[zaloguj się]
[pdf]

DOZWOLIĆ (89) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf dozwolić
praet
sg pl
1 m m pers dozwolili(s)my, jeste(s)my dozwolili
3 m dozwolił m pers dozwolili
f dozwoliła m an
plusq
sg
3 f dozwoliła była
imperativus
sg
2 dozw(o)l
conditionalis
sg pl
1 m bych dozwolił m pers by(s)my dozwolili
2 m m pers byście dozwolili
3 m by dozwolił m pers by dozwolili
impersonalis
praet dozwolono, dozwolono było
con by dozwolono
participia
part praet act dozwoliwszy

inf dozwolić (16). ◊ fut 1 sg dozwolę (1). ◊ 2 sg dozwolisz (3). ◊ 3 sg dozwoli (4). ◊ 1 pl dozwolimy (3). ◊ 2 pl dozwolicie (1). ◊ 3 pl dozwolą (3). ◊ praet 3 sg m dozwolił (18). f dozwoliła (4). ◊ 1 pl m pers dozwolili(s)my (2) MetrKor, LibLeg, jeste(s)my dozwolili (1) MetrKor. ◊ 3 pl m pers dozwolili (5). ◊ plusq 3 sg f dozwoliła była (1). ◊ imp 2 sg dozw(o)l (1). ◊ con 1 sg m bych dozwolił (1) Mącz. ◊ 3 sg m by dozwolił (2). ◊ 1 pl m pers by(s)my dozwolili (2) MetrKor. ◊ 2 pl m pers byście dozwolili (2).◊ 3 pl m pers by dozwolili (3). ◊ impers praet dozwolono (8), dozwolono było (1). ◊ con by dozwolono (4). ◊ part praet act dozwoliwszy (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII (z Cn) – XVIII w.

Udzielić pozwolenia, pozwolić, zezwolić, wyrazić na coś zgodę, przystać na co, nie sprzeciwić się czemuś, umożliwić coś; użyczyć, dać, obdarzyć czymś; dare facultatem a. veniam Mącz (89): BielKron 300; Dare facultatem, Dozwolić. Mącz 114b, 91d; BudNT Act 21/40.

dozwolić czego [w tym: czego komu (22)] (26): MetrKor 26/62 [2 r.]; Alexander im [biskupom] wſzytkiego dozwolił. HistAl C3; Leop Num 21/23; BielKron 42, 300, 459; Mącz 480a, 508a; GórnDworz T8v; RejRozpr Cud c2; RejZwierc 113v; PaprPan Yv; A ták Vrząd ná to wyſádzony/ obacżywſzy nakład ktory oni cżynią/ á dozwoliwſzy im też słuſznego zyſku [lucro, quod aeguum sit, permisso]/ niech y cenę vſtáwi ModrzBaz 34, 5; SkarJedn 130, 185; SkarŻyw 271, 597; Myśliſtwá w Cieplicách bylé w pogodę/ dozwolono. Oczko [42]; GórnRozm C4; SarnStat 131, 132, 829; Bo gdy Pan Bog po potopie ludźiom mięſá dozwolił: záraz roſkazał áby krwie bydlęcey nie iedli SkarKaz 315a; PudłDydo A3. Cf Ze zdaniem, »świebody dozwolić«, »dozwolić wwiązania«.

dozwolić komu (69): MetrKor 26/62 [2 r.]; OpecŻyw 26; ForCnR B3v; MetrKor 61/223 [2 r.]; LibLeg 10/96v; RejPs 17v; Alexander rzekł/ dopuſć mi mowić ſnimi/ á oná mu dozwoliłá. HistAl L8v, C3, L3v; Diar 55; GliczKsiąż B2v, C2v; Leop Num 21/23, Iudith 12/5, Esth 9/13; rzekła Ruth świekrze ſwoiey/ poydę zbieráć kłoſia ná pole gdzye mi dozwolą. BielKron 53, 174v, 300, 449, 459; Si per te licet, Ieſli mi dozwoliſz. Mącz 192d, 90a, 430d [2 r.], 480a, 508a; OrzQuin H4; GórnDworz S4v, T8v, Z7; RejPosRozpr c2; HistRzym 34; RejZwierc 113v; BielSpr 51; BudNT f7; PaprPan Yv; ModrzBaz 5, 34, 45v, 50v, 51, 118v; SkarJedn 130, 185, 240; y ſkoro go [Chrystus] záwołał/ á iemu oney śmiáłośći dozwolił/ [...] wyſkocżył złodki Piotr ná głębinę SkarŻyw 597, A5, 160, 211, 271 [2 r.], 388; StryjKron 6; NiemObr 153; OrzJan 110; WujNT 387, 483, Act 24/10; SarnStat 131, 132, 208, 606, 829, 1238; SkarKaz 315a; PudłDydo A3. Cf cum inf, Zwroty.

