Zaimek „kto” w połączeniu z partykułą uogólniającą „-kolwiek”;
aliquis, quisquis Calep, Cn; quispiam, quivis JanStat, Cn; quicunque Vulg, Cn; quilibet, quilubet, quiqui, quis, quisque Cn; aliquis unus, unusquispiam Calep; qui(s)quam Modrz; quiseunque JanStat.
A.
Względno-uogólniający: każdy, kto; kto tylko (273):
a.
Wprowadza zdanie podrzędne bez zapowiednika (163):
α.
Podmiotowe [w tym: w antepozycji (134), w postpozycji (13), w interpozycji (2); cum ai (1)] (149):
Bo kto kolwiek ſie ſam gáni/ bywa chytri ij mierżony. March1 A3v,
A4v;
BierEz E4v,
K2;
ForCnR D4v;
March3 V5;
kto kolwiek ieſt ſpełnego rozumu/ rádzę przełoż ſobie nád wſſytko ine ſwiętą łáſkę iego. RejPs 136,
49,
136;
LibLeg 11/141v;
RejKup Kv,
Bb;
HistAl K7,
L3v;
MurzNT Mar 9/40;
KromRozm II 13v;
KromRozm III 113,
H4v,
L,
O4v,
Q2;
Diar 77;
GroicPorz 13;
KrowObr Bv,
17v [2 r.],
82v,
94v,
129 (
8);
Leop Num 1/51,
Mar 10/15,
Iac 4/4;
OrzList b4v;
KochZuz A3v;
KTokolwiek wierzy [omnis credens] Iezuſá być Kryſtuſem/ z Bogá ſię narodźił/ á ktokolwiek miłuie [omnis diligens] thego ktory vrodźił/ miłuie też tego ktory z niego iaſt národzon BibRadz 1.Ioann 5/1,
Gen 4/15,
21/6,
Lev 19/8,
Eccli 22/2,
30 (
11);
OrzRozm Q2;
GrzegRóżn I3v;
RejAp 6v;
GórnDworz E8,
Y8,
Aav,
Aa3v,
Bb7,
Ii3v;
HistRzym 111;
RejPos 75v,
82,
83,
83v,
136v (
14);
RejPosWieez2 95;
GrzegŚm 46;
KuczbKat 205;
RejZwierc 51,
206,
232,
236v;
Wyzywał co męższych z wojska przeciwnego, Aby z niem, ktokolwiek śmie, szczęścia swego. KochMon 19;
WujJud 20v,
60,
61,
96,
138,
165v;
WujJudConf 68v;
BudNT Mar 9/36,
40;
CzechRozm 198,
253v;
SkarJedn 5,
318;
KochPs 32,
127,
169,
189;
SkarŻyw 312,
328;
ktokolwiek iedno bácżny cżytał piſmá moie nigdy mi z nich Sabellianiſmu, zádáć nie może CzechEp 313,
101;
KochJez B4;
NiemObr 27,
155;
ReszPrz 44,
108;
ReszList 154;
WerGośc 270;
KochPieś 2,
42;
Biała płeć/ y mężczyzná/ y ktokolwiek żywie/ Ale ty przed inſzémi owſzem oſobliwie: Pieśni weſołé wſzyſcy weſoło śpiéwayćie PudłFr 71;
ActReg 139;
GostGosp 102;
GórnTroas 7;
LatHar 371;
rzeczono ieſt ſtárym; Nie będźieſz zábijał: á ktobykolwiek zábił [qui occiderit]/ będźie winien ſądu. WujNT Matth 5/22[21],
Matth 5/20[19],
32,
10/42,
13/12,
15/5 (
28);
SarnStat 43,
147,
152,
858;
GrabPospR L4;
KlonWor 76.
W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl rzeczownika (1) : ktokolwiek z ludzi ná to więc páthrzy/ młodego cżłowieká rychley pożáłuie/ niż pogáni GórnDworz Mm.
β. Dopełnieniowe [w tymi w postpozycji (10), w antepozycji (2), w interpozycji (2); cum ai (2)] (14): KlerWes A; RejPs 91v; LibLeg 11/108v; GórnDworz G8; idźcie ná rozbieżenie drog/ á kogokolwiek pothkacie á znaydzyecie/ wzywaycie ná thy gody moie. RejPos 238, 332v; BudBib Ier 40/5; ModrzBaz 99v; Ogiéń nie vgáſzony Przed nim/ który nie żywi/ Kto ſye kolwiek przećiwi. KochPs 146; KochPieś 17; KochSob 66; LatHar 592;564; SarnStat 852.
b.
