[zaloguj się]
[pdf]

DOTYKANIE (31) sb n

o oraz a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg
N dotykanie
G dotykaniå
D dotykaniu
A dotykanie
I dotykanim, dotykani(e)m

sg N dotykanie (10). ◊ G dotykaniå (3). ◊ D dotykaniu (3). ◊ A dotykanie (6). ◊ I dotykanim (8), dotykani(e)m (1); dotykanim : dotykani(e)m SkarŻyw (5 : 1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Przytykanie, stykanie się fizyczne; attrectatus Mącz, Cn; attactus, attrectatio Cn (26): TarDuch C8; Cżemu miedzi inſzymi koſciami tilko ſame zębi cżuią dotikanie, iako gdy ich zimno dothknie albo gorączo. GlabGad C2v; Stąd [dzięki duszy] cżuie káżdy cżłonek ſwoie dotykánie. RejWiz 120; Mącz 461b.

dotykanie czego (8): [prosimy cię] áby przes dotykánie tego Woſku/ [...] wierni byli pobudzeni ku chwale. KrowObr 67; SkarŻyw 202 [2 r.]; WerGośc 259; Nabożne dotykánie rzeczy świętych. WujNT 155 marg, 39, Yyyyy2, Bbbbbb3v.

dotykanie czego [= czym] (9): SkarŻyw 189, 581, 593; tákże wſzytkim Bogom ktorych máią 15. ná chwałę po kuflu piwá wypiją bez dotykánia rak [!] w zębach trzymáiąc StryjKron 161, 160; WujNT 274; 382; Po tym chrzćie ná ktorym wodę dotykánim ćiáłá ſwego poświęćił/ niebo ſię otworzyło SkarKaz 516a, b.

W przen (2): Gdy ſobie wſpomnię/ żeś mátká/ nie gánię iſz płácżeſz: ále gdy wſpomnię żeś Chrześćiánká y zakonicżká/ tu iuſz mátką być przeſtaieſz. Rzecżeſz: świeźa rána rychley ſię tákim dotykánim vraża niſzli lecży. SkarŻyw [197].

dotykanie czego (1): Ochotna niewiáſtá [św. Helena]/ pokwápiłá ſię ku dotykániu lekárſtwá nieśmiertelnośći [krzyża Chrystusowego] SkarŻyw 398.

a. O dotykaniu w celach erotycznych (2): Gdy ziey vbioru ſłow iádowitych y dotykánia pobudkę ku złemu bráć święty młodzieniec pocżął SkarŻyw 201.
Wyrażenie: »dotykanie nierządne [kogo]« (1): Przećiwko Szoſtemu [przykazaniu]. [...] Dotykánie nierządne kogożkolwiek. LatHar 116.
b. Ruszanie w celu przywłaszczenia sobie [czego] (1): Złodźieyſtwo ieſt/ Ruchomey rzecży dotykánie/ Nád wiadomość y wolą Páńſką vmykánie. KlonWor 3.
2. Zmysł czucia, dotyk; tactus Cn (4): GlabGad A5v; inſze rzecży przez widzenie oglądamy/ drugie przez ſluchánie pobacżamy/ [...] niektore przez dotykánie cżuiemy HistAl K4; Ocży/ ſmák/ dotykánie mię omyla SkarŻyw 203; LatHar 587.
3. Praktyczne zajmowanie się czymś [czego] (1):
Szereg: »rzeczy samych dotykanie i doświadczenie« (1): ktorey [mądrości] ludźie nábywáią/ dowćipem [...] rádą/ towárzyſtwem mądrych/ ćwiczenim y rzeczy ſámych dotykánim y doświádczenim SkarKazSej 660a.

Synonimy; 1. macanie; 3. doświadczenie, doznanie, eksperyjencyja.

Cf DOTYKAĆ

BC