[zaloguj się]
[pdf]

KACERSKI (129) ai

kacerski (118), kacyrski (9), kacerzski a. kacerski [zapis: -rzki] (2); kacerski : kacyrski KromRozm III (1 : 9); kacerski : kacerzski a, kacerski WróbŻołt (2 : 1), SarnStat (2 : 1).

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -é- (16), -e- (1); -é- : -e- OrzQuin (10 : 1).

Fleksja
sg
mNkacérski fNkacérskå, kacérsk(a) nNkacérskié
Gkacérski(e)go Gkacérskiéj Gkacérski(e)go
D Dkacérskiéj D
Akacérski, kacérski(e)go Akacérską Akacérski(e)
Ikacérskim Ikacerską I
pl
N m pers kacerscy
subst kacérskié
G kacérskich
A m pers kacérskié
subst kacérskié
I m kacérskimi, kacérski(e)mi
f kacérski(e)mi
L kacérskich
inne formy
pl A - kacérskim

sg m N kacérski (5). ◊ G kacérski(e)go (4). ◊ A kacérski (3), kacérski(e)go (1). ◊ I kacérskim (2). ◊ f N kacérskå (14), kacérsk(a) (2). ◊ G kacérskiéj (9); -éj (2), -(e)j (7). ◊ D kacérskiéj (2); -éj (1), -(e)j (1). ◊ A kacérską (8). ◊ I kacerską (1). ◊ n N kacérskié (2); -é (1), -(e) (1). ◊ G kacérski(e)go (4). ◊ A kacérski(e) (1). ◊ pl N m pers kacerscy (6). subst kacérskié (7); -é (1), -(e) (6). ◊ G kacérskich (22). ◊ D kacérskim (5). ◊ A m pers kacérskié (4); -é (2), -(e) (2). subst kacérskié (17); -é (4), -(e) (13). ◊ I m kacérskimi (2) SkarJedn, SkarŻyw, kacérski(e)mi (1) GrzegRóżn. f kacérski(e)mi (1). ◊ L kacérskich (6).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w.

Przymiotnik od „kacerz'” ‘ujemne w odcieniu miano nadawane przeciwnikom religijnym (głównie innowiercom przez katolików)’; taki, jakiego można się spodziewać po kacerzu; przypisany kacerzowi, jemu właściwy; stworzony, popełniony przez kacerza, do niego należący; wyznający kacerstwo; zawierający kacerstwo; haereticus JanStat, Cn (129): bo acz potwyerdzenye nye yeſt ſzwyątoſzcz potrzebna ale kto by yą wzgardzyl yeſt rzecz kaczerſka PatKaz III 137; WróbŻołt kk8v [2 r.]; Nye dármoć zákázuyą piſmá kácerſkyego czytáć KromRozm I N2v, N2v, N3; KromRozm II p3 marg, p3v; Yedno iż to yeſt obyczay kácyrſki/ ná cudzych wymyſlech nyeprzeſtáwáć/ Ale im co przydáwáć/ álbo co nowego/ choćya ſproſtnyeyſſego czáſem/ wymyſláć. KromRozm III C3; Zá Konſtáncyuſá Ceſárzá kácyrſkyego zebráło ſye było w Antyochiey ná Concilium dźyewyęćdźyeſyąt biſkupow kácyrſkich KromRozm III P5v, O5v, P7v; Leop VVv; á thy zbiegi kácerſkie z poſrzodku ſwego/ iáko gniew boży wyrzućmy pierwey z Polſki OrzRozm G3, G2, I, K3v, L4v; (marg) Kácerſcy Bogowie. (–) Herętykowie mnogie Bogi wynáleźli/ áby iednego Bogá Oyca z Synem iego zniſzcżyli. GrzegRóżn G2v, H, I4v, K3v, M2v, M3; żeś y nas w ſtárádawnéy wierze Przodków náſzych potwiérdźił/ y Kácérſką niepráwość przed oczymá náſzymi wyſtáwiłeś: zá coć bárzo obádwá dźiękuiemy. OrzQuin 02, I3v [2 r.], K, Kv marg, M4v; BiałKat 126; Swiętą á ſtárożytną winnicę Páńſką Krol Iego M. powinien ieſt rozmnáżáć/ nie ſtolice Kácerſkie záráżone/ z ktoremi nic niema mieć ſpolnego/ ieſli chce áby mu Pan Bog błogoſłáwił WujJud 17v, 18 marg, 217 marg, Mm2v, Nn6; żebyſmy ſie nie dáli zwodzić wſzem zdrádam á obłudam kácerſkim RejPosRozpr c; ktorzy [heretycy] Greki rozmáitymi iády kácerſkimi zárazáli y do odſzcżepieńſtwá y oſobnjch rozumow burzliwych przyzwycżáili. SkarJedn 179; vproś mi to ſzcześćie/ ná náwrocenie duſz kácerſkich SkarŻyw 374, 368, 389; ReszPrz 91; O tymże Mieśćie Theodoretus wielki Doktor tych ſłow vżywa/ iż żadnego nigdy kácerſkiego ſmrodu nie vznáło ReszList 190, 182, 191; ArtKanc K10; LatHar 621; wſzákże nie máſz w niey [Biblii łacińskiej] błędu áni fałſzu żadnego vmyślnie wtrąconego (iákich pełno w Bibliách kácerſkich) WujNT przedm 5, przedm 2, 8, s. 20 marg, 50, 452 (9); Lękay ſie oſobliwie źiemio Niemiecka y Cżeſka/ ktoraś roſpnſtą ćieleſną pierwey záſtąpiwſzy/ nowe tego wieku Kácerſkie potwory wylęgłá/ y ná świát roſpłodźiłá. PowodPr 12, 30 marg, 42, 55.