W odniesieniu do zaimka jako podmiotu lub dopełniema zdania nadrzędnego wprowadza zdanie podrzędne określające bliżej osobą lub osoby przez ten zaimek wyrażone [w tym: w stosunku do zaimka w antepozycji (71), w postpozycji (39)] (110):
Ktokolwiek przopuſzcża złemu/ Ten ſzkodzi záwżdy dobremu BierEz Mv;
OpecŻyw 5;
MetrKor 40/821;
KlerWes A2v;
LibLeg 10/92;
RejPs 29,
46v,
69,
75v,
169v (
11);
HistAl N3;
KromRozm II h4v,
ſv;
KromRozm III D6,
O7;
Diar 47;
GliczKsiąż F4;
GroicPorz n4v,
o,
ov,
o2;
kthokolwiek vtzynkow dobrych nietzyni/ tákowy niema prawdziwey y żywey wiáry KrowObr 61,
6v,
70,
92v;
Leop 4.Reg 21/12,
Matth 18/4,
5,
Mar 9/36,
Rom 10/13;
Ktoby kolwiek miał ſol zákazáną/ Sláchćic/ Mieſzczánin/ kmieć/ á záſtano ią vniego/ táki ma być karan winą 14 grzywien: á ktoby winy niemiał czym płáćić/ táki ma być w ſádzon UstPraw D4v;
KochZuz A2;
BibRadz Lev 7/27,
2.Par 13/9,
3.Esdr 6/32,
4.Esdr 9/7,
1.Mach 1/60,
Luc 8/18;
OrzQuin K L3,
N; RejAp 171v,
195;
RejPos 9,
75v,
78v,
86,
105 (
19);
GórnDworz B7v;
WujJud 20v,
117v;
Toż ſłowo Boże podáie nam náukę [...] ktorey ktokolwiek náſláduie/ ten y Pánu Bogu ſie podoba RejPosRozpr c4;
RejPosWstaw [1103];
BudBib Iudic 11/24,
1 1.Esdr 7/26,
4.Esdr 9/7;
CzechRozm 90v,
124v;
ModrzBaz 2v;
Nikt nie zelżony/ ktokolwiek w potrzebie/ Y w ſwych trudnoáćiách vćiekl ſye do ćiebie KochPs 34,
35,
192;
ZapKościer 1582/40v;
CzechEp 41,
343,
359;
NiemObr 151;
ReszList 181;
WerGośc 244;
PudłFr 33,
40;
ktobykolwiek czynił [qui autem fecerit] y náuczał; ten [hic] będźie zwan wielkim wkroleſtwie niebieſkim. WujNT Matth 5/20[19],
12/50,
a. 30,
103,
164,
180 (
9);
SarnStat 15,
487,
647,
1130,
1201;
CzahTr K2.
W połączeniu z G pl rzeczownika (1): vkogo kolwiek ſlug twoich będzie náleżyon kortzak ktorego ſſukaſſ/ ten niechay vmrze HistJóz D2v.
α. Zaimek wskazujący w zdaniu nadrzędnym zastąpiony partykułą „to” zawsze w funkcji podmiotu połączony z orzecznikiem w N [zdanie podrzędne zawsze w antepozycji] (3): RejAp 77; pan to dobrotliwy/ Ktokolwiek w nim vfa/ człowiek to ſzcześliwy. KochPs 47; LatHar 708.
B.
