[zaloguj się]
[pdf]

MYŚLISTWO (61) sb n

myślistwo (41), myśliwstwo (20); myślistwo BielKom, GórnDworz (2), BielSpr, BudBib (4), Oczko, KochFr (2), WerGośc, KochSob, BierRozm, Calep (3), SarnStat (5), PowodPr, VotSzl, PaxLiz, KlonFlis (3), KlonWor; myśliwstwo RejFig, Mącz (7); myślistwo : myśliwstwo RejWiz (1 : 2), RejZwierz (1 : 4), BielKron (7 : 3), RejZwierc (3 : 3).

myślistwo, myśliwstwo (21), myśli(w)stwo a. myslistwo, mysliwstwo [zapis -ſ,-s-] (40); myśli(w)stwo Oczko, KochFr (2), WerGośc, KochSob, BielRozm, SarnStat (5), VotSzl, KlonFlis (3), KlonWor; myśli(w)stwo a. mysli(w)stwo BielKom, RejWiz (3), RejFig, RejZwierz (5), GórnDworz (2), RejZwierc (6), BielSpr, BudBib (4), Calep (3), PowodPr, PaxLiz; myśli(w)stwo : myśli(w)stwo a. mysli(w)stwo BielKron (3 : 7), Mącz (2 : 5).

Fleksja
sg
N myślistwo
G myślistwa
D myślistwu
A myślistwo
I myślistw(e)m
L myślistwie

sg N myślistwo (19). ◊ G myślistwa (16). ◊ D myślistwu (1). ◊ A myślistwo (11). ◊ I myślistw(e)m (7). ◊ L myślistwie (7).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Łowiectwo, łowy, polowanie; sztuka łowiecka; venandum, venatus Mącz, Calep; aucupium Mącz, Cn; venatio Calep, Cn; aucupatio Mącz; ars venandi, cynegetica Cn (55): RejFig Cc3v; (nagł) Do Myſliwſtwá. (–) WIęc idzieſz do myſliwſtwá/ áno pſy zwieráią/ Trąbią/ á Chárći ſkacżą/ Sokoły brząkáią. RejZwierz 142v, 137, 142v; mieſzkał thám [w Kijowie] Boleſław [Śmiały] przez niemáły cżás/ áż ſie iął roſkoſzy/ opilſtwá/ myſliſtwá/ godowánia/ miłowánia/ z pokoiá/ y innych rzecży rycerſkim rzecżąm ſzkodzących (marg) Pokoy ſzkodzi. (–) BielKron 348, 174; Si qui mente [pro ineunte] aetate studiosi venandi fuerint, Yeſly kogo z młodu ku mysłiwſtwu mysl ciągnie. Mącz 105a, 19c, 20d, 187a, 483c, 495d; Podźmyſz do myſliſtwá/ ktore ma w ſobie coś podobnego woynie/ á krotochwilá ieſt práwie páńſka/ y przyſtoyna cżłowiekowi dworſkiemu GórnDworz E3v, Ii2v; RejZwierc 95v, 111, 120, 274v, Aaa4v; y był Ezaw mąſz biegły w myſliſtwie [vir sciens venationem] (marg) Właſnie tłumácżąc: vmieiąc myſliſtwo (–) BudBib Gen 25/27, Gen 25/28; Oczko [42]; POkiś ty/ bury koćie/ ná myſzách przeſtawał/ A w inſzéś ſię myśliſtwo z iáſtrząby niewdawał. KochFr 117; PAmięć myśliſtwá twego/ Pietrze vćieſzony/ Stoię tu ſłup kámienny twárdo vſádzony. Przy grobie maſz naczynie wſzytko poſtáwioné/ Koń/ ſtrzały/ pſy/ potyczy/ śieći rosćiągnioné. KochFr 119; KochSob 63; Porzuććieſz też Myśliſtwo/ Sokoły y Chárty BielRozm 9; Venatio – Miſliſtwo. Ferarum persecutio et investigatio. Calep 1109b; o myśliſtwie. Ielen, Loś. Wieprz Dźiki. Koń dźiki. Záiąc. Liſzká. Pies. SarnStat 644; O POZYTKACH GOSPODARSTWA: Z ſtrony myśliſtwá y vkrzywdzenia/ ktore w ſąśiedztwie bywa: z ſtrony polowánia y łowienia źwierzá/ liſá/ záiącá/ etć. y o pśiech/ y o wielkim źwierzu. SarnStat 672, 552, 1278, 1310; Drugie rzemięſłá ábo zabáwy ſą Liberales, aut liberalibus quàm proximae: bo kondycyey Szlácheckiey nie deroguią. Iáko ieſt żołnierſtwo/ oráctwo ábo goſpodárſtwo/ myśliſtwo/ wełny ſwych owiec hándel y domowe ſukná y płotná robienie KlonFlis A2v, A4.
Zwroty: »jechać (a. jeździć) na myślistwo; przyjechać z myślistwa« (3; 1): iecháło nas ná to myſliwſtwo około cżterzech ſet iezdnych: kazał też nam wźiąć ſmycż chártow dla poſzcżwánia/ [...] vſzcżwáli w ten cżás ná trzy ſtá Záięcy/ máiąc s ſobą doſyć rozmáitych ptakow to ieſt ſokołow/ krzecżotow/ biáłozorow/ ſokołow białych y inych. [...] Przyiechawſzy z myſliwſtwá/ poſły do Goſpod doprowádzono doſyć pocżćiwie. BielKron 435, 432, 435.

