a. Wskazuje kierunek, cel oraz granicę w przestrzeni; dokąd, ku; ad Mącz, Cn; in Mącz (8071): ya kom ya dwdzyeszthv gąszy zayąthych zeszkody nyeodbyl gwalthem kthore gnal do obori szwoyey ZapWar 1503 nr 1947 (71); BierRaj 18v; PowUrb +4; A wſchakze ydzie then Goſczinyecz do Buſka do Gologor. kv dunayowy MetrKor 59/280v (46); March¹ Wiet Av; [pan] Noc w folwárku przeleżawſzy: Názáiutrz do miáſtá poiał BierEz A3 (49); OpecŻyw 104v (155); OpecŻywSandR nlb 2 (10); PatKaz II 75v (5); PatKaz III 153v (4); HistJóz A2v (21); TarDuch Bv (4); á przeto wężowie na wioſnę wychodząc z ziemie maiącz zaćmienie w ocżoch/ lazą do korzenia włoſkie^go kopru/ a one^m ſobie ocży wyciraią FalZioł I 51b (56); Potim ſie Alexander do Babiloniej wezbrał BielŻyw 162 (31); przeto na ten cżas z żołądka pochodzą dymy ſurowe do mozgu GlabGad K4v (25); Potim ſpołem nad bialem Ieziorem ciągnąć wraczali ſie do ſwey ziemie Tatarſkiey. MiechGlab 17 (38); kazdemv poſlowy dayemi [...] przewodnyky do samego dvnaya abi ſpokoynye yachal LibLeg 11/156 (71); BierRozm 13; Ieden kupił we Wroczławiu woſku każdi 1p. za 2 zło. węgf. á wiozł gi do normberku. KłosAlg G3 (3); WróbŻołt 106/7 (8); á bylich my podobni ku owcam ktore wiodą do iátek RejPs 66 (12); ZapMaz VS 2/332 (3); ComCrac 12v (6); stemze Maczkiem. thutha za szwyenthym marczinem dwv konyv lony vkradli, kthore wpleſſewye chlopu do Choczicze przedali za pulſſoſthi grzywny LibMal 1545/105 (104); Wloką go záłeb do chroſtu RejRozpr Bv (5); SeklWyzn a2v (2); RejJóz Q3 (19); SeklKat Pv (12); Przibiezal diſſącz do krati RejRozm 403 (3); RejKup x8v (37); Pothym ſtamtąd żegluiąc po morzu kwápił ſie do Afriki HistAl B6 (73); MurzHist F3v (17); MurzNT Luc 15/13 (42); KromRozm II v3v (7); KromRozm III G5 (8); Diar 58 (7); DiarDop 108; BielKom E4v (10); ták ći ktorzy chcą co vmyeć/ álbo do Włoch/ álbo do Fráncyi/ álbo do Nyemyec/ álbo wyęc s Polſki do Krákowá ná náuki ſie byerzą. GliczKsiąż M6 (28); LubPs cc3 (13); GroicPorz z3v (12); KrowObr 85v (72); Dwornik oſtátek zmłoćił y do láſá dunął RejWiz 12v (60); Leop Gen 22/2 (264); OrzList i3 (5); A gdy powod z vrzędem prziydzye do narożnego kopcá/ tám ma powod przyſiądz s świádki iż ſpráwiedliwie wiodł UstPraw I (9); RejFig Aa2 (33); A pan chytry wytyka/ ná chromym do domu RejZwierz 131v (44); SPisanie Dworu, i slug wsitkich, ktorzi s kszięzną Iei Mczią do Philandiei z Wilna iachali WyprKr 122 (2); BibRadz 1.Mach 14/24 (309); Goski A11v (3); Ale ieſliże my ná proſtość przodkow náſzych pátrząc/ ich brodem w tey Exekucyey poydźiemy/ beśpiecznie do brzegu przebrniemy OrzRozm Iv (13); ruſzył ſie też [Cesarz] do Rotemburgu BielKron 228; á s tey przycżyny Krol do Moſkwy ná woynę kazał ſie ſwoim gotowáć. BielKron 410 (1878); GrzegRóżn G (4); KochSat B3 (8); młoć Rzymſka podług ſtarego zwycżayu [...] Senat álbo Rayce ktore oni oycami zwali tego dnia gdy mieli ſędzić w ſenaćie/ do Ratuſza doprowadzała KwiatKsiąż D3v (4); Interdicere commeatus in Silesiam, Záwrzeć drógę do Sląská. Mącz 87c; Ad fores suspenso gradu placide ire perrexi, Chciałem z lekká ná przednich pálcách co naćiſzey do drzwi prziſtępić. Mącz 350d; Tendimus in Latium, Ciągniemy/ mkniemy pniemy wieźiemy ſie do włóch. Mącz 444a (149); Turek Bábilóńſki Król/ z Węgier do Polſki przez Beſchkit nágląda OrzQuin Y3v (29); nie daway nikomu Od ćiebie z ſmutnym ſercem odchodźić do domu. Prot D3v (7); Páweł ſwięty żegluiąc do Rzymá po Morzu/ nákoniec przyiechał y przybił ſie do brzegu onego kthory zwano Boniportus SarnUzn H6vb (5); dla tegoć Bog dał zęby áby pierwey dobrze znimi ſtárł/ co maſz do żołądká poſłáć SienLek 13 (8); LeovPrzep Gv (2); LeovPrzepSamb b4v; RejAp 187 (62); ocży iego chytáią lie zá onę piękność thwarzy/ á niemogącz ſámey twarzy/ iż contráfet iey do ſercá nioſą/ á duſzá imie ſie onemu obrázowi z luboſczią przypáthrowáć GórnDworz Mm (56); Abowiém ieſli rozdźieliſz Kwádrat proſtą Lineą od kątá a. do kątá c. GrzepGeom Hv (45); HistRzym 117v (136); RejPos 53v marg (303); RejPosWiecz³ 98v (2); BiałKat 66 (7); Zbroyniey ſie wypráwiáią w Gránice ná ſwary/ Niżli kiedy do Moſkwy/ albo ná Tátáry. BielSat C4v (17); KwiatOpis C3v (2); A gdy vmiramy thedy przez śmierć ſthego świátá/ do niebá álbo do żywothá wiecżnego idźiemy s Kryſtuſem. GrzegŚm 42 (19); HistLan B4v (4); KuczbKat 435 (5); uważayże czáſy ſwoie/ uważayże do ktorego kreſu płynieſz. RejZwierc 124 (153); muśi mieć ná tho práwie miárę/ to ieſt/ rozmierzyć iáko dáleko od tego mieyſcá gdzie pocżnieſz kopáć do muru álbo párkánu BielSpr 62v (46); KochMon 20 (3); WujJud 70v (10); Tym ſpoſobem odpuſzcżáią ludźiom grzechy y niebioſá otwarzáią/ prowádząc ie przez wiárę Chryſtuſowę do kroleſtwá Bożego. WujJudConf 88 (2); RejPosRozpr c2v (2); RejPosWstaw [41²]v (2); BudBib Prov 26/11 (217); HistHel D3v (12); MycPrz II A4v (5); Strum H2 (32); BiałKaz Mv (9); Názáiutrz chćiał Iezus wynić do Gálileie BudNT Ioann 1/43 (57); Od Krákowá do Bálic gdzie poyrzyſz tám wſzędzie/ Káżdy ſwe vffy wiedzie StryjWjaz B2 (13); CzechRozm 17 (35); PaprPan Ff4 (14); KarnNap B4v (2); ModrzBaz 110v (38); ModrzBazBud ¶ 5v; przechodu Chrześćiánom Láćinſkiego kośćiołá do ziemie S. bronił SkarJedn 254 (74); KochOdpr C3v (3); Sledźióny y nérek zátkánié/ téż do tych wód odeślem Oczko 15 (24); Calag 296a (5); Dáry známienité nieśćie/ A do bran ſye iego ſpieśćie KochPs 145 (13); Slub Ceſarzá Ottoná y pielgrzymowánie y pieſze śćie do grobu ś. Woyćie. SkarŻyw 357 marg (482); ZapKościer 1579/3v (10); KochTr 11 (3); Nietrzebá dwudźieſtu chłopow Iuż do grobu przyſtęp gotow. MWilkHist G4v (30); Leſko puśćiwſzy wieść do Litewſkiey zięmie ćiągnąć /á nád nimi ſie Dobrzyńſkiego niedawnego zburzęnia pomśćić/ obroćił ono woyſko do Mázowſza Cirnenſkiego StryjKron 370; Potym do Wilná obozy toczyli StryjKron 487 (237); CzechEp [378] (23); KochJez B3 (10); NiemObr 164 (21); KochEpit A3; Nie záwżdy do wrót tráfi KochFr 107 (9); KlonŻal ktv (8); KochMarsz 155; KochPhaen 16 (2); KochSz B2v (5); KochWz 142 (3); KochMRot A2v (2); ReszHoz 118 (5); ReszList 145 (12); nałepiey będźie wſzyſtkie do Indyey wygnáć/ miedzy one grube á nikcżemne ludźie. ReszPrz 66 (3); Wypráwiwſzy tedy tę ſztukę łotrowſką przerzecżeni oſzuſtowie/ z temi pieniądzmi záraz ſię vdáli do Sląſká WerGośc 218 (17); WerKaz 299; Zwierz ſie wráćał z paſzey do gęſtego láſu. WisznTr 30 (7); Wżdy Moſkwi wrotá ſtoią do Litwy otworem. BielSen 19 (5); BielSjem 20 (8); KochPam 85 (5); KochPieś 19 (5); KochSob 59 (2); KochTarn 76; PudłFr 31 (10); ArtKanc C9v (19); BielRozm 2 (11); GórnRozm Cv (19); Mátiaſz do Prus godźi/ lecz mu drógi bronią KochProp 11; KochWr 38 (3); PaprUp G2v (4); ZawJeft 16 (3); Wyprawilismy tez powtore listy do inszych woiewodztw ActReg 51 (75); Calep 339b (7); GostGosp 108 (33); Nie pátrzmyſz do Indiy zachodnich álbo południowych/ ſkąd mamy drogie kámienie y perły GostGospSieb +3v (2); GrochKal 6; Phil E4 (14); GórnTroas 39 (9); Tu do czarnégo morzá ieſcze świéże ſzláki KochCz A3v; GrabowSet D3v (15); Turek iáko wielki ieſt/ ſam wſzyſtek nie gdźie indźiéy/ ále tu do Polſki mierzy OrzJan 109 (38); KochAp 10 (2); KochFrag 28 (6); WyprPl C (2); LatHar 715 (66); Z tych źiemſkich do Niebieſkich poſzłá oſiádłośći KołakCath Bv (6); KołakSzczęśl Cv; RybGęśli Cv; WujNT przedm 33 [2 r.] (357); WysKaz 7 (21); gdy Rzymiánie Fráncią álbo Gállią przez miecz doſtáli, á do źiemie Niemieckiéy przechodźili JanNKar D (5); SarnStat 1119 (192); SiebRozmyśl C4v (9); WitosłLut A3; GrabPospR M4 (2); Wyiáchał cny krol do Pruſkiego Páńſtwá KlonKr F (2); KmitaSpit A2v (5); PowodPr 24 (8); Prawdá iż náukę ſwoię y kazánia Pan odpráwował w polách/ y przy morzu/ y ná puſtych mieyſcách: gdy do kośćiołá było dáleko. SkarKaz 455b (88); VotSzl B (6); CiekPotr 81 (16); CzahTr A2v (12); GosłCast 72 (4); PaxLiz E3v (2); Gdy był w poimániu/ nieprzyiaćiele go do domu/ ſłowu iego dufáiąc/ puśćili SkarKazSej 669a (3); Bowiem ſię Wiſłá z ſtárego zawodu/ Drze do zachodu. Y rzek nawięcey wpada z práwey ſtrony/ Ktore prą Wiſłę ná támte zagony KlonFlis Fv (42); SkorWinsz A2v; SapEpit [D2]; A kiedy ſię náucży náwiedzáć obory/ Y ze pſy ſię iuż ozna: dybie do komory. KlonWor 35 (44); PudłDydo B4 (7); RybWit A3 (2); Bug ćichy wody ſwoie Nieśie do Wiſły SzarzRyt Cv (4).