Nieokreślony: ktoś, wszystko jedno, obojętnie kto. Jako podmiot, dopełnienie, przydawka lub orzecznik w zdaniu [w tym: cum ai (2); wysunięty na pozycję przed wskaźnik zespolenia (1)] (70):
ſzachy, karti z kim kolwiek gray, tańczuy, ſpieway FalZioł V 53,
V 103;
LibLeg 10/92;
RejJóz E5;
Diar 76,
96 [2 r.];
BibRadz *5,
Deut 13/12;
RejPos 146v,
351;
A gdzie ſie iuż w to śidło ktokolwiek záplecie/ Niewiem gdzieby nádeń był nędznieyſzy ná ſwiecie. HistLan E3v;
RejZwierc 88;
BudBib B3;
Zakon zá grzaſznego pocżytał/ ktoby ſie vmárłego/ trędowátego/ niecżyſtego/ ábo cżegokolwiek/ y kogokolwiek ſplugáwionego á nákoniec ſzáty iego dotknął CzechRozm 95v;
ModrzBaz 1,
48v;
vkázował mieſzek z pieniędzmi/ y mowił: á drogi to mieſzek? odpowiedziáł ktokolwiek: tak drogi ile wnim pieniędzy. SkarŻyw 299,
354;
GostGosp 38,
142;
LatHar 117,
118,
636,
Aaa5;
A ieſli będźie poiman przez kogokolwiek [per quempiam JanStat 627]/ niech będźie ná łáſce náſzéy SarnStat 156;
od wſzelákich práwnych impeticiy/ któréby komukolwiek o to/ od kogokolwiek zádawáné bydź mogły/ wolné czyniemy. SarnStat 439,
65,
66,
118,
173,
189 (
13);
VotSzl Ev.
Połączenia: »jeden ktokolwiek« (2): Bo nic ſię niezda w Rzécżypoſpolitey woiney być niesłuſznieyſzego/ iáko to/ że ieden ktokolwiek [aliquis unus] áż do ſwey śmierći wolnie pánuie ModrzBaz 44v, 25.
»ktokolwiek ih(n)y« = quiscunque alius JanStat [szyk 9 : 1] (10): yeſtliby slachta abo cvpyecz a bo [!] chto kolwyek ynni był dluzen komv [...] thedy staroſta za onym komv dłuzno [...] piſſacz ma o ſprawyedliwoſcz MetrKor 40/817; KromRozm II t3; KromRozm III K5v; ZapKościer 1582/33; WujNT 444; [aby opiekun] ták z gruntów/ iáko y z rzeczy innych po rodźicách pozoſtáłych/ álbo po innym kimkolwiek [...] liczbę przed ſámemi temi quorum intereſt, wedle Inwontarzów czynił. SarnStat 585, 442, 682, 1233 [2 r.].
a.
Wprowadza zdania wtrącone jako nawiasową uwagę luźno związaną z kontekstem [jako podmiot (5), dopełnienie (5), orzecznik (4)] (14):
LibLeg 10/57,
61,
93v;
Y dziś wſzytki Konfeſsie wſzytkich Krześćijáńſkich koſciołow ná tey mocney ſkále Kriſtuſie záſádzonych ktho ie kolwiek przecżytáć chcze/ bárzo ſie mocno ſprzećiwiáią thym náſzym nowym wymyſłom Polſkim. RejZwierc 260;
CzechRozm 226v;
Bo prawdá/ ktokolwiek ia mowi [a quocunque dicitur]/ z Duchá świętego pochodźi ModrzBaz 28v,
29,
139v;
WujNT 525;
któré ſzkody y krzywdy przez onegóż ſámégo przyśięgę którému ſzkodá ſie sſtáłá/ ktokolwiek on będźie [quicunque ille sit JanStat 720]/ przed námi ma bydź dowiedźiono. SarnStat 902 [
idem 904],
418,
904;
CiekPotr 76.
W połączeniu z G sg rzeczownika zbiorowego (1): A ná potrzebę R. P. niewydáné [retenta]/ ninacz obrácáć y wydáwáć nie ma [podskarbi] [...] ſub poena in duplo de ſuo od kogokolwiek narodu ſzlácheckiégo ná Trybunał pozwány/ pendenda. SarnStat 417.
b.
Nadaje zdaniu odcień czasowo-warunkowy: gdy, gdyby, jeśli ktoś [w tym: z trybem warunkowym (3)] (5):
A nie tylko ręką ciáłá zábicie ieſt ſrogie v niego/ ále ktokolwiek da iáką przycżynę do tego ták rádą iáko y pomocą ſwoią. RejAp 179v;
Biádá wam wodzowie ślepi/ ktorzy mowićie; Ktobykolwiek przyśiągł [Quicumque iuraverit] ná kośćioł/ nic to: ále ktoby przyśiągł ná złoto kośćieine/ ten winien. WujNT Matth 23/16,
Matth 23/18;
SarnStat 406.
