp 335 [2 r.].

W charakterystycznych połączeniach: bezpiecznie panować (2), wedle Boga, czyście, dobrze, z godnością, hojnie (2), imieniem wiary, jednako, jednostajnie (2), łaskawie, mężnie, miłościwie, nieporządnie, nierozdzielnie (2), okrutnie (3), w (dobrym) pokoju (spokojnie) (8), wedle prawa ((bez)prawie) (5), pysznie, z rozumem, rządnie (w dobrym rządzie i zgodzie) (2), sławnie (z wielką (dobrą) sławą, w wielkiej sławie) (4), wedle (prawa) sprawiedliwości (sprawiedliwie) (3), srogo (srodze) (5), surowo, wedle swego zdania, wedle (według) ustaw(y) (2), z wielką czcią, z wielką pochwałą, z wielką powagą (2), wedle (według) woli [czyjej] (3), wolnie (wolno) (2), bez wszelkiej przeciwności; panować barzo krotko, aż do czasu (2), z dawna, przez długi czas, długi wiek, po dzisiejszy dzień, [ile] lat (131), przez [ile] lat (2), [ile] miesięcy (10), niedługo (5), przez noc, (jeden) rok (2), do (swej) śmierci (2), tego czasu (2), na(d) (w) ten czas (5), teraz (4), wiecznie (2); panować bliźnim, nad duchownymi, nad ludem (5), (rożnych narodow) ludziem (wielkości ludzi, miedzy ludźmi, nad ludźmi) (6), miastom, nad narodem ((obojemu) narodowi) (10), nad nieprzyjacielem, niewolnikom, nad pany, nad pogany, nad [iloma] pokoleniami, nad wielem państw, nad wiernymi, nad wszem światem (wszytkiemu światu) (2), wszytkiemi (innymi) (nad wszytki ine, wszytkim) (4), (wszytkiej) ziemi (5), nad zwyciężonemi; panować po bracie (2), na [czyim] miejscu, z ojcem, po ojcu (5), rzędem, społu (z bratem) (wespołek) (4), z swymi potomki; panować w krainie [jakiej] (2), w [jakim] kraju (krajom) (2), do kraju świata, w księstwie (na księstwie) (4), w mieście (5), w monarchijej, na południe, na pułnocy, w państwie (3), w Rzeczypospolitej, na [czyim] udziale (w udziale) (2), na wschod słońca (5), od wschodu do zachodu słońca, na zachod słońca (3), w ziemi [jakiej] (na ziemiach) (7); biskup panuje(-ą), car(z) (5), cesarz (22), dzieci, ina zwierzchność, jeden, jeden po drugim (2), jedynowładecz, kniaź, krol (40), krolowa, książę (ksiądz) (5), moc postronna (insza) (postronni) (3), papież (3), potomek (potomstwo) [czyj(e)] (2), sam (9), sołtan, syn [czyj] (20), wojewoda, wszytko pospolstwo, zwierzchny monarcha, zwyciężca.

2. Dominować, podporządkowywać sobie, mieć uprzywilejowaną pozycję; dominari HistAl, PolAnt, Vulg (44): A ták kiedy ná ſwiecie złośćiwi pánuią/ Tedy ſrogość á pychę márną okázuią. RejWiz 140; BielKron 214v; ále to zá tym iść nie może/ áby ći ktorzy ná źiemi pánuią/ mieli też być y ná niebie Pány? CzechRozm 123, 16v [2 r.].

panować komu, czemu (19): HistAl I7; BielKom D3v; Trzeći Zorobabel powiedzyał/ iż nie máſz nád niewiáſty/ ktore tym wſzytkim rzecżam/ winnicam y krolom pánuią BielKron 115v, 1v, 81, 115v [2 r.]; BielSat H2v; A mądrośćią twoią ſpráwiłeś cżłowieká áby pánował wſzythkim rzecżam od ćiebie ſtworzonym. BudBib Sap 9/2; Nie iżebyſmy pánowáli wáſzey wierze/ ále pomocnicy ieſteſmy rádosći wáſzey. BudNT 2.Cor 1/23; NiemObr 18; BielSjem 10; WujNT 2.Cor 1/24, s. 626 [2 r.], Aaaaaa3v, Cccccc3v; Vſkrom choć rozgą twoią ćiáło záślepione/ [...] Niech ſie wſtyda że prágnie duſzy ſwey pánowáć SzarzRyt B2.

