[zaloguj się]
[pdf]

ŁACWIE (79) av

łacwie (79), [łacwo].

-c- (78), -cz- (1).

-a- (50), -å- (28); -a- GrzegRóżn (7), HistLan, RejZwierc, ReszPrz, Phil, WujNT (4), SarnStat (8); -å- OrzList, LeovPrzep (2), SarnUzn, BiałKat (2), GrzegŚm (2), KlonFlis (2); -a- : -å- LubPs (2 : 2), GroicPorz (2 : 5), BibRadz (5 : 2), SienLek (1 : 3), GostGosp (17 : 6); e jasne; o prawdopodobnie jasne (tak w -o).

comp i sup (40 + 6) (nå)łacwiéj (46); -éj (5), -(e)j (41).

Sł stp notuje, Cn s.v. łacno, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia
Bez trudu; facile Vulg, JanStat, Cn; commode JanStat; expedite, faciliter, facillimey leviter, perfacile, nullo labore a. negotio, perlevi momento Cn (79): RejKup n8v; Wthore przeſtrzeżenie od towárziſthwá złych/ s ktorego ſie łácwiej zgorſzy wierny. LubPs Kv marg, aa4v, bb2v, bb5 marg; przes ſwoię niebáczną odpowiedź łacwie może w błąd wpáſć/ y ku ſzkodźie ſye przywieſć. GroicPorz v3v, n4, v3v; f4v; BibRadz *4v [2 r.], *5v [2 r.], Luc 5/23; Nie mnimaymy áby Heretykowie rozumkámi y plotkámi ludzkiemi łácwiey mogli być zwyćiężeni/ niżeli słowem Bogá żywiącego GrzegRóżn I3v, D; SarnUzn B7v; człowiek/ gdy zdrowie raz vtráći/ á lekárſtwy ſye záś nápráwi/ dáleko łacwiey owo vpádnie co lekárſtwy podpieráią/ niżli co przyrodzoną mocą ſtoi. SienLek 32, 59v, 96v, 115v; GrzegŚm 10; RejZwierc 14v; ReszPrz 107; Stráwá Fliſom ná káżdą ſzkutę ma bydź ſpiſána oſobno/ bo to łacwie zráchowáć/ gdy ich wiele popłynie GostGosp 90, 4 [2 r.], 12, 26, 36, 40 (13); Phil 14; WujNT Mar 2/9; A Iżby łácwiéy [ut facilius] y okróm wołánia y giełku odpráwowánie ſpraw było: vſtáwiamy/ áby (...) SarnStat 784, 111, 207, 648, 777, 985 (8); KlonFlis F2v.

łacwie komu (11): RejKup x3v; GroicPorz k4v; tedychmy z pilnoſćią ſię ſtaráli iákobychmy ſzcżyrość prawdy im náłacwiey wypráwić mogli. BibRadz *4v; GrzegRóżn Hv; drogá ná Wioſnę zła: Kmiotkowie tym vbożeią: bo mu w dobrą drogę łácwiey dwie furze vcżynić y trzy/ niżli we złą raz. GostGosp 90, 63, 100; WujNT Mar 10/25, Lue 16/17, 18/25; KlonFlis N4; [Lácwo cżlowieku vmrzeć KmitaTreny C].

łacwie o kogoy o co (4): GroicPorz k4v; bo o Młynárzá złodźieiá nałácwiey. GostGosp 54, 56 [2 r.].

W porównaniu (1): co tu [w dalszych wywodach] iáko na málowániu łácwie obacżyć. GrzegRóżn G4.

W charakterystycznych połączeniach: łacwie obrachować (3), opatrzyć, pokazać, sprawić, wyliczyć, wyprawie, znaleźć (2); daleko, tym łacwiej (3).

Przysłowia: łacwiey cudze gánić/ niż ſwoie czynić. GroicPorz Bv.

bibl. łácwiey niebu y źiemi przeminąć [Facilius est autem caelum et terram praeterire] / niż iedney kreſce z zakonu vpáść. WujNT Luc 16/17.

łácwey[!] ociec ábo mátká biedna/ Vchowa dzieći dwádzieſciá będąc ſámá iedna. A złych dzieći dwádzieſciá co Bogá nie znaią/ Iednegoż oycá mátki ſnadź nie vchowáią. HistLan A3v.

bibl. Lácwiey ieſt wielbłądowi wyniść przez vcho igielne/ niż bogaczowi wniść do kroleſtwá Bożego [Facilius est camelum per foramen acus transire] WujNT Mar 10/25, Luc 18/25.

Zwroty: »łacwie się do wiedźieć (a. wiedzieć)« (3): BiałKat 118v; [Pan] intratę/ według vrodzáiu y przybyłych rocżnych pożytkow/ wedle drogośći ceny rocżney/ może łácwiey obráchowawſzy wiedźieć. GostGosp 4, 100.

»łacwie obaczyć« (6): GrzegRóżn D4v, G4, Hv; BiałKat 58v; GrzegŚm 33; Pan ma co tydźień wiedźieć o Száfárſkich wydatkách: bo ſie ták łácwiey w vtrátách obacży GostGosp 154.

»łacwie poznać« (1): łácwie pozna y náuczy ſye/ iákim Poſtępkiem y z iákimi Ceremoniámi Sądownymi/ [...] doydź ſwego może GroicPorz A4.

»łacwie rozeznać« (1): łácwie to tedy rozeznáć iáko ie [słowo boże] ſobie wierni chwálcy Boży vwáżáć máią BibRadz *5.

»łacwie wyrozumieć (a, rozumieć, a. zrozumieć)« (4): GroicPorz C2v; GrzegRóżn G3v, E2; Tablicá s ktorey káżdy łacwie wyrozumieć może/ iáko wiele lat od ſtworzenia świata wyſzło LeovPrzep K2.

Szeregi: »łacwiej i lepiej« (1): [dani] y łacwiey y lepiey doſtátecżnieyſzy Kmiotek vmie záchowáć/ y ná cżás Pánu/ kiedy roſkażą/ oddáć. GostGosp 42.

»łacwie a (i) bez prace wielkiej (a. z mniejszą pracą)« (2) : bo kto łá(c)wie á bez prace wielkiey ożego doſtawa/ nie ták mu też żal/ kiedy to ledáiáko vtraca. GostGosp 5, 63.

Synonimy: dobrze, lekce, prędko, rychło, snadnie, śpieszno.

Cf ŁACNO, ŁATWIE

JZ