W charakterystycznych połączeniach: biec (7), biegać (23), bieżeć (98), brać (się) (40), chodzić (40), ciągnąć (się) (289), ciec (11), cisnąć (się) (25), dać (dawać) (12), dochodzić (3), dociągnąć (3), dognać (3), dojechać (3), dojść (8), dopłynąć (3), doprowadzić (26), dopuszczać (dopuścić) (6), dosięgać (3), dostać (dostawać) (3), dowieść (7), dowieźć (4), drzeć się (2), dunąć (5), dzierżeć (2), garnąć się (2), gnać (17), gonić (28), gotować się (11), gromić (2), iść (1206), jechać (jachać) (425), kierować (się) (42), kopać (się) (2), kwapić się (27), lecieć (latać) (20), leżeć (9), leźć (11), mieć się (6), mknąć (mykać) (7), naglądać (4), nagotować się (2), nawrocić (nawracać) (się) (31), nieść (się) (59), nosić (16), obiecować (obiecać) się (16), obłądzić (się) (4), obrocić (obracać) (się) (47), odchodzić (6), odciągać (odciągnąć) (4), odejść (47), odesłać (odsyłać) (50), odnieść (odnosić) (15), odprowadzić (14), odwieść (odwodzić) (12), odwieźć (odwozić) (10), opanować (7), opuścić (2), osiedlić (2), otwarzać (otworzyć) (22), panować (15), pędzić (14), pielgrzymować (2), pi(e)rzchnąć (pierzchać) (7), pławić się (6), płynąć (55), pływać (5), pobić (2), pobieżeć (13), pobrać (pobierać) (6), pochodzić (14), pociągnąć (pociągać) (6), podbić (2), podkopać (podkopywać) (3), podnieść (podnosić) (7), poglądać (3), pojechać (pojachać) (30), pojrzeć (3), pojść (251), pokwapić się (10), polecieć (3), ponieść (5), popychać (2), porazić (5), porwać się (3), postąpić (postępować) (3), posłać (631), pośpieszać (6), powieść (10), prowadzić się (127), przebić się (3), przebyć się (3), przedać (przedawać) (się) (22), przejechać (3), przejeżdżać (przejeździć) (się) (4), przejść (przechodzić) (28), przenieść (przenosić) (22), przeprawiać (przeprawić) się (12), przeprowadzać (przeprowadzić) (6), przepuścić (5), przesyłać (5), przewozić (się) (6), przybić (się) (9), przybiec (przybiegać) (5), przybieżeć (przybieżać) (10) przybrać się (2), przybliżać (przybliżyć) się (46), przybyć (2), przychodzić (21), przyciągnąć (przyciągać) (48), przygnać (3), przyjechać (14), przyjść (114) przypławić się (2), przypłynąć (przypływać) (27), przystępować (przystąpić) (63), przytoczyć (się) (3), przywieść (29), przywieźć (3), przywracać (przywrocić) (5), puścic (puszczać) (się) (163), rozbieżeć (2), rozciągnąć się (11), rozejść (się) (15), rozesłać (rozsyłać) (4), rozjeżdżać (rozjechać) (10), rozkrzewić się (2), rozpuścić (11), rozszerzać (rozszerzyć) (14), ruszać (ruszyć) (się) (63), rzucić (rzucać) się (14), schadzać (schodzić) (się) (7), sięgać (10), skoczyć (skakać) (8), słać (syłać) (58), spływać (3), spuszczać (spuścić) (15), stroić się (5), ściągać (się) (27), ścigać (2), śpieszyć (się) (13), toczyć (2), trafić (się) (15), tułać się (2), uciekać (uciekawać) (90), uchodzić (11), udać (udawać) się (42), ujechać (4), unieść (7), wdać się (4), wezbrać się (37), wędrować (7), wieść (149), wieźć (się) (62), wlec (17), włoczyć (2), wojować (12), wracać (wrocić) (się) (409), wspinać się (2), wybrać się (5), wychadzać (wychodzić) (12), wycięgać (wyciągać) (12), wydać (wydawać) (4), wyganiać (wygnać) (20), wyjechać (wyjachać) (51), wyjeżdżać (10), wynieść (7), wyniść (wyjść) (77), wypędzić (5), wyprawić (wyprawować) (się) (86), wyprowadzać (wyprowadzić) (7), wypuścić (się) (4), wyrzucić (2), wys(y)łać (26), wywieść (wywodzić) (27), z(a)błądzić (5), zabrać (4), zaganiać (3), zaprowadzić (zaprowadzać) (5), zaprzedać (2), zasiąść (3), zasłać (8), zbiegać (zbieżeć) (się) (11), zebrać (się) (17), zejść (6), zganiać (4), zmierzać (3), zstępować (zstąpić) (29), zwojować (7), zwrocić się (83), żeglować (18) [czasownik + do].

