[zaloguj się]
[pdf]

DOPUSZCZENIE (141) sb n

-e- (140), -ę- (1).

o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N dopuszczenie
G dopuszczeniå
D dopuszczeniu
A dopuszczenié
I dopuszczeniém, dopuszczenim

sg N dopuszczenie (14); -é (1), -(e) (13). ◊ G dopuszczeniå (97); -å (87), -a (2), -(a) (8); -å : -a, OpecŻyw (2 : 1), LubPs (1 : 1). ◊ D dopuszczeniu (1). ◊ A dopuszczenié (9); -é (1), -(e) (8). ◊ I dopuszczeniém (14), dopuszczenim (6); -ém LubPs, RejAp, RejPos (3), WujNT, SarnStat (5), PowodPr; -im KrowObr, SkarŻyw (2), CzechEp, NiemObr; -(e)m : -im LibLeg (2 : 1); -ém (4), -em (1), -(e)m (9); -ém : -em SarnStat (4 :1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

1. Pozwolenie, zezwolenie, wyrażenie zgody; tolerowanie, znoszenie; concessio Mymer1 Cn; concessus, permissa (pl), venia Mącz, Cn; indulgentia Mącz; concessum, licentia, permissio, permissus, potestas Cn (26): Iż ktokoli naucżá albo káże bez dopuſſcżeniá náwyſſégo biſkupa/ tego mámy vmorzytz. OpecŻyw 120v; Mymer1 12; KromRozm III K3; áby Kxięża z dopuſztzenim y wiedzenim Biſkupá/ żony właſne mieli. KrowObr 233v; Mącz 45c, 169a, 226d, 480a.

dopuszczenie czego (1): Dopuſzczenie mnieyſzych grzechow. WujNT 163 marg.

cum inf (2): Potym zoſtał Monárchą Dáryus/ vpominał go Zorobabel o dopuſzcżenie budowáć kościołá. BielKron 115v, 116.

Szereg:»dopuszczenie i dozwolenie« (1): Iuż mily ſlugo boży mamy dopuſſcżenié ij dozwolenié wrocitz ſie do ziemie naſſe OpecŻyw 29v.
a. Zezwolenie, wyrażenie zgody (w tekstach prawnych) (13): a kthorem vmyſlem y zyakiem dopusczenyem Ceſarſkim do Hordy yeſdzil. LibLeg 7/36; na ktorich mieſczach znaſchim dopvſczenym ſtadabi swe paſſacz mogly a na ktorich z wolia vrzednykow Cz : yego m. LibLeg 11/23v, 7/10, 32v; SkarŻyw 391; Ale nie mniéy tych/ zá których dopuſczeniém/ przyiáźnią/ rádą/ á zwłaſczá vrzędników [quorum promissione, favore, consilio JanStat 71] [...] to przeiechánié ſie sſtáło SarnStat 398 [idem] 714.
Wyrażenie: »według (a. z) dopuszczenia prawa« (2): nieprzyzwolę chybá tzáſu przygody według dopuſztzeniá práwá. KrowObr 36, A ieſliby komu z dopuſczenia práwá álbo vrzędu/ táki áreſt był dopuſczon/ álbo dozwolon SarnStat 1161.
Szeregi: »(rada) dozwolenie (a. przyzwolenie a. zezwolenie) i dopuszczenie« [szyk 3 : 1] (4): OBiecuiemy od tych czáſow nigdy przez rády y przyzwolenia oſobnégo/ y dopuſczenia [absque consilio, suasu, consensu et annuentia speciali JanStat 371] Pánów króleſtwá náſzégo/ monéty teraz w króleſtwie náſzym bieżącéy/ [...] nie kázáć [...] bić SarnStat 405 [idem 886], 717, 886, 1005.

»wola i dopuszczenie« (1): izby [...] z voiſkiem valiecznem obyczayem przyſtroyonem nieſmial bez voliei a dopuſczenia naſſego y rad naſſych z Ziemie viiezdzicz ComCrac 13v.

2. Pozwolenie, zgoda na dokonanie się zła albo kara, zrządzenie, zesłane przez Boga lub siły nadprzyrodzone (107): iż zadna moznoſc nam nic przeſskodzic by niemogła by niebyło dopuſſczenye ſwyęte twoie RejPs 196v.

dopuszczenie czego (1): ták iż ſobie potym Dawid bárzo chwalił tho dopuſzcżenie przeſládowánia od Páná ſwoiego RejPos 50.

Wyrażenia: »dopuszczenie boże (a. boskie), pańskie, boga« [szyk 66 : 13] (51 : 26 : 2): OpecŻyw [27]v; Pochodzą ſny iedne według ſprawy ciała, drugie z Bożego dopuſzcżenia. GlabGad L3v, L4; LibLeg 11/169v; LibMal 1544/84v; LudWieś A4; SeklKat L4; RejKupSekl a8; KrowObr 32v, 231; RejWiz 62, 139; Leop 1.Reg 16/14; BibRadz I 201 marg; BielKron 25v, 55v, 68 [2 r.], 161v, 178 (10); RejAp BB2, 57, 66, 74v, 108v (10); RejPos 50, 164 [2 r.], 197, 212v, 217v (10); RejZwierc 124v [2 r.], 152, 202, 262; WujJud 231; CzechRozm 226, 226v [2 r.], 228, 229v, 230 (12); y kazał mu być dobrey myſli/ á ono dopuſzczenie Boże bráć zá krzyſz/ y znák miłośći Boſkiey SkarŻyw 290, 36 [2 r.], 294; gdyż ſzátan ſam z śiebie nic nie może procż dopuſzcżenia Bożego CzechEp 143, 143, [411]; NiemObr 154, 160; WujNT 252, 607, 859; SarnStat 121, 1118; PowodPr 25, 29 marg; SkarKaz 45a.