W połączeniu z przymiotnikiem oznaczającym kierunek religijny [zawsze: kacerski + przymiotnik] (5): iedno ſię ſtrzeſzćie ábyśćie ſię błędy kácerſkimi Arryańſkimi nie pomázáli. SkarŻyw 58; Plotr święty/ [...] obrońcá wiáry Kátholickiey: vrodził ſię w Weronie z rodzicow Kácerſkich Mánicheyſkich SkarŻyw 370, 389; gdźie wam roſkázuie/ ábyśćie tych kácerſkich Lutherſkich błędow do ſiebie nie przypuſzcżáli ReszPrz 107, 54.

W połączeniach szeregowych (2): GrzegRóżn Iv; bo też Heretycy też piſmo ná ſwą ſtronę ćiągną/ y ſwych kácerſkich/ zborowych/ y brogowych wiecżerziy/ piſmem także podpieráią ReszPrz 17.

W charakterystycznych połączeniach: kacerski(e)(-a) bałamuctwo, Biblija, biskup (2), Bog (3), brzeg, cesarz, człowiek (2), doktor, duch (dusza) (2), duma, jad (2), krolestwo, książę, księga (2), los, męczennik (3), minister, mistrz, moc, morderstwo, mowa, nieprawość (2), niestateczność, nieumiejętność, obłuda, obyczaj, ołtarz, opinija, państwo, pismo (2), plugastwo, potwor, powieść, przedsięwzięcie, przeklad, rodzice, rzecz, smrod, stolica, strona (2), uf, upor, wieczerzą, wierność (3), własnośó, wojna, wola, wykręt, zamiar, zbieg, zdrada, zgoda, złość (2).

Wyrażenia: »hłąd kacerski« = haereticalis a. haereticus error JanStat [szyk 11 : 8] (19): KromRozm I [H3]v; KromRozm II dv, ſ4, v4v; OrzList fv; OrzQuin L4; BiałKat 363v; ták bárzo źle cżynią ći/ ktorzy błędy kácerſkie ſwoie młodym dźiatkom/ iáko iad pewny duſzny/ przekłádáią. WujJud 199v, 51; SkarJedn 198, 209; SkarŻyw 58; ReszPrz 39, 41, 53, 107; ábyſmy Kácérzkié záráźliwé błędy [...] od gránic náſzych odpędzáli SarnStat 218, 119, 220.

»fałsz kacerski« (2): SkarJedn 145; Lecż gdy wyznawamy/ iſz z Pánny národził ſię y práwy cżłek/ [... ] y prawy Bog. [...]/ wſzytki fałſze kácerſkie potępiamy: á fundáment wiáry práwowierney ſnuiem SkarŻyw 358.

