[zaloguj się]
[pdf]

APARAT (30) sb m

app- : ap- (23 : 7).

a nagłosowe oraz drugie jasne, trzecie pochylone (1 r. błędnie znakowane).

Fleksja
sg pl
N aparåt aparåty
G aparåtu aparåt(o)w
D aparåt(o)m
A aparåt aparåty
I aparåtem aparåty

sg N aparåt (2). ◊ G aparåtu (2). ◊ A aparåt (2). ◊ I aparåtem (5). ◊ pl N aparåty (2). ◊ G aparåt(o)w (2). ◊ D aparåt(o)m (2). ◊ A aparåty (12). ◊ I aparåty (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Komplet przyborów, sprzętów lub szat potrzebnych przy pewnyrn określonyrn działaniu albo przy odprawianiu pewnych ceremonii [apparatus – nagotowany, przyrządzony, przyprawny Mącz 279d; aparat, ubior i sprzęt wytworny jaki, paratus regius, principalis, apparatus, instructus, ornatus scenae, fori; instrumentum triumphi, oratoris, aulae, regni; instrumentum regium, supplicamenta, apparatus sacer Cn] (25): Oltarzow trzy poſtawyl Wſytky aparaty ſprawyl. RejKup g5, n3, aa5v; Abowiem tu przypiſuieſz obronę Ornatom/ y tym inſzym Appáratom/ iákoby kxiądz w Ornat obletzony y przybrány/ miał ſobie [...] zaſlużyć obronę. KrowObr 106, 106; WyprKr 103; áby [...] vbrał fie [Tarquinius] w krolewſkie odzyenie/ ornámentá/ ſceptrum/ y ine áppáraty wzyąwſzy ſiadł na ftolcu krolewſkim BielKron 103v; Nie w kośćiołách rękomá/ y koſztownie/ vrobionych: áni z tákimi ápáraty/ y ceremoniámi/ iákich pełne ieft Rzymſkie nabożeńſtwo. CzechEp 7v; SarnStat 716, 108.
Wyrażenia: »aparat kościelny, kościelny aparat«(3 : 2): mniſzy też wynieſli z kośćiołá Boże ćiáło/ y wſzytki ápáraty kośćielne á ná innym mieyſcu cżynili poſługi kościelne BielKron 212; StryjKron 140; WyprKr 102; ZYd wſzyſtkie rzeczy [...] może w zaſtáwę bráć: [...] wyiąwſzy ſzáty krwią zmoczoné/ y kośćielné áppáraty SarnStat 251, 251.

»aparat królewski« (3): Krolowa ſtára [...] wzyęłá koronę/ ſceptrum/ iábłko/ miecż/ y ine áppáraty krolewſkie s ſobą do Węgier. BielKron 377; dawſzy iey [Królewnie Jadwidze] ſkarbow od złotá y śrebrá doſyć/ y wſzytek apparat [!] krolewſki. BielKron 379v [idem] StryjKron 472.

»aparat wojenny« (6): tám muſiał Erykus w rzekę ſkakáć y z ludem/ dziáłá v wſzytki appáraty [!] woienne mu pobráli BielKron 229v; puſzkárnie, prochownie, płátnérze fundowáné máią, y inné áppáraty woienne SarnStat 131; tedy ſzláchtę onégo powiátu ma Stároſtá ruſzyć, y z áppáratem woiennym. SarnStat 545, 2, 125, 549.

»aparat prawny«: O PERSONACH, Ktorych do práwá wołáią/ z ich komitywą y áppáratem práwnym. SarnStat 565.

2. Dobra, wyposażenie, dobytek [apparatus Łac śr] (2): Dał mu záto Krol thy miáſtá [...] ze wſzemi dochody/ okrom ſrebrá/ złothá/ zbroie/ y innych ápárátow [!] ktorych iemu doſyć nádał BielKron 252v.
Szereg:»obdarzenia albo aparaty«: Borboniuſzowe wſzyćki dobrá pobrano obdárzeniá [!] albo ápáraty kazał wyrzucić w Luteciey/ áby iego pámięć namnieyſza niezoſtáłá BielKron 205.
3. Przygotowanie; apparatus Calep [apparatus – nagotowanie, przyprawa, ochędożność Mącz 279d] (2): Dźiś/ w náſzych kráióch ſproſnych/ ieſliby co mogło być koſztu álbo ápáratu/ wpoważné obżárſtwo wſzyſtko ſye obroćiło/ że ći co do ćieplic iádą/ ták ſye ſpoſabiáią/ iákoby co nawięcéy á co nawymyślniéy iedli y pili Oczko 18v; Apparatus ‒ Przigotowanie, apparąt, narządzenie Calep 83a.
4. Ceremoniał (1): Arcybiſkup modlitwą nád nim Bogá wzywał. A przytym Dálmátykę poſwiącał z ornatem/ W ktore miał być Krol vbran zwykłym áppáratem. Zátym nań Dálmátykę/ y on ornat włożył/ Támże mu błogosłáwił by go Pan Bog mnożył. StryjWjaz C2v.

Synonim: 2. obdarzenie, 3. nagotowanie, narządzenie, ochędożność, przygotowanie, przyprawa.

KK