»dopuszczenie szatańskie, diabelskie, złego« (3 : 2 : 1): HistRzym 106; Mowić ták z dopuſzcżenia ſzátáńskiego, nie iest wedle Bogá. CzechEp 143 marg, 143 [2 r.]; NiemObr 178; álbo która ſtroná zá dopuſczeniém dyabelſkim [suadente diabolo JanStat 898] przećiwić ſie ninieyſzému pokoiowi którymkolwiek ſpoſobem śmiáłáby SarnStat 1115.

Wyrażenia przyimkowe: »bez, (o)procz dopuszczenia« (13 : 2): RejPs 52v; Iáko ſie Pan o ſwoich wyernych ſtáráć racży/ iż y włos z głowy ich nye może ſpáść/ oprocż dopuſzcżenia yego. LubPs Y marg; RejPos 252v, 331; RejZwierc 262; CzechRozm 226, 230, 231v, 232 [2 r.], 245, *4v, **6v; CzechEp 143; NiemObr 160.

»z dopuszczenia« (68): OpecŻyw [27]v, 94; GlabGad L3v, L4; RejPs 196v; LibMal 1544/84v; LudWieś A4; SeklKat L4; LubPs S; KrowObr 32v, 231; RejWiz 62, 139; Leop 1.Reg 16/14; BielKron 25v, 68 [2 r.], 161v, 178, 260v (9); A ieſliby też co ná ktorego przypádło z dopuſzcżenia iego [Boga]/ tho wſzytko ſie obroćić ma ná pociechę iego RejAp BB2v, BB2, 57, 66, 74v, 108v (12); RejPos 50, 164 [2 r.], 212v, 265, 331 (10); RejZwierc 124v [2 r.], 152, 202; WujJud 4v, 231; CzechRozm 226v [2 r.] 228, 229v; SkarŻyw 36 [2 r.], 294; CzechEp 143 [4 r.], [411]; NiemObr 178; LatHar 30; WujNT 252, 607; PowodPr 5, 29 marg; SkarKaz 45a.

»za dopuszczeniem« (12): LibLeg 11/169v; LubPs Mv; RejAp 108; RejPos 197, 217v, 317v; SkarŻyw 251; Iákoby ſzátan miał mieć w ſobie tę moc y władzą/ żeby ſię zá iego dopuſzcżenim co dźiać miáło CzechEp 143; NiemObr 154; WujNT 859; SarnStat 1115, 1118.

Szereg:»wola i dopuszczenie« (6): GDyz ſie nam trefiły iakie ſprzeciwieńſtwa zwoley a zdopuſſczenya twego ſwyętego. RejPs 196v; RejPos 289v, 307; CzechRozm 228, 230, 245.
3. praw. Intromisja; mancipium Mącz (2): Mancipium, [...] Idem quod dominium vel dominii traditio, Swiebodne dopuſzczenie w ymienie s woźnem s ſliáchtą wyechanie ku dźierżeniu y vżiwániu yego wedle náſzey polſzczyzny y obyczáyow práwá náſzego dopuſzczenie. Mącz 206a.
4. praw. Dokument zapewniający bezpieczeństwo osobiste; glejt, żelazny list; commeatus Mącz (2): Commeatus, Dozwolenie, Dopuſzczenie/ które Hetman żołnierzóm/ álbo ynſzy pan poddánym álbo sługóm ſwoyim dáye/ áby ſie ná pewny czás wrácáli/ gleytowny liſt. Mącz 217a; Hinc commeatum liberum impetrare, Oſięgnąć dobrowolne dopuſzczenie ku mieſzkániu álbo też żołnierzowániu gdzie ſie komu podoba. Mącz 217b.
5. Dopuszczenie się, uczynienie czegoś w sensie ujemnym, wykroczenie, przestępstwo; piaculum, reatus Mącz (4): Nád co ieſli prawdziwie pokutuiący wmiłośći Bożey zeydzie/ pierwey niżli słuſznymi owocy pokuty/ zá dopuſzcżenie y opuſzcżenie dośić vcżyni/ duſze ſię ich karanim Cżyscowym po śmierći cżyśćią. SkarJedn 272.

dopuszczenie czego (3): Piaculum, Lotrowska ſztuká/ Wielki wyſtęp/ Dopuſzczenie czego złego. Mącz 301c, 348a; IZ niekárność wielka dáłá ludźióm ſkłonnym do złégo/ ku dopuſczeniu ſáłſzów y oſzukániu śmiałość [ad falsitates et collusiones admittendas audaciam JanStat 441] SarnStat 761.

Synonimy: 1. dozwolenie, pozwolenie, przyzwolenie, zezwolenie, zgoda, zwolenie; a. dołożenie, wola; 2. wola; 3. intromisyja, wwiedzenie; 4. glejt, »glejtowny list«; 5. przestąpienie.

Cf DOPUSZCZENIE SIĘ, DOPUŚCIĆ, DOPUŚCIĆ SIĘ, NIEDOPUSZCZENIE

ZZie