Połączenia: »ależ do« (3): kadym przeshedl rzeką nrową przesz lasszy ygaye od granycze proszkowskyey alesz do granycz moszenskych ZapWar 1527 nr 2402 (3).

»aż do« (610): OpecŻyw 14v (4); ZapWar 1522 nr 2287 (11); PatKaz III 128v; MetrKor 59/280v (6); Kiedy ſie odtworzy w mozgu droga od Fantaſiey to ieſt komori z myſlenia aż do ſmyſłu poſpolitego, ale ſie zamknie droga do komory pamiętney tedy może być ſnienie ale nie bywa w pamięci GlabGad L5 (6); krew ſtrumieniem z zamku aż do wiſły płynęła. MiechGlab 33 (15); a ot tad od vſczia Nyeſtrowego Lymenem poſzla granycza mymo oczakow az do vſczya Nyeprowego LibLeg 10/71 v (8); WróbŻołt 79/12 (3); RejPs 88v (3); RejJóz N6v; Alexander tedy vcżynił pogonią zá nim áż do miáſtá iego Bacerem HistAl E5 (16); MurzNT Mar 13/27; KromRozm III E2; LubPs S3v (2); KrowObr 45 (2); Leop Act 17/14 (64); UstPraw E3v; RejFig Bb5 (2); RejZwierz 21v; BibRadz Ios 10/10 (80); Stárzy Hiſtorykowie kłádli Germánią od rzeki Tánáis áż do Renu BielKron 336v (172); GrzegRóżn Hv; In tuas pertinet aedes, Aż do twego domu doſtáye. Mącz 447d (23); SienLek 28; RejAp 191v; GórnDworz Mm6; á niechay Linea b.c. będźie poćiągnióná áż do d. GrzepGeom E (3); HistRzym 75 (3); RejPos 134v (13); KuczbKat 190; RejZwierz 38v (2); BielSpr 59; WujJud 239v (3); BudBib Ios 13/3 (40); Bo też oni przed deſzcżem /prętko vieżdzáli/ Aż do miáſtá ſwoiego HistHel C2v (2); Strum I2v; BudNT Luc 2/15 (2); StryjWjaz B; CzechRozm 120v; ModrzBaz 91; SkarJedn 225 (3); KochPs 118 (3); SkarŻyw 63 (10); KochTr 13; MWilkHist K2; á puśćiłem ſie ſámo czwárt dla drukowánia tey Kroniki náſzey áż do Krolewcá mil 20 StryjKron 72 (27); CzechEp 106 (2); NiemObr 49 (3); Nie tegoć záſłużyły wdźięczné rymy moie/ Któré od vmárzłégo morzá imię twoie Roznioſły áż do brzegu Murzyńſkiéy gránice KochFr 95; KochMuza 27; KochWz 136; PudłFr 78; Kazałeś zwiáſtowáć áż do końcżyn źiemie ArtKanc A15 (2); GórnRozm L4; PaprUp B4; ActReg 14 (2); ZapKościer 1588/77; LatHar 369 (4); WujNT 104 (15); WysKaz 11; SarnStat 982 (21); SiebRozmyśl [A2]v; Zwiáduyćie świát áż do wyſpow morſkich/ ą dowiáduyćie ſie/ ieśli ſie tákowa rzecż gdźie sſtáłá PowodPr 15 (2); SkarKaz 82b; CzahTr Hv; KlonFlis F3v (2).

»do ... do« (2): ZapWar 1528 nr 2465; Wſzák oni bráćia Iozefá ſzukáią/ A do gumien ſię do AEgiptſkich máią/ A wory wźiąwſzy pokupili żyto/ Zá ſłuſzne myto. KlonFlis D3v.

[Uwaga: czasowniki z przedrostkiem do- oraz niektóre z przedrostkiem przy- (i prze-) wskazują na osiągnięciekresu przestrzennego, ale nie wskazują, czy przekroczono granice do wewnątrz (np. dojść do miasta);dopieroszerszy kontekst pozwala to ustalić. W a. znajdują się tylko te przykłady, w których nie nastąpiłoprzekroczeniegranicy.]

