[zaloguj się]
[pdf]

DOMIEŚCIĆ (61) vb pf

o oraz e jasne.

Fleksja
inf domieścić
praet
sg pl
2 m -ś, -eś domieścił m pers
3 m domieścił m pers domieścili
n domieściło subst
imperativus
sg
2 domieść, domieści
conditionalis
sg
2 m byś domieścił
3 m by domieścił

inf domieścić (28). ◊ fut 2 sg domieścisz (1). ◊ 3 sg domieści (5). ◊ praet 2 sg m -ś, -eś domieścił (3). ◊ 3 sg m domieścił (1). n domieściło (1). ◊ 3 pl m pers domieścili (1). ◊ imp 2 sg domieść (11), domieści (2) RejPos 14v, SkarŻyw 358. ◊ con 2 sg m byś domieścił (3). ◊ 3 sg m by domieścił (5).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

1. Umieścić, przyjąć (tylko w formułach modlitewnych) [kogo] (5): a wyſluchawſſy prozby naſſe racz domieſcic nas na ony mieſca przebrane RejPs 202v, 129; duſzę iego do wiecżnego Kroleſtwá przyiąc racżył do ktorego mnie y was rácż domieśćić. BiałKaz N; ArtKanc T12.

Ze zdaniem okolicznikowym miejsca (1): Adámie ty Boży kmiećiu/ ty śiedziſz v Bogá w wiecu/ domieść nas ſwe dzieći/ gdzie kroluią Anieli SkarŻyw [Bogurodzica] 357.

2. Doprowadzić do czegoś; w sensie dodatnim: obdarzyć, w sensie ujemnym: nabawić (w tym w formułach modlitewnych 48 r.) [kogo, co czego (53)] (56): będzieſz raczyl [...] domieſcic nas oney ſwiatloſci ktorey z wiekow poządaią ſwięci y przebrani twoi. RejPs 201, 38v, 90; MurzHist M2v; MurzNT 48v; SeklPieś 15; Owa ieſzcże gdzye trefiſz ná kogo mędrſzego/ Co cie może domieśćić bacżenia więtſzego. RejWiz 63; Cżego nas rácż domieśćić z miłoſierdzya ſwoiego ſwiętego. Amen. RejPos 11, 7v, 14v, 34v, 107v, 121 (14); RejPosWiecz2 96; Byś ná wſzem był fortunny będzye me wołánie/ Do Bogá ábyć ná wſzem tu fortunnie ſzcżęśćił/ Y tego co pomyſli by záwſze domieśćił. PaprPan B2; SkarŻyw 358; Przypłáćiſz wnet oney zdrády Ktorąś mię domieśćił ſzkody. MWilkHist E3v, G2; ArtKanc L4v; Domieść nas wiecżnych rádośći/ Vżycż łáſki obfitośći LatHar 37, 31, 42, 56, 64, 98 (16); RybGęśli B4.

domieścić do czego (3): Iáko tenże ányoł był zwiodł proroki iego/ Ze go też domieśćili do wſzytkiego złego. RejWiz 156; zaprawdę trzebáby ſobie tey zbytecżney menſuri viąć/ żeby nas to nie potrzebne pijańſtwo do cżego dźiwnego nie domieśćiło WerGośc 261, 228.

W charakterystycznych połączeniach: domieścić krolestwa wiecznego (2), odpoczynienia wiecznego (2), wiecznej radości (7), szczęścia, szkody, światłości, wesela, zbawienia (2), żywota wiekuistego (2).

Zwrot: »(wiecznej) chwały domieścić« [szyk zmienny] (8): a on nás za to wiecżné chwaly domieſcij. OpecŻyw 14, 21v [2 r.], 160v; ábyś nas/ [...] chwały zmartwychwſtánia domieśćił. LatHar 13, 277, 448, 681.
Szereg: »domieścić, sprawić« (1): Cżegoż ty nie domieśćiſz/ cżegoż ty nie ſpráwiſz/ Ze y duſze y ſławy nie iednego zbáwiſz. RejWiz 123.

Synonimy: 1. przyjąć; 2. nabawić, sprawić, użyczyć.

Formacje pochodne: przymieścić, zmieścić; domieszczać, przymieszczać, zmieszczać.

Cf DOMIESZCZENIE, DOMIESZCZONY

SB