[zaloguj się]
[pdf]

BURZLIWY (75) ai

burzliwy (73), burliwy (2) OrzQuin.

comp burzliwszy (1).

Fleksja
sg
mNburzliwy fNburzliwå nNburzliwé
Gburzliw(e)go G Gburzliw(e)go, burzliwsz(e)go
Dburzliw(e)mu D Dburzliw(e)mu
Aburzliwy, burzliw(e)go Aburzliwą Aburzliw(e)
Iburzliwym Iburzliwą Iburzliwym
L Lburzliw(e)j Lburzliwym
Vburzliwy V V
pl
N m pers burzliwi
m an burzliw(e)
subst burzliwé
G burzliwych
D burzliwym
A m pers burzliw(e)
subst burzliw(e)
L burzliwych

sg m N burzliwy (4). ◊ G burzliw(e)go (6). ◊ D burzliw(e)mu (1). ◊ A burzliwy (3), burzliw(e)go (1). ◊ I burzliwym (1). ◊ V burzliwy (1). ◊ f N burzliwå (1). ◊ A burzliwą (2). ◊ I burzliwą (1). ◊ L burzliw(e)j (1). ◊ n N burzliwé (5); -é (1), -(e) (4). ◊ G burzliw(e)go, burzliwsz(e)go (11). ◊ D burzliw(e)mu (1). ◊ A burzliw(e) (3). ◊ I burzliwym (1). ◊ L burzliwym (12). ◊ pl N m pers burzliwi (1). m an burzliw(e) (1). subst burzliwé (3); -é (1), -(e) (2). ◊ G burzliwych (5). ◊ D burzliwym (1). ◊ A m pers burzliw(e) (1). subst burzliw(e) (7). ◊ L burzliwych (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Niosący burzę, pełen burz, wzburzony, rozwichrzony, falujący; procellosus Calep, Cn; fluctuosus Calep; tempestuosus, tumultuosus, turbidus, turbulentus Cn (57): Wſſytki nocne burzliwe mgły y gęſte cżarnośći LubPs eev; y ſtánął wiátr burzliwy: y wyniosły ſie wzgore nawáłnośći iego. Leop Ps 106/25; RejAp 146; Fluctuo – Odwalow burzliwich ieſtem noſzony. Calep 425a, 425a, 851a.
Wyrażenie: »morze burzliwe; burzliwe morze« (6 : 2): LubPs gg2v; RejWiz 3, 87v; RejAp 129; Tego áni burzliwé morze fráſuie/ Ani ciężki grad/ áni złé vrodzáie KochPieś 18; PAnie/ co burzliwe morze/ ſłowem ſkromiſz GrabowSet C; CzahTr L4v; GosłCast 59.
Przen (43):
a) Pełen niebezpieczeństw, grozy, złych przygód, przeciwności losu, nieszczęść, niepokoju, zamieszek, buntów, wojen; niebezpieczny, niespokojny, niepewny, kryjący zasadzki (41): gdy [Pan] vſpokoić będzye racżył to burzliwe kroleſtwo ſwoie RejAp 157v; RejZwierc 199; GrabowSet M3.
Wyrażenia: »burzliwe czasy« (3): BielSat H2; ktoryś iuż przetrwał wſzytki ony burzliwe czáſy ſwoie RejZwierc 136v, 136.

»burzliwa młodość, burzliwe lata młodości« (2); Pátrzże iákiey bywa cżłowiek mdłośći/ Zwłaſzcżá ieſzcże w burzliwey młodośći BielKom G3v; RejZwierc [121]v.

»burzliwe morze (świata tego); morze burzliwe« (18 : 4): RejWiz 8v; Gwiazdy niebieſkié/ wiátry ſłufzné/ Porty pewné/ ná thym burliwym Morzu/ vkázuie Polſkiéy Koronie. OrzQuin A4; RejAp 74v; nie lękay ſie [...] áni tych ſtráchow Moiżeſzowych/ áni tego márnego á burzliwego morzá/ tho ieſt ſwiátá tego/ wſzego niebeſpiecżeńſtwá á wielkiey nędze nápełnionego RejPos 174v; ktory przebrnąwſzy ty wſzytki niebeſpiecżeńſtwá tego burzliwego morzá/ á tego zátrwożonego á nikcżemnego ſwiátá RejPos 187v, 49, 174v, 176, 176v [2 r.], 177 (11); RejZwierc Av, 20v, 67, 103v, 150, 177; w ktorym [okręcie] głębokie y burzliwe świátá tego y pokus ná nim/ morze przepłynie SkarJedn 38; LatHar 604.

»świat burzliwy, morze świata (tego) burzliwego, nawałności burzliwe tego świata; burzliwy świat, morze burzliwego świata tego, burzliwe nawałnośći świata tego« (6 : 5): Bo ácż pływaſz po tym morzu ſwiátá burzliwego/ Iednák to wiedz iż zá łáſką Bogá wſzechmocnego. LubPs ktv, Y5 marg, ee3v; iż ten omylny á burzliwy ſwiát piſmo ſwięte morzem záwżdy zowie. RejAp 132v, 24v, 105v, 129; RejPos 331; RejZwierc 28, 127v; LatHar 477.

b) Podobny do burzy, mający cechy burzy; dziki, rozhukany (2): gdzie burzliwe Ich konie z wozy stały i zbroje cierpliwe. KochMon 30; gdy ſrogi trzaſk w domu/ Burzliwa śmierć broiłá/ nápełniáiąc gromu. WisznTr 10.
2. Skłonny do buntu, do robienia zamieszek, zamętu; buntowniczy, wichrzycielski, samowolny; gwałtowny (17): OrzQuin C2v; iż łatwiey ieſt thákowym burzliwym ludziom/ niedopuśćić vrość/ niż kiedy iuż wielkimi vroſtą/ chcieć im dopiro rogow vcieráć. GórnDworz Hh8v, Hh8v; ábo wſzcżynáć zgromádzeniá burzliwe nád roſkazánie iego BudBib 1.Mach 14/44, Ps 148/8; ktore [wzruszenia serdeczne] z gniewu waśni y inſzych burzliwych namiętnośći pochodźić zwykły. ModrzBaz 27; do odſzcżepieńſtwá y oſobnjch rozumow burzliwych przyzwycżáili. SkarJedn 179, A4v; SkarŻyw 88, 309, 492 [2 r.]; CzechEp 52; ArtKanc T6.
Wyrażenie: »burzliwa myśl« (3): vſkromiwſſy burzliwą myſl ſprzećiwnikow moich RejPs 211v; BielKron 333v; KochFrag 43.
3. Fermentujący, burzący się (1): á żadnego ſmáku/ iáko w winie młodym burzliwym/ nie doznawáią. WerKaz 276.

Synonimy: 1. szturmujący; 2. bontowny, buntowliwy, niecierpliwy, nieposłuszny, niespokojny, swarliwy, zamieszany, zapalczywy, zwadliwy.

ZZie