Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DAJĄC

Następne hasło: DAJĄCY SIĘ »

DAJĄCY (43) part praes act impf

a jasne.

Fleksja

sg
m	N	dający, dając	f	N	dającå	n	N	dając(e)
	G	dając(e)go		G			G
	A	dając(e)go, dający		A			A	dając(e)
	I	dającym		I			I
	L			L	dającéj		L
	V	dający		V			V

pl
N	m pers	dający
N	subst	dając(e), dający
G		dających
D		dającym
A	subst	dającé
L		dających

sg m N dający (13), dając (2). ◊ G dając(e)go (2). ◊ A dając(e)go (3), dający (1). ◊ I dającym (2). ◊ V dający (1). ◊ f N dającå (3). ◊ A dającą (1). ◊ L dającéj (1). ◊ n N dając(e) (3). ◊ A dając(e) (1). ◊ pl N m pers dający (1). ◊ subst dając(e) (3) Mącz, dający (1) SkarŻyw. ◊ G dających (2). ◊ D dającym (1). ◊ A subst dającé (1). ◊ L dających (1).

Sł stp s.v. dać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Ten, który daje (4)
2. Wydający z siebie, rodzący; dostarczający (16)
3. Czyniący, powodujący; zsyłający (22)
4. Pozwalający (2)

1. Ten, który daje; donans Mącz; benignus Calep [co] (4): Polidorus, multa donans, id est liberalis Swiebodny/ wiele dáyąc. Mącz 308d; Benignus – Sczodrij, dącij [!]. Calep 136b.

Wyrażenia: »trybut dający« (1): Atheńcżykowie ty ktore poſyłáli do miaſt ſobie poddánych/ á trybut dáiących/ [...] zwáli Biſkupmi á strożmi. RejRozpr c2v.

»zapłatę dający« (1): Boże/ czyſtośći nieoſzácowaną zapłátę dáiący/ zmiłuy ſię nádemną. LatHar 609.

2. Wydający z siebie, rodzący; dostarczający; faciens Vulg [co] (16): Fumifer Dayąćy dym/ kopcący. Mącz 139b; Luſitania/ Portugalia/ przes którą ciecze rzeká Tagus złoto dáyąca Mącz 157a; Vitifer, ut Regio vitifera, Kráyiná wiele winá dáyąca. Mącz 499d; Victibus annuis sufficiens praedium, folwárk dáyąci doſtátek żyta ná vychowánie rok od roku. Mącz 500c, 181b; Ignifer ‒ Ogien daiący. Calep 502a; Almus ‒ Ziwnoſzcz daiący. Calep 55a.

Wyrażenia: »głos dający« (2): A ći ſtali przy dziáłach ſrogi głos dáiących. StryjWjaz B4; drudzy niech gráią/Bądź w lutnié wieloſtronné/ ſłodki głos dáiącé OstrEpit A2.

»dający nasienie« (1): Y wypuśćiłá ziemiá trawę zieloną y dáiącą naſienie [facientem semen] podług narodu ſwoiego Leop Gen 1/12.

»dający owoc« = faciens semen Vulg [szyk 1 : 1] (2): Leop Gen 1/11; Lotos vel lotus, Drzewo w Africe słotki á dobrze ſmáczny owoc dáyące. Mącz 197d.

»wonność (a. wonią) dający« [szyk 3 : 1] (4): Odoramen seu odoramentum [...], Ziołá dobrą wonią dáyące. Mącz 260a, 260a, 260b; Odorifer ‒ wonnoſc daiąci. Calep 724b.

3. Czyniący, powodujący; zsyłający; dans Vulg, JanStat [co] (22): Oczko 5v; Refrigerator ‒ Chłod dayaczi Calep 905a; Sensifer ‒ Zmisł daiąci. Calep 968; dawam cżeść tobie/ Nie w podeyźrzánych dniách żáłość dáiących/ Lecż nádźieię mam w twych ſkrzydłách władnących. GrabowSet E.

Wyrażenia: »dający błogosławieństwo« = dans benedietionem Vulg (1): dájący zdrowie/ y żywot/ y błogoſláwieńſtwo. Leop Eccli 34/20.

»[czemu] miejsce dający« (1): Tákże Sędźiowie Ziemscy y Grodzcy tákowym liſtóm hámującym mieyſce dáiący [locum dantes JanStat 121]/ cztérnaśćie grzywien winą niech będą karáni. SarnStat 775.

»dając o sobie dobrą nadzieję« (1): In optima spe repositus est puer Dáyąc chłopiec o ſobie dobrą nádzieyę/ wielkiey nádźieye młodźieńczyk. Mącz 311d.

»[komu] naukę dający« (1): z Pánem twym w ogroycu trzy kroć ſię w boiu ſwym modlącym/ [...] y vcżniom ſwym tę náukę daiącym LatHar 581.

»[komu, czemu] odpor dający« (2): abyś mię [...] grzechu każdego łaſkawie vchował/ od niego odwodźił/ pokuſam ſłáby odpor cżáſem daiącego vpominał LatHar 33, 241.

»pokoj dający« (1): Pacifer, Pokóy dáyący/ co pokóy przinośi. Mącz 285b.

»przykład (dobry) dający« (2): Vcżyń mię Pánie Boże moy [...] poſłuſznym [...] przykład dobry dáiącym ſłowy y vcżynkiem LatHar 23; PaxLiz C.

»świadectwo [komu] dający« (1): a głos Oycá/ świádectwo Synowi dáiącego/ był ſłyſzány. WujNT 13.

»wieczny wiek dający« (1): Y vyźrzę ná twym/ wſzech iáſnośći ćiele/ W twarzy oświecáiący/ [...] Ray/ wiecżny wiek dáiący. GrabowSet R.

»zdrowie dający« = dans sanitatem Vulg [szyk 2 : 1] (3): Leop Eccli 34/20; Salutifer ‒ Zdrowie daiączi, zdrowy. Calep 941b, 994b.

»dający znać« (2): Nim ten ſąd doſzedł/ przyſzły do Biſkupow liſty Ceſarſkie/ dáiący znać o niewinnośći Athanázego SkarŻyw 389; PaxLiz C2.

»żywot (wiecżny) dający« = dans vitam Vulg [szyk 2 : 1] (3): Leop Eceli 34/20; obierał teſz y ty/ przez ktoreby [...] nas potomnych cżáſow/ rodzone ſłowo prawdy/ żywot wiecżny dáiące/ dochodziło. SkarŻyw 383, 113.

4. Pozwalający (2): Intactile, Nie dáyące ſie dotknąć. Mącz 439d.

Wyrażenie: »[komu] naprzod [w czym] nie dający« (1): inſzym ſtárowiecznym zakonnikom naprzod w nabożeńſtwie nie dájącego LatHar +7.

Cf DAĆ, DADZĄCY, DAWAĆ