[zaloguj się]
[pdf]

BRAKOWAĆ (90) vb impf

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf brakować
indicativus
praes
sg pl
1 brakujemy
2 brakujesz brakujecie
3 brakuje brakują
praet
sg pl
1 m m pers brakowaliśmy
3 m brakowåł m pers brakowali
fut
sg pl
2 m m pers będziecie brakować
3 m będzie brakowåł, będzie brakować m pers
imperativus
sg pl
1 brakujmy
2 brakuj
conditionalis
sg
3 m by brakowåł
impersonalis
praet brakowåno
participia
part praes act brakując

inf brakować (28). ◊ praes 2 sg brakujesz (2). ◊ 3 sg brakuje (27). ◊ 1 pl brakujemy (1). ◊ 2 pl brakujecie (3). ◊ 3 pl brakują (8). ◊ praet 3 sg m brakowåł (2). ◊ 1 pl m pers brakowaliśmy (1). ◊ 3 pl m pers brakowali (1). ◊ fut 3 sg m będzie brakowåł (1) Leop, będzie brakować (1) BudBib. ◊ 2 pl m pers będziecie brakować (1). ◊ imp 2 sg brakuj (1). ◊ 1 pl brakujmy (1). ◊ con 3 sg m by brakowåł (2). ◊ impers praet brakowåno (1). ◊ part praes act brakując (9).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Dokonywać wyboru, wybierać, przebierać, rożnicować, dzielić na lepsze i gorsze; wyróżniać; diligere, edecimare, eligere, interlegere, relegere, seligere, delectum adhibere (facere, habere, tenere) Cn (89): PaprPan I4v; Bierze co ſię nátráfi/ iáko ſzcżęśćie pádnie/ Cżego ſię może dorwáć/ nie brákuiąc krádnie. KlonWor 36.

brakować kogo, co (4): gdy będzieſz raczył brakowac to zebranie owczarniey ſwoiey RejPs 143v; Nielza iedno piſmá cżyść á ſpráwy brákowáć/ A tym co pocżćiwſzego záwżdy ſie ſpráwowáć. RejWiz 3v; Strum N3; wſzelákie rzecży/ to ieſt cżyny/ porządnie odbieráć: to ieſt Gonty/ Gwoźdźie/ licżyć/ brákowáć. GostGosp 74.

brakować z kogo: ktore [senatory] Pan Bog a wezwanie Krola Pana naszego z ludzi brakując z owego pocztu szlacheckiego w tamten zbior Rady Koronnej sadzą Diar 32.

brakować kim, czym (57): KromRozm II yv; KromRozm III K2; GliczKsiąż K3v; GroicPorz tv, pp2; KrowObr 48v [2 r.], 201 [2 r.]; RejWiz 157; Leop Is 42/2; Cierṕmyſz thedy w tey owczárni złe dla dobrych: nie ruguymy ſye z niey/ áni brákuymy ſobą; niech kąkol będzie ze pſzenicą áż do żniwá OrzList f2; BibRadz 2.Par 19/7; BielKron [842], 247, 258; Recipiebantur milites sine delectu, Ládá kogo prziymowano nie brákowano nikim kto w ymię boże okrzczón tego piſano. Mącz 187d; Prot Ev; RejAp Ee4v; RejPos 243, 243v, 245v, 300 [2 r.]; BiałKat 190v [2 r.]; gdy ich piſmem wedle rozumienia ſwego brákuiećie WujJud 35v, 32, 72v, 157v, 199, L13 (8); WujJudConf 190; PaprPan N2, O, P2v, Qv, R3, Cc3 KarnNap A4v; ModrzBaz 116; Oczko 29v; SkarŻyw 311; ReszPrz 41; WujNT Iac 2/9, k. Aaaaaa3; Miáſtá Pruſkié máią śiłá Przywileiów [...] ále iémi naprzód ięto brákowáć ná Séymie Wárſzáwſkim, 1563. SarnStat 1130, 1280. Cf »brakować stanami«.