b. Wskazuje kierunek do wnętrza czegoś, osiągnięcie celu w przestrzeni (często przez przekroczenie granicy do wewnątrz); gdzie, w co, w czym; in Mącz, Cn (7671): a czi tho synowie Ianowi [...] nayachaly go do domu y vranili ZapWar 1550 nr 2674 (81); ListRzeź w. 18; BierRaj 20v (3); Cząſtho krocz ſzye przigadza. gdi poddani Krolya yegomiloſczi do Moldawſki zyemye, abo theſz zmoldawſkyei do Krolewſkyey zyemye spozwi chodzą, thedi nyektorzi zwikli ye bicz MetrKor 40/822 (20); March¹ A4; March¹Wiet Av; Potym rychło cżás ſie tráfił/ Iż pan do folwárku náwiedził BierEz A2 (41); do mégo ſertza racż zawitatz OpecŻyw 159v (80); OpecŻywSandR nlb 3 (2); do kłody mie kázáł wſadźicz ForCnR Bv (9); PatKaz II 23v (4); PatKaz III 105v (5); HistJóz B2v (20); BartBydg 162; TarDuch B6v (9); Wezmi gwozdzikow czo chceſz á dla masi możeſz funt/ małmazijey moczney kubek dobri/ zmieſzay ſpołem do iednego garnka cżyſthe^go FalZioł II 23v; Gdi zawiążeſz wainſtan wchuſtę á do wilgotney piwnice zawieſiſz FalZioł III 39b (163); drudzi do wody ſwe ſkarby topili. BielŻyw nlb 4 (35); abyſmy w mowie roſtropni byli á nie mowili czo ſlina do vſt przynieſie. GlabGad C2 (28); March² A4 (2); MiechGlab 53 (39); a przigonyl by slyad do wſchy kthorey, a lvdzie oney wſchy nyemoglyby vkazacz ſladv daley LibLeg 6/156v (80); WróbŻołt O5 (8); WróbŻołtGlab A4; RejPs 123 (41); gdi glyeithu od Rozbyczkyego bili doſtali theda ym bormyſtrz zlyanczberku lode mowyll aby na polſkym Glyeyczye ſzyą nyewazil do polſky vkazowacz LibMal 1547/135 (114); A ow co wlezie do ſoli Y tegoć głowá nieboli RejRozpr D (4); ComCrac 13 (3); LudWieś A2 (2); SeklWyzn 4v (5); ConPiotr 32v; RejJóz H6v (10); SeklKat B4 (19); RejKup x5 (11); Alexánder tedy opuſćiwſzy Thyr wtárgnął do Iozaphath HistAl B8v (90); KromRozm I P3 (12); MurzHist S3 (16); MurzNT Luc 4/9 (32); KromRozm II xv (17); zebráło ſye było do Nicei trzy ſtá y ośmnaſcye biſkupow. KromRozm III C4 (9); Sejm walny koronny do Warszawy złożon jest przez Krola Jego Miłość na niedzielę pirwszą adwentową Diar 19 (5); DiarDop 115 (2); BielKom F (4); Yeſſcże nád to tenże Kato nigdy do łáźnye s ſynem nye chodził GliczKsiąż E (36); A ſkryłeś nas do ſrogyey ſmyerći cyenyá wyecżnego. LubPs M2 (49); GroicPorz ſ2 (15); kto tobie obrázy albo bálwány do kośćiołá ſtháwiáć/ y przed nimi klękáć roſkazał? KrowObr 118 (79); RejWiz 157 (47); Abowiem y on do Aſsyriyey donieſion ieſt [in Assur delatus est] /zá dar Krolowi Obrońcy Leop Os 10/6 (366); OrzList f; Gdyby kmieć do miáſtá z roley od kogo vćiekł UstPraw F2v (27); KochZuz A4 (2); Apilno o gáląſki proſzę z drzewká tego/ Jżebych ich náſzcżepił do ſádu ſwoiego. RejFig Eev (15); Zony ich ſpołu z dzyećmi/ do ciemnice imał RejZwierz 11 (15); BibRadz Prov 26/15 (364); BibRadzBaz ktv; domy ſtawiać a do nich ſie prowadzić Goski *3 (4); OrzRozm D2v (10); Látá 1452, Wielkość Tátárow do Podola przyſzli/ gdzye wiele ſzkody pocżynili BielKron 391; nalazł też tám wodę bárzo dobrą y ſlotką ku pićiu/ ktorey do okrętow nábrali. BielKron 441 (1512); GrzegRóżn G (2); KochSat Bv (2); KwiatKsiąż K3v; Stabulo, Stoyę, poſtánowiam ſie ná gośćińcu/ wieżdżę do gośćińcá. Mącz 411c; In Caesaris castra devenire, Do obozu Ceſárskiego doyść. Mącz 482b (95); OrzQuin E3v (12); Byś miał liſty Papieſkie y iego Sygnety/ Nie przybędźie ſzelągá do twey czczey kálety. Prot Bv; SarnUzn F6 (6); przyłóż mu ná to ćiepłych pácześi/ gdy do pośćieli lęże/ thámże go ćiepło przyodźiey SienLek 142; Z niemocnemi końmi nie ieźdź głęboko do wody SienLek 187v (20); LeovPrzep Gv (3); Zowie ie złodzieymi/ zdraycámi/ ktorzy dziurámi á niepocżćiwie lázą do koſciołow Páńſkich. RejAp [13]v; Oto maſz ray Páná twego/ ktory był y łotrowi ná krzyżu obiecał/ przeſtąpienie s thego nędznego żywotá do żywotá wiecżnego/ gdzie iuż tám [...] káżdy ma być iáko Anyoł Boży RejAp 20v (72); GórnDworz D6v (34); Włókę w Mázowſzu Chełmieńſką Włóką zową/ dla tego że tá miárá z Prus do Mázowſza z Chełmná przyſzłá GrzepGeom L (4); HistRzym 17v (137); RejPos 275v (426); RejPosWiecz³ 99; BiałKat 313v (17); Iáko wiele do dziáłá/ ſypáć prochu maćie BielSat Nv (13); Nie vmárli chwalić ćię będą Pánie/ áni ći wſzyſcy kthorzy wſtępuią do milcżenia [Non mortui laudabunt dominum nec omnes descendentes in sepulchrum PolAnt Ps 113/17] GrzegŚm 2 (17); HistLan Fv (10); KuczbKat 435 (20); y wżdy [dzieciątko] z onemi ſproſnemi chłopięthy ſzkolnemi poſpołu rość nie będzie/ y ich obycżáiow ſobye do młodey głowy nie nábije. RejZwierc 7v; A ſnadź cżáſem y krokiem nie wſthąpił nieprzyiaciel do gránic náſzych/ á ludzie bárzo zátrwożęni bywáli, RejZwierc 185v (135); [Scipio] przepráwił ſie przes morze do Afryki/ woiował też iego Kroleſtwo y Cártago obległ BielSpr 38v (18); KochMon 26 (5); WujJud 189 (42); ćiáłá święte do źiemię pochowáne były po śmierći. WujJudConf 61 (9); KochList [2]; RejPosRozpr b3v (2); RejPosWstaw 42v (7); tedy ćię poſtáwię do roſpádliny ſkáły/ y nákryię ręką moią nád tobą [ponam te in foramine et operiam vola mea te PolAnt] BudBib Ex 33/22; A ieſli nie bliſko do brátá twe^go/ álbo go nieznaſz/ tedj záchowaſz ono do domu twego/ y będzie v ćiebie/ áſz ſzukáć będzie brát twoy onego/ y oddaſz mu ie. BudBib Deut 22/2 (301); HistHel D2v (9); MycPrz I C3v (3); Nápuśćże do ónéy Sadzawki Wody Strum P; Inſzé Ryby ſadzałem ſam doſyć do Stáwu/ Cérty/ Łoſośie/ Pſtrągi/ etcet. Strum Q2 (35); Przed tym do Babiłonu łupy teſz żnaſzano WierKróc A2 (2); BiałKaz B (7); BudNT Luc 8/34 (77); Wſławiam mężne Rycerſtwo ſławney Sármáciey Iák Krolá z wolą Bożą dla Cnoty obráli/ Y iák go do Krákowá ſwietno prziymowáli. StryjWjaz A3 (11); Bo wſzyſcyod Bogá náucżeni będą: ktory zakon ſwoy ná ſercách ich piſáć ma/ y do ich wnętrznośći gi podáć. CzechRozm 110v; A iż mowią żeby rzecż iuż będącą/ to ieſt onego ſyná BOżego przedwiecżnego/ pocżąć to ieſt do żywotá przyiąć miáłá CzechRozm 157 (162); PaprPan L4 (17); PYAST, z Kruſzwice Kołodźiey/ lecż iśćie Krol práwy Do Gniezná Stolec przenioſł KlonKr A2v (8); zwámi poſpołu wniſć mogł do źiemie obiecáney/ do niebieſkiego kroleſtwá y do chwały wiecżney. KarnNap A2v (6); A przetoż trzebá ie wodźić do Zborow świętych ná kazánia [Itaque ad aedes et conciones sacras adducendi sunt] ModrzBaz 11v (63); krew báránka niewinnego do przybytku wiecżnego wnieśiona ieſt. SkarJedn 237 (38); KochOdpr A3v (3); Oczko 26 (9); Calag 295b (3); KochPs 81 (9); Niech nam y ty poſty/ y modlitwy/ y to vcżęśćiánie do kośćiołá/ tey miłey wdowy/ ku zbudowániu będzie SkarŻyw 115; y ſkłonił ſię w chorobie do klaſztoru Cyſterćienſow Foſſanouá názwánego SkarŻyw 202 (338); ZapKościer 1579/23v (10); KochTr 23 (3); MWilkHist F2 (18); Ale Bolesław Krol wywiedziawſzy ſie o nim przez ſpiegi/ vprzedźił go do Ruśi/ y położył ſie w Ruſkich dzierżawach nád Bugiem Rzeką StryjKron 175; y poimáli go chytrze z dwiemá Synámi iego/ y oſſádzili do więzienia w Kijowie. StryjKron 180; Tak wſzyſtcy wćiągnąwſzy do zięmie Chełmſkiey/ wſzyſtki włośći co ſie náwinęło wſzędzie poburzyli/ y wypalili StryjKron 380 (210); Przyſtoili to X.K. tym komu vrągáć/ iż do Polſki ieſt przychodniem CzechEp 61 (65); KochJez B3v; NiemObr 178 (27); Goſćiu/ ſłuchay méy rády/ ſtąp máło do dworu/ Pewnieyſza tu źwierzyná/ gdźie pełné piwnice KochFr 77 (11); KochDz 109 (2); KochPhaen 7; Zátym Krol cżarny/ przez ieden huf cáły/ Do kuchniey ſkocżył/ zá oſtátnie wáły. KochSz B (2); KochWz 139; KochMRot C2 (2); Abowiem iuż y do Indyey/ ktorą teraz nowym świátem zową zápłynęli/ gdźie wiáry chrześćijáńſkiey vcżą ReszHoz 138 (18); iedni pieniędzmi/ drudzy ſtráwą zákłádáli/ drudzy do ſwych domow ná pośćiel bráli/ vcżćili/ vracżyli/ vſzánowáli ReszList 167 (27); ReszPrz 90 (13); wydárwſzy ſię im z ręku/ brał ná ołtarzu pieniądze á kładł do ſowitey ſukniey WerGośc 227; bo kiedy leieſz w gárdło/ iákobyś też lał do wychodu. WerGośc 227 (17); żadnemu z nas nie ieſt tá rzecż táiemna/ dla cżegoſmy ſię tu zeſzli ná ten cżás do tego zacnego domu WerKaz 279; WisznTr 10 (6); BielSen 19 (4); BielSjem 33 (4); Ciáło iednák do Polſki morzem przypławiono KochPam 88 (2); KochPieś 7; KochSob 70; KochTarn 79 (2); Do Szynkownégo domku częſtochmy chadzáli PudłFr 8 (8); co pomoże twoy márny cżás/ do źiemie záśię poydźieſz ArtKanc S4 (39); BielRozm 9 (6); GórnRozm B2v (20); Y przywiodłeś go w zdrowiu do Korony ſwoiey KmitaPsal A4 (2); KochProp 10 (3); KochWr 38 (2); KochWrJan 18; ſpolſki do Klunaku zaſlan PaprUp B2 (8); ZawJeft 32 (3); prosieli aby Pogrzeb był naznaczon do Crakowa ActReg 76 (37); Calep 757b (16); Rzepę do dołow chowáiąc/ korcem wſzędy mierzyć. GostGosp 68 (27); GostGospSieb +2 (3); GrochKal 9 (2); Phil O3 (15); GórnTroas 67 (5); KochCz B2; Ták/ błędy nam ſzkodliwe/ Niech niſzcży Bog lutośći/ A potym wwiedźie do wiecżney rádośći. GrabowSet T4 (11); po kilku lat ieden z znáiomych tráfiwſzy ſie do Rzymu pytał [Tatarzyna] /iáko ſie ma KochAp 9 (4); Ale rzadki/ coby tę powieść Homerowę/ Przypuśćiwſzy do vſzu/ wlepił ſobie w głowę. KochFrag 15 (4); OrzJan 61 (15); OstrEpit A2v; WyprPl A3v; LatHar 237 (100); KołakSzczęśl A4; RybGęśli A2 (2); Bo ieſzcze Ian nie był dány do więźienia [Nondum enim missus fuerat Ioannes in carcerem]. WujNT Ioann 3/24 (510); WysKaz 10 (21); JanNKar D3 (2); JanNKarGórn G4; iż páná Podſkárbiégo z Deputaty/ ma do zamku záwżdy puſczáć SarnStat 365; A ktoby będąc conuictus, do wieże czáſu náznáczonégo nie śiadł/ ábo potym z niéy wyſzedł nie wyśiedźiawſzy/ ma bydź infamis ipſo facto SarnStat 612 (238); SiebRozmyśl E3 (9); KmitaSpit C4 (8); Ieden Anioł wolą tylko przepychu ſwego przećiw Bogu zgrzeſzywſzy/ z niebá do piekłá ná wiecżne á nigdy nieprzeiednáne przeklęctwo przepadł PowodPr 11 (21); Lecz gdy to śieią/ do ſerc ludzkich/ gdy ſię to wykonywa y nábywa [...] wielkie y pożyteczne drzewo rośćie SkarKaz 83a (66); VotSzl A4 (3); CiekPotr 71 (10); CzahTr K3v (5); GosłCast 74 (11); PaxLiz A3 (10); Oręża do kośćiołá Ceſarz nie brał SkarKazSej 680b marg (10); Spuſzcżánie ſtátkow Wiſłą/ y inſzymi rzekámi do niey przypadáiącymi KlonFlis ktv (16); SkorWinsz A2; SapEpit B3 (2); Gdy komu záiął bydło do onego gmáchu/ Nie śmiał żaden iść zá nim od wielkiego ſtráchu. KlonWor 21 (26); PudłDydo A2 (5); Wſzák pſzczołki do iednego vlá zgromádzaią Wſzytkie letne ſwe prace/ ſkąd żywność miewáią. ZbylPrzyg B4v (4); SzarzRyt A4.