W połączeniu z przyimkiem „z” + G pl zaimka (1): ſlubylem ym za tego konya doſſicz vczinycz na naschę wyelkąnocz ktobi kolwiek ſnych do mnye przyechal ta rzecz bedzie na koniecz sprawyona LibLeg 11/108.
C. Względno-nieokreślony, nadaje zdaniu odcień czasowo-warunkowy: gdy, gdyby, jeśli ktoś [w tym: z trybem warunkowym (23), z odpowiednikiem: „tedy” (14); zdanie podrzędne zawsze w antepozycji] (50): [sroka] pilno ſtrzeże, tak iż ktokolwiekby tam wynidz chciał/ thedy go ſwem rzegotaniem wydawa. FalZioł IV 26a; ktokolwiek swe v kogo naydzie, a przewiedzieli ze tho yeſth yego abi tho wſchitko bilo wroczono LibLeg 10/59v; A kto kolwiek to vzrzy tedy ſie obaczy iż wielki pożytek cżyni káżdemu żywot ſpráwiedliwy RejPs 85v, Ff7; iż ktobykolwiek ono mieyſce Swięte weſtu lat náwiedził/ y pieniędzy przynioſl/ y do ſkrzynie włozył/ áby tzłowiek thákowy/ wſzyſtkich grzochow odpuſztzenie otrzymał KrowObr 78v, 32v, 57, 66, 94v; Leop 1.Reg 11/7, Mar 9/42; BibRadz 1.Reg 11/7, Esth 4/11, Matth 5/41, 1.Ioann 4/15; BielKron 90; KwiatKsiąż M4; RejAp [13]; nád kimkolwiek vźrzyſz Ducha s. sſtępuiącego w oſobie gołębicżey/ tedy wiedz iżeć to iuż ten ieſt/ ktory z dawná ſwiátu obiecan ieſt. RejPos 9, 3v, 80 marg, 117v, 307v, 329 (8); RejPos [412]v; BudBib Esth 4/11; BudNT Mar 9/41, Luc 12/48, k. Kk5v, Kk8; CzechRozm 173v; SkarŻyw 56, 299; ActReg 27; WujNT Matth 5/40, 42, 12/32, Mar 9/42, 11/23 (8); SarnStat 119, 357, 871, 1167; ktokolwiek nie nákrzywi kárku ſwego pod iárzmem iego: tedy ia w miecżu [...] będę náwiedzał táki wſzytek lud [quicunque non curvaverit collum suum ... in gladio ... visitabo gentem illam Vulg Ier 27/8; ktobykolwiek nie ſchylił ſzyie ſwéy ... mieczem ... náwiedzę naród on WujBib] PowodPr 14; SapEpit B3v.
D.
Pytajny: któż (1):
Wprowadza pytanie retoryczne. W założeniu odpowiedź negatywna: „nikt” (1):
Połączenie: »ktokolwiek iny« (1): Vsłyſzawſzy to mátká iego/ że ták cżłowiek ſwięty ieſt Papieżem/ myſliła ſámá w ſobie rzekąc: Ku komu kolwiek inemu po rádę poydę/ niż ku temu świętemu cżłowiekowi żebych iemu wſzytek żywot ſwoy obiáwiłá HistRzym [39.]
E. W funkcji zaimka przymiotnego: „którykolwiek” wprowadza zdanie przydawkowe (3): RejAp 88v; Tám naydzieſz iáko wierny nigdy nie był opuſzcżon/ ktokolwiek kłádzie mocno nádzieję wſzytkę ſwoię w opiece á w obronie Páná ſwego. RejPos 116v; Pan káżdego wiernego ſwego ták chce mieć y záchowáć/ kogokolwiek tu będzye znał w ſtałośći iego/ áż do przyſcia ſwego. RejPos 278v.
*** Bez wystarczającego kontekstu (5): Quisquis ‒ Ktokolwiek. Calep [890]b, 52b, 1137b; L dwoie: iedno Łáćińſkie/ któré tak piſać/ ladaco/ lód/ wilk/ ktokolwiek. Drugie barbarum JanNKarKoch F, G2.
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}