panować nad kim, nad czym (19): BielŻyw 39; KrowObr 3v [2 r.], 40, 225; Niechayże pánuie [człowiek] nád rybámi morſkiemi/ nád ptaki powietrznemi/ y nád źwierzęty/ tákże y nád wſzytką ziemią/ y nád gádem płázáiącem ſię po źiemi. BibRadz Gen 1/26, Gen 3/16, 7s 11 arg, 3.Esdr 4/15[14] [2 r.], 22, Eccli 17/4; WujJud 155; (Y obacżyłem że przyſzedł) cżás ktorego pánuie [dominatus est] cżłowiek nád cżłowiekiem ná złe ſwoie. BudBib Eccle 8/9; CzechRozm 16v; CzechEp 331; NiemObr 18; Ktory [św. Piotr] wyżſzey powiedział/ iż niechćiał pánowáć nád wiárą ich WujNT 627; Lecz náuczáć niewieśćie nie dopuſzczam/ áni włádáć mężem (marg) pánowáć nád mężem. L. (–) WujNT 1.Tim 2/12.

panować na czym [= czemu] (1): Mare tenere, Morze trzymáć/ to yeſt/ pánowáć ná morzu. Mącz 446b.

W przeciwstawieniach: »panować ... pod mocą być, ołdować« (2): (did) Pokuſá [do Anioła] (-) [...] Wſpomnięć to przeſládowánie/Y kijem odpowiedánie/ Gdy tobie będę pánował / A ty mnie będzyeſz ołdował BielKom D3v; w boleśći będzieſz rodziłá dziatki/ y pod mocą mężową będzieſz: á on bedzie pánował nád tobą. KrowObr 225.

W charakterystycznych połączeniach: ciało panuje(-ą), człowiek (2), człowiek człowiekowi (nad człowiekiem) (2), krol, litościwi, lud, mąż (2), niewiasta (3), starszy, złościwi; panować nad bestyjami, duszy swej, nad dziedzictwem Pańskim (Bożym) (3), nad gadem, nad kapiany, krolom (2), książętom, ludziom (2), mężom (nad mężem) (2), morzu (nad morzem, na morzu) (3), nad nieprzyjacioły, ptakom (nad ptakami, nad ptastwem) (3), rybom morskim (nad rybą morską) (3), nad trzodą Pana Krystusową, wierze ([czyjej]) (nad wiarą [czyją]) (8), winnicam, wszytkiemu, wszytkim rzeczam (2), nad (wszytką) ziemią (ziemi) (3), źwi(e)rzętom (nad źwierzęty) (4).

3. Być właścicielem, rozporządzać, użytkować; dominari JanStat (7): RejRozpr Ev; Aby mię śmierći oddał/ o tym przemyśláiąc. A w pożądnéy puśćiznie ręce nieochronné Swé moczył/ y pánował ná czáſy potomné. GosłCast 62.

panować nad czym (1): lepiey ſie ćieſſyć trochą á ſpráwiedliwego nábyćia niż pánowáć nád wielkoſćią obyczáiem zloſćiwych [Melius est modicum iusto super divitias peccatorum multas Ps 36/16] RejPs 55.

panować w czym (4): Omierzłá mi też y praca ktorą podeymowałem pod ſłońcem/ iż ią zoſtáwiam drugiemu po ſobie/ [...] á będzye pánował we wſzytkiey pracy moiey/ ktoreiem s pracą nábywał BielKron 79v; WierKróc A2v; SarnStat 588, 631.

