[zaloguj się]
[pdf]

KRYNICA (22) sb f

krynica (19), krynnica (1), krzynica (1), krzynnica (1); krynica LibLeg (3), KochZuz, RejZwierz, OrzRozm, RejZwierc, Oczko, SkarŻyw (2), KlonŻal, GrabowSet (6), WujNT, KlonFlis; krynnica : krzynica : krzynnica Leop (1:1:1).

Fleksja
sg pl
N krynica krynice
G krynice krynic
A krynicę krynice
I krynicami
L krynicy krynicåch
V krynice

sg N krynica (3); -a (1) WujNT, -å (1) RejZwierz, -(a) (1). ◊ G krynice (6). ◊ A krynicę (2). ◊ L krynicy (1). ◊ pl N krynice (3). ◊ G krynic (3). ◊ A krynice (1). ◊ I krynicami (1). ◊ L krynicåch (1). ◊ V krynice (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Źródło, strumień, potok; fons Vulg (20): LibLeg 11/78v; RejZwierc 95; Otworzę ná naywyſzſſych pagorkach rzeki/ á w pośrzod pol krynnice [in medio camporum fontes]: vcżynię z puſſcżey ieźiorá wodne Leop Is 41/18; Páweł [szedł] wlewo/ gdzie dziś kośćioł imieniem iego wielki/ od Konſtantyná zbudowány ſtoi/ ábo gdzie trzy krynice wynikáią SkarŻyw 601; KlonŻal Bv; ſłona krynicá, ſłodkiey wody (marg) żaden ſtok słoney y słodkiey wody. G. (–) wypuſzczáć nie może. WujNT Iac 3/12.

W porównaniach (4): Kroleſtwo Polſkie wſzytko z Ołtarzá/ iáko z ſkrynice iákiey wypłynęło OrzRozm K4; Kreẃ/ iáko z krynic wodę roztocżyli GrabowSet T4v, K4v, Q4v.

Wyrażenia: »krynice wody« = fontes aquarum Vulg [w tym: w sg (1)] (3): Bo ten co im lutośćiw/ będzie ie rządzić/ y v krzjnnic wod nápoi ie Leop Is 49/10, Is 35/7; vyrzáłá przed ſobą krynicę piękney wody SkarŻyw 403.

»żywe krynice« = bijące naturalne źródła (1): wdźięcżne winnice Wiſzą nád Wiſłą/ w nich żywe krynice. KlonFlis G2.

Zestawienie: n-loc »Carowa krynica« (2): od Czarowej Crinycze do vſczia Bohv LibLeg 11/78v, 11/78v.
Szereg: »strużka a mała krynica« (1): niechby to ták o ſtrużkach/ á máłych krynicach było Oczko 8.
W przen (3): Gdźieśćie łzy moie? Snaśćie w brzegi morſkie Rzekámi zeſzły; á krynice gorzkie w ſercu záwárte? Zrzodłá żáłobliwe Roſpuśććie proſzę/ y głoſy rzewliwe. GrabowSet A4, K2.
Wyrażenie: »krynice łez« (1): KRynice gorzkich łez/ gdźieśćie zginęły/ Gdy trzeba/ byśćie rzekámi płynęły Z nieſzcżeſney głowy źrzenic vtrapionych GrabowSet S3.
2. Zlewisko wodne, zbiornik z wodą stojącą; sadzawka, studnia; cisterna Cn (2): KochZuz A2v; KRynica z wodą wzgorę/ obrąbiona byłá RejZwierz 122.

Synonimy: 1. fontana, stok, struga, strumień, woda, zdroj, źrzodło; 2. cysterna, rząp, sadzawka, studnia.

IM