[zaloguj się]
[pdf]

KĄPAĆ SIĘ (29) vb impf

W inf kąpać (5), kępać (1); kąpać : kępać Mącz (1 : 1). ◊ W pozostałych formach kąp-.

sie (26), się (3).

Fleksja
inf kąpać się, kępać się
indicativus
praes
sg pl
1 kąpię się
3 kąpie się kąpią się
praet
sg pl
1 m -m się kąpåł m pers
3 m kąpåł się m pers kąpali się
f kąpała się m an
n subst kąpały się
conditionalis
sg pl
3 m m pers by się kąpali
f by się kąpała m an

inf kąpać się (5), kępać się (1). ◊ praes 1 sg kąpię się (1). ◊ 3 sg kąpie się (9). ◊ 3 pl kąpią się (3). ◊ praet 1 sg m -m się kąpåł (1). ◊ 3 sg m kąpåł się (2). f kąpała się (2). ◊ 3 pl m pers kąpali się (1). subst kąpały się (1). ◊ con 3 sg f by się kąpała (1). ◊ 3 pl m pers by się kąpali (1). ◊ part praes act kąpiąc się (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Zanurzać się (29):
a. W wodzie w celu umycia się, ochłodzenia albo dla celów leczniczych; demergi, fluitare, natare Mącz; lavari, relavare se, relavari, caldariis a. piscina uti Cn (27):
α. O ludziach: myć się, pływać, moczyć się (23): BielKron 447; Nato, Płiwam/ Kąpię ſie. Mącz 248c, 131c; Aieſli lepák ſzaleńſtwo ieſt od Flegmy/ ty ſą znáki: iż o wodźie wſzyſtko mowi/ kąpáć ſye chce/ mniema ſye być rybą. SienLek 53; A gdyż tám kąpiąc ſie/ przemieſzkawał/ przyſzedſzy niektory cżłowiek [...]/ á oblekſzy ſie wiego odzienie [...] iachał ku rycerzom. HistRzym 41 v; bom odzienie y koń ſtráćił kiedym ſie kąpał HistRzym 42, 41v; Kto cżytał ſpráwę oney ſwiętey pániey Zuzánny/ gdy ią dwá ſtárcy nalaſzſzy w ogrodzie á oná ſie kąpie chcieli mieć po ſwey woli. RejZwierc 126, 201v; Oczko 24v.

kąpać się u czego (1): chodząc po ganku ſam/ vyrzał Bethſabeą żonę Vryaſzowę gdy ſie kąpáłá v wody BielKron 70v.

kąpać się w czym (5): HistAl E2; Mącz 328d; SienLek 5, 10; Bywáło też y wtem v ſtárych ludźi ćwicżenie/ że żołnierze kąpáli ſię w rzekach ModrzBaz 111v.

W charakterystycznych połączeniach: kąpać się w rzece (2), w wannie, w wodzie (u wody) (3).

Zwrot: peryfr. »w pościeli kąpać się« [o niekontrolowanym oddawaniu moczu na skutek choroby] (1): (marg) Od vśikánia wpośćieli. (—) thym też rády potrzebá/ coby ſye nie rádźi w pośćieli kąpáli. SienLek 107v.
Szereg: »omywać się abo kąpać« (1): Iako ſye Alexander omywał abo kąpał w rzece/ ſcżego potim dla zimnoſći wody był niemocen. HistAl E2.
W przen (6): Lecż iż ſie teráznieyſza ſpráwá práwie ciągnie/ Zá onym zacnym gniazdem gdzye ſie cnotá lągnie. Iuż beſpiecżnie piorecżko zá nią może płynąć/ A gdzye ſie oná kąpie przy niey ſie ochynąć: RejWiz 3.

kąpać się w czym (5): Coż to za ziemia? Oto ludzie ziemſey [...] nie o woley Bożey áni o poſtánowieniu iego ſwiętym niedbáiący/ pożárli tę wodę/ á kąpią ſie w niey vſtáwicżnie/ vżywáiąc proſtego vpornego á ziemſkiego ná wſzem mnimánia ſwego RejAp 104v; HistRzym 47; WIerzę od początku świátá Nie były ták ſuehé latá/ Oczy náſzé to widźiáły/ Chmury ſię w rzékách kąpały. KochFr 37; ZawJeft 32; Iák ſię letnie grzybienie kąpie w gnuśney wodźie/ Zołty kwiát rozkłádáiąc KlonWor 28.

β. O ptakach (4): FalZioł IV 25c; Płáwiąć ſie więc też Swinie/ y kąpią ſie Wrony/ A wżdy ſie im nie zmieni/ zwycżay przyrodzony. RejZwierz 136; Mącz 218c; RejZwierc 237v.
b. W błocie lub piasku (o zwierzętach); perfundere se Cn [w czym] (2): Bo ſwawola podobna ku plugáwey świni/ Co nie myſli ni o cżym ni o żadney cnocie/ Kiloby ſie powoli kąpáłá we błocie RejWiz 89; Saburro, sive Suburro, Wáláć ſie w tákowym piasku/ álbo kępáć yáko ptacy czinią Mącz 362d.

Synonimy: a. omywać się, pływać.

Formacje współrdzenne cf KĘPAĆ.

Cf KĄPANIE, KĄPANIE SIĘ

MM