W charakterystycznych połączeniach: brać (15), chodzić (chadzać) (113), chować (13), da(wa)ć (162), dojechać (5), dojść (dochodzić) (28), domieścić (3), donieść (donosić) (18), doprowadzić (60), dopuścić (dopuszczać) (16), dostać (się) (26), dowieść (8), dowieźć (dowozić) (2), gromadzić (3), jeździć (43), kłaść (51), kopać (4), kryć (się) (8), kupić się (3), lać (7), lec (2), mieść (miotać) (16), nabrać (5), naglądać (4), najechać (16), najeżdżać (najeździć) (7), najrzeć (2), najść (9), nakłaść (nakładać) (12), nalać (nalewać) (8), nanosić (2), napadać (2), naprowadzić (2), napuścić (napuszczać) (7), nastawiać (2), nawiedzić (9), nosić (naszać) (17), oddać (oddawać) (13), odłożyć (odkładać) (2), odnieść (odnosić) (14), odprowadzać (odprowadzić) (5), odwieźć (7), ofiarować (4), osadzić (3), patrzać (3), pobrać (4), pochować (13), podać (podawać) (38), pogrążyć (3), pojąć (pojmać) (12), położyć (6), posadzić (18), postawić (3), posyłać (5), pouciekać (3), prowadzić (prowadzać) (się) (23), przechodzić (się) (16), przejrzeć (3), przejechać (przejeżdżać) (8), przenieść (się) (124), przenikać (przeniknąć) (9), przenosić (przenaszać) (6), przepaść (4), przeprawić się (2), przeprowadzić (przeprowadzać) (się) (14), przepuścić (przepuszczać) (2), przestąpić (przestępować) (22), prześladować (2), przewieźć (się) (8), przybiec (4), przybiegać (2), przybieżeć (12), przybyć (10), przychodzić (przychadzać) (65), przyciągnąć (88), przygnać (10), przyjąć (przyjmować) (91), przyjechać (472), przyjeżdżać (13), przyjść (1008), przylatywać (przylecieć) (5), przynieść (przynosić) (176), przypaść (przypadać) (8), przypędzić (10), przypławić (się) (8), przypłynąć (przypływać) (62), przyprawić (3), przyprowadzić (31), przypuścić (przypuszczać) (38), przys(y)łać (5), przywabić (3), przywieść (przywodzić) (211), przywieźć (przywozić) (się) (78), przywrocić (się) (20), puścić (puszczać) (42), rzucać (rzucić) (się) (5), sadzać (sadzić) (15), schodzić (schadzać) (się) (40), schować (24), schronić się (3), skazać (10), składać (6), skoczyć (skakać) (7), skryć (się) (5), spaść (3), spłynąć (spływać) (3), sprowadzić (3), spuścić (spuszczać) (8), stawiać (8), stawić (się) (6), stracić (11), sypać (się) (6), ściągnąć (się) (13), ściekać (się) (4), trafić (się) (18), ubiec (ubiegać, ubieżeć) (się) (5), uciec (uciekać) (się) (258), ujechać (5), ujść (16), ukazać (ukazować) się (8), układać (2), upaść (10), uprzedzić (uprzedzać) (28), ustąpić (ustępować) (12), wbić (2), wbiec (wbieżać, wbieżeć) (6), wchadzać (wchodzić) (104), wciągać (wciągnąć) (38), wedrzeć się (wdzierać się) (9), w(e)gnać (wganiać) (11), wejrzeć (3), wejść (wnić) (829), werwać się (13), wetknąć (wetkać) (8), weźrzeć (8), wjechać (48), wjeżdżać (wjeździć) (13), wkraść (wkradać) się (4), wlać (wlewać) (15), wlatać (3), wleźć (włazić) (23), włamać (włomić) się (3), włożyć (41), wnieść (wnosić, wnaszać) (66), wodzić (3), wozić (46), wpadać (wpaść) (35), wpędzić (4), wprawić (wprawować) (11), wprowadzić (się) (64), wpuszczać (wpuścić) (42), wrzucać (wrzucić) (się) (133), wsadzić (159), wsiadać (wsieść) (7), wskakać (wskoczyć) (4), wstawić (7), wstąpić (wstępić, wstępować) (223), wsypać (3), wtargnąć (99), wtrącić (wtrącać) (11), wwieść (wwodzić) (69), wyciągnąć (3), wydać (2), wygnać (9), wyjść (wyniść) (8), wynieść (4), wyprowadzić (się) (7), wyrzucić (8), wywieść (8), wywieźć (8), wziąć (150), zabłądzić (6), zachować (3), zachwycić (13), zagnać (14), zajechać (15), zajrzeć (2), zajść (43), zanieść (33), zapędzić (2), zaprowadzić (16), zawitać (2), zawieść (32), zawieźć (15), zbiec (7), zbiegać (zbieżeć) się (14), zbierać (zebrać) się (25), zegnać (2), zejść (się) (28), zepchnąć (3), zgromadzać (zgromadzić) (30), zjechać (się) (106), zjeżdżać (się) (7), zlać (zlewać) (7), złożyć (11), zmieszać (4), znosić (znaszać) (19), zrzucić (4), zstąpić (zstępować) (145), zuciekać (4), zwieść (zwodzić) (2), zwieźć (się) (5) [czasownik + do].

Połączenia: »aż do« (92): ZDrowym mie vcżyń Boże bo w biegły wody aż do duſze moiey. TarDuch A5v; GlabGad C8v; MiechGlab 27 (2); WróbŻołt 106/26 (3); RejPs 68v (3); chcę go theż áż do Ceſarskich zamkow we zdrowiu przywroćić. HistAl L8v; MurzHist Lv; Leop Apoc 18/5 (8); BibRadz 2.Cor 12/2 (4); BielKron 427v (12); GrzegRóżn K2; SienLek 109 (2); RejAp AA3 (3); RejPos 35 (8); BudBib Iudic 15/14 (9); BudNT Act 26/11 (2); CzechRozm 44v; SkarJedn 303 (2); SkarŻyw 89 (4); StryjKron 395 (2); CzechEp 134 (2); NiemObr 155; KochFr 127; A ći ná ſzyię ſpádli áż do kráiów dolnych. Támże ie roſtrzáśnioné góry przywáliły KochMuza 27; KochSz B3; ReszList 174; BielSjem 38; Tegożći Mędrcy ſzukáli/ Po nim ſię pytáli/ Aż do Jeruzalem przyſzli/ Azaliby go támo náleźli. ArtKanc C13; PaprUp C2 (3); LatHar 240; WujNT 60 (8); JanNKarGórn G4v.

