[zaloguj się]
[pdf]

LARWA (28) sb f

Oba a jasne.

Fleksja
sg pl
N larwa larwy
D larw(o)m
A larwę larwy
I larwą larwami
L larwie larwach

sg N larwa (6). ◊ A larwę (4). ◊ I larwą (4). ◊ L larwie (1). ◊ pl N larwy (6). ◊ D larw(o)m (1). ◊ A larwy (3). ◊ I larwami (1). ◊ L larwach (2); -ach (1), -åch (1) KrowObr (1:1).

Sł stp brak, Sł stp nazw os, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Maska, zasłona wyobrażająca jakąś charakterystyczną postać ludzką lub zwierzęcą, kryjąca twarz albo całe ciało w celu przebrania; larva, persona Mącz, Calep, Cn (20): BierEz A4v; BartBydg 87b; Mącz 184d; Arábowie przećiw Károluſowi wielkiemu wálcżąc: vbieráli konie y ſámi ſiebie w ſtráſzliwe lárwy/ kthore cżynili s ſkor Bázyliſzkowych/ Lwich/ y innych ktorych ſie s przyrodzenia konie boią BielSpr 44v, 44v marg; ták ſię przeſtráſżę y ſtrwożę/ iako dziećię gdy mu lárwę ſzpetną y twarz ſproſną vkażą. SkarŻyw 335; Personatus, Qui personis, hoc est larvis indutus est ‒ Maſzkarnik, wlcarwę [!] vbrani. Calep 791a.

W porównaniu (1): Radby był Polipuſem; ktory/ iáko w lárwy/ Odmienia ſię w przygodźie w rozmáite bárwy. KlonWor 2.

Szereg: »larwa, (abo) maszkara« [szyk 3:2] (5): ktorzy Tragedie abo Comedie ſprawuią i cudzą perſonę pod larwą abo maſzkarą na śię biorą MurzHist Q3v; Mącz 184d, 293b; Calep 583a, 790b.
Przen (7):
a) Obłuda, udawanie; blaga, pozór, zewnętrzne oznaki (3): Coſz to za ſzalenſtwo twoié? co za zmyſlanié? [...] powiedáſz żeć Bóg odiął wiarę i moc ku nadźiéj/ Cóſz ſobie wymyſláſz? Długoſz tak nami wtyi larwie błáźnic będźieſz? MurzHist Q3v; [Antykryst] prawdę wſzyſtkę przemienił/ lárwę z wierzchu zoſtáwił. ArtKanc K9v.

larwa czego (1): DAlekoć tym to tzáſem ten zacny Dom ſłynie/ [...] LArwą márną ſie brzydząc/ kłamſtwá y pochlebſtwa WierKróc Av.

b) O materialnych przedmiotach (zwłaszcza strojach), związanych z obrządkiem Kościoła rzymskokatolickiego (z pozycji innowierczej) (4): ktory was z wierzchu nácechował tymi máſſkárámi/ áby wſzelki wierny was poznał potych lárwach iż nieieſteśćie Biſkupi prawdziwi/ od Bogá poſláni/ tylko prawdziwych Biſkupow naſmiewce/ y máſſkárnicy. KrowObr 129v.
Szereg: »maszkara i larwa« (3): Potych tedy wáſzych máſſkárách y lárwách ſnádnie was kożdy tzłowiek wierny [...] poznáć może/ áby ſie was wiárował/ iáko naśmiewcow y nieprzyiaćioł Páná Iezu Kryſtá KrowObr 107, 130, 132.
2. Zjawa, widmo, duch; empusa, lemures (pl) Mącz [larvae – nocne obłudy Calep] (7): GrzegRożn O2; Lemures, Stráſzidłá/ á lárwy álbo obłudy nocne. Mącz 188c, 103c; SkarŻyw 471.

larwa czego (1): Ták ie były one lárwy złych Aniołow y cżártow przeſtráſzyły/ [...] iſz ledwe byli wſzyſcy żywi. SkarŻyw 480.

W porównaniu (1): Potym wſſytcy zmártwych wſtaną/ zli z niedoſtatki ſweé natury/ ij dlá niemocy duſſné/ iako larwy będą grubij. OpecŻyw 190v.

Szereg: »larwa i mara« (1): Perſonę lepak Bogá Oycá/ zowią zmyśloną/ Cżárnokśięſką/ lárwą/ y márą nikcżemną y Diabelſką. PowodPr 33.
3. Kukła do straszenia dzieci (1): Maniae, sive maniolae, Szkáráde Máſzkáry któremi dźieći ſtráſzą/ Lárwy/ Stráſzidłá. Mącz 207d.

Synonimy: 1. maszkara; 2. duch, mara, obłuda, straszydło.

ZZie