[zaloguj się]
[pdf]

POKRYTOŚĆ (27) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg pl
N pokrytość pokrytości
G pokrytości
D pokrytości pokrytościåm
A pokrytość pokrytości
I pokrytością
L pokrytości pokrytościåch
inne sg a. pl G - pokrytości

sg N pokrytość (1). ◊ G pokrytości (4). ◊ [D pokrytości.] ◊ A pokrytość (8). ◊ I pokrytością (1). ◊ L pokrytości (4). ◊ pl N pokrytości (2). ◊ D pokrytościåm (1). ◊ A pokrytości (2). ◊ L pokrytościåch (1). ◊ sg a. pl G pokrytości (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Fałsz, obłuda, zakłamanie; też ich objawy: obłudne i fałszywe postępowanie, podstęp; simulatio, hypocrisis Vulg, Cn; dissimulatio Cn (25): Luter przećiw ich [chłopstwa] żądániu w thę notę odpiſał gromiąc ie/ iż tę poſobie vkazuią pokrytość/ obchodząc ſie fałfzywie z Ewángelią/ á iey tytułem ſpráwowáć ſie mienią BielKron 203.

pokrytość czyja [w tym: G sb i pron (7), ai poss (1)] (8): iż on [Bóg] widzyał onę chuć y wiárę onego nędznego cżłowieká/ widzyał theż onę pokrytość onych fałeſznikow á onych podſtępcow ſwoich. RejPos 227, 225v, 251, [323]; LatHar 23; Ale przykrość [errata zmienia: pokrytość] tylko y wymyſły Pháryzeuſzow Pan ſtrofował. WujNT 98; Słuſznie Pan Chriſtus ták częſto y ták oſtro Pháryzeuſze mogł ſtrofowáć y káráć dla ich pokrytośći: iż znał ich ſercá y myśli. WujNT 99, Matth 23 arg, s. 99, 416; [Leop Gal 2/13 (Linde)].

W połączeniach szeregowych (4): WujNT 416; Proſtoty y ſzczerośći miedzy ludźmi nie máſz/ zdrad y oſzukánia y pokrytośći pełno SkarKazSej 675b; A kto wyliczy náſze potwarzy v práwá/ w pozwách/ y zdrády w ſpráwách/ y w ſądách/ y oſzukánia/ y obłudnośći/ y pokrytośći miedzy námi? SkarKazSej 705a, 705a marg; [WujPosN 1584 I 49 (Linde)].

Wyrażenie: »pokrytość obłudna« (1): Nié maſz nic ſzkodliwſzégo/ á miedzy wſzytkiemi/ Nád pokritość obłudną/ wyſtępki ſproſnémi. GosłCast 47.
Szeregi: »pokrytość a fałeczność« (1): gdyż Ewányeliſtá ſwięty piſze/ iż Pan záwżdy widzi pokrytość á fáłecżność ięzyká tákiego RejPos 251.

»pokrytość a omylna postawa (a. omylność, a. omyłka)« [szyk 2:2] (4): A tu ſie vcżmy pilnie s tych náuk [...] Páná ſwoiego: w iákiey pocżćiwośći á w iákiey ſławie mamy záchowywáć vſthá á ięzyki ſwoie/ á ſtrzedz ich od káżdey omylnośći á pokrytośći vnieſionego ſercá náſzego RejPos 251v, 251 [2 r.], 251v.

Wyrażenie przyimkowe: »w pokrytości« = obłudnie (2): BiałKat 114; iż w oſtáteczne czáſy odſtąpią niektorzy od wiáry/ przyſtawáiąc do duchow obłędliwych y náuk czártowſkich w pokrytośći [in hypocrisi] kłamſtwo mowiących WujNT 1.Tim 4/2.
W przen (4):
Wyrażenie: »pokrytości serca [czyjego]« (4): Abowiem niewiernym nigdy niechciał okazáć ſzcżyrey náuki ſwoiey/ á záwżdy ią przypowieſciámi pokrywał przed nimi/ widząc też pokrytośći ſercá ich RejPos 53, 29v, 227, 251v.
2. Tajemnica [czyja] (2):
Szereg: »dziwy a pokrytości« (1): A iákoż ſie tu kto może przypátrzyć właſnie bez podpárcia Duchá ſwiętego thym dziwom á thym pokrytoſciam Duchá s. Ian s. widział ſwiecżnik/ á Pan powiáda iż to ſą Koſcioły. RejAp 16v.
a. To, co ktoś czyni i myśli w ukryciu (1): A czoż znał álbo coż obacżył ten ſwięty Pan w tám tey pokrytosći páſterzá tám tego? Oto ſłyſzyſz iż mu powiedáć racży/ iż znam [...] to iżeś nie mogł ćirpieć fałſzerzow w poſrzodku ſiebie. RejAp 18.

Synonimy: 1. chytrość, fałeszność, fałsz, fałszywość, hipokryzyja, obłuda, przewrotność, zdrada; 2. tajemnica.

Cf POKRYCTWO

LWil