»do ... do« (13): ZapWar 1503 nr 1927 (3); Kiedy by kto biáłą głowę zgwáłćił w leſie/ álbo w polu/ álbo indźie/ táka biała głowá niż trzy dni wynidą ma przyſć do wśi do bliżſzey UstPraw B2; RejFig Bb2v; RejAp 45 (2); nigdy oná o tym nie myſliłá/ á nigdy tho było nie przypádło do ſercá do iey. RejPos 272; HistLan C3; PudłFr 78; Wſadz go śmiele do Worká do Judaſzowego: Niech wpádnie iák do Xieńcá do Jonaſzowego. KlonWor 31 (3).

c. Wskazuje osobę lub istotę żywą, do której się ktoś lub coś kieruje (ewentualnie pomieszczenie, teren, na którym się znajduje); ad Mącz, Cn (6864): Nicolaus sskwarczan zeznal ys vidzial wielie ludzi kylasz kony kthorzi vyechali oth pana Marczina y wiechali do pana Rynyewskiego ZapWar 1558 nr 2686 (15); MetrKor 46/117v (18); March¹ Wiet Av; BierEz L4 (32); OpecŻyw 45v (7); ForCnR E3v (4); PatKaz II 63 (4); PatKaz III 133v (4); y odpuſczyl ye [posły] do naſz kxyancz moſkyewſky przeſz zyemye waſchey Krolyewſkyey mczi LibLeg 11/154v (244); HistJóz E2v (40); TarDuch C2 (4); FalZioł IV 32d (16); Zona thedi yego napyerwey ſzą do Cleophaſſa Rzeznyka waliſchewſkiego zrządzila a on zanyą wedwye nyedzieli. LibMal 1543/76v (87); ſkocżywſzy z konia ſam ieden do biſkupa przyſtąpił BielŻyw 156 (23); GlabGad L4v; March² D3 (2); Gdyż do Połowczow przybrali ſie Tatarzy MiechGlab 2; ALanowie wygnani z ziemie ſwey do Wandalow ſie ſkłonili. MiechGlab 46 (23); KlerWes A2; WróbŻołt 64/3 (4); WróbŻołtGlab A5; RejPs 68v (6); ComCrac 14v (3); Na koniecz cie vduſi [wino] Duſza z ciebie weydz muſi Do Abrama. LudWieś B5v (7); SeklWyzn g3v (2); A ſkoro czo pewnego o ych do naſ wthargnieniu pobaczemy ConPiotr 31v (3); Ale podzwa do niego ſtą dobrą nowiną RejJóz K6v (29); SeklKat N2v (12); RejKup x8v (18); RejKupSekl a2v; każal nátychmiaſt wezwáć do ſiebie wieſzcżká HistAl M8 (82); HistAl Ung A2 (2); KromRozm I P3 (6); MurzHist B2v (12); MurzNT 108v (41); KromRozm II b4v (5); KromRozm III B5 (5); Turcy jako doma mieszkają i przez gory się do nas ukazują Diar 63 (19); DiarDop 108 (2); BielKom A4 (12); GliczKsiąż D5 (27); A wnidźcie doiego oblicżnośći [introite in conspectu eius Vulg Ps 99/2]/ Ochotnie mu cżyniąc cżeść w rádośći. LubPs X2 (30); GroicPorz q2 (20); GroicPorzRej C3v; KrowObr 83v(57); RejWiz 43 (72); Y wychodźiłá do niego [Jana] wſſyſtká Zydowſka kráiná/ y wſzyſci Ierozolimiánie [Et egrediebatur ad eum omnis Iudaeae regio et Ierosolymitae universi] Leop Mar 1/5; A záſz od was ſlowo Boże wyſſlo? álbo tylko do was ſámych przyſſlo? [An a vobis verbum Dei processit, aut in vos solos pervenit] Leop 1.Cor 14/36 (334); OrzList d3 (6); Sędźia Grodzki niema być ruſzon do Stároſty/ ále na Siem o rzecz vrzędową proſto do Krolá. UstPraw C2v (11); KochZuz A3v (2); LeszczRzecz A5v; RejFig Cc (42); MYſz dworſka wieśney Myſzy/ prośiłá do ſiebie RejZwierz 120v (41); BibRadz Is 6 arg (360); Goski A16 (2); OrzRozm O4 (17); Gdy ſie tráfi cudzozyemiec do was chocia nie z wáſzego rodu/ prziymicie á miłuycie go [Vulg Ex 23/9] BielKron 44 (1177); GrzegRóżn N2 (8); KochSat [C3] (4); KochZg A2; KwiatKsiąż H2v (4); Sacramentum etiam, Pewna ſummá pieniędzy/ którą obiedwie ſtronie do ſędźiego álbo biskupá kłádli/ á która ſtroná wygráłá/ tá záś ku ſwey ſummie przichodźiłá Mącz 363b; Revise ad me, Nayzrzi kiedy do mnie/ záſtań mię domá. Mącz 495c (74); OrzQuin C3 (18); Prot D2v (2); SarnUzn B5v (2); SienLek 23v (5); tedy ludźie poznawáią że ſie do nich láto przybliża. LeovPrzep G3v; wſtąpili do niego do niebá. RejAp 94v (66); GórnDworz T3 (54); GrzepGeom L2 (5); Tedy on rycerz gdyż był puſzcżon do lwá: bárzo ſie bał cżekáiąe godźiny HistRzym [118] (12); A cobyſcie mieli opátrzyć á vtorowáć im wiernemi náukámi á ſpráwámi ſwemi tę nędzną á błędną drogę ich/ ktorą ſie oni niebożątká ćiſną á biorą do tego Páná ſwego RejPos 184 (529); RejPosWiecz² 92v (2); Syná ſwego dla nas do pánny w żywot poſłał. BiałKat 223v (14); WSzákże ſie ieſzcże vdam do ſwych miłych corek BielSat H2 (16); GrzegŚm 23 (9); Ráno potym názáiutrz ſkoro páni wſtáłá/ Sámá do páná oycá nátychmiaſt bieżáłá HistLan C3 (7); KuczbKat 120 (8); A gdy vmárł/ tedy ſie zeſzli do niego pánowie RejZwierc 154 (133); BielSpr 67v (53); KochMon 27 (5); WujJud ktv (15); WujJudConf 199v (11); RejPosRozpr b3v (5); RejPosWstaw 21 (4); Y będzie wdzień offiáry Iehowy/ że náwiedzę do kśiążąt/ y do ſynow krolewſkich/ y do wſzech ktorzyſię obłocżą w odzienie cudzoziemſkie. BudBib Soph 1/8 (280); HistHel B4v (7); MycPrz B4v (4); Strum Iv (4); WierKróc B2v (3); BiałKaz B (7); BudNT Mar 2/13 (48); Przez Elb y Wiſurg rzeki do Sáſow wiecháli StryjWjaz B (6); CzechRozm 260v (123); PaprPan S3 (16); ZapMaz II G 61/1575 (5); KarnNap E4; ModrzBaz 14 (56); SkarJedn 195 (42); KochOdpr B3 (3); Oczko A4v (3); KochPs 95 (7); Do zákonnikow dány náwychowánie. SkarŻyw 200 marg; iáko go [św. Wojciecha] prożno do tych ludzi vpornych y nieukaránych trudzili SkarŻyw 355 (529); ZapKościer 1579/1 (24); KochTr 20; Boday był do nas niepoſtał Ten Kryſtus co dźiś zmartwychwſtał. MWilkHist E4 (37); [Jhor wielki kniaź] wypráwił ſie na Drewlany w máłym poczcie ludźi/ chcąc do nich znowu pobory wybieráć. StryjKron 122 (126); CzechEp 73 (64); CzechEpPOrz **3v; KochJez B3 (4); NiemObr 148 (28); SErce mi zbiegło/ á niewiem ináczéy/ Iedno do Hánny: tám bywa naráczéy. KochFr 5 (11); KlonŻal A4 (4); KochSz A3 (3); przyſzedł w dom do Theophaná KochWz 137 (6); KochMRot C (2); ReszHoz 117 (6); ReszList 173 (6); áli ſię Dyabeł do mnie wemknie ReszPrz 51 (6); WerGośc 205 (8); Iuż ſię tu do nich wſzyścy kupią: iuż tu z nimi ſobie nadobne rozmowki máią WerKaz 305 (3); IDźcie Kiąſzki do ludzi krom żadney ozdoby WisznTr 5 (3); BielSen 12 (3); BielSjem 20 (10); KochPam 80; Iedny zá Dunay Turkóm záprzedano/ Drugié do Hordy dálekiéy zágnano KochPieś 37 (3); KochSob 63; PudłFr 68 (14); wchodźiſz w ſerce do cżłowieká grzeſznego. ArtKanc E6v (30); BielRozm 15 (14); GórnRozm I3 (19); KmitaPsal A4v; ſie gwałte^m wdóm do iednéy białéy głowy dobywał KochWr 38 (2); ieſzcze to ieſt powinnoſc naſza abiſmi wſziſci ziezdzali ſie do grumadi á zopopulnie radzili o ſprawach RP PaprUp K2 (23); ZawJeft 6 (9); ActReg 49 (92); Calep 439a (3); GostGosp 22 (12); GrochKal 25 (3); Phil N3 (22); GórnTroas 60 (5); GrabowSet P3 (14); KochAp 5 (2); KochFrag 54 (3); KochFragJan 4; OrzJan 89 (5); OstrEpit A2; WyprPl B3; LatHar 217 (95); KołakCath B2v (3); KołakSzczęśl A2 (7); RybGęśli B4v; Y prośił Philippá/ áby wſtąpiwſzy wśiadł do niego [Rogavitque Philippum ut ascenderet et sederet secum]. WujNT Act 8/31 (454); WysKaz )? (2v (4); JanNKar Dv (3); przez Podkomorzégo [...] máią bydź poymáni/ y do nas ku karániu poſtáwieni [per succamerarium ... capti, nobis ad poenam praesentabuntur. JanStat 709] SarnStat 447 (114); SiebRozmyśl C2 (27); WitosłLut A2 (3); GrabPospR M3v (2); KlonKr Fv; KlonKrGum Av; KmitaSpit A4 (21); Lękayćieſz ſie [...] áby Bog kroleſtwá tego nie przenioſł do pogáńſtwá PowodPr 66 (12); Gdy vyrzyſz mądrego/ wſtaway ráno do niego SkarKaz 42b; Ile ſzkody on wilk/ ktorego do trzody wpuſzczáią vczyni SkarKaz 610a (104); VotSzl B3v (2); Poydę do mego karce prosić go o rádę CiekPotr 46 (25); CzahTr A2v (9); GosłCast 74 (13); PaxLiz E3v (8); SkarKazSej 660b (17); KlonFlis Dv (2); Cżytay ſpráwy dowieſz ſię puść vſzy do ludźi/ Poznaſz SapEpit Bv (2); A ieſli ſię zgromádzą wſzyſcy do Kocżotá: Już ſię tám porozumie z niecnotą niecnotá. KlonWor 35; Nie kuy nowych pieniędzy/ przeſtrzegam ćię rymem: By ćię záś nie poſłano do Plutoná z dymem. KlonWor 67 (17); PudłDydo A2 (3); RybWit C2; Niechćiáłá ſię przechadzáć y do ſwey rodźiny/ Nie prágnęłá bieśiády/ y żadney gośćiny. ZbylPrzyg B2v (2).