4. Występować, trwać, szerzyć się; znajdować się; dominari, regnare HistAl, Modrz (148): Tego roku ácż był dobry vrodzay na żywność/ ále ognie y mory barzo panowáły BielKron 419v, 136, 218v marg; Niebyło [dawniej] tey chciwoſći/ ktora dziś panuie KochSat B2; Mącz 181a; A przeto ieſli gorąca wilgość pánuie/ á ma [chory] krwie doſyć/ á láthá młode/ puśćić kreẃ SienLek 117; LeovPrzep A2v, Dv; GórnDworz H7v; BielSpr 8; A przedśię tácy ieſteſmy ludźie/ iż przećiwko iáwney prawdźie/ dopuſzcżamy kłamſtwu przez tak wiele wiekow pánowáć ModrzBaz 30; SkarJedn 3, 148; Raz chmury pánuią/ y grom ſrogi: á potym Bóg obdarza świat pogodą KochFr 85; KochPhaen 11; BielSjem 26; To ſą ſtáré Státuty, ále zwyczáie Krákowſkié, té teraz pánuią, y onych ſie dźierżą. SarnStat 693; PaxLiz D2.

panować z czego [= powstawać] (1): Contagium [...] Morbus qui ex contactu contrahitur - Choroba ktora z toknienią [lege: dotknienia] panuie, dziedziczną choroba, przimiot. Calep 253a.

panować komu, czemu (4): ktore [dziecię] gdy miało korzen Piwonijey na ſzygi nigdy mu tha niemocz niepanowała FalZioł I 97c; To też trzebá báczyć/ iżby záwżdy gorącość przyrodzona panowáłá/ temu co zieſz SienLek 4, 24; KochPam 82.

panować gdzie [o miejscu] (36): BielŻyw 83; iż złoſć pánuie wpośrodku przybytkow ich á ſnadz y w przybytku ſercá ich RejPs 82; LubPs aa2v; trzy dni będzie powietrze morowe pánować w źiemi twoiey. Leop 2.Reg 24/13; BibRadz Ez 22 arg [2 r.]; Tegoż też cżáſu ogień wielki pánował w Krákowie BielKron 396v; wiáthr ktory zowiemy Eurus v nich [Samojedów] pánuie. BielKron 445, 206v; Prot C2v, D4v; LeovPrzep A3; RejPos 313; Bo tu w tey źiemi ſkárby nie pánuią drogie/ Iedno Rudy Ołowne/ á Zelázo ſrogie. BielSat L4v [idem BielSjem]; BudNT przedm c2v; PaprPan Ff4v; ModrzBaz 19, 71, 82v; KochTr 22; Potym 1473. wielka ſuchość pánowáłá w Polſzce y w Litwie StryjKron 652, 557; NiemObr 173; Nie záwżdy niepogodá ná niebie pánuie KochEpit A2; KochFr 57, 95; BielSjem 28; PudłFr 64; GórnRozm I3v; ieśli kárnośći ná wyſtępné nie máſz/ tám bez pochyby wſzeteczność/ y ſwawola pánowáć: muśi KochWr 30; Phil P2; WujNT 136; GosłCast 55; SkarKazSej 675b, 705b; Lecż teraz y złe wiátry ná morzu pánuią PudłDydo B4v.

panować gdzie [o sytuacji; w tym: w czym (3), przy czym (2)] (5): poznałem że y w tych rzecżach ieſt wielkie trapienie duchá/ przeto że przy wielkiey mądrośći wielki gniew pánuie BielKron 79; Głod/ y ſtráſzliwy mor/ w nim [w żywocie ludzkim] cżęſto pánuie WisznTr 32; ZawJeft 39; áby iuż z tych Labiryntow/ ktore dotychmiaſt pánowáły przy ſądźiech/ Rzeczpoſpolita mogłá bydź wyprowádzoná. SarnStat *8v; SkarKazSej 659a.