»kacerska nauka« [szyk 11 : 7] (18): RejPs 16, 108; KromRozm II p3v; KromRozm III O6v; czytay Hoſiuſá pilnie/ [...] omierźnieć łatwie z czytánia iego wſzytká Luteránia y kácerſka náuká. OrzRozm P3v; WujJud 36 marg, Mm2v; SkarJedn 24, 130, 158, 391, 393, 397; SkarŻyw 374 LatHar 428; Iákoby kośćioł Boży ták miał błądzić/ potępiáiąc y názywáiąc haereſią y ſektámi/ ich náuki kácerſkie WujNT 509, przedm 25, s. 860.

»kacerski odszczepieniec« (1): A ták y piſmá y rozmow kácerſkich odſſczepyeńcow/ bárzo ſye ſtrzedz trzebá. KromRozm I N3.

»kacerska wiar(k)a (a. niewiara)« [szyk 3 : 3] (6): BielKron 378v; Przywileie Krółeſtwá Polſkiego poſpolité [...] w Polſzce ná wieczne czáſy poſtáwióné/ przećiwko Niewierze wáſzey Kácérſkiéy/ ku obrónie Polſkiéy Korony. OrzQuin Aa3, A3; SkarJedn 341; te ſáme pocżątki [...] tey to Lutherſkiey álbo kácerſkiey wiáry/ mogą ich fałſz/ zdrádę/ iad/ bluźnierſtwá/ báłwochwálſtwá / iáſnie pokázáć ReszPrz 54; iż W. M. do tey ſtolice swiętey Apoſtolſkiey/ ktorą Piotr ſ. w tym to ſławnym Mieśćie Rzymſkim poſádźił/ iáko do portu beſpiecżnego z onych náwáłnośći wiárek kácerſkich/ ktore w nię/ iáko w báłwány morſkie vſtáwicżnie biją/ zdrowo y ſzcżęſzliwie wypłynął. ReszList 142.

»zbor, bożnica, sekta, gromada kacerska(-i)« = coitiones hominum impie pervicacium, domicilium et schola impietatis, rebellium Ecclesiae conciliabulum Cn [szyk 10 : 1] (5 : 2 : 2 : 1): KromRozm III A6, C5, E; OrzQuin 12; LatHar 114; Dwa pánowie ſąć naprzod/ dwoiá wiárá: [...] kośćioł Powſzechny/ y zbor kácerſki. WujNT 27; Rozność kośćiołá Bożego od bożnic kacerskich WujNT 32 marg, 842, Zzzzz2v; dawni Doktorowie SS. [...] przez ſuknią roſkroioną/ rozumieią ſekty kácerſkie: przez cylowitą lepak ſukienkę/ kośćioł Kátolicki rozerwániu niepodległy PowodPr 55, 55.

Szeregi: »błędliwy (a. błędny) i kacerski« (2): KromRozm III Dv; Káżdy znich áż do tego cżáſu [...] żadney błędliwey y kácerſkiey náuki niezacżął áni pomagał SkarJedn 397.

»fałszywy (a. fałeczny), kacerski« (3): Nárzeka prorok iż gwáłtowna ręká pogáńſka y náuki fáłſſywe kácerſkie tárgáią ſie ná zebránie koſćiołá bożego RejPs 108, 16; WujNT 20.

»niezbożny i kacerski« (1): ktory o iedney woley wPánie náſzym niezbożną y kácerſką náukę rozśiewał. SkarJedn 391.

»kacerski i odszczepieński (a. odszczepienny)« (3): Ten znák yáſnyey niż pirwſſy/ koſcyoł boży od zborow kácyrſkich y odſſczepyennych oddźyela KromRozm III E; BiałKat 363v; Ktore rzecży záprawdę niemogły lepiey wyráźić właſnośći Kácerſkich y odſzcżepieńſkich/ ktorymi ſie nawięcey Bog w Krześćiáńſtwie obraża. PowodPr 54.

»pogański, (i, abo) kacerski« (3): Panie boże moy raczy mię wyrwać z rąk człowieka grżeſznego/ Czuſz pogáńskiego y kacerzkiego z rąk tego ktori zakon twoy przeſtępuie. WróbŻołt Y2v; GrzegRóżn G3v; JanNKar Cv. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.].

a. O mahometanach (1): Téżći Tureckié/ to ieſt/ Kácérſkié Páńſtwo/ ma Królá/ ále nie od BOgá przez Kápłaná OrzQuin 12.

Synonimy: heretycki, heretyczny, odszczepienny, odszczepieński, sektarski.

Cf KACERNY

ZCh