GRACZ (37) sb m
-å- (36), -a- (1) BibRadz.
Fleksja
|
sg |
pl |
N |
gråcz |
gråcze |
G |
gråcza |
gråcz(o)w |
D |
gråczowi |
gråczom |
A |
|
gråcze |
I |
|
gråczmi |
sg N gråcz (17). ◊ G gråcza (2). ◊ D gråczowi (1). ◊ pl N gråcze (9). ◊ G gråcz(o)w (1). ◊ D gråczom (1). ◊ A gråcze (5). ◊ I gråczmi (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.
1.
Człowiek grający o pieniądze;
lusor Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep; aleo Murm, BartBydg, Mącz; aleator Mącz, Cn; alea ludens, artifex, deditissimus alae, tesserarius Cn (27):
Murm 190;
Mymer1 35;
BartBydg 7;
RejRozpr G4v marg;
RejZwierz bbv,
27v marg,
124;
OrzRozm O2;
Aleo et Aleator, Gracz/ koſtyrá. Mącz 6d,
198d;
Prot D3;
dobry gracż/ gdy mu koſtká ná wárcabnicy zle ſtánie/ dobrem dániem ſobie pomoże. GórnDworz Hh6v,
L4v;
gdy daſz pijánicy káłámarz/ gracżowi ſeptempſalmy/ miſtrzowi do kollegium kobzę/ káznodziei cżyzmy/ wſzytko to ſobie káżdy zá poſmiech będzie miał. RejZwierc 97v,
B3v,
236 [2 r.];
Ták tedy mowią gracże náucżeni/ W ciesni mąż Rycerz/ á Pop ná przeſtrzeni. KochSz B2v;
Collusor ‒ Spolny grącz. Calep 216a,
616a;
KochAp 10;
KochFrag 54;
tedy przerzeczonégo graczá [ludentis JanStat 559] rodźice nie będą powinni płáćić temu co wygrał zá ſwé ſyny abo ſyna. SarnStat 706,
706.W połączeniach szeregowych (3): A wſſędy ruſſaſz zuchwáłych A ktemu ſtanow niemáłych Graczow/ myſliwcow/ piyánic Wſſytki ſobie tu maſz zá nic RejRozpr I; Perſony záſye nie ośiádłe/ lekkie/ iáko ſą gracze/ koſterowie/ pijánice/ márnotrawcy [...] máią być Areſtowáne GroicPorz dd4; BielRozm 9.
2.
Muzyk;
choraules Mącz, Calep, Cn; siticen Mącz, Cn; fidicen Calep, Cn; mesochorus, symphoniacus servus tibicen Mącz; ascaules, ceraules, fistulator, (musicus) organicus, praecentor, utricularius Cn (9):
Szli w przed śpiewacy/ á zá nimi gracze z inſtrumenty BibRadz Ps 68/26;
Mącz 52b,
219a,
436d,
455c;
Calep 190b.gracz na czym (1): Fidicen – Skrzipek, grącz na lutny Calep 418b.
Przysłowie: Iaky graċ tak ze też gędzie RejKup i8v.
Wyrażnie: »pogrzebny gracz« = siticen Mącz, Cn; sicinista Cn (1): Siticen itaquae, Pogrzebny gracz/ piſzczek/ álbo trębácz. Mącz 397b.
3. Aktor, kuglarz (1): Ludius ‒ Grącz, łaſzek, kuglarz. Calep 616a.
Synonimy: 1. kostera; 2. gędziec, muzyk, piszczek; 3. kuglarz, łaszek.
Cf IGRACZ
AL