[zaloguj się]
[pdf]

KUGLOWAĆ (35) vb impf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf kuglować
indicativus
praes
sg pl
3 kugluje kuglują
praet
sg pl
3 m kuglowåł m pers kuglowali
fut
sg
2 m będziesz kuglowåł
conditionalis
sg
3 m by kuglowåł

inf kuglować (10). ◊ praes 3 sg kugluje (11). ◊ 3 pl kuglują (8). ◊ praet 3 sg m kuglowåł (1). ◊ 3 pl m pers kuglowali (2). ◊ fut 2 sg m będziesz kuglowåł (2). ◊ con 3 sg m by kuglowåł (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Grać, robić widowisko (o grze aktorskiej); gesticulari Calag, Cn; agere mimum Cn (5): Spiegelfechten. Kuglowáć. Pochutniwáć ſobą. Gesticulari. Calag 457a.

kuglować czym (3): Pilarius, Kuglarz który piłkámi á kubkámi kugluye. Mącz 299c, 51d; RejZwierc 17v.

W połączeniu szeregowym (1): Bo trudnieyſzać ieſt rzecż po powroziech látáć/ pod wodámi chodzić/ zátonęłe rzecży wynośić/ nád przyrodzenie ſkákáć/ kuglowáć/ álbo drwom kázáć nadobnie piſkáć RejZwierc 78v.

Szereg: »kragancować albo kuglować« (1): Chironomus, Ten który rękomá vozi krágáncowáć/ álbo kuglowáć. Mącz 51d.
2. Spędzać czas na zabawie, rozrywce, bawić się, baraszkować (10):
a. O ludziach (8): [dzieci] ſkacżą by Kozlętá/ á záwżdy kugluią/ Dobrą myſl z łáſką Páńſką/ iaſnie okázuią. RejZwierz 135; RejZwierc 32v.

kuglować z czym (1): Wiedźiono przy nim [przy królu] zmyślnych máłpiąt dwoie [...] Z ktorymi on więc podcżás w namiećie kuglował. Kiedy nie miał co cżynić/ álbo ſię fráſował. KmitaSpit A4.

W połączeniu szeregowym (1): Táńcżyć/ ſkakáć/ kuglowáć/ záś ſkocżyć do boiu. PaxLiz D.

W porównaniu (1): A ieſlić ieſzcże Pan Bog dziatki dał/ toć iuż iáko błazenkowie kugluią RejZwierc 111v.

Szereg: »igrać, kuglować« (1): [król z małpiętami] w namiećie kuglował. Kiedy nie miał co cżynić álbo ſię fráſował. Ale Krolu nie igrać/ nie kuglowáć ſtroynie/ Chceſzli ábyś zwyćięſtwo otrzymał ná woynie. KmitaSpit A4.
α. Tańczyć, skakać [przed kim] (2): Tám drugi choć nie młody przed Bogi kugluie. Prot C3.
Zwrot: peryfr. »przed diabły kuglować« = służyć diabłom, być im posłusznym (1): przed tym przed Dyabły/ wiele kuglowáli HistHel C.
b. O zwierzętach (2): Oſieł co chciał kuglowáć. RejFig Ee.

kuglować czym (1): Bowiem kto ſie rozumem s cnotą nie ſpráwuie/ Ieſt kotek ná łáńcuſzku co wſzytkim kugluie. RejWiz 47v.

3. Robić sobie z kogo lub czego przedmiot rozrywki, bawić się czym, kpić z kogo; prześladować, przymuszać, zniewalać; często z odcieniem iron. (15):

kuglować z kogo (2): Niezleć z drugich kuglowáć/ ále pánie dutku/ Chceſzli ſie s Soyki náſmiać/ nie mieyże ſam cżubku. RejFig Bb7v, Bb7v.

kuglować sobie (3): RejZwierz 128; RejAp 166; gdy ſie záſię [czart] vda miedzy drobnieyſze/ to ſobie imi [ludźmi] kugluie iáko łątkámi/ iedny powádzi/ drugie popoi RejPos 331v.

kuglować kim (5): A thám im [człowiekiem, który nie dba o Boga] Więc kugluie [rota z piekła] iáko chce powoli RejWiz 95; RejZwierz 128; RejPos 331v, 332v; RejZwierc 232v.

kuglować nad kim (1): Pan mu [czartowi] tego dopuſzcża nád thymi ktorzy wiáry nie dzierżą iemu [...]/ áby ſobie nád nimi kuglował wedle woley á podobánia ſwego. RejAp 166.

kuglować z kim (2): on ſrogi cżárt á ſprzećiwnik iego [Boga]/ gdy iuż Pan odſtąpił od niego [od człowieka]/ vmie z nim kuglowáć á przewodzić nád nim wſzytko wedle woley ſwoiey. RejPos 102v; Przyidźie cżás áż nie ſądzą/ bowiem záſzły ſwiętá. A ieſliże też ſądzi/ więc deliberuie/ Prokurator z nędznikiem by z máłpą kugluie. RejZwierc 244.

W porównaniach (3): náſz Polak nie mądr áż po ſzkodzye. S przodku mu miodem máżą/ á potym okuią/ To iuż iáko Miedźwiedzyem/ ſobye im kugluią. RejZwierz 128; RejPos 331v; RejZwierc 244.

W przen (5):

kuglować kim (3): ſwiát rozlicżnie wſzytkimi kugluie/ Iednym ſrogość/ á drugim łáſkę okázuie. RejWiz 127, 104v.

kuglować z kim (2): Vcżyń gwałt przyrodzeniu/ widziſz żeć woiuie/ A rozlicżnie s tym ſwiátem ták z námi kugluie. A nie dáy ſie vwodzić w żadne márne ſpráwy/ Zyẃ ſobie ták pocżćiwie iáko cżłowiek práwy. RejWiz 81; GrabowSet N.

W przeciwstawieniu: »kuglować ... szanować« (1): Widząc/ iák cżáſy z dobrymi kugluią/ Gorſzych ſzánuią. GrabowSet N.

W porównaniu (1): Fortuná gdy pochlebuie/ Iuż pewnego więźniá cżuie/ Ktorym by Máłpá kugluie RejZwierc 232v.

а. O ślepym i bezkrytycznym wypełnianiu czyjej woli (1): [czart] kugluie [ludźmi] iáko łątkámi/ iedny powádzi/ drugie popoi iż kugluią wedle myſli iego RejPos 331v.
4. Błaznować, swawolić, robić co się podoba (3): Alić wſzyſcy kugluią/ álić wſzyſcy błaźni. RejWiz 29v; ieſli ták długo bedzieſz kuglował/ á nie daſz ſie w łáſkę Páná ſwego/[...] iuż ocży twoie máią być záſlepione RejPos 198v, 192v.
5. Żarty stroić [czym] (1): Pátrzay iáko to cnotą zle długo kuglowáć/ Bo s tą iedno do wſtydu muſi áppelowáć. RejFig A3.
6. Wymigiwać, wykręcać się; tu w przen [czym] (1): Możeć v inſzych ſądow dobrze ſobie tuſzyć/ Lecż od Páńſkich dekretow bárzo trudno ruſzyć. Trudno więc thám kuglowáć maſz áppellácią/ Bo áni ſie obacżyſz prętko cie tám zmyią. RejWiz 124v.

Synonimy: 1. kragancować; 2. bawić się, krotochwilić; 2. a.α. plęsać; 5. błaznować; 6. żartować.

Formacje współrdzenne: nakuglować się, rozkuglować się, wykuglować, wykuglować się.

Cf KUGLOWANIE

IM