[zaloguj się]
[pdf]

ŁOW (97) sb m

Prawdopodobnie łów (tak Cn), łow-.

Fleksja
sg pl
N łów łowy
G łowu łow(o)w
D łowu
A łów łowy
I łow(e)m łowami, łowy
L łowie łowiech

sg N łów (3). ◊ G łowu (11). ◊ D łowu (1). ◊ A łów (26). ◊ I łow(e)m (5). ◊ L łowie (15). ◊ pl N łowy (2). ◊ G łow(o)w (7). ◊ A łowy (16). ◊ I łowami (1) StryjKron, łowy (1) WitosłLut. ◊ L łowiech (9); -ech (1), -(e)ch (8).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Chwytanie, łapanie zwierząt, ryb, ptaków różnymi sposobami; polowanie, myślistwo, rybołówstwo; captura, venatus Calep, Cn; aucupium Calep; aucupatio, piscatio, venatio Cn (97): Lew niekiedy ná łow śię brał/ Liſzkę z oſłem z ſobą wezwał BierEz K4, K4; LibLeg 11/98v; GliczKsiąż G2; Leop 2.Mach 3/4; MIedźwiedź w łowiech s przełáie/ wypadł prętko z láſá/ Wſpiął ſie ná koń iednému/ áż iuż bliſko páſá. RejFig Bb2; Ian/ ten poráźił Turki y Perſy/ potym ná łowie záſtrzelon w pálec/ y vmárł. BielKron 169v, 14v, 56v, 61, 323v, 324v, 350v; KwiatKsiąż M3; Izbę w ktorey [biskup] go [tatarskiego posła] prziymowáć miał/ kazał obwieſzáć ſieciámi/ wrzecży tho nie w domu Biſkup/ ále w łowiech GórnDworz P; BYł niekthory ſlawny Rycerz/ ktory ſie bárzo kochał w łowie. HistRzym 117v, 36v, 41v, 51v; Krol Cazimirz [...] rádniey mieſzkał w Litwie niżli w Polſzce dla roſkoſznych łowow/ y rozmáitych źwierzow/ bo był bárdzo myſliwy. StryjKron 662, 76, 592; Calep 161a, 1109b; w Angliey [mamy] bydłá/ owce/ á ſtąd ſukná nie ledá: w Niemcech ſtrzelbá/ zbroiá: we Szwecyey kruſzce bogáte y obfite/ rozmáite łowy: á wſzędźie porty/ okręty/ żeglárſtwá GostGospSieb +4; SarnStat 1089; w tákimſwe [!] więc [strumieniu] łowy zmordowáná Chędogie ćiáło płocże myśliwa Dyáná. WitosłLut A3v.
Zwroty: »łowem, około łowów bawić się« = pervenari Calep [szyk zmienny] (5:1): [duchowni mają] około łowow ſye niebáwić/ iáſtrząbow/ ogárow nie chowáć GroicPorz h2; Krol [...] muſiał z Witołtem y z Krolową długi czás wpuſzczách mieſzkáć/ gdzie báwiąc ſie łowem goleń złamał StryjKron 557, 6, 547, 597; Calep 794a.

»by(wa)ć na łowie, w łowiech« = venari Calep [szyk zmienny] (6:3): Lew z bykiem/ z kozłem/ z báránem/ Miałći śię dzielić ieleniem: Ktorego ſą vłowili/ Gdy ná łowie ſpołem byli. BierEz M2v; A wſzák to ći widáią co w łowiech bywáią/ Iż rozne w ſobye cżáſy thy przypadki máią. Cżáſem byś y zdechł trąbił y pędził do ſieći Powrozy ſie pádáią iáko ſłábe nići RejWiz 130; BielKron 14, 112, 340v, 354v; HistRzym 117v; SkarŻyw 508; Calep 1109b.

»psy na łow chować« (1): Przyſzli yuż dzis vcżeni w táką wzgárdę y w lekkye ważenye/ [...] że [panowie] wolą pſy ná łow chowáć/ niż ony/ mowyąc/ trudnyey mi o pſá niż o ſlugę. GliczKsiąż N6v.

»na łow(y), w łowy (od)jechać (a. jachać a. jeździć a. przejeżdżać a. zajeżdżać)« [szyk zmienny] (17:9): na łow wſzelki przeieżdżay ſie/ po leſiech/ po gorach/ po polu FalZioł V 65; BielŻyw 23; BielKron 322v, 336, 351, 390, 414v, 458v; HistRzym 36, 41v [2 r.], 52, 115, 117v (11); nierychło/ ono ſię proroctwo prawdziwe być pokazáło: iſz iádąc włowy/ nie wiedzieć ſkąd przeſtrzelony/ y zábity był Krol. SkarŻyw 336, 569; StryjKron 345, 617; KochPieś 2; KochProp 12; PudłDydo A4.

»pojmać [co] w łowiech« (1): káżdy mąſz [...] ktory poima zwierzę álbo ptaká włowiech ktore może być iedziono/ niech wyleie krew iego/ y niech ią nákryie piaſkiem. BudBib Lev 17/13.

»na łow wabić« (1): Teżći w piſzcżałecżkę ptaſznik grawa cudnie gdy ná łow ſwoy wabi ptaſzątká obłudnie. Phil H.

Wyrażenia: »paranie się około łowow« (1): Tegoż też ieft rodzaiu/ paranie ſię około łowow/ ptakow śidlenia/ y ryb łowienia/ ktore rzeczy y wielką roſkoſzą wzdeymuią vmysł/ y mocz członkow przez takowe prácowánie potwierdzona bywa. KwiatKsiąż P2.

