[zaloguj się]
[pdf]

NADYMANIE (26) sb n

Oba a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg pl
N nadymani(e) nadymaniå
G nadymani(a)
A nadymani(e) nadymani(a)
I nadymani(e)m

sg N nadymani(e) (2). ◊ G nadymani(a) (1). ◊ A nadymani(e) (16). ◊ I nadymani(e)m (5). ◊ pl N nadymaniå (1). ◊ A nadymani(a) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde brak.

I. Rzeczownik od „nadymać” (3):
1. Wdmuchiwanie powietrza w instrument muzyczny w celu wydobycia głosu; flatus, proflatus Cn (1): Pneumatica, orgány które przes nádymánie bywáyą pobudzone Mącz 307c.
2. Usilne pchanie, parcie, naciskanie (2): Przydawa ſie też tho [żył zatkanie] z wielkiego nadymania: gdy ſtolecz nie chcze być. FalZioł V 29v.
Wyrażenie: »nadymanie wiatrow« (1): [kasztany] cżynią zatwierdzenie żywotha z nadymaniem wiatrow. FalZioł III 14d.
II. Rzeczownik od „nadymać się”; pycha, wyniosłość (1): Abowiem ſię boię bych ſnać przyſzedſzy/ nie nálazł was iákimibych niechćiał: [...] áby ſnać ſpory/ zazdrośći/ gniewy/ zwády/ obmowy/ ſzemránia/ nádymánia/ roſtyrki [susurrationes, inflationes, seditiones] nie były miedzy wámi WujNT 2.Cor 12/20.
III. Rzeczownik od „nadymać” a. „nadymać się”; nabrzmiewanie, puchnięcie (22): [pieprzyczka] nadymanie cżini FalZioł I 112c; Też ieſt dobry ten czukier Fiiołkowy thym ktorzy maią boleſć w żołądku z nadymaniem. FalZioł I 150a, I 5b, 127a, 154d.

nadymanie czego (6): vrina rumiana: maiącza obłocżek rozerwany po wſzytkiey vrinie. [...] znamionuie panowanie wiatrow w żywocie/ k temu nadymanie bokow á nietrawienie żołądka y żył wſzytkich FalZioł V 5v, I 5b, 22a, II 10c, V [4], 9v.

W połączeniach szeregowych (4): Naſienie Oſtowe kamień w nyrkach łamie/ puchliny/ thwardoſci y nadymania roſpądza. FalZioł I 148a, III 36b,V 9v, 16b.

W charakterystycznych połączeniach: nadymanie bokow (3), macice; wielkie nadymanie; czynić (czyniący) nadymanie (5), oddalać (3), odejmować (2), rozpądzać (2), uśmierzać, wzbudzać, wyganiać, znamionować (2).

Zwrot: »nadymaniem rozciągać« (1): [orzechy laskowe] żołądek nadymaniem roſciągaią FalZioł III 19b.
Wyrażenie: »nadymanie w żołądku (a. w żywocie, a. w brzuchu), żołądka, żołądkowe« [szyk 6:1] (4:1:2): Częſthe iadanie włoſkiego kopru/ nie rad ſie trawi rychło w żołądku/ acżkolwiek nadymanie żołądkowe y zgagę odeymuie FalZioł I 52b; Krupy pſzenicżne poki ſą ieſzcże młode/ nie ſą barzo dobre khu iedzeniu/ ábowiem nadymanie w żywocie/ krucżenie/ pobolewanie bokow cżyni. FalZioł III 25a, ++c, I 36b, 120b, 143b, V 16b.
Szeregi: »nadymanie i wiatry« [szyk 2:2] (4): Luk ſzkodzi żołądkowi dla tego iſz cżyni nadymanie w nim y wiatry FalZioł I 101d, I 36b, 120b, III 23c.

»nadymanie i wodnocielność« (1): [lawendowa wodka] Nadymanie y wodnocielnoſc wygania FalZioł II 7c.

Synonimy: II. chłuba, duma, nadętość, pycha; III. puchnienie.

Cf NADYMAĆ

KCh