[zaloguj się]
[pdf]

CHUDZINA (50) sb f i m

f (23), m (7), f a. m (20). ◊ Na oznaczenie mężczyzn: f (21) RejRozpr (7), RejZwierc (3), ModrzBaz (4), CzechEp, PudłFr, BielRozm (2); m (7) GórnDworz, MycPrz, StryjKron, CiekPotr (3), KlonWor; f a. m (20). Na oznaczenie kobiet: f (2).

Fleksja
sg pl
N chudzina chudzinowie
G chudziny
D chudzinie
A chudzinę
I chudziną chudzinami
V chudzino

sg N chudzina (26). ◊ G chudziny (3). ◊ D chudzinie (8). ◊ A chudzinę (8). ◊ I chudziną (2). ◊ V chudzino (2). ◊ pl [N chudzinowie.] ◊ I chudzinami (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII i XIX w.

1. Biedak, nędzarz; człowiek niskiego urodzenia, stanu; imbellis, humilis, plebeius Modrz; miser, pauper Cn (34): Ieſtli baczyſz żeś chudziná Piy piwo á niechay winá RejRozpr H4v, C3v; BielKom Av; Prot C4; BielSat C; RejZwierc 236, 239; MycPrz I B4; ModrzBaz 72; Słuchay chudźino/ y ty ſłuchay/ komu Pieniądze leżą nieprzebráné w domu. KochPs 72; Náwiedziſz y chudzinę pod dziuráwem dáchem. WisznTr 23; PudłFr 37; BielRozm 16; GrochKal 17; CiekPotr 22, 23.
Wyrażenia: »nędzna chudzina« (1): Pan prziydzie przedſię k ſwemu/ á nędzney chudzinie/ Przedſię w łeb przedſię kłopot żadnego nie minie. RejZwierc 245.

»prosta chudzina« (2): tárgáią ſię na máiętność proſtey chudźiny [rebus imbellium insidiantur] ModrzBaz 116v; BielRozm 6.

a. Zbiorowo; biedni ludzie, biedota (45): Iedno nam wieſney chudzinie Nic nieſporo wſſędy ginie RejRozpr E2, Ev, G4, H4; lud poſpolity przyſzli do Skánderbegá proſząc áby przeſthał káźić zboża/ gdyż to nie Turkom cżynićie/ ále nam chudzinie BielKron 244, 381v, 398v; Piją z gośćmi weſeli/ á chudźinę ſkubią. BielSat N4v; RejZwierc 111v; Niektore práwá ſą ták poſtánowione/ iż pożytkom wielkich Pánow służą/ a chudźinę niewolſtwem trapią ModrzBaz 72v, 73; BielSen 12.; GostGosp 42.
Wyrażenia: »prosta chudzina« (1): A nas proſtą chudzinę ſzpetnie w zyſku zdáią. RejZwierc 239v.

»uboga chudzina« (1): A práwie námi kupcżą vbogą chudziną RejZwierc 252v.

2. Nieborak, nieszczęśliwy (16): A ia piekelna chudziná Wylecę by dym ſkominá RejRozpr E3v; RejKup ſ7; On młodzyeniec chudziná teſzno go bez tego/ Iż nie widzi żadnego ni ſkąd znáiomego. RejWiz 179v; A on chudziná/ im dáley tym bárziey płákał GórnDworz T3, R7v, T7; KochPs 15; Potym chudziná [...] zbłądził w leſiech StryjKron 442; CiekPotr 26, 52; GosłCast 42, 58; KlonWor 60.
Wyrażenie: »chudzina licha« (1): żem też wżdy y ia ieſt cżłowiek (choćiaż nędzá y chudźiná licha) CzechEp 53.
a. Nieboraczka, nieszczęsna (2): ZawJeft 22; A z rzadká gdy ſie tráfi/ gdźie chudocnotliwa/ Tóż tá wſzytkié niewczáſy/ chudźiná pokrywa GosłCast 46.

Synonimy: 1. mizerak, nędzarz, ubogi; 2. mizerak, nieborak, niebożec; a. nieboga.

Cf CHUDAK, CHUDY, CHUDZIASZEK, CHUDZIEC, CHUDZIĘ, CHUDZIK

AL