»ptaszy łow« (1): Aucupium – Ptaſziłow. Calep 113a.

»łow ryb« (1): Szcżuka ieſt riba rzecżna/ [...] Lowem inſzych rib mnieyſzych żywie FalZioł IV 36d.

»łow źwierzu (a. zwierząt), na dziki źwierz« = venatio ferarum HistAl (4:1): HistAl [I3]; StryjKron 72, 547; Nie vmié ſyn ſzláchecki ná kón wśiéść: y w łowy Ná dźiki źwiérz z oſczepem iácháć niegotowy KochPieś 2; Lowy źwiérzu we wſzytkiéy Nergiiéy Król ſobie záchowywa. SarnStat 1090 marg.

Szeregi: »łow, (albo) polowanie« (2): [Połowcy] Imię maią od łowu albo polowania. MiechGlab 2; Mącz 399b.

»łow a śledzenie« (1): [Ligurgus] iednego [pieska] ná łow á ſledzenie zwierzá/ á drugiego ná wyiadánie á wymykánie z garcá był náucżył GliczKsiąż A3v.

Iron: O łapaniu wszy (1):

Zwrot: »zapuścić w łowy« (1): Chędogi á plugáwy. Coż cżyniſz miły plugáwy/ Czo maſz ná ſzyi zá ſpráwy/ Podobnoś zápuśćił w łowy/ Pod kolnierzem zwirz gotowy. RejZwierc [233].

W przen (12): (marg) Koſzt około białych głow (–) Nuż więc owe białe głowy Y toć nie z pożytkiem łowy [...] Bo więc ow ſlężak z forbotem Liſſtewká/ bryżyk ze złotem [...] Iſćieć ſkárbu nie vmnoży Niżli to ná ſſyię włoży RejRozpr H3; [Praca mowi do Świata] Zátopiłby cie Bog z nowu/ Dla złych ludzi s twego łowu/ Ale dla moich folguye/ Ktore s prace ſwey żyć cżuie. BielKom D8v; Ieſlić ſie ná cżás zle wodzi/ Radći to potym nágrodzi/ Możeſz ſzcżęſcia ſkuśić z nowu/ Przypádnieć co s tego łowu/ Iedno ſie gráiąc nie lękay/ A gráć s káżdym nie odrzekay BielKom F2; rycerze tho ieſt wſzyſtki ſmysły máią paná z łowu przywieś [!]/ tho ieſt cżłeká odwieść od cżeſnych rzecży HistRzym 40v; tentho rycerz może być rzecżon káżdy dobry krzeſćiánin álbo przełożony/ ktory ma mocnie boiowáć przećiw dyabłu/ ſwiátu/ y ćiáłu: á ma przyſtháć ná łow nábywáiąc duſz pánu bogu HistRzym 116v; Słuchayże iáko Ewányeliſtá piſze/ iż pirwey z onego pirwſzego błothá á z onego plugáwego glanu pirwſzych łowow ſwoich wypłokáli ſieći ſwoie/ á dopirko [...] gdy rozrzućili ſieći ſwoie/ wielki obłow vcżynili Pánu ſwoiemu RejPos 176v; Przed trzydźieſtą lat byłem w Cżeſkim Kromołowie/ Gdy zdybano iednego ná tákowym łowie [...] Kilánaśćie tyśięcy złotych z pokłádnice Páná ſwego ſkorzyśćił KlonWor 16.
Zwroty: »jeździć (a. jechać) na łow« [szyk zmienny] (3): Ceſarz then może być rzecżon káżdy cżlowiek [...] kthory dla bogactw y dla ćći/ podnoſi ſie w pychę [...] Tákowy rycerzow vżywa/ tho ieſt ſmyſlow/ á iedzie ná łow/ proznośći thego ſwiátá. HistRzym 47; A ten ma mieć kraſną cżeladź/ to ieſt ſmyſly zewnętrzne y wnętrzne krom grzechu/ ktore máią cżłowiekowi służyć/ á ná łow ieździć/ to ieſt vcżynki zbáwienne cżynić. HistRzym 53v, 40v.

»jechać w pola albo w łowy« = wyprawiać się po łupy (1): przebrawſzy co godnieyſze konie/ tákież ſłużebniki/ [rotmistrze] iecháli w kozactwo pod Ocżakow (oni to zową w polá álbo w łowy) BielKron 420.

Wyrażenie: »złoty łow« = polowanie na złoto (1): Wierzże Włochom wierzże tu Weneckiemu ſłowu/ Ktorzy y duſze trácą dla złotego łowu. (marg) Franciſcus Cardinał [...] co miał Turkom przewozu morſkiego bronić/ ſam práwie ich przewiozł w ſwoichże okrętách [...] á turcy płáćili po czerwonemu złotemu od głowy. (–) StryjKron 602.
Przen: metonimicznie: Zwierzyna; venatio Vulg (4): Lew zaſadzki cżyni záwżdy łowu: ták grzechy tym ktorzy cżynią złość. Leop Eccli 27/11; Izáák [...] roſkazał ſynowi Ezau áby mu co vcżynił ieść z łowu ſwego/ pirwey niżli mu da błogoſłáwieńſtwo [Vulg Gen 27/7]. BielKron 14, 14 [2 r.].

Synonimy: łapanie, myślistwo, polowanie.

Cf ŁOWIENIE

KCh