[zaloguj się]
[pdf]

KAPA (20) sb f

-p- (18), -pp- (2).

Oba a jasne (w tym w pierwszym 2 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N kapa kapy
G kåp
A kapę kapy
L kapie

sg N kapa (4). ◊ A kapę (7) [w tym: -ą (1)]. ◊ L kapie (2). ◊ pl N kapy (2). ◊ [G kåp.] ◊ A kapy (5).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Męskie okrycie wierzchnie, rodzaj płaszcza lub peleryny; cucullus Mącz (19): Naypierwey kozuch kuny, pothim schatą czarną axamitowa zlotoglowem bramowaną kapą czarną snkienną axamitem bramowaną czapką sobolyą [...] Tho wſchitko panom exequtorom nyzei napiſanym wmocz dal MetrKor 59/76v; Mącz 70c; Iesli mię w Kápie wczorá ná Rynku widźiano/ To Wloch iákiś przyiechał/ zárázem mawiano. Prot B2.
Wyrażenia: »hiszpańska kapa« = bardoculus, recinium cucullatum Mącz (2): Bardoculus, Hyſpáńska káppá/ v nas może być názywána Delia. Mącz 23c, 348c.

»kapa włoska« (1): A to ieſzcże dźiwniey/ iż kto chodźiwſzy po ránu w kápie Włoſkiey [Italico ... cucullo]/ tenże záſię w wiecżor chodźi w Tureckiey fáłſzurze ModrzBaz 51.

a. Wierzchnia szata liturgiczna, używana też jako strój koronacyjny; cappa, impluvia, penula sacra, saccus cucullatus, sagum cucullatum Cn [kapa kościelna, kapłańska, pluwijał; ornat kapłański – cappa Cn](13): WyprKr 102; Potym wdziewáiąc ná Krolá Dálmátikę/ y Kápę/ mowi thymi ſłowy do niego. StryjWjaz D4v, D4; A Iezus zeymie kapę/ y chorągiew ſchowa/ á wdźieie ná álbę ogrodnicze odźienie y weźmie rydel/ motykę/ y grácę. MWilkHist H2v, H3v.

W połączeniach szeregowych (8): Wkazdey mſzi mabyċ ofyara. Kapy/ Herby/ bracztwa/ Mniſhy Albo kxięza wſytczy inſy. RejKup 13; Ieſlić to prawdá/ iáko ty tu powiedaſz/ thedyć by ſie wſzyſcy ludzie vbieráć mieli/ w Ornaty/ w Kápy w Dálmátyki/ w Alby/ w Komże/ w Stuły/ w Humerały/ w Rokiety/ áby od pokuſzenia Dijabelſkiego obronieni byli/ y łáſkę Bożą wnich chodząc otrzymáli. KrowObr 106, 76, 106v, 107, 109; Krol wybrány bywa vbran przez Márſzałká Naywyſzſzego w botki k temu przyſtoyne/ w ſuknią/ w Albę/ w Dálmátykę/ w rękáwice/ y w ornat álbo w kápę z złotogłowu/ ná kſtałt Kápłaná Rzymſkiego StryjWjaz C4v; MWilkHist D4v.

W charakterystycznych połączeniach: wdzi(ew)ać kapę (2), zjąć; ub(ie)rać się (ubran) w kapę (3).

2. Tkanina slużąca jako przykrycie (1):
a. Derka na konia (1):

W połączeniu szeregowym (1): Mnychy/ potem rzemieſniky Roſkas wczas ſnaimowaċ wſytky. Sukna/ Plotna/ Czapky/ Kapi Izeby zakryto ſkapi. RejKup 14v.

b. [Ozdobne przykrycie trumny: Swiec y Kap potrzebá; ále bryżow y ſkap nietrzebá. HerbNauka E7v (Linde); [umrze kto, to trzeba] dobrze przypłáćić wſzytkiego/ vboſtwu kap dać/ Stypę vcżynić GilPos 212v (Linde).]

Synonimy: 2. deka, gunia, nastołka.

Cf KAPICA

ZZa