cum inf [w tym: komu (30)] (37): OpecŻyw 26; Ale iże Słowotworowi wſzytcy mowićz dozwolili/ on tedy [...] iął tako rzecż prowadźić ForCnR B3v; dozwoliliſmy iemu do Prethwicza iachacz MetrKor 61/223, 61/223; LibLeg 10/96v; ábowiem tobie idz dáley nie dożwolono HistAl L3v; Diar 40; GliczKsiąż B2v, C2v; Leop Iudith 12/5; BielKron 204, 449; OrzQuin H4; GórnDworz S4v, Z7; Mącz 90a; BielSpr 51; MycPrz I C4v; BudNT Act 21/39; ModrzBaz 45v, 50v, 118v; SkarŻyw 160, 271 [2 r.], 388; StryjKron 6; OrzJan 110; Wſzákże mu do ludu mowić dozwolił. WujNT 483, 387, Act 24/10; SarnStat 52, 606, 979, 1052, 1238; Po potopie gdy mięſo ieſc dozwolił Pan Bog iáko mężoboyſtwá zákazał. SkarŻyw 315 marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym [komu] [w tym z zapowiednikiem: tego (6); aby (5), by (1), co (2), iż (2), żeby (2)] (12): Diar 55; Niechćiał im on tego dozwolić [concedere nolvit]/ by miał lud Iſráelſki iść/ przez gránice iego Leop Num 21/23; Zdali ſie tak krolowi/ niechby dozwolono żydom [detur potestas Judeis]/ iż iáko dziś vcżynili w Suſan/ áby ták ieſzcże y iutro vcżynili Leop Esth 9/13; BielKron 174v; Utricque data petendi quod velit potestate. Dozwoliwſzy obiemá áby prośili oczby yedno chcieli. Mącz 430d, 508a; GórnDworz T8v; RejZwierc 113v; SkarJedn 130; SkarŻyw 271; NiemObr 153; SarnStat 208.

Fraza: »Pan (Bog) dozwoli(ł)« (2): Wierz mi że ten miſtrz [czart] vmie/ kiedy Pan dozwoli RejWiz 150; MycPrz I C4v.
Zwroty: »dozwolić ku apelowaniu« (1): Przetho według Práwá Ceſárſkiego dozwolono dźieſyęć dni ku Appellowániu GroicPorz bb.

»świebody dozwolić« (1): Dare vindicias, Swiebody dozwolić. Mącz 86a.

praw. »dozwolić [komu] wwiązania« = dozwolić dokonać aktu wprowadzenia kogoś w posiadanie (1): IEſli pozwány práwem zwyćiężony dozwoli powodowi/ który práwem wygrał/ wwiązánia: tedy Woźny po dániu w wiązánia vczyni zeznánié z ſzláchtą v kśiąg Grodzkich onégo powiátu SarnStat 829.

»[komu] dozwolić ziemię« (1): Także Wandali y Alani pewnego mieſzkania nie maiąc proſili Conſtantina wielkiego aby im iakie mieſtce dał ku mieſzkaniu. Thakże im dozwolił ziemię Pannonią MiechGlab 37.

Szeregi: »dozwolić, (a) dopuścić« (3): Dabis hanc veniam mi frater ut nostros Graecis anteponam. Dozwoliſz á dopuściſzmi tego miły bráćie/ etc. Mącz 480a; 193a, 430d.

»dozwolić a posprzyjać« [szyk 1 : 1] (2): proſzily ſha naſz pokornymy prozbamy abyſz my ym dworw naſchego poſprziely a dozwolyly MetrKor 26/62, 26/62.

»przeźrzeć i dozwolić« (1) : nielza było inácżey męſzcżyznam/ iedno ſzukáć thákowych drog/ [...] iákoby białegłowy powſcięgliwie żyły: á przeźrzeć im tego/ y nieiáko dozwolić/ żeby ſie iuż do wſzythkich inych rzecży máło/ ábo nicz godziły: y záwdy cżyniły opák/ niżli przyſtoi. GórnDworz T8v.

W przen (1): A my bacżąc to [...] iákochmy ſie pokrzywili/ iſcie by rozum s cnotą dozwolił moglibychmy ſie pilnie ſtáráć o to wyproſtowánie ſwoie RejZwierc 133.

Synonimy: dopuścić, dożyczyć, posprzyjać.

Formacje pochodne cf ZWOLIĆ

Cf DOZWOLENIE, DOZWOLONY

KN