[zaloguj się]

GRACZ (37) sb m

-å- (36), -a- (1) BibRadz.

Fleksja
sg pl
N gråcz gråcze
G gråcza gråcz(o)w
D gråczowi gråczom
A gråcze
I gråczmi

sg N gråcz (17).G gråcza (2).D gråczowi (1).pl N gråcze (9).G gråcz(o)w (1).D gråczom (1).A gråcze (5).I gråczmi (1).

stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia
1. Człowiek grający o pieniądze; lusor Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep; aleo Murm, BartBydg, Mącz; aleator Mącz, Cn; alea ludens, artifex, deditissimus alae, tesserarius Cn (27): Murm 190; Mymer1 35; BartBydg 7; RejRozpr G4v marg; RejZwierz bbv, 27v marg, 124; OrzRozm O2; Aleo et Aleator, Gracz/ koſtyrá. Mącz 6d, 198d; Prot D3; dobry gracż/ gdy mu koſtká ná wárcabnicy zle ſtánie/ dobrem dániem ſobie pomoże. GórnDworz Hh6v, L4v; gdy daſz pijánicy káłámarz/ gracżowi ſeptempſalmy/ miſtrzowi do kollegium kobzę/ káznodziei cżyzmy/ wſzytko to ſobie káżdy zá poſmiech będzie miał. RejZwierc 97v, B3v, 236 [2 r.]; Ták tedy mowią gracże náucżeni/ W ciesni mąż Rycerz/ á Pop ná przeſtrzeni. KochSz B2v; Collusor ‒ Spolny grącz. Calep 216a, 616a; KochAp 10; KochFrag 54; tedy przerzeczonégo graczá [ludentis JanStat 559] rodźice nie będą powinni płáćić temu co wygrał zá ſwé ſyny abo ſyna. SarnStat 706, 706.

W połączeniach szeregowych (3): A wſſędy ruſſaſz zuchwáłych A ktemu ſtanow niemáłych Graczow/ myſliwcow/ piyánic Wſſytki ſobie tu maſz zá nic RejRozpr I; Perſony záſye nie ośiádłe/ lekkie/ iáko ſą gracze/ koſterowie/ pijánice/ márnotrawcy [...] máią być Areſtowáne GroicPorz dd4; BielRozm 9.

2. Muzyk; choraules Mącz, Calep, Cn; siticen Mącz, Cn; fidicen Calep, Cn; mesochorus, symphoniacus servus tibicen Mącz; ascaules, ceraules, fistulator, (musicus) organicus, praecentor, utricularius Cn (9): Szli w przed śpiewacy/ á zá nimi gracze z inſtrumenty BibRadz Ps 68/26; Mącz 52b, 219a, 436d, 455c; Calep 190b.

gracz na czym (1): Fidicen – Skrzipek, grącz na lutny Calep 418b.

Przysłowie: Iaky graċ tak ze też gędzie RejKup i8v.
Wyrażnie: »pogrzebny gracz« = siticen Mącz, Cn; sicinista Cn (1): Siticen itaquae, Pogrzebny gracz/ piſzczek/ álbo trębácz. Mącz 397b.
3. Aktor, kuglarz (1): Ludius ‒ Grącz, łaſzek, kuglarz. Calep 616a.

Synonimy: 1. kostera; 2. gędziec, muzyk, piszczek; 3. kuglarz, łaszek.

Cf IGRACZ

AL