[zaloguj się]
[pdf]

NACIĄGNĄĆ (15) vb pf

a jasne.

Fleksja
inf naciągnąć
praet
sg pl
3 m naciągnął m pers naciągnęli
imperativus
sg
2 nacięgni

inf naciągnąć (6). ◊ fut 3 sg naciągnie (1). ◊ 3 pl naciągną (1). ◊ praet 3 sg m naciągnął (2). ◊ 3 pl m pers naciągnęli (3). ◊ imp 2 sg nacięgni (1). ◊ part praet act naciągnąwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Ciągnąć napiąć, naprężyć, rozprostować (10):
a. O mięśniach i stawach (4):

naciągnąć co (2): tedy baba ma z pilnoſcią o thym praczować iżby mogła onę drugą noſzkę naciągnąć FalZioł V 21c, V 22a.

Szereg: »naciągnąć a rozprościć« (1): baba ma ſie około tego ſtarać, iżeby noſzki dziecięce naciągnąć á rozproſcić FalZioł V 22a.
α. O nastawianiu zwichnięć (2):

naciągnąć czego (1): członek wywiniony/ náćiągnąwſzy go záſyę wſtaẃ gdźie ma być SienLek 150.

naciągnąć co (1): Náćięgni nogę wywinioną záś iáko byłá SienLek 174.

b. O cięciwie łuku; arcum intendere Vulg, Mącz (5): Arcum intendere [...], Náciągnąć/ nápiąć ná cięćiwę włożyć. Mącz 445a.
W przen [co] (4):

W porównaniu (1): Y náćiągnęli ięzyk ſwoj [extenderunt linguam suam]/ rownie iáko łuk omylnośći Leop Ier 9/3.

Zwrot: »naciągnąć łuk« [szyk zmienny] (3): oto grzeſznici naćiágnęli [!] łuk ſwoy [intenderunt arcum] [...] aby vſtrzelali w taiemnoſci ludzie dobrego ſercza. WróbŻołt 10/3, D5v; RejPs 16.
c. O strojeniu instrumentu strunowego (1):
[Zwrot: »strony naciągnąć«: Kiedy iedná/dwie álbo kilka ſtron na lutni nie ſtroyné/ łácno ié według drugich náćiągnąć y náſtroić SolikZiem Bv.
Szereg: »naciągnąć i nastroić«: cf Zwrot.]
W przen (1):
Zwrot: »naciągnąć [na co] strony« (1): Ieſli náćiągnął ná dumę Phrygiyſką Poſłuſzne ſtrony [...]. Ieſli Doryckie zácżął pieśni ſobie KlonŻal D4v.
2. Ciągnąć za sznur naczerpać wody ze studni [czego] (1):
Zwrot: »naciągnąć wody« (1): náćiągnął wody [hausit aquam] ſnámi/ á nápogył nam owce. Leop Ex 2/19, [Nah 3/14 (Linde)].
3. Ciągnąć wydłużyć; w przen [czego] (1):
Szereg: »naciągnąć i nakrzywić« (1): Stárać yeſt przypowyeſć/ iż piſmo ſwyęte woſkowy nos ma/ ktorego káżdy może náćyągnąć y nákrzywić yáko chce. KromRozm I M3v.
4. Poprawić pion budynku; w przen [co ku czemu] (1): wſzyſcy to mowimy/ że Polſká ku vpádku ſye chyli: ále iákoby ią náćiągnąć ku klobie pierwſzey/ trzebá by nam ku temu/ onych ſtárych Lykurgow OrzRozm D2.
5. Tendencyjnie zinterpretować [co na co] (1):

W porównaniu (1): Prokuratorowie náſzy práwo/ [...] ná wſzyſtkie choć przećiwne cauſi/ iáko woſkowego noſá náćiągną PowodPr 64. [Cf znacz. 3.].

6. Podnieść nasilenie głosu [czego] (1): Intendere vocem, Náciągnąć głoſu/ to yeſt wyſzſzey podnieść/ głoſem wołać. Mącz 445a.

Synonimy: 1. napiąć; c. nastroić; 2. naczerpać.

Formacje współrdzenne cf CIĄGNĄĆ.

Cf 1. NACIĄGNIENIE, NACIĄGNIONY

KW