Połączenia: »aż(e) do« (33): OpecŻyw 45v; Także potłumiwſzy wiele narodow krainy połnoczney: przyſli aże do Połowczow MiechGlab 2; LibLeg 11/188; Leop *B2 (3); BibRadz Ion 3/5 (5); [Ladzisław] Kumy poraźił kthorzy vćiekli áż do Tátár BielKron 302v (2); Ad legionem devenit, Aż do zaſtępu doſzedł. Mącz 482b; RejAp 99; GórnDworz P7; RejPos 135v (2); RejZwierc 43; BudBib Mich 7/12 (2); á oto z obłoki niebieſkimi iáko ſyn cżłowiecży przychodził/ y przyſzedł áż do Stárádawnego [usque ad antiquum dierum pervenit Vulg Dan 7/13] CzechRozm 124; SkarJedn 103; SkarŻyw 171 (2); CzechEp 299; NiemObr 42; WujNT Luc 4/42 (6).

»do ... do« (19): ZapWar 1509 nr 2087; MetrKor 61/224; Naprzod do Alexándrá wnet ſzedł do wielkiego RejZwierz 7v; BibRadz 1.Esdr 8/6 (12); iákież to ieſt wdzyęcżne poſelſtwo twoie do nas do wſzytkich RejPos 272 (2); HistHel D3; KlonWor 42.

d. W szczególnych użyciach (918):

a. Wskazuje kres, granicę trwania, ewentualny termin; tak długo, dotąd; ad, in Mącz., Cn; ante, donec, prope, usque ad Cn (3118): ZapMaz II Ł 1/89v (2); ZapWar 1507 nr 1982 (8); Ezop rzekł/ rácż pocżekáć/ Do iutrá temu pokoy dáć BierEz G2v (3); OpecŻyw 30 (9); MetrKor 40/824; PatKaz II 63; PatKaz III 142; FalZioł V 43 (6); BielŻyw 133 (6); pomſtę zachowawa do cżaſu ſwego. GlabGad N5 (4); MiechGlab 35; A poł Zegarze od pirwſzey godziny do 12. tyle razow bije. KłosAlg D2v (2); LibLeg 7/36 (8); March³ Xv; WróbŻołt 67/17 (3); RejPs 209v (7); ComCrac 15v (2); RejRozpr Gv; ConPiotr 34v; Nazaiutrz nowe^go lata od rana był mroz y iaſno do poł dnia á od poł dnia mgła dzierżała do wiecżora. LudWieś B2v (23); SeklWyzn g4v (2); RejJóz B7 (4); SeklKat Zv (3); RejKup e3v (3); MurzHist II; MurzNT Ioann 12/1 (2); KromRozm II o (2); KromRozm III D8v (6); Diar 51 (15); DiarDop 102; BielKom G5v (3); bo nye do ſámey ſmyerći ma ſtudowáć álbo burſowáć GliczKsiąż O (6); LubPs I (17); GroicPorz 12 (12); SeklPieś 20v; KrowObr 149 (6); RejWiz 178 (14); UstPraw B2v (12); RejFig Aa7 (3); Chceſzli pográć/ poſpiewáć/ do piątey poſiedzyeć RejZwierz 52v (4); BibRadz Sap 16/6 (15); OrzRozm D2v (4); poſłał záſię Ceſarz/ áby to odłożyli do przyſzłego Seymu BielKron 218v (151); Eximitur dies Nie daleko do wyecżorá. Mącz l02d (13); OrzQuin B3 (6); Prot B4v; SarnUzn D7; SienLek 10v (15); LeovPrzep F4v (5); RejAp 33v (6); GórnDworz O (12); HistRzym 33 (3); RejPos 316 (25); RejPosWiecz² 93; BiałKat 306 (3); BielSat C4v (4); Leop Lev 19/13 (6); GrzegŚm 35; HistLan D3v (2); Rozmáitych ánſzlakow dziwnie vżywáią/ Lecż pewnie do trzećich kur nigdy nie pijáią. RejZwierc 242 (25); BielSpr 14v; WujJud 260v (7); RejPosWstaw [41⁴] (2); BudBib Soph 2/7 (8); MycPrz I Bv; Strum L (2); BiałKaz I3v (3); BudNT Hh4; StryjWjaz A4v; CzechRozm 145v (25); PaprPan Dd2; ModrzBaz 49v (6); SkarJedn 343 (11); KochOdpr B4 (2); Oczko 29; Skoro záś iaſna zorza zákwitnie ná niebie/ [...] ludźie naſtępuią Ná roboty/gdźie tákże do mroku prácuią. KochPs 156 (7); SkarŻyw 355 (29); MWilkHist Fv (3); ZapKościer 1588/77v (23); zápomniawſzy też wolnośći/ ktorey do onego czáſſu przy Kroleſtwie Polſkim vżywáli/ gruntownie ſię przekinęli do Janá Krolá Czeſkiego StryjKron 407 (8); CzechEp 66 (27); KochJez A4; NiemObr 165 (7); KochEpit A4v; Ia przedśię źiębnę ſámotrzeć do zarze. KochFr 27 (6); KlonŻal D2v (2); KochDz 106; KochSz B2 (3); KochMRot A4v (3); ReszHoz 119; ReszList 149; WerGośc 255 (2); ten krzyż/ ácż ieſt ſrogi y przykry/ á wſzákże nie wiecżnie trwáiący/ tylko do końcá tego żywotá docżeśnego/ á nie duſze. WerKaz 291; WisznTr 32; BielSen 8; KochPieś 25 (2); A teraz ten wieczór ſławny/ [świętojański] Swięćmy iáko zwyczay dawny: Niécąc ognie do świtánia KochSob 57; PudłFr 73; ArtKanc Q10 (13); BielRozm 23 (4); GórnRozm M3 (10); ZawJeft 31; zdami się zesię dosyc stało wszytkiemu oczymby długo pisać, wolę to zachowac do sposobne^go wm virzenia. ActReg 169 (28); Calep 900a (4); Abowiem do ś. Bartłomieiá ma wſzyſtko z polá ſprzątnąć/ y pocżąć śiać/ y ma záśiać do ś. Micháłá GostGosp 64 (8); KochCzJan A3; GrabowSet G4v (3); KochAp 13 (2); KochFrag 30 (2); WyprPl C3; LatHar 330 (22); RybGęśli D3; WujNT 4/3 (13); Abowiém w tákowym przypadku/ raz dobrodźieyſtwá dyláciiéy do przyſzłych roków vżyć ma [ad futuros terminos beneficio dilationis uti debet JanStat 440] SarnStat 698; A ieſliby piérwſzégo dnia Roków do południá [primo die terminorum, ad horam meridiei JanStat 489] wſzyſcy práwuiący ſie nie mogli bydź odpráwieni SarnStat 785 (111); kazał czekáć do drugiéy Niedźiele SiebRozmyśl K2v (2); PowodPr 3 (3); SkarKaz 159a (6); VotSzl C2v (3); CiekPotr 18; CzahTr A4 (5); Day kądźiel/ będą [!] przędłá: lepiéy do północy GosłCast 25; PaxLiz A2v (2); Cygáni on lud bárzo głádki/ [...] Podpołudniowe gromili narody/ Do cżáſow Gimilerzá Krolá oſtátniego KlonWor 7 (5); ZbylPrzyg A3v; SzarzRyt A4v.

