[zaloguj się]
[pdf]

CZERSTWO (18) av

czerstwo (7), czyrstwo (2), czerstwie (7), czyrstwie a. czyrstwo, czerstwo a. czerstwie (1); czerstwo FalZioł, Mącz, PaprPan, RybGęśli, RybWit; czyrstwo BielKom, HistLan; czerstwie BierEz (2), SienLek, CzechEp (2); czerstwo : czerstwie SkarŻyw (1 : 1), Calep (1 : 1).

Pierwsze e oraz o jasne; drugie e z tekstow nie oznaczających é (Cn oba e pochylone).

comp czerstwi(e)j (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.

Dziarsko, rześko, rzeźwie, żywo; szybko; tolutim, volubiliter, volutim Mącz; gnaviter Calep (18): Záiąc pobieży w poſelſtwie/ Bowiem ſkacże bárzo cżerſtwie. BierEz S2, O3; á ktemu dziecię w żywocie cżerſtwo ſie ruſza FalZioł V 18d; BielKom F4; HistLan B2v [2 r.]; PaprPan X4v; ták Filozofowie cżerſtwiey mocy ſerdecżney vżywáią/ ku przywodzeniu ludźi do wſzelákich rzecży vcżćiwych. ModrzBaz 129; Gdy miedzy Pogány śmiele y cżerſtwie Chryſtuſa opowiádał: niechćieli go zábijáć SkarŻyw 575, 598; y do niego też iáko mrowká z drugimi cżerſtwie na cżyścowy ogień trzaſki nośi CzechEp 323; Calep 459b, [749]a; RybGęśli C2v; Bądź mężem moẃ co krzecży/ nie ſtoy by niewiáſtá. Cżerſtwo witay/ vderz cżołem Pánu RybWit B3v.

W charakterystycznych połączeniach: czerstwo opowiadać, (po)chodzić (2), ruszać się (ruchać się) (3), skakać (2), sprawić, witać.

Szereg: »prędko, (a, i) czerstwo« [szyk 2 : 1] (3): Tolutim quasi volutim, hoc est volubiliter, Prętko/ czerſtwo. Mącz 457d; á przeto/ iż kreẃ ieſt gorąca á wilga niemoc/ w ktorey żyłá ſkacze czerſtwie á prętko/ ze krwie ieſt. SienLek 24; ták ſłońce dźiwnie prętko y cerſtwie bieg ſwoy od wſchodu do zachodu odpráwuiąc przebiega. CzechEp 167.

Synonimy: darsko, krzepko, prędko, rześko, rzeźwie, sprawnie.

ZZa