Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: FUNDOWAĆ

Następne hasło: FUNDOWAN »

FUNDOWAĆ SIĘ (30) vb impf i pf

pf (4) SkarŻyw 268 [2 r.] (3 sg m praet), WujNT 222 (3 sg n praet), SkarKazSej 681a (3 pl subst praet); pozostałe niewątpliwie impf.

się (18), sie (12).

o oraz a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	fundować się
praes
	sg	pl
1	funduje się	fundujemy się
3		fundują się

praet
	sg		pl
3	m	fundowåł się	m pers
3	n	fundowało się	subst	fundowały się

conditionalis
	pl
3	subst	by się fundowały

inf fundować się (4). ◊ praes 1 sg funduje się (13). ◊ 1 pl fundujemy się (1). ◊ 3 pl fundują się (3). ◊ praet 3 sg m fundowåł się (3) [w tym 1 r. błędne znakowanie]. ◊ n fundowało się (1) [WujNT 222 może impers praet od FUNDOWAĆ]. ◊ 3 pl subst fundowały się (2). ◊ con 3 pl subst by się fundowały (1). ◊ part praes act fundując się (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI(XVIII) – XVIIIw.

Znaczenia

1. Osiedlać się, osadzać się, budować coś sobie (6)
2. Mieć za podstawę coś, opierać się, polegać na czym (14)
- a. Mieć początek w czym, wynikać z czego (2)
3. Starać się usilnie o co, sadzić się na co (4)
4. W funkcji strony biernej od „fundować”: być fundowanym, zakładanym (6)
- a. Być, zostać postanowionym, urządzonym (4)
- b. Być, zostać (z)budowanym (2)

1. Osiedlać się, osadzać się, budować coś sobie (6):

fundować się gdzie [w tym: na czym (3), tam (1)] (4): Bo kośćioł Boży miał záwżdy ná tym świećie mieć przenáſládowánie/ [...] áby do niebá y wiecżney oycżyzny teſknił. A kośćioł ſzátáńſki tu miał dobrego mienia ſzukáć/ y tu ſię ná ziemi fundowáł. Przetoſz Kaim miáſto wnet záſadził y zbudował SkarŻyw 268, 268. Cf fundować się gdzie na co.

fundować się gdzie na co [= w jakim celu] (2) : ktorzy ſie tu na ſwiećie ná długie mięſſkánie funduią KrowObr 186v; y pocżął ſie thám Lech fundowáć ná rozmáite goſpodárſtwá/ á mieyſcu temu dał imię Gniezno BielKron 318.

W przen [na kim, na czym] (2): Iż kriſtus Pan ieſt mocna ſkałá/ ná ktorey ſie fundowáć mamy. LubPs Q2v marg.

Szereg: »budować się a fundować« (1): A ktho ſie ná niey buduie á funduie/ then ieſt budowániem żywym á nigdy nieporuſzonym v Páná ſwego. RejPos 338.

2. Mieć za podstawę coś, opierać się, polegać na czym; pendere BartBydg; niti, stare aliqua re Mącz; fundi Cn (14): Pendet lex et prophetae, zavyeszon iest vel ffvndvye syą BartBydg 229b.

fundować się na czym (11): Opinione alicuius stare, Fundowáć ſie ná cziyem mniemániu/ dzierżeć ſie yego. Mącz 417b, 248a; Oczko 11v; W zakonie od pocżątku wſtąpienia aſz do śmierći funduiąc ſię ná pokorze y vboſtwie/ práwy náśladownik S. Dominiká/ iáko y on Chryſtuſa/ poſtępował z cnoty w cnotę. SkarŻyw 371, 202 [2 r.]; CzechEp 129; WujNT 387; (marg) NOTA Ná cżym ſie Cżyśćiec funduie. (‒) Máterya tedy grzechu powſzedniego/ tudźieſz też potrzebá doſyć vcżynienia [...] ſą dwá fundámenty ná ktorych ſię CZYSCIEC gruntuie WysKaz 19, 27; SkarKazSej 79a.

a. Mieć początek w czym, wynikać z czego [w czym] (2): Táki był Abel pocżątek kośćiołá Bożego z Iádámá: ktory ſię w krwi y w ćirpliwośći ná tym pierwſzym męcżenniku fundował. SkarŻyw 268, 268 marg.

3. Starać się usilnie o co, sadzić się na co (4):

fundować się na co (2): nye letniki/ nye páſy/ nye perłowe tkanki/ áni inſſe drogye rzecży/ ktoremi ſie dzis poſpolicye oſadzáyą/ á ná nye ſie funduyą/ thák iż ktoby nyemyał letnikow/ páſow ſrzebrnych/ ſſubek/ wyſſywanych álbo háwtowánych koſſulek/ zá nicby nye ſtał. GliczKsiąż C6v; SarnStat 131.

fundować się w co (2): RejPos Bv; Wſzyſcy priuatim funduiemy ſię/ w máiętnośći / w pieniądze/ et per varios caſus multaque diſerimina rerum, ſtáramy ſię o bogáctwá. VotSzl B4.

4. W funkcji strony biernej od „fundować”: być fundowanym, zakładanym (6):

a. Być, zostać postanowionym, urządzonym (4): SkarJedn 299; Iáko ſię tu y ſpowiedź funduie/ iuż ſię w innym kazániu powiedźiáło. SkarKaz 206b; Bo kroleſtwá/ y Rzeczypoſpolite bez Bozkiey pomocy fundowáć ſię/ y ſtać/ y obrony mieć nie mogą. SkarKazSej 678b.

Szereg: »pobudować się i fundować« (1): Co iedno było kroleſtw Chrześćijáńſkich/ wſzytki ſię ná religiey pobudowáły y fundowáły. SkarKazSej 681a.

b. Być, zostać (z)budowanym (2): żeby tym pilniéy ſie fundowáły zamki SarnStat 131.

Szereg: »zbudować się abo fundować« (1): zbudowáć kośćioł/ fundowáć Collegium/ ſzpital ábo klaſztor iáki [...] ieſt rzecz Bogu miła/ y záſługuie modlitwy ludzi pobożnych/ dla ktorych ſię pożytku ono zbudowáło ábo fundowáło WujNT 222.

Synonimy: 1. gruntować się, osadzić się; 2. gruntować się; 3. sadzić się; 4. budować się.

Formacja współrdzenna: ufundować się.

Cf FUNDOWANIE