W charakterystycznych połączeniach: budować (3), bursować, czynić (29), (do-, za-)chowa(wa)ć (zachowywać) (97), (do-, po-)czekać (21), (do)leżeć (7), donosić (2), (do-, po-)trwać (127), legać (4), mieć (54), miłować (2), modlić się (2), mścić się (6), namyśleć się, (od)chodzić (9), odkładać (4), odłożyć (8), odpoczywać (2), opuszczać (opuścić) (13), ostawiać (2), patrzeć (2), (po)czekać (19), (po-, u-)czynić (24), pokutować, (po)mieszkać (33), (po)siedzieć (13), poznać, pożywić, pracować, przebywać (4), przenieść, przestawać (3), puścić, robić (3), rość (14), (s)chować (30), słuchać, służyć (7), spać (11), sprawować (19), sprzątać, strzec (8), strzymać, studować, trzymać (26), (u)sta(wa)ć (stanąć) (się) (37), uży(wa)ć (22), widzieć (3), wypełnić (2), (wy)śpiewa(wa)ć (3), wytrwać (11), zagoić się, zakryć, (za)prowadzić (4), zawiesić (5), zmienić, (z)niszczyć (2), zosta(wa)ć, (zostawić) (22), znosić, złożyć, żałować, żyć (15) [czasownik + do]; do czasu dzisiejszego (10), naszych czasow (6), czasu naznaczonego, niniejszego (3), onego (11), podobnego, słusznego (5), swego (7), dnia sądnego (13), jesieni, (samego) końca (96), końca świata (13), miłościwego lata, mroku (2), nocy (17), pełni (4), poł(u)dnia (17), połnocy (9), rokow (14), sejmu (23), skonania (11), skonania (skończenia) świata (122), skończenia (swego) (6), świątek (7), świtania (2), (samego) wieczora (61), Wielkanocy (6), wiosny (2), zachodu (słońca) (16), zaranku (11), zmierzchu (2), żniwa (16).

Połączenia: »aliż do« (1): Synácżkowie moij mili/ ieſſcże przez maly cżas będę s wami/ tzuſs aliż do godziny ſmierci moie OpecŻyw 95.

»aż(e) do« (1372): LibLeg 3/33v (2); PowUrb +4 (2); Pocżekay mię áż do śrzody/ Bądąć v nas wálne gody BierEz K3 (4); OpecŻyw 86 (18); OpecŻywPrzedm C4v; PatKaz II 78v; PatKaz III 151 (4); MetrKor 40/812 (2); ZapWar 1528 nr 2456 (5); HistJóz E3v; TarDuch D8v; FalZioł V 90v (10); BielŻyw 152 (8); GlabGad C3 (2); MiechGlab 16 (5); WróbŻołt Y4v (7); RejPs 107 (17); LibMal 1543/72 (11); RejRozpr H2v (2); ComCrac 17v (2); LudWieś B3 (4); SeklWyzn e3 (3); RejJóz F5 (3); SeklKat R3v (5); Boſom chodzyl wkazdy pyątek Od mieſopuſt aż do ſwiątek. RejKup g5; HistAl K5v (9); KromRozm I F (2); MurzHist Lv; MurzNT Matth 13/30 (5); KromRozm II t4 (5); KromRozm III H6v (7); Diar 78 (9); DiarDop 118; BielKom F7v; GliczKsiąż O3 (11); LubPs ddv (4); GroicPorz kv (11); KrowObr 215 (23); RejWiz 115v (7); Leop 3.Esdr 9/41 (52); niech kąkol będźie ze pſzenicą áż do żniwá [Vulg: Matth 13/30] OrzList f2; UstPraw Dv (4); RejFig Dd8v; RejZwierz 108 (2); BibRadz Ex 18/13 (92); Goski *; Y był ten obycżay trzyman aż do Grzegorzá wtorego. BielKron 155; cżęść tych kráin w mocy náſzey byłá áż do látá 1450 BielKron 231 v (174); Oppugnatio usque ad mediam noctem perducta est, Szturm aſz do puł nocy trwał Mącz 96d (33); OrzQuin V4v (3); Prot D; SarnUzn B3v (4); SienLek 170v (10); LeovPrzep H2 (9); RejAp 41 (44); GórnDworz M2v (2); GrzepGeom O3v (2); HistRzym 108v (7); RejPos 259v (99); BiałKat 123v (7); GrzegŚm 36 (4); HistLan D3; KuczbKat 20 (2); RejZwierc 133 (33); BielSpr 76 (2); WujJud 27 (15); WujJudConf 71v (11); RejPosRozpr cv (3); RejPosWstaw [143³]v; BudBib Judic 16/3 (48); MycPrz I C4; BiałKaz H3 (2); BudNT Kk5v (10); CzechRozm 185 (28); PaprPan T; KarnNap F2v (4); Archidyakonow vrząd známienity ieſt/ y áż do náſzych cżáſow [ad nostra usque tempora] ieſt w vżywániu. ModrzBaz 132 (10); ModrzBazBud ¶5; SkarJedn 152 (32); KochPs 128 (2); SkarŻyw 409 (52); the pyenądze tak dlugo wprawye leſzaly: aſz do dnya sobotnyego ZapKościer 1583/39 (10); MWilkHist Bv; od dwudzieſtego dniá Czerwcá począwſzy/ áż do pułſierpniá Mieliącá/ deſzcz gwałtowny/ w nocy y we dnie bez przeſtanku ſzedł StryjKron 345 (19); CzechEp 583 (20); NiemObr 71 (8); ReszList 189; ReszPrz 6 (6); WerGośc 212 (2); WerKaz 280 (4); KochPieś 15; ArtKanc A13v (9); ia asz do iego rezolucyei zaniechąm Titułu ActReg 51 (9); á przewodnik ma cżekáć odpiſu/ áż do ſłuſznego cżáſu. GostGosp 14 (4); OrzJan 87 (2); KochFrag 44; LatHar [ + 11]v (26); KołakCath B; KołakSzczęśl B4; WujNT 710 (119); WysKaz 6 (3); SarnStat 631 (66); SiebRozmyśl K; KlonKr B3; KmitaSpit C2v; SkarKaz 418b (9); CiekPotr 89; CzahTr C2v (3); Pokármem ſwym krzepiłá/ látá mé nietrwáłé/ Od ćiebie wychowáné/ áż do kwiátu tego Dni moich GosłCast 51 (2); PaxLiz Ev; SkarKazSej 691a (7); KlonWor 77.

»aże do ... do« (1): Káż wáſzmość ſtrzedz grobu iego Aże do dniá do trzećiego. MWilkHist B2v.

b. Wskazuje przeciąg czasu, okres, długość trwania; przez, w ciągu (545):