Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: KUPION

Następne hasło: KUPKA »

KUPIONY (67) part praes pass pf

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	kupiony, kupion, kupiony	f	N	kupionå, kupiona	n	N	kupiono, kupion(e)
	G			G			G	kupion(e)go
	A	kupion(e)go		A	kupioną		A	kupion(e)
	I			I	kupioną		I
	L			L	kupion(e)j		L	kupion(e)m

pl
N	m pers	kupieni
N	subst	kupioné
G		kupionych
A	m pers	kupion(e)
A	subst	kupion(e)
I	m	kupionymi
I	f	kupionémi

sg m N kupiony (14), kupion (5); (attrib) kupiony (10); (praed) kupiony (4) GrzegRóżn, SkarŻyw, KmitaPsal, SkarKaz, kupion (5) OpecŻyw, LibLeg, BielKron (2), ModrzBaz. ◊ A kupion(e)go (1). ◊ f N kupionå (3), kupiona (3); ~ (attrib) -å (1) RejPos, -a (1) OpecŻyw; ~ (praed) -a (2) BibRadz, HistRzym, -å (2) BielKron, Mącz. ◊ A kupioną (1). ◊ I kupioną (1). ◊ L kupion(e)j (1). ◊ n N (praed) kupiono (2) Mącz, SarnStat, kupion(e) (1) WerKaz. ◊ G kupion(e)go (1). ◊ A kupion(e) (2). ◊ L kupion(e)m (1). ◊ pl N m pers kupieni (13). subst kupioné (5); -é (3), -(e) (2). ◊ G kupionych (9). ◊ A m pers kupion(e) (1). subst kupion(e) (1). ◊ I m kupionymi (1) KrowObr. f kupionémi (1) SarnStat.

Składnia dopełnienia sprawcy: kupiony od kogo (2).

Sł stp s.v. kupić, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Znaczenia

1. Nabyty od kogoś za pieniądze na podstawie obopólnej zgody (52)
- Przen: Przekupiony (4)
2. Otrzymany, pozyskany, nabyty (3)
3. Odkupiony, zbawiony przez śmierć Chrystusa (12)

1. Nabyty od kogoś za pieniądze na podstawie obopólnej zgody; emptus Mącz, Calep, Cn; conciliatus, empticius, proemptus Mącz; mercatus Calep (52): LibLeg 10/59v, 11/101; LibMal 1550/156v; UstPraw G4; BielKron 13 marg, 452v, Kkkk3v; Mącz 102c, 205c, 217c, 251d; RejAp 117, 118v; Thedy gdyż Tárſia zwiedźiáłá: przecż byłá kupioná á od kogo/ y pocżęłá bárzo płákáć HistRzym 20; zboże przed tem tanie kupione z śpichlerzow wywoźić/ á trochę drożey niż ie kupiono/ przedáwáć roſkaże. ModrzBaz 33v; Y wołał ſprawce domu ſwe^go ktory był v niego za niewolniká kupiony SkarŻyw 98, 286, 435; WerKaz 293 [2 r.]; Calep 360b, 654a; [Chrystus] w prześćierádło od S. Iozephá kupione vwiniony. LatHar 544; WujNT Apoc 14/3, 4; OD wołów y koni ná właſną potrzebę Szláchty Pruſkiéy w Koronie kupionych/ Cłá Szláchćic nie powinien dawáć SarnStat 1129, 376, 399 [3 r.], 1241; SkarKaz 351b.

kupiony od kogo (5): GroicPorz y4v; w imię Cyścá/ y odpuſtow od Papieżá kupionych/ odpuſztzenia grzechow vtzyćie KrowObr 74v, 135; BibRadz Gen 17/12, 23 arg.

kupiony za co (8): Item powyada yſch [...] dwye gyeſlcze y dwa ſcharſthuchi za the pyenyadze kupyone LibMal 1550/158; BibRadz Gen 17/12; Mącz 206a, 441a; rola oná byłá potym zwaná ięzykiem ich Akeldamá/ co ſie rozumne/ rola zá kreẃ kupiona. RejPos 287v; BudBib Gen 17/13, 23, 27.

kupiony czym (2): OpecŻyw 118v; áby Kupcy [...] nie ná Kęty [...] mijáiąc ſkład Oświęćimſki z kupiámi/ á zwłáſczá z ſolą obyczáiem y zapłátą Oświećimſką kupioną ieźdźili SarnStat 968.

W charakterystycznych połączeniach: drogo, tanio kupiony.

Przysłowie: Sed quanti quanti bene emitur quod necesse est. Bá zaczżekolwiek/ Bá co dáć to dáć/ dobrze bywa kupiono czego potrzebá yeſt á może być doſtano. Mącz 338a.

Szereg: »przedan albo knpion« (1): bo ſtworzyciél od ſwégo ſtworzeniá/ przedán albo kupion bytz niemoże. OpecŻyw 84.

Przen: Przekupiony (4): Także y na Scrutiniach, prżywiodą świádkow kupionych moc wielka nagotowánych ná krżywoprżyśięſtwo do ſądu. GórnRozm G3v; Naiemny przyiaćiel y kupiony/ nie pewny. SkarKazSej 670b marg.

kupiony czym (2): Dáł to Bog ſzcżęśliwy Ze náſz Krol cnotliwy Węgierſkiem złotem/ nie ieſt nam kupiony KmitaPsal A4; Drudzy podobno od iákich pánow nátchnieni/ á drugdy ſnać vpominkámi kupieni/ ich myślom dogadzáią. SkarKazSej 694a.

2. Otrzymany, pozyskany, nabyty (3):

kupiony za co (2): [Mądrość] Nie może być kupioná zá złoto [Non dabitur aurum pro ea]/ ani może być odważone ſrebro zá iey frymárk. BibRadz Iob 28/15; ModrzBaz 139v.

kupiony czym (1): Prze co Auguſtyn ś. mowi. Iż przedáyne ieſt kroleſtwo niebieſkie: ktore máłą prácą z łáſki Bożey może być kupione. WujNT 631.

3. Odkupiony, zbawiony przez śmierć Chrystusa (12): Drogośćie kupieni [Pretio empti estis]/ nie bądźćieſz niewolniki ludzkimi. WujNT 1.Cor 7/23; SkarŻyw 581.

kupiony czym (10): GrzegRóżn D2v; RejPos 199; BudNT 1.Cor 7/23; ModrzBaz 89; Y poſzcżęśćił mu Pan Bog w oney tákiey poſłudze około Duſz/ krwią Chryſtuſową drogą kupionych SkarŻyw 107, 92; GrabowSet G3, S4v; WujNT 1.Cor 6/20; SkarKaz 552b.

Szereg:»kupiony albo nabythy« (1): Krwią Bożą kupiony ieſt álbo nábyty Kosćioł GrzegRóżn D2v.

Synonimy: 1. nabyty; 2. nabyty, otrzymany; 3. odkupiony.

Cf 1. KUPIĆ, NIEKUPIONY