panować gdzie [o podmiocie stanu, cechy lub działania człowieka, zespole ludzkim, części ciała itp.; w tym: w kim, w czym (21), miedzy kim (8), u kogo (2), po czym (1), przy czym (1), gdzie, tam, tu (9), z obu stron (1)] (43): A to pokuſzeniem bywa poznano/ iako prży ktorich rzecżach z ziemie vroſlich ogień żywiołny panuie FalZioł [*7]; Też ten plaſtr ieſt dobry przykładać gi na cżłonki w ktorych panuie kurcż FalZioł III 17d, I 10a, 72a, 112b, c, V 10, 88v; GlabGad C5, D7v, E6, F5, L5v; v nas łakomſtwo panuie MiechGlab *2v; wſzak poki żywot będzie panowach [!] w ciałach waſzych/ koni niezlicżnych doſtaniemy/ ale ieſli ſtradamy żywota cieleſnego/ nie będzie nam pożytecżna obfitoſć koni. HistAl D2v, 16; KromRozm III D5v; Mącz 120a, 331b; SienLek 50v [2 r.], 100, 147v; WierKróc A4; (nagł) Málcher Paniewſki ná Tyſmienicy. (–) LEdwe nie Krezuſowo tu ſzcżęſcie pánuie PaprPan G3, O4v; ModrzBaz 10, 114; SkarJedn 19; Bluźniérſtwo ſzczéré w vśćiéch twych pánuie KochPs 75, 172, 196; SkarŻyw 440; Swiadcżą Hiſtorye/ iż przez długi cżás/ nieprzyiáźni/ ſwary/ złorzecżeńſtwá: náoſtátek/ y mordy/ z obu ſtron pánowáły. NiemObr 130; WerGośc 203; ZawJeft 42; Phil K3; Przeto póki pánuie Wioſná w twarzy twoiéy Day ſie/ Hánno/ nápátrzyć wdźięcznéy kraſy ſwoiéy KochFrag 21; PowodPr 74; Aby nie pánowáłá miedzy wámi ſroga. Niezgodá y też zazdrość ku odnieſieniu ſławy CzahTr F3, Ev, E3v; SkarKazSej 675b.

W przeciwstawieniu: »panować ... ustępować« (1): gdźie opilſtwo pánuie/ rozum/ zdrowa rádá/ roſtropność/ mądrość vſtępuią WerGośc 203.

W charakterystycznych połączeniach: affekt panuje(-ą), bezpieczność, bluźnierstwo, błąd bol(eść) (4), chciwość (2), chmury, choroba, chrobactwo, cieplice, cnota, dobra myśl, głod (2), gniew, gorąca wilgość, gorącość (przyrodzona) (2), grom, grzech (4), jad, język [jaki] (2), kłamstwo, komety, kurcz (2), labirynty, łakomstwo (2), miłosierdzie, miłość, mor (3), nędza, niekarność, niemoc (2), nienawiść, niepogoda, niesprawiedliwość, niezbożności, niezgoda (6), odszczepieństwa, ogień (6), opilstwo (2), pary a dymy z melankonijej, pijaństwo, płochość, (morowe) powietrze (5), powietrzność, powodzi, prawa, prawda, proznowanie, (nie)przyjaźń (2), pycha (2), radość, rozboje, rozerwanie, rozkosz, rozum (2), rudy ołowne (2), skarby (2), spor, stałość, statek, suchość, swary (2), swawola (swowolności) (2), (nie)szczęście (2), śniegi, towarzystwo, troski, uprzejmość, wiara, wiatr(y) (5), wieczny dzień, wilgota przyrodzona, wiosna, wrzod, wszeteczność, zarazy, zazdrość (2), zdrada, złorzeczeństwo, złość (4), znoj, zwyczaje [jakie], żelazo (2), żołć, żywot; panować w Jeruzalem (w mieście jerozolimskim) (2), w Kościele, w Krakowie, w krolestwie (Pana Krystusowym) (2), w Litwie, na morzu, na niebie, w Niemcech, w Polszce, w Rzeczypospolitej (2), w Rzymie, na świecie (3), w wielu krainach, po wszytkiej Koronie, w [jakiej itp.] ziemi (4); panować przy mądrości, w nieszczęściu, przy sądziech, w wolności, w żywocie [= życiu] ludzkim; panować w domu [czyim] (2), miedzy hardemi, z obu stron, miedzy wszemi ludźmi; panować w ciałach (po wszytkim ciele) (2), w członkach (2), w człowiecze, w dzieciach (dziecięciu) (2), w głowie (w połowicy głowy) (2), w jelitach, w macicy, w ranie, w twarzy, w uściech, w żołądku, w żyłach, w żywocie; barzo panować, [ile] dni, przez długi czas, dziś, wielce, przez wiele wiekow.