»miewać myślistwo« (1): Mozáysko miáſthecżko y zamek/ gdźie záięcy doſyć rozmáitey bárwy/ tám miewa myśliſtwo wielki Kniáż BielKron 431v.

»obierać się myślistwem, z myślistwem, około myślistwa« [szyk zmienny] (2 : 1 : 1): okazał ſie Ezau grubym/ niedbáłym/ obierał ſie około roley á myſliſtwá. BielKron 14; Myśliſtwem ſie obierał [Jagiełło]. BielKron 387; BielSpr 25v; PaxLiz Ev.

»myślistwem się pętać« (1): Był [Bolesław Wstydliwy] dobry/ cnotliwy/ trzeźwi/ [...] á myſliſtwem ſie rad pętał BielKron 363v.

Wyrażenie: »używanie myślistwa« (1): bo cżęſto v Podſędká Chełmſkiego oycá moiego dla vżywánia myśliſtwá bywał [Mikołaj Rej]. WerGośc 241.
Szeregi: »łów, myślistwo« (2): Venor Feras indago, feris insidior et quasi circumvenio. – Ieſtem na łowie na miſliſtwie. Calep 1109b, 1109b.

»polowanie i myśliwstwo« (1): Diana [...], Bogini polowánia y myśliwſtwá. Mącz 84d.

W przen (3): O roſkoſzneſz to Małpy tu po ſwiecie chodzą/ Co ná nie ći myſliwcy s tymi śidły godzą. A żadney w tym myſliwſtwie trudnośći nie máią/ Bo ie łácno połápáć gdy ſie pomotáią. (marg) Ludzye yáko małpy (–) RejWiz 47v; Naydźieſz dwonogie y nie płoche łánie Myśliwy Pánie. (marg) Myśliſtwo. (–) KlonFlis Gv.
Wyrażenie: »myślistwo prawne« = podstępy i oszustwo w prawie (1): (marg) Myſliſtwo práwne w Polſzce. (–) Gdyż náleźieni ſą w ludźie moim nie zbożnicy/ záſádzáiąc ſie zdrádliwie iáko ptaſznicy ábo myśliwcy záſtáwuiący śidłá y ſámołowki do śidlenia ludźi. PowodPr 66.
Przen (2):
a) Metonimicznie: Upolowana zwierzyna (w dosłownym tłumaczeniu hebr. „cajid” ‘polowanie, zwierzyna łowna, dziczyzna’) (1): Y miłował Izáhák Ezáwá/ bo zwierzynę iadał zmyſliſtwá iego (marg) Właſnie przekłádáiąc/ iſz w vśćiech iego myſliſtwo (ábo zwierzyná [quia venatio in ore eius]) (–) BudBib Gen 25/28.
b) Złodziejstwo (1): Czáſem ſię ſpaciatum ná pole przechodźi [złodziej]/ Zábáwia ſię myśliſtwem/ [...] Łowi łopátonogie y cżerwononoſe Ptaki co trawę ſzcżypią/ ſtráſzne/ gęgogłoſe. KlonWor 35.
2. coll. Wszystko, co przydatne i używane do myślistwa, do łowów: sprzęt i narzędzia, zwierzęta (psy, ptaki), służba (5): Nie mamći ſkárbow myſliſtwá/ Ani s kupcy towárzyſtwá/ Toć ſą moie krotofile/ [...] Kſiąſzki á pápiru kártá/ Miáſto wyżełká á chártá. BielKom A4v; RejWiz 54v; Potym záſię ná wdzięcżne ſie przeiażdzki roziádą/ drudzy do zawodow/ drudzy też z iákim myſliwſtem [!]/ drudzy theż z łukow ſtrzeláią/ kámieńmi drudzy miecą. RejZwierc 26v; Pohámuymy iedno ſámych śiebie/ márnotractwá ſwego y zbytkow ſwych [...] w chowániu śiłu ſług niepotrzebnych/ koni/ myśliſtwá/ y inſzych rzeczy bez miáry. VotSzl C4.
W przen (1): Tákżeć y dziś ty ſlepe/ przedſię ſtrzela Sárny/ A pod pięknym obłowem/ dodawa im ſkwárny. Ze ſie drugi vdawi/ niżli ią przechowa/ Ták tá páni [Wenus] myſliſtwo/ ſwoie rządnie chowa. RejZwierz 114v.
3. Rozmyślanie, myślenie (1): A znáć to z zápalenia/ znáć tho y z źimnośći/ Ktore w ten cżás pánuią więcey wilgotnośći. Stąd [z czterech wilgotności w człowieku: krwi, flegmy, melancholii i żółci] gnuſność/ ſtąd niedbáłość/ ſtąd gniew y leniſtwo/ Roſkoſzne tho kto ſie wda iście w nie myſliſtwo. RejWiz 118.

Synonimy: 1. łapanie, łow, polowanie.

Cf MYŚLENIE, MYŚLICTWO

KK