brakować miedzy kim (i kim) (2): kiedy przydzye brákowáć miedzy wiernemi y miedzy niewiernimi ſwoiemi/ żadnemu ſie ſtanowi tego zwierzyć niechciał RejPos 340; BudBib Lev 27/33.

brakować w kim, w czym (8): Poznáć to ma kożdy ocyec/ áby ſyn nye zárázem w ſſácyech gmerał á brákował GliczKsiąż F2v, F2v; żeby ſługá w roſkázániu páná ſwego miał brákowáć/ iedno przyimuiąc/ á drugie odrzucáiąc. CzechRozm 100; KochSz C; ReszPrz 41; WujNT 789, Xxxxx3v; W poſpolitym ruſzeniu/ kiedyby ták miał brákowáć: wieleżby ich zoſtáło? PowodPr 62.

Zwroty: »brakować osobami, w osobach, personami« [szyk zmienny] (23): Nie będźiećie brákowáć Perſonámi ná Sądźie/ ták máłego będźiećie ſłucháć iáko y wielkiego. GroicPorz pp2, tv; KrowObr 48v [2 r.], 201 [2 r.]; RejWiz 157; Leop Is 42/2; BibRadz 2.Par 19/7; niebrákuy ludźmi/ ták ſobie waż vbogiego iáko bogátego BielKron 258, [842], 247; RejAp Ee4v; RejPos 243, 243v, 245v; BiałKat 190v; KarnNap A4v; SkarŻyw 311; lecz ieſli oſobámi brákuiećie (marg) maćie wzgląd ná oſoby. w oſobách przebieraćie. (–)/ grzeſzyćie WujNT Iac 2/9, s. 789 marg, k. Xxxxx3v, Aaaaaa3.

»brakować stanami, stany« [szyk zmienny] (7): ſtany Koronnymi brákuiemy/ Przywileie Koronné/ ták iáko ná przetáku groch z wyki przebiéramy OrzQuin B3; RejPos 300 [2 r.]; RejZwierc 5, 51v marg, 244v, [280].

a. Odrzucać, dyskwalifikować, dyskryminować; pogardzać; abdicare, abrogare, carbone aliquid notare, improbare, recusare, reicere, reprobare, repudiare, respuere Cn (17):

brakować co: Kiedy iuż huffy ſzykował/ Oſłá z záiącem brákował. BierEz S2.

brakować kim, czym (16): kſyęgámi Máchábeow/ y nyektoremi inymi brákuyą. KromRozm III F2; Vſtáwiliſmy iżby żaden niebrákował drobnymi pieniądzmi UstPraw E3; RejPos 37v, 216 marg, 303; WujJud 65v; przeto też żádnemi właſnośćiámi mow nie brákowaliſmy. Znaydzieſz tu ſłowa wielgopolſkie/ znaydźieſz Krakowſkie/ Mázowieckie BudBib C; CzechRozm 141, 141v; KochPs 150; CzechEp 194; KochFr 84. Cf »brakować osobami«.

»brakować osobami, ludźmi« [szyk zmienny] (4): á nie brákuie nic nanędznieyſzemi oſobámi/ gdyż woła ná wſzytki RejAp 157; RejPos 216, 237v; Pychy pełen nietylko ludźmi brákuie/ Ale y Bogá ſobie lekce ſzácuie KochPs 15.
Szereg: »brakować a obierać; obrać a brakować« (2 : 1): pierwey [...] niżby dźiećię vmiáło brákować złym á obieráć dobre CzechRozm 141v, 141; CzechEp 194.
2. Braknąć, nie stawać, nie mieć [komu na czym] (1):
Przysłowie: Donec eris foelix multos numerabis amicos Pokić ſzczęście folguyę[!]/ ná prziyáznić nic niebrákuye. Mącz 94c.

Synonimy: 1. przebierać, wybierać; a. obierać.

Formacje pochodne: przebrakować, zbrakować.

Cf BRAKOWANIE, BRAKOWANY, BRAKUJĄCY

ZZie