[zaloguj się]
[pdf]

CHARCHAĆ (27) vb impf

charchać (20), charkać (7); charchać Mącz (4), SienLek (15), KlonWor; charkać FalZioł (5), Calep (2).

chår- (15), char- (5); chår- KlonWor; chår- : char- Mącz (2 : 2), SienLek (12 : 3); drugie a jasne.

Fleksja
inf chårchać
indicativus
praes
sg
1 chårchåm
3 chårchå
fut
sg
2 m chårchać będziesz
imperativus
sg
2 chårchåj

inf chårchać (3). ◊ praes 1 sg chårchåm (4). ◊ 3 sg chårchå (3). ◊ fut 2 sg m chårchać będziesz (1). ◊ imp 2 sg chårchåj (5). ◊ part praes act chårchając (6).

Sł stp: charchać, Cn s.v. chracham, Linde XVI i XVIII w.

1. Płukać gardło poruszając małym językiem; gargarizare Mącz, Calep, Cn; gargaridare, gargaridiare Cn (18): a thę wodę do vſt biorącz: na wznak leżeć/ á czo na głebiey w gardło wpuſzcżać/ á dzierżeć długo charkaiącz wzgorę FalZioł V 91; Gargarizo, Máłym yeziezkiem glegotáć nábrawſzy wodi wuſta/ chárcháć. Mącz 142c; Tákieżći y Gorczycá pomoże/ gdy s ćiepłą wodą chárcháć będźieſz SienLek 15v; álbo otręby z miodem wárząc z wodą w gárdle charchay SienLek 81, 15v, 40, 40v, 80v, 81 [2 r.]; Calep 447b.

charchać co [= czym] (3): álbo koźie mleko ćiepło charchay. SienLek 75v; Tákże Izop w ocćie warzony/ gdy go charcha ten co śliniogorz ćierpi/ łatwie go pozbędźie SienLek 82, 73.

charchać czym (4): á onę iuchę biorąc wvſtá/ ma nią charcháć SienLek 72v; zábieżeć themu trzebá krwie puſzczánim [...] á mlekiem ćiepłym charcháć. SienLek 80v, 40v, 61v.

2. Głośno wydobywać flegmę z gardła, spluwać; smarkać; screare Mącz, Calep, Cn; excreare Mącz, Cn; mungere Mącz; attrahere salivam, trochleis pituitam adducere, tussire Cn (9): RVcianą wodkę kiedy kto pije/ [...] pierſi z grubych wilkoſci cżiſci/ to ieſt precż wymiata charkaiącz FalZioł II 10c; Mungo, Wycieram álbo vcieram nos/ Wyrzucam ſmárki/ ſmárkam/ chárcham. Mącz 236d; Screo, Charcham/ z cięſzkością flágmy zbywam. Mącz 374a, 110b; Calep 956b.

charchać czym (1): Ma mocz kaſzel vſmierzać/ charkanie wywodzi/ tho ieſth cżym cżłowiek charka, flegmą FalZioł I 69c.

Szeregi: »charchać i kaszlać« [szyk 1 : 1] (2): FalZioł I 66a; Abo ow dymny trunek/ co go piią łáiąc/ Ocży mrużąc/ marſzcżąc ſię/ káſzląc y charcháiąc. KlonWor 69.

»charkać i plwać« (1): wycżiſciſz płucza charkaiącz y płuiącz. FalZioł I 116b.

Synonimy: 1. gargaryzować, glegotać; 2. krztusić się.

Formacja pochodna: odcharchać.

